¬Tq;y p[;tr;cMy;hrh" Sv;?y;ym/IyIt;´; no dev sivtárit Ã¹ apeih mnsSpt it sUÿ_m(Ot' c sTy' ceit sUÿ_m;idTy; av ih :yteit sUÿ_xeW N{ ÅeÏ;nITyek; h\ s" xuÉcWidTyek; nmo mhÎ Tyek; yt N{ .y;mh Tyek;/ SvÒSyeTyek; yo me r;jÉ¥Tyek; mm;¦e vcR it

utthAya prAtarAcamyAharahaH svAdhyAyamadhIyItAdyA no deva savitariti dve apehi manasaspata iti sUktam?taM ca satyaM ceti sUktamAdityA ava hi khyateti sUktafeSa indra freSThAnItyekA haMM saH fuciSadityekA namo mahadbhya ityekA yata indra bhayAmaha ityekAdha svapnasyetyekA yo me rAjannityekA mamAgne varca iti

utthAya prAtarAcamyAharahaH svAdhyAyamadhIyItAdyA no deva savitariti dve apehi manasaspata iti sUktamtqM ca satyaM ceti sUktamAdityA ava hi khyateti sUktafeSa indra freSThAnItyekA haMM saH fuciSadityekA namo mahadbhya ityekA yata indra bhayAmaha ityekAdha svapnasyetyekA yo me rAjannityekA mamAgne varca iti

उत्थाय प्रातराचम्याहरहः स्वाध्यायमधीयीताद्या नो देव सवितरिति द्वे अपेहि मनसस्पत इति सूक्तम्?तं च सत्यं चेति सूक्तमादित्या अव हि ख्यतेति सूक्तशेष इन्द्र श्रेष्ठानीत्येका हँ सः शुचिषदित्येका नमो महद्भ्य इत्येका यत इन्द्र भयामह इत्येकाध स्वप्नस्येत्येका यो मे राजन्नित्येका ममाग्ने वर्च इति

उत्थाय प्रातराचम्याहरहः स्वाध्यायमधीयीताद्या नो देव सवितरिति द्वे अपेहि मनसस्पत इति सूक्तम्तृं च सत्यं चेति सूक्तमादित्या अव हि ख्यतेति सूक्तशेष इन्द्र श्रेष्ठानीत्येका हँ सः शुचिषदित्येका नमो महद्भ्य इत्येका यत इन्द्र भयामह इत्येकाध स्वप्नस्येत्येका यो मे राजन्नित्येका ममाग्ने वर्च इति

p[itÅute juhoit 1 cturÅ' gomyen Sqi<@lmup²lPy 2 pUvRyoivRid-xodR²=,;' p[;cI' ip} y 3 ¬ÿr;' dwve 4 p[;cImevwk 5 ¬dKs'Sq;' m?ye le%;' ²l²%Tv; 6 tSyw d²=,t ¬pár·;dU?v;Rmek;' m?y Ek;muÿrt Ek;' 7 t; a>yu+y 8 aÉ¦' p[,y;Ém mns; ²xven;ymStu s'gmno vsUn;m( ) m; no ih\ sI Sqivr' m; kÚm;r' x' no .v iÃpde x' ctuãpd TyÉ¦' p[,Iy 9 tUã,I' v; 10 p[d²=,m¦e" smNt;Tp;É,n; sodkn i]" p[m;i·R

pratifrute juhoti 1 caturafraM gomayena sthaNDilamupalipya 2 pUrvayorvidi-fordakSiNAM prAcIM pi tr?ya 3 uttarAM daive 4 prAcImevaika 5 udaksaMsthAM madhye lekhAM likhitvA 6 tasyai dakSiNata upariSTAdUrdhvAmekAM madhya ekAmuttarata ekAM 7 tA abhyukSya 8 agniM praNayAmi manasA fivenAyamastu saMgamano vasUnAm , mA no hiMM sI sthaviraM mA kumAraM faM no bhava dvipade faM catuSpada ityagniM praNIya 9 tUSNIM vA 10 pradakSiNamagneH samantAtpANinA sodakena triH pramArSTi

pratifrute juhoti 1 caturafraM gomayena sthaNDilamupalipya 2 pUrvayorvidi-fordakSiNAM prAcIM pitr! ya 3 uttarAM daive 4 prAcImevaika 5 udaksaMsthAM madhye lekhAM likhitvA 6 tasyai dakSiNata upariSTAdUrdhvAmekAM madhya ekAmuttarata ekAM 7 tA abhyukSya 8 agniM praNayAmi manasA fivenAyamastu saMgamano vasUnAm , mA no hiMM sI sthaviraM mA kumAraM faM no bhava dvipade faM catuSpada ityagniM praNIya 9 tUSNIM vA 10 pradakSiNamagneH samantAtpANinA sodakena triH pramArSTi

प्रतिश्रुते जुहोति १ चतुरश्रं गोमयेन स्थण्डिलमुपलिप्य २ पूर्वयोर्विदि-शोर्दक्षिणां प्राचीं पि त्र्?य ३ उत्तरां दैवे ४ प्राचीमेवैक ५ उदक्संस्थां मध्ये लेखां लिखित्वा ६ तस्यै दक्षिणत उपरिष्टादूर्ध्वामेकां मध्य एकामुत्तरत एकां ७ ता अभ्युक्ष्य ८ अग्निं प्रणयामि मनसा शिवेनायमस्तु संगमनो वसूनाम् । मा नो हिँ सी स्थविरं मा कुमारं शं नो भव द्विपदे शं चतुष्पद इत्यग्निं प्रणीय ९ तूष्णीं वा १० प्रदक्षिणमग्नेः समन्तात्पाणिना सोदकेन त्रिः प्रमार्ष्टि

प्रतिश्रुते जुहोति १ चतुरश्रं गोमयेन स्थण्डिलमुपलिप्य २ पूर्वयोर्विदि-शोर्दक्षिणां प्राचीं पित्र्! य ३ उत्तरां दैवे ४ प्राचीमेवैक ५ उदक्संस्थां मध्ये लेखां लिखित्वा ६ तस्यै दक्षिणत उपरिष्टादूर्ध्वामेकां मध्य एकामुत्तरत एकां ७ ता अभ्युक्ष्य ८ अग्निं प्रणयामि मनसा शिवेनायमस्तु संगमनो वसूनाम् । मा नो हिँ सी स्थविरं मा कुमारं शं नो भव द्विपदे शं चतुष्पद इत्यग्निं प्रणीय ९ तूष्णीं वा १० प्रदक्षिणमग्नेः समन्तात्पाणिना सोदकेन त्रिः प्रमार्ष्टि

tTsmUhnÉmTy;c=te 11 sÕdpsVy' ip} ye 12 7

tatsamUhanamityAcakSate 11 sakqdapasavyaM pi tr?ye 12 7

tatsamUhanamityAcakSate 11 sakqdapasavyaM pitr! ye 12 7

तत्समूहनमित्याचक्षते ११ सकृदपसव्यं पि त्र्?ये १२ ७

तत्समूहनमित्याचक्षते ११ सकृदपसव्यं पित्र्! ये १२ ७

aq párStr,' 1 p[;gg[w" kÚxw" párStO,;it i]vOTpvOÃ; 2 purSt;-Tp[qmmq p;dq p;n( 3 mUl;Nyg[w" p[Cz;dyit 4 sv;R;vOto d²=,t"p[vOÿy ¬dKs'Sq; .v²Nt 5 d²=,to b[÷;,' p[itÏ;Py .U.uRv" Svárit 6 sumnoÉ.rl'ÕTyoÿrt" p[,It;" p[,Iy ko v" p[,ytIit 7 sVyen kÚx;n;d;y d²=,en;pn*it 9 d²=,' j;Nv;Cy 10 sVy' ip} ye 11 n;Jy;üitWu inTy' párStr,' 12 inTy;üitWu ceit m;<@ky" 13 kÚxt¨,e aivWme aiv¾Cz¥;g[e anNtgR.eR p[;dexen m;pÉyTv; kÚxen ÉCznáÿ piv]e Sq it 14 Ã¹ ]IÉ, v; .v²Nt 15 p[;gg[e /;ry-Nvwã,Vy;ivTy>yu+y 16 kÚxt¨,;>y;' p[d²=,mÉ¦' i]" pyuR+y 17 mhIn;' pyosITy;JySq;lIm;d;yeWe TveTyÉ/ÉÅTyojeR TveTyudguÃ;Syodgg[e piv]e /;ry¥©Ï;>y;' copkiniÏk;>y;' co.yt" p[itgOço?v;Rg[e p[×¼ ÕTv;Jye p[TySyit sivtu; p[sv ¬Tpun;My¾Cz{ e, piv]e, vso" sUyRSy râXmÉ.árTy;Jys'Sk;r" svR] 22 n;s'SÕten juüy;t( 23 §uve c;p"

atha paristaraNaM 1 prAgagraiH kufaiH paristqNAti trivqtpaxcavqdvA 2 purastA-tprathamamatha pafcAdatha pafcAn 3 mUlAnyagraiH pracchAdayati 4 sarvAfcAvqto dakSiNataHpravqttaya udaksaMsthA bhavanti 5 dakSiNato brahmANaM pratiSThApya bhUrbhuvaH svariti 6 sumanobhiralaMkqtyottarataH praNItAH praNIya ko vaH praNayatIti 7 savyena kufAnAdAya dakSiNenApanauti 9 dakSiNaM jAnvAcya 10 savyaM pi tr?ye 11 nAjyAhutiSu nityaM paristaraNaM 12 nityAhutiSu ceti mANDUkeyaH 13 kufataruNe aviSame avicchinnAgre anantargarbhe prAdefena mApayitvA kufena cchinatti pavitre stha iti 14 dve trINi vA bhavanti 15 prAgagre dhAraya-nvaiSNavyAvityabhyukSya 16 kufataruNAbhyAM pradakSiNamagniM triH paryukSya 17 mahInAM payo'sItyAjyasthAlImAdAyeSe tvetyadhifrityorje tvetyudagudvAsyodagagre pavitre dhArayannazguSThAbhyAM copakaniSThikAbhyAM cobhayataH pratigqhyordhvAgre prahve kqtvAjye pratyasyati savituSTvA prasava utpunAmyacchidre Na pavitreNa vasoH sUryasya rafmibhirityAjyasaMskAraH sarvatra 22 nAsaMskqtena juhuyAt 23 sruve cApaH

atha paristaraNaM 1 prAgagraiH kufaiH paristqNAti trivqtpaxcavqdvA 2 purastA-tprathamamatha pafcAdatha pafcAn 3 mUlAnyagraiH pracchAdayati 4 sarvAfcAvqto dakSiNataHpravqttaya udaksaMsthA bhavanti 5 dakSiNato brahmANaM pratiSThApya bhUrbhuvaH svariti 6 sumanobhiralaMkqtyottarataH praNItAH praNIya ko vaH praNayatIti 7 savyena kufAnAdAya dakSiNenApanauti 9 dakSiNaM jAnvAcya 10 savyaM pitr! ye 11 nAjyAhutiSu nityaM paristaraNaM 12 nityAhutiSu ceti mANDUkeyaH 13 kufataruNe aviSame avicchinnAgre anantargarbhe prAdefena mApayitvA kufena cchinatti pavitre stha iti 14 dve trINi vA bhavanti 15 prAgagre dhAraya-nvaiSNavyAvityabhyukSya 16 kufataruNAbhyAM pradakSiNamagniM triH paryukSya 17 mahInAM payo'sItyAjyasthAlImAdAyeSe tvetyadhifrityorje tvetyudagudvAsyodagagre pavitre dhArayannazguSThAbhyAM copakaniSThikAbhyAM cobhayataH pratigqhyordhvAgre prahve kqtvAjye pratyasyati savituSTvA prasava utpunAmyacchidre Na pavitreNa vasoH sUryasya rafmibhirityAjyasaMskAraH sarvatra 22 nAsaMskqtena juhuyAt 23 sruve cApaH

अथ परिस्तरणं १ प्रागग्रैः कुशैः परिस्तृणाति त्रिवृत्पञ्चवृद्वा २ पुरस्ता-त्प्रथममथ पश्चादथ पश्चान् ३ मूलान्यग्रैः प्रच्छादयति ४ सर्वाश्चावृतो दक्षिणतःप्रवृत्तय उदक्संस्था भवन्ति ५ दक्षिणतो ब्रह्माणं प्रतिष्ठाप्य भूर्भुवः स्वरिति ६ सुमनोभिरलंकृत्योत्तरतः प्रणीताः प्रणीय को वः प्रणयतीति ७ सव्येन कुशानादाय दक्षिणेनापनौति ९ दक्षिणं जान्वाच्य १० सव्यं पि त्र्?ये ११ नाज्याहुतिषु नित्यं परिस्तरणं १२ नित्याहुतिषु चेति माण्डूकेयः १३ कुशतरुणे अविषमे अविच्छिन्नाग्रे अनन्तर्गर्भे प्रादेशेन मापयित्वा कुशेन च्छिनत्ति पवित्रे स्थ इति १४ द्वे त्रीणि वा भवन्ति १५ प्रागग्रे धारय-न्वैष्णव्यावित्यभ्युक्ष्य १६ कुशतरुणाभ्यां प्रदक्षिणमग्निं त्रिः पर्युक्ष्य १७ महीनां पयोऽसीत्याज्यस्थालीमादायेषे त्वेत्यधिश्रित्योर्जे त्वेत्युदगुद्वास्योदगग्रे पवित्रे धारयन्नङ्गुष्ठाभ्यां चोपकनिष्ठिकाभ्यां चोभयतः प्रतिगृह्योर्ध्वाग्रे प्रह्वे कृत्वाज्ये प्रत्यस्यति सवितुष्ट्वा प्रसव उत्पुनाम्यच्छिद्रे ण पवित्रेण वसोः सूर्यस्य रश्मिभिरित्याज्यसंस्कारः सर्वत्र २२ नासंस्कृतेन जुहुयात् २३ स्रुवे चापः

अथ परिस्तरणं १ प्रागग्रैः कुशैः परिस्तृणाति त्रिवृत्पञ्चवृद्वा २ पुरस्ता-त्प्रथममथ पश्चादथ पश्चान् ३ मूलान्यग्रैः प्रच्छादयति ४ सर्वाश्चावृतो दक्षिणतःप्रवृत्तय उदक्संस्था भवन्ति ५ दक्षिणतो ब्रह्माणं प्रतिष्ठाप्य भूर्भुवः स्वरिति ६ सुमनोभिरलंकृत्योत्तरतः प्रणीताः प्रणीय को वः प्रणयतीति ७ सव्येन कुशानादाय दक्षिणेनापनौति ९ दक्षिणं जान्वाच्य १० सव्यं पित्र्! ये ११ नाज्याहुतिषु नित्यं परिस्तरणं १२ नित्याहुतिषु चेति माण्डूकेयः १३ कुशतरुणे अविषमे अविच्छिन्नाग्रे अनन्तर्गर्भे प्रादेशेन मापयित्वा कुशेन च्छिनत्ति पवित्रे स्थ इति १४ द्वे त्रीणि वा भवन्ति १५ प्रागग्रे धारय-न्वैष्णव्यावित्यभ्युक्ष्य १६ कुशतरुणाभ्यां प्रदक्षिणमग्निं त्रिः पर्युक्ष्य १७ महीनां पयोऽसीत्याज्यस्थालीमादायेषे त्वेत्यधिश्रित्योर्जे त्वेत्युदगुद्वास्योदगग्रे पवित्रे धारयन्नङ्गुष्ठाभ्यां चोपकनिष्ठिकाभ्यां चोभयतः प्रतिगृह्योर्ध्वाग्रे प्रह्वे कृत्वाज्ये प्रत्यस्यति सवितुष्ट्वा प्रसव उत्पुनाम्यच्छिद्रे ण पवित्रेण वसोः सूर्यस्य रश्मिभिरित्याज्यसंस्कारः सर्वत्र २२ नासंस्कृतेन जुहुयात् २३ स्रुवे चापः

p[Õit.URitkmR,;' 1 sv;Rs;' c;Jy;ütIn;' 2 x;%;pxUn;' 3 c¨p;-kyD;n;' c 4 t Etep[y;j; annuy;j; ainÂ; aingd; as;Ém/enIk;

prakqtirbhUtikarmaNAM 1 sarvAsAM cAjyAhutInAM 2 fAkhApafUnAM 3 carupA-kayajxAnAM ca 4 ta ete'prayAjA ananuyAjA aniLA anigadA asAmidhenIkAfca

prakqtirbhUtikarmaNAM 1 sarvAsAM cAjyAhutInAM 2 fAkhApafUnAM 3 carupA-kayajxAnAM ca 4 ta ete'prayAjA ananuyAjA ani[L]A anigadA asAmidhenIkAfca

प्रकृतिर्भूतिकर्मणां १ सर्वासां चाज्याहुतीनां २ शाखापशूनां ३ चरुपा-कयज्ञानां च ४ त एतेऽप्रयाजा अननुयाजा अनिळा अनिगदा असामिधेनीकाश्च

anU?vRDuVyURÀhj;nujuRüy;TsvRd; hÉv"

anUrdhvajxurvyULhajAnurjuhuyAtsarvadA haviH

anUrdhvajxurvyU[L]hajAnurjuhuyAtsarvadA haviH

अनूर्ध्वज्ञुर्व्यूळ्हजानुर्जुहुयात्सर्वदा हविः

r*{ ' tu r;=s' ip} ym;sur' c;É.c;árkm(

raudraM tu rAkSasaM pi tr?yamAsuraM cAbhicArikam

raudraM tu rAkSasaM pitr! yamAsuraM cAbhicArikam

रौद्रं तु राक्षसं पि त्र्?यमासुरं चाभिचारिकम्

रौद्रं तु राक्षसं पित्र्! यमासुरं चाभिचारिकम्

aqwt;' r;]I' StOtIy;' v; kNy;' v+yNtIit 1 tSy;' r;} y;mtIte inx;k;le sv*RWÉ/floÿmw" surÉ.ÉmÅw" s²xrSk;' kNy;m;Pl;Vy 2 rÿ_mht' v; v;s" pár/;y 3 p;d¦e" kNy;mupveXy;Nv;rB/;y;' mh;Vy;úitÉ.óR-Tv;Jy;ütIjuRhoTy¦ye som;y p[j;ptye Ém];y v¨,;yeN{ ;yeN{ ;

athaitAM rAtrIM fvastqtIyAM vA kanyAM vakSyantIti 1 tasyAM rA tr?yAmatIte nifAkAle sarvauSadhiphalottamaiH surabhimifraiH safiraskAM kanyAmAplAvya 2 raktamahataM vA vAsaH paridhAya 3 pafcAdagneH kanyAmupavefyAnvArabdhAyAM mahAvyAhqtibhirhu-tvAjyAhutIrjuhotyagnaye somAya prajApataye mitrAya varuNAyendra ?Ayendra ?ANyai ga-ndharvAya bhagAya pUSNe tvaSTre bqhaspataye rAjxe pratyAnIkAyeti 4 catasro'STau vAvidhavAH fAkapiNDIbhiH surayAnnena ca tarpayitvA caturAnartanaM kuryuretA eva

athaitAM rAtrIM fvastqtIyAM vA kanyAM vakSyantIti 1 tasyAM rAtr! yAmatIte nifAkAle sarvauSadhiphalottamaiH surabhimifraiH safiraskAM kanyAmAplAvya 2 raktamahataM vA vAsaH paridhAya 3 pafcAdagneH kanyAmupavefyAnvArabdhAyAM mahAvyAhqtibhirhu-tvAjyAhutIrjuhotyagnaye somAya prajApataye mitrAya varuNAyendrA yendrA Nyai ga-ndharvAya bhagAya pUSNe tvaSTre bqhaspataye rAjxe pratyAnIkAyeti 4 catasro'STau vAvidhavAH fAkapiNDIbhiH surayAnnena ca tarpayitvA caturAnartanaM kuryuretA eva

अथैतां रात्रीं श्वस्तृतीयां वा कन्यां वक्ष्यन्तीति १ तस्यां रा त्र्?यामतीते निशाकाले सर्वौषधिफलोत्तमैः सुरभिमिश्रैः सशिरस्कां कन्यामाप्लाव्य २ रक्तमहतं वा वासः परिधाय ३ पश्चादग्नेः कन्यामुपवेश्यान्वारब्धायां महाव्याहृतिभिर्हु-त्वाज्याहुतीर्जुहोत्यग्नये सोमाय प्रजापतये मित्राय वरुणायेन्द्र ?ायेन्द्र ?ाण्यै ग-न्धर्वाय भगाय पूष्णे त्वष्ट्रे बृहस्पतये राज्ञे प्रत्यानीकायेति ४ चतस्रोऽष्टौ वाविधवाः शाकपिण्डीभिः सुरयान्नेन च तर्पयित्वा चतुरानर्तनं कुर्युरेता एव

अथैतां रात्रीं श्वस्तृतीयां वा कन्यां वक्ष्यन्तीति १ तस्यां रात्र्! यामतीते निशाकाले सर्वौषधिफलोत्तमैः सुरभिमिश्रैः सशिरस्कां कन्यामाप्लाव्य २ रक्तमहतं वा वासः परिधाय ३ पश्चादग्नेः कन्यामुपवेश्यान्वारब्धायां महाव्याहृतिभिर्हु-त्वाज्याहुतीर्जुहोत्यग्नये सोमाय प्रजापतये मित्राय वरुणायेन्द्रा येन्द्रा ण्यै ग-न्धर्वाय भगाय पूष्णे त्वष्ट्रे बृहस्पतये राज्ञे प्रत्यानीकायेति ४ चतस्रोऽष्टौ वाविधवाः शाकपिण्डीभिः सुरयान्नेन च तर्पयित्वा चतुरानर्तनं कुर्युरेता एव

sm[;DI xure .veit ipt; .[;t; v;Syg[e, mU/Rin juhoit §uve, v; itÏ¥;sIn;y;" p[;:y;" p[Ty%o 1 gO>,;Ém te s*.gTv;y hStÉmit d²=,en p;É,n; d²=,' p;É,' gOð;it s;©Ïmuÿ;nenoÿ;n' itÏ¥;sIn;y;" p[;:y;" p[Ty%" 2 p coÿr; jipTv; 3 amohmâSm s; Tv' s; TvmSymoh' ´*rh' pOÉqvI TvmOkª TvmÉs s;m;h' s; m;mnuv[t; .v t;veh ivvh;vhw p[j;' p[jny;vhw pu];NÉvNd;vhw bô\ Ste sNtu jrd·y TyudkÚM.' nv' .U.uRv" Svárit pUrÉyTv; 5 pu¥;»o vO=Sy s=Ir;NTspl;x;NTskÚx;noPy 6 ihr

samrAjxI fvafure bhaveti pitA bhrAtA vAsyagreNa mUrdhani juhoti sruveNa vA tiSThannAsInAyAH prAzmukhyAH pratyazmukho 1 gqbhNAmi te saubhagatvAya hastamiti dakSiNena pANinA dakSiNaM pANiM gqhNAti sAzguSThamuttAnenottAnaM tiSThannAsInAyAH prAzmukhyAH pratyazmukhaH 2 paxca cottarA japitvA 3 amo'hamasmi sA tvaM sA tvamasyamo'haM dyaurahaM pqthivI tvamqk tvamasi sAmAhaM sA mAmanuvratA bhava tAveha vivahAvahai prajAM prajanayAvahai putrAnvindAvahai bahUMM ste santu jaradaSTaya ityudakumbhaM navaM bhUrbhuvaH svariti pUrayitvA 5 punnAmno vqkSasya sakSIrAntsapalAfAntsakufAnopya 6 hiraNyamiti caike 7 taM brahmacAriNe vAgyatAya pradAya 8 prAgudIcyAM difi tAH stheyAH pradakSiNA bhavantyafmAnaM cottarata upasthApyaihi sUnarItyutthApyaihyafmAnamAtiSThAfmeva tvaM sthirA bhava , abhitiSTha pqtanyataH sahasva pqtanAyata iti dakSiNena prapadenAfmAnamAkramayya 12 pradakSiNamagniM paryANIya 13 tenaiva mantreNa dvitIyaM vasanaM pradAya 14 lAjAxchamIpalAfamifrAnpitA bhrAtA vA syAdaxjalAvAvapatyupastaraNAbhi-

samrAjxI fvafure bhaveti pitA bhrAtA vAsyagreNa mUrdhani juhoti sruveNa vA tiSThannAsInAyAH prAzmukhyAH pratyazmukho 1 gqbhNAmi te saubhagatvAya hastamiti dakSiNena pANinA dakSiNaM pANiM gqhNAti sAzguSThamuttAnenottAnaM tiSThannAsInAyAH prAzmukhyAH pratyazmukhaH 2 paxca cottarA japitvA 3 amo'hamasmi sA tvaM sA tvamasyamo'haM dyaurahaM pqthivI tvamqk tvamasi sAmAhaM sA mAmanuvratA bhava tAveha vivahAvahai prajAM prajanayAvahai putrAn!vindAvahai bahUMM ste santu jaradaSTaya ityudakumbhaM navaM bhUrbhuvaH svariti pUrayitvA 5 punnAmno vqkSasya sakSIrAntsapalAfAntsakufAnopya 6 hiraNyamiti caike 7 taM brahmacAriNe vAgyatAya pradAya 8 prAgudIcyAM difi tAH stheyAH pradakSiNA bhavantyafmAnaM cottarata upasthApyaihi sUnarItyutthApyaihyafmAnamAtiSThAfmeva tvaM sthirA bhava , abhitiSTha pqtanyataH sahasva pqtanAyata iti dakSiNena prapadenAfmAnamAkramayya 12 pradakSiNamagniM paryANIya 13 tenaiva mantreNa dvitIyaM vasanaM pradAya 14 lAjAxchamIpalAfamifrAnpitA bhrAtA vA syAdaxjalAvAvapatyupastaraNAbhi-

सम्राज्ञी श्वशुरे भवेति पिता भ्राता वास्यग्रेण मूर्धनि जुहोति स्रुवेण वा तिष्ठन्नासीनायाः प्राङ्मुख्याः प्रत्यङ्मुखो १ गृभ्णामि ते सौभगत्वाय हस्तमिति दक्षिणेन पाणिना दक्षिणं पाणिं गृह्णाति साङ्गुष्ठमुत्तानेनोत्तानं तिष्ठन्नासीनायाः प्राङ्मुख्याः प्रत्यङ्मुखः २ पञ्च चोत्तरा जपित्वा ३ अमोऽहमस्मि सा त्वं सा त्वमस्यमोऽहं द्यौरहं पृथिवी त्वमृक् त्वमसि सामाहं सा मामनुव्रता भव तावेह विवहावहै प्रजां प्रजनयावहै पुत्रान्विन्दावहै बहूँ स्ते सन्तु जरदष्टय इत्युदकुम्भं नवं भूर्भुवः स्वरिति पूरयित्वा ५ पुन्नाम्नो वृक्षस्य सक्षीरान्त्सपलाशान्त्सकुशानोप्य ६ हिरण्यमिति चैके ७ तं ब्रह्मचारिणे वाग्यताय प्रदाय ८ प्रागुदीच्यां दिशि ताः स्थेयाः प्रदक्षिणा भवन्त्यश्मानं चोत्तरत उपस्थाप्यैहि सूनरीत्युत्थाप्यैह्यश्मानमातिष्ठाश्मेव त्वं स्थिरा भव । अभितिष्ठ पृतन्यतः सहस्व पृतनायत इति दक्षिणेन प्रपदेनाश्मानमाक्रमय्य १२ प्रदक्षिणमग्निं पर्याणीय १३ तेनैव मन्त्रेण द्वितीयं वसनं प्रदाय १४ लाजाञ्छमीपलाशमिश्रान्पिता भ्राता वा स्यादञ्जलावावपत्युपस्तरणाभि-

सम्राज्ञी श्वशुरे भवेति पिता भ्राता वास्यग्रेण मूर्धनि जुहोति स्रुवेण वा तिष्ठन्नासीनायाः प्राङ्मुख्याः प्रत्यङ्मुखो १ गृभ्णामि ते सौभगत्वाय हस्तमिति दक्षिणेन पाणिना दक्षिणं पाणिं गृह्णाति साङ्गुष्ठमुत्तानेनोत्तानं तिष्ठन्नासीनायाः प्राङ्मुख्याः प्रत्यङ्मुखः २ पञ्च चोत्तरा जपित्वा ३ अमोऽहमस्मि सा त्वं सा त्वमस्यमोऽहं द्यौरहं पृथिवी त्वमृक् त्वमसि सामाहं सा मामनुव्रता भव तावेह विवहावहै प्रजां प्रजनयावहै पुत्रान्!विन्दावहै बहूँ स्ते सन्तु जरदष्टय इत्युदकुम्भं नवं भूर्भुवः स्वरिति पूरयित्वा ५ पुन्नाम्नो वृक्षस्य सक्षीरान्त्सपलाशान्त्सकुशानोप्य ६ हिरण्यमिति चैके ७ तं ब्रह्मचारिणे वाग्यताय प्रदाय ८ प्रागुदीच्यां दिशि ताः स्थेयाः प्रदक्षिणा भवन्त्यश्मानं चोत्तरत उपस्थाप्यैहि सूनरीत्युत्थाप्यैह्यश्मानमातिष्ठाश्मेव त्वं स्थिरा भव । अभितिष्ठ पृतन्यतः सहस्व पृतनायत इति दक्षिणेन प्रपदेनाश्मानमाक्रमय्य १२ प्रदक्षिणमग्निं पर्याणीय १३ तेनैव मन्त्रेण द्वितीयं वसनं प्रदाय १४ लाजाञ्छमीपलाशमिश्रान्पिता भ्राता वा स्यादञ्जलावावपत्युपस्तरणाभि-

108

p[ Tv; mu;mIit tOc' gOh;Tp[itÏm;n;y;' 1 jIv' ¨dNtIit p[¨dNTy;m( 2 aq rq;=Syop;ïn' pI kÚ¨te=¥mImdNteTyety; sipRW; 3 xucI te c£ Ã¹ te c£ it cwt;>y;' c£yo" pUvRy; pUvRmuÿryoÿrm( 4 ¬§* c 5 %e rqSyeTyety; flvto vO=Sy xMy;gteRãvekk;' vy;' in%;y 6 inTy; v;É.mN} y;qo§* yuï²Nt yuÿ_Ste aStu d²=, it Ã;>y;' xu£;vn@±v;h;ivTyeten;/RceRn yuÿ_;vÉ.mN} y;q yid rq;©Ö ivxIyeRt Éz´et v;iht;¦egORh;NkNy;' p[p;´;É. VyySv %idrSyeTyety; p[itd?y;t( 10 Ty' ÉcdÉmit g[âNq' 11 SvâSt no ÉmmIt;Émit pc| jpit 12 suik\ xukÉmit rqm;rohNTy;' 13 m; ivdNpárpâNqn it ctuãpqe 14 ye v?v it Xmx;ne 15 vnSpte xtvLx it vnSpt;v/Rc| jpit 16 su];m;,Émit n;vm;rohNTy;m( 17 aXmNvtIit ndI' trNTy;m( 18 aip v; yuÿ_nwvoÃ èÉmRárTyg;/ep[e=,' ceh ip[yÉmit s¢ gOh;Np[;¢;y;" Õt;"

pra tvA muxcAmIti tqcaM gqhAtpratiSThamAnAyAM 1 jIvaM rudantIti prarudantyAm 2 atha rathAkSasyopAxjanaM patnI kurute'kSannamImadantetyetayA sarpiSA 3 fucI te cakre dve te cakre iti caitAbhyAM cakrayoH pUrvayA pUrvamuttarayottaram 4 usrau ca 5 khe rathasyetyetayA phalavato vqkSasya famyAgarteSvekaikAM vayAM nikhAya 6 nityA vAbhima ntr?yAthosrau yuxjanti yuktaste astu dakSiNa iti dvAbhyAM fukrAvanaDvAhAvityetenArdharcena yuktAvabhima ntr?yAtha yadi rathAzgaM vifIryeta chidyeta vAhitAgnergqhAnkanyAM prapAdyAbhi vyayasva khadirasyetyetayA pratidadhyAt 10 tyaM cidafvamiti granthiM 11 svasti no mimItAmiti paxcarcaM japati 12 sukiMM fukamiti rathamArohantyAM 13 mA vidanparipanthina iti catuSpathe 14 ye vadhva iti fmafAne 15 vanaspate fatavalfa iti vanaspatAvardharcaM japati 16 sutrAmANamiti nAvamArohantyAm 17 afmanvatIti nadIM tarantyAm 18 api vA yuktenaivodva UrmirityagAdhe'prekSaNaM ceha priyamiti sapta gqhAnprAptAyAH kqtAH

pra tvA muxcAmIti tqcaM gqhAtpratiSThamAnAyAM 1 jIvaM rudantIti prarudantyAm 2 atha rathAkSasyopAxjanaM patnI kurute'kSannamImadantetyetayA sarpiSA 3 fucI te cakre dve te cakre iti caitAbhyAM cakrayoH pUrvayA pUrvamuttarayottaram 4 usrau ca 5 khe rathasyetyetayA phalavato vqkSasya famyAgarteSvekaikAM vayAM nikhAya 6 nityA vAbhimantr! yAthosrau yuxjanti yuktaste astu dakSiNa iti dvAbhyAM fukrAvanaDvAhAvityetenArdharcena yuktAvabhimantr! yAtha yadi rathAzgaM vifIryeta chidyeta vAhitAgnergqhAnkanyAM prapAdyAbhi vyayasva khadirasyetyetayA pratidadhyAt 10 tyaM cidafvamiti granthiM 11 svasti no mimItAmiti paxcarcaM japati 12 sukiMM fukamiti rathamArohantyAM 13 mA vidanparipanthina iti catuSpathe 14 ye vadhva iti fmafAne 15 vanaspate fatavalfa iti vanaspatAvardharcaM japati 16 sutrAmANamiti nAvamArohantyAm 17 afmanvatIti nadIM tarantyAm 18 api vA yuktenaivodva UrmirityagAdhe'prekSaNaM ceha priyamiti sapta gqhAnprAptAyAH kqtAH

प्र त्वा मुञ्चामीति तृचं गृहात्प्रतिष्ठमानायां १ जीवं रुदन्तीति प्ररुदन्त्याम् २ अथ रथाक्षस्योपाञ्जनं पत्नी कुरुतेऽक्षन्नमीमदन्तेत्येतया सर्पिषा ३ शुची ते चक्रे द्वे ते चक्रे इति चैताभ्यां चक्रयोः पूर्वया पूर्वमुत्तरयोत्तरम् ४ उस्रौ च ५ खे रथस्येत्येतया फलवतो वृक्षस्य शम्यागर्तेष्वेकैकां वयां निखाय ६ नित्या वाभिम न्त्र्?याथोस्रौ युञ्जन्ति युक्तस्ते अस्तु दक्षिण इति द्वाभ्यां शुक्रावनड्वाहावित्येतेनार्धर्चेन युक्तावभिम न्त्र्?याथ यदि रथाङ्गं विशीर्येत छिद्येत वाहिताग्नेर्गृहान्कन्यां प्रपाद्याभि व्ययस्व खदिरस्येत्येतया प्रतिदध्यात् १० त्यं चिदश्वमिति ग्रन्थिं ११ स्वस्ति नो मिमीतामिति पञ्चर्चं जपति १२ सुकिँ शुकमिति रथमारोहन्त्यां १३ मा विदन्परिपन्थिन इति चतुष्पथे १४ ये वध्व इति श्मशाने १५ वनस्पते शतवल्श इति वनस्पतावर्धर्चं जपति १६ सुत्रामाणमिति नावमारोहन्त्याम् १७ अश्मन्वतीति नदीं तरन्त्याम् १८ अपि वा युक्तेनैवोद्व ऊर्मिरित्यगाधेऽप्रेक्षणं चेह प्रियमिति सप्त गृहान्प्राप्तायाः कृताः

प्र त्वा मुञ्चामीति तृचं गृहात्प्रतिष्ठमानायां १ जीवं रुदन्तीति प्ररुदन्त्याम् २ अथ रथाक्षस्योपाञ्जनं पत्नी कुरुतेऽक्षन्नमीमदन्तेत्येतया सर्पिषा ३ शुची ते चक्रे द्वे ते चक्रे इति चैताभ्यां चक्रयोः पूर्वया पूर्वमुत्तरयोत्तरम् ४ उस्रौ च ५ खे रथस्येत्येतया फलवतो वृक्षस्य शम्यागर्तेष्वेकैकां वयां निखाय ६ नित्या वाभिमन्त्र्! याथोस्रौ युञ्जन्ति युक्तस्ते अस्तु दक्षिण इति द्वाभ्यां शुक्रावनड्वाहावित्येतेनार्धर्चेन युक्तावभिमन्त्र्! याथ यदि रथाङ्गं विशीर्येत छिद्येत वाहिताग्नेर्गृहान्कन्यां प्रपाद्याभि व्ययस्व खदिरस्येत्येतया प्रतिदध्यात् १० त्यं चिदश्वमिति ग्रन्थिं ११ स्वस्ति नो मिमीतामिति पञ्चर्चं जपति १२ सुकिँ शुकमिति रथमारोहन्त्यां १३ मा विदन्परिपन्थिन इति चतुष्पथे १४ ये वध्व इति श्मशाने १५ वनस्पते शतवल्श इति वनस्पतावर्धर्चं जपति १६ सुत्रामाणमिति नावमारोहन्त्याम् १७ अश्मन्वतीति नदीं तरन्त्याम् १८ अपि वा युक्तेनैवोद्व ऊर्मिरित्यगाधेऽप्रेक्षणं चेह प्रियमिति सप्त गृहान्प्राप्तायाः कृताः

176

y;in .{ ;É, bIj;in pu¨W; jny²Nt n"

yAni bhadra ?ANi bIjAni puruSA janayanti naH

yAni bhadrA Ni bIjAni puruSA janayanti naH

यानि भद्र ?ाणि बीजानि पुरुषा जनयन्ति नः

यानि भद्रा णि बीजानि पुरुषा जनयन्ति नः

180

aÉ.£Nd vIÂySv g.Rm; /eih s;/y

abhikranda vILayasva garbhamA dhehi sAdhaya

abhikranda vI[L]ayasva garbhamA dhehi sAdhaya

अभिक्रन्द वीळयस्व गर्भमा धेहि साधय

213

voduMbrxl;$É." sh m?y;dU?v| sImNtmu¥yit .U.uRv" SvárTyuTs©¹ in/;y 9 i]vOit p[itmuCy k<#¹ bÝ;TyymUj;Rvto vO= èjIRv f²lnI .veTyq;h vI,;g;Éqno r;j;n' s'g;yteit 11 yo v;PyNyo vIrtr Tyudp;]e=t;nvinnIy ivã,uyoRin' kLpytu r;k;mhÉmit it WÂOcen p;yyed( 13 aq;Sy; ¬drmÉ.mOxet( 14 sup,oRÉs g¨Tm;\ ²S]vOÿe ²xro g;y]' c=u" zNd;\ Sy©;in yjU\ iW n;m s;m te tnUmoRdm;nI' g;pyen( 16

vodumbarafalATubhiH saha madhyAdUrdhvaM sImantamunnayati bhUrbhuvaH svarityutsazge nidhAya 9 trivqti pratimucya kaNThe badhnAtyayamUrjAvato vqkSa UrjIva phalinI bhavetyathAha vINAgAthino rAjAnaM saMgAyateti 11 yo vApyanyo vIratara ityudapAtre'kSatAnavaninIya viSNuryoniM kalpayatu rAkAmahamiti iti SaLqcena pAyayed 13 athAsyA udaramabhimqfet 14 suparNo'si garutmAMM strivqtte firo gAyatraM cakSuH chandAMM syazgAni yajUMM Si nAma sAma te tanUrmodamAnIM gApayen 16

vodumbarafalATubhiH saha madhyAdUrdhvaM sImantamunnayati bhUrbhuvaH svarityutsazge nidhAya 9 trivqti pratimucya kaNThe badhnAtyayamUrjAvato vqkSa UrjIva phalinI bhavetyathAha vINAgAthino rAjAnaM saMgAyateti 11 yo vApyanyo vIratara ityudapAtre'kSatAnavaninIya viSNuryoniM kalpayatu rAkAmahamiti iti Sa[L]qcena pAyayed 13 athAsyA udaramabhimqfet 14 suparNo'si garutmAMM strivqtte firo gAyatraM cakSuH chandAMM syazgAni yajUMM Si nAma sAma te tanUrmodamAnIM gApayen 16

वोदुम्बरशलाटुभिः सह मध्यादूर्ध्वं सीमन्तमुन्नयति भूर्भुवः स्वरित्युत्सङ्गे निधाय ९ त्रिवृति प्रतिमुच्य कण्ठे बध्नात्ययमूर्जावतो वृक्ष ऊर्जीव फलिनी भवेत्यथाह वीणागाथिनो राजानं संगायतेति ११ यो वाप्यन्यो वीरतर इत्युदपात्रेऽक्षतानवनिनीय विष्णुर्योनिं कल्पयतु राकामहमिति इति षळृचेन पाययेद् १३ अथास्या उदरमभिमृशेत् १४ सुपर्णोऽसि गरुत्माँ स्त्रिवृत्ते शिरो गायत्रं चक्षुः छन्दाँ स्यङ्गानि यजूँ षि नाम साम ते तनूर्मोदमानीं गापयेन् १६

223

aq j;tkmR 1 j;t' kÚm;r' i]r>yv;Ny;nup[;yo d´;d( 13 am; v;

atha jAtakarma 1 jAtaM kumAraM trirabhyavAnyAnuprANyAd qcA prANihi yajuSA samanihi sAmnodanihIti 2 sarpirmadhunI dadhyudake ca saMninIya vrIhiyavau vA saMnighqSya triH prAfayejjAtarUpeNa 3 pra te yacchAmi madhumanmakhAya vedaM prasUtaM savitrA maghonA , AyuSmAngupito devatAbhiH fataM jIva farado loke asminnityasAviti nAmAsya dadhAti ghoSavadAdyantarantasthaM dvyakSaraM caturakSaraM vApi vA SaLakSaraM kqtaM kuryAnna taddhitaM 4 tadasya pitA mAtA ca vidyAtAM 5 dafamyAM vyAvahArikaM brAhmaNajuSTaM 6 goH kqSNasya fuklakqSNAni lohitAni ca romANi maSaM kArayitvaitasminneva catuSTaye saMninIya catuH prAfayediti mANDUkeyo bhUrqgvedaM tvayi dadhAmyasau svAhA bhuvo yajurvedaM tvayi dadhAmyasau svAhA svaH sAmavedaM tvayi dadhAmyasau svAhA bhUrbhuvaH svarvAkovAkyami-tihAsapurANamoM sarvAnvedAMM stvayi dadhAmyasau svAheti vA 8 medhAjananaM dakSiNe karNe vAgiti triH 9 vAgdevI manasA saMvidAnA prANena vatsena sahendra proktA juSatAM tvA saumanasAya devI mahI mandra ?A vANI vANIcI salilA svayaMbhUriti cAnumantrayeta 10 faNasUtreNa vigranthya jAtarUpaM 11 dakSiNe pANAvapinahyotthAnAd 12 UrdhvaM dafamyA brAhmaNebhyo dadyAd 13 amA vA

atha jAtakarma 1 jAtaM kumAraM trirabhyavAnyAnuprANyAd qcA prANihi yajuSA samanihi sAmnodanihIti 2 sarpirmadhunI dadhyudake ca saMninIya vrIhiyavau vA saMnighqSya triH prAfayejjAtarUpeNa 3 pra te yacchAmi madhumanmakhAya vedaM prasUtaM savitrA maghonA , AyuSmAngupito devatAbhiH fataM jIva farado loke asminnityasAviti nAmAsya dadhAti ghoSavadAdyantarantasthaM dvyakSaraM caturakSaraM vApi vA Sa[L]akSaraM kqtaM kuryAnna taddhitaM 4 tadasya pitA mAtA ca vidyAtAM 5 dafamyAM vyAvahArikaM brAhmaNajuSTaM 6 goH kqSNasya fuklakqSNAni lohitAni ca romANi maSaM kArayitvaitasminneva catuSTaye saMninIya catuH prAfayediti mANDUkeyo bhUrqgvedaM tvayi dadhAmyasau svAhA bhuvo yajurvedaM tvayi dadhAmyasau svAhA svaH sAmavedaM tvayi dadhAmyasau svAhA bhUrbhuvaH svarvAkovAkyami-tihAsapurANamO sarvAnvedAMM stvayi dadhAmyasau svAheti vA 8 medhAjananaM dakSiNe karNe vAgiti triH 9 vAgdevI manasA saMvidAnA prANena vatsena sahendra proktA juSatAM tvA saumanasAya devI mahI mandrA vANI vANIcI salilA svayaMbhUriti cAnumantrayeta 10 faNasUtreNa vigranthya jAtarUpaM 11 dakSiNe pANAvapinahyotthAnAd 12 UrdhvaM dafamyA brAhmaNebhyo dadyAd 13 amA vA

अथ जातकर्म १ जातं कुमारं त्रिरभ्यवान्यानुप्राण्याद् ऋचा प्राणिहि यजुषा समनिहि साम्नोदनिहीति २ सर्पिर्मधुनी दध्युदके च संनिनीय व्रीहियवौ वा संनिघृष्य त्रिः प्राशयेज्जातरूपेण ३ प्र ते यच्छामि मधुमन्मखाय वेदं प्रसूतं सवित्रा मघोना । आयुष्मान्गुपितो देवताभिः शतं जीव शरदो लोके अस्मिन्नित्यसाविति नामास्य दधाति घोषवदाद्यन्तरन्तस्थं द्व्यक्षरं चतुरक्षरं वापि वा षळक्षरं कृतं कुर्यान्न तद्धितं ४ तदस्य पिता माता च विद्यातां ५ दशम्यां व्यावहारिकं ब्राह्मणजुष्टं ६ गोः कृष्णस्य शुक्लकृष्णानि लोहितानि च रोमाणि मषं कारयित्वैतस्मिन्नेव चतुष्टये संनिनीय चतुः प्राशयेदिति माण्डूकेयो भूरृग्वेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा भुवो यजुर्वेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा स्वः सामवेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा भूर्भुवः स्वर्वाकोवाक्यमि-तिहासपुराणमों सर्वान्वेदाँ स्त्वयि दधाम्यसौ स्वाहेति वा ८ मेधाजननं दक्षिणे कर्णे वागिति त्रिः ९ वाग्देवी मनसा संविदाना प्राणेन वत्सेन सहेन्द्र प्रोक्ता जुषतां त्वा सौमनसाय देवी मही मन्द्र ?ा वाणी वाणीची सलिला स्वयंभूरिति चानुमन्त्रयेत १० शणसूत्रेण विग्रन्थ्य जातरूपं ११ दक्षिणे पाणावपिनह्योत्थानाद् १२ ऊर्ध्वं दशम्या ब्राह्मणेभ्यो दद्याद् १३ अमा वा

अथ जातकर्म १ जातं कुमारं त्रिरभ्यवान्यानुप्राण्याद् ऋचा प्राणिहि यजुषा समनिहि साम्नोदनिहीति २ सर्पिर्मधुनी दध्युदके च संनिनीय व्रीहियवौ वा संनिघृष्य त्रिः प्राशयेज्जातरूपेण ३ प्र ते यच्छामि मधुमन्मखाय वेदं प्रसूतं सवित्रा मघोना । आयुष्मान्गुपितो देवताभिः शतं जीव शरदो लोके अस्मिन्नित्यसाविति नामास्य दधाति घोषवदाद्यन्तरन्तस्थं द्व्यक्षरं चतुरक्षरं वापि वा षळक्षरं कृतं कुर्यान्न तद्धितं ४ तदस्य पिता माता च विद्यातां ५ दशम्यां व्यावहारिकं ब्राह्मणजुष्टं ६ गोः कृष्णस्य शुक्लकृष्णानि लोहितानि च रोमाणि मषं कारयित्वैतस्मिन्नेव चतुष्टये संनिनीय चतुः प्राशयेदिति माण्डूकेयो भूरृग्वेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा भुवो यजुर्वेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा स्वः सामवेदं त्वयि दधाम्यसौ स्वाहा भूर्भुवः स्वर्वाकोवाक्यमि-तिहासपुराणमॐ सर्वान्वेदाँ स्त्वयि दधाम्यसौ स्वाहेति वा ८ मेधाजननं दक्षिणे कर्णे वागिति त्रिः ९ वाग्देवी मनसा संविदाना प्राणेन वत्सेन सहेन्द्र प्रोक्ता जुषतां त्वा सौमनसाय देवी मही मन्द्रा वाणी वाणीची सलिला स्वयंभूरिति चानुमन्त्रयेत १० शणसूत्रेण विग्रन्थ्य जातरूपं ११ दक्षिणे पाणावपिनह्योत्थानाद् १२ ऊर्ध्वं दशम्या ब्राह्मणेभ्यो दद्याद् १३ अमा वा

233

a¦ye Õátk;>y" 1 p[j;ptye roihyoidtye punvRsu>y;' 5 bOhSptye puãy;y 6 speR>yoXleW;>y" 7 iptO>yo m`;>yo 8 .g;y fLgunI>y;m( 9 ayRM,e fLgunI>y;' 10 siv]e hSt;y 11 Tv·^e Éc];yw 12 v;yve Sv;ty 13 N{ ;É¦>y;' ivx;%;>y;' 14 Ém];y;nur;/;y; 15 N{ ;y JyeÏ;y 16 inA³Tyw mUl;y;ÎoW;!;>yo ive>yo deve>yoW;!;>yo b[÷,eÉ.Éjte 20 ivã,ve Åv,;y 21 vsu>yo /inÏ;>yo v¨,;y xtÉ.Wje 23 aj;ywkpde p[oÏpd;>yoihbuRÞy;y p[oÏpd;>y" 25 pUã,e revTy; 26 aÉ>y;m-

agnaye kqtikAbhyaH 1 prajApataye rohiNyai 2 somAya mqgafirase 4 rudra ?AyAdra ?A?bhyo'ditaye punarvasubhyAM 5 bqhaspataye puSyAya 6 sarpebhyo'fleSAbhyaH 7 pitqbhyo maghAbhyo 8 bhagAya phalgunIbhyAm 9 aryamNe phalgunIbhyAM 10 savitre hastAya 11 tvaSTre citrAyai 12 vAyave svAtaya 13 indra ?AgnibhyAM vifAkhAbhyAM 14 mitrAyAnurAdhAyA 15 indra ?Aya jyeSThAya 16 nirqtyai mUlAyAdbhyo'SADhAbhyo vifvebhyo devebhyo'SADhAbhyo brahmaNe'bhijite 20 viSNave fravaNAya 21 vasubhyo dhaniSThAbhyo varuNAya fatabhiSaje 23 ajAyaikapade proSThapadAbhyo'hirbudhnyAya proSThapadAbhyaH 25 pUSNe revatyA 26 afvibhyAma-

agnaye kqtikAbhyaH 1 prajApataye rohiNyai 2 somAya mqgafirase 4 rudrA yAdrA rbhyo!'ditaye punarvasubhyAM 5 bqhaspataye puSyAya 6 sarpebhyo'fleSAbhyaH 7 pitqbhyo maghAbhyo 8 bhagAya phalgunIbhyAm 9 aryamNe phalgunIbhyAM 10 savitre hastAya 11 tvaSTre citrAyai 12 vAyave svAtaya 13 indrA gnibhyAM vifAkhAbhyAM 14 mitrAyAnurAdhAyA 15 indrA ya jyeSThAya 16 nirqtyai mUlAyAdbhyo'SADhAbhyo vifvebhyo devebhyo'SADhAbhyo brahmaNe'bhijite 20 viSNave fravaNAya 21 vasubhyo dhaniSThAbhyo varuNAya fatabhiSaje 23 ajAyaikapade proSThapadAbhyo'hirbuÞyAya proSThapadAbhyaH 25 pUSNe revatyA 26 afvibhyAma-

अग्नये कृतिकाभ्यः १ प्रजापतये रोहिण्यै २ सोमाय मृगशिरसे ४ रुद्र ?ायाद्र ?ा?भ्योऽदितये पुनर्वसुभ्यां ५ बृहस्पतये पुष्याय ६ सर्पेभ्योऽश्लेषाभ्यः ७ पितृभ्यो मघाभ्यो ८ भगाय फल्गुनीभ्याम् ९ अर्यम्णे फल्गुनीभ्यां १० सवित्रे हस्ताय ११ त्वष्ट्रे चित्रायै १२ वायवे स्वातय १३ इन्द्र ?ाग्निभ्यां विशाखाभ्यां १४ मित्रायानुराधाया १५ इन्द्र ?ाय ज्येष्ठाय १६ निरृत्यै मूलायाद्भ्योऽषाढाभ्यो विश्वेभ्यो देवेभ्योऽषाढाभ्यो ब्रह्मणेऽभिजिते २० विष्णवे श्रवणाय २१ वसुभ्यो धनिष्ठाभ्यो वरुणाय शतभिषजे २३ अजायैकपदे प्रोष्ठपदाभ्योऽहिर्बुध्न्याय प्रोष्ठपदाभ्यः २५ पूष्णे रेवत्या २६ अश्विभ्याम-

अग्नये कृतिकाभ्यः १ प्रजापतये रोहिण्यै २ सोमाय मृगशिरसे ४ रुद्रा याद्रा र्भ्यो!ऽदितये पुनर्वसुभ्यां ५ बृहस्पतये पुष्याय ६ सर्पेभ्योऽश्लेषाभ्यः ७ पितृभ्यो मघाभ्यो ८ भगाय फल्गुनीभ्याम् ९ अर्यम्णे फल्गुनीभ्यां १० सवित्रे हस्ताय ११ त्वष्ट्रे चित्रायै १२ वायवे स्वातय १३ इन्द्रा ग्निभ्यां विशाखाभ्यां १४ मित्रायानुराधाया १५ इन्द्रा य ज्येष्ठाय १६ निरृत्यै मूलायाद्भ्योऽषाढाभ्यो विश्वेभ्यो देवेभ्योऽषाढाभ्यो ब्रह्मणेऽभिजिते २० विष्णवे श्रवणाय २१ वसुभ्यो धनिष्ठाभ्यो वरुणाय शतभिषजे २३ अजायैकपदे प्रोष्ठपदाभ्योऽहिर्बुÞयाय प्रोष्ठपदाभ्यः २५ पूष्णे रेवत्या २६ अश्विभ्याम-

238

WÏ¼ m;Sy¥p[;xnm( 1 a;jm¥;´k;ms( 2 twáÿr' b[÷vcRsk;mo m;TSy' jvnk;mo `Ot*dn' tejSk;mo dÉ/m/u`OtÉmÅm¥' p[;xyet( 6 a¥pte¥Sy no deçnmIvSy xuâãm," ) p[ p[d;t;r' t;árW èj| no /eih iÃpde ctuãpde ) y²°²õ mhÉidmm¦ a;yuWe vcRse itGmmojo v¨, som r;jn( ) m;tev;Sm; aidit" xmR y\ siÃe dev; jrdi·yRq;sidit üTv;¦ a;yU\ WITyÉ.mN} yodgg[eWu kÚxeWu Syon; pOÉqiv .veTyupveXy 9 mh;-

SaSThe mAsyannaprAfanam 1 AjamannAdyakAmas 2 taittiraM brahmavarcasakAmo mAtsyaM javanakAmo ghqtaudanaM tejaskAmo dadhimadhughqtamiframannaM prAfayet 6 annapate'nnasya no dehyanamIvasya fuSmiNaH , pra pradAtAraM tAriSa UrjaM no dhehi dvipade catuSpade , yacciddhi mahafcidimamagna AyuSe varcase tigmamojo varuNa soma rAjan , mAtevAsmA aditiH farma yaMM sadvifve devA jaradaSTiryathAsaditi hutvAgna AyUMM SItyabhima ntr?yodagagreSu kufeSu syonA pqthivi bhavetyupavefya 9 mahA-

SaSThe mAsyannaprAfanam 1 AjamannAdyakAmas 2 taittiraM brahmavarcasakAmo mAtsyaM javanakAmo ghqtaudanaM tejaskAmo dadhimadhughqtamiframannaM prAfayet 6 annapate'nnasya no dehyanamIvasya fuSmiNaH , pra pradAtAraM tAriSa UrjaM no dhehi dvipade catuSpade , yacciddhi mahafcidimamagna AyuSe varcase tigmamojo varuNa soma rAjan , mAtevAsmA aditiH farma yaMM sadvifve devA jaradaSTiryathAsaditi hutvAgna AyUMM SItyabhimantr! yodagagreSu kufeSu syonA pqthivi bhavetyupavefya 9 mahA-

षष्ठे मास्यन्नप्राशनम् १ आजमन्नाद्यकामस् २ तैत्तिरं ब्रह्मवर्चसकामो मात्स्यं जवनकामो घृतौदनं तेजस्कामो दधिमधुघृतमिश्रमन्नं प्राशयेत् ६ अन्नपतेऽन्नस्य नो देह्यनमीवस्य शुष्मिणः । प्र प्रदातारं तारिष ऊर्जं नो धेहि द्विपदे चतुष्पदे । यच्चिद्धि महश्चिदिममग्न आयुषे वर्चसे तिग्ममोजो वरुण सोम राजन् । मातेवास्मा अदितिः शर्म यँ सद्विश्वे देवा जरदष्टिर्यथासदिति हुत्वाग्न आयूँ षीत्यभिम न्त्र्?योदगग्रेषु कुशेषु स्योना पृथिवि भवेत्युपवेश्य ९ महा-

षष्ठे मास्यन्नप्राशनम् १ आजमन्नाद्यकामस् २ तैत्तिरं ब्रह्मवर्चसकामो मात्स्यं जवनकामो घृतौदनं तेजस्कामो दधिमधुघृतमिश्रमन्नं प्राशयेत् ६ अन्नपतेऽन्नस्य नो देह्यनमीवस्य शुष्मिणः । प्र प्रदातारं तारिष ऊर्जं नो धेहि द्विपदे चतुष्पदे । यच्चिद्धि महश्चिदिममग्न आयुषे वर्चसे तिग्ममोजो वरुण सोम राजन् । मातेवास्मा अदितिः शर्म यँ सद्विश्वे देवा जरदष्टिर्यथासदिति हुत्वाग्न आयूँ षीत्यभिमन्त्र्! योदगग्रेषु कुशेषु स्योना पृथिवि भवेत्युपवेश्य ९ महा-

244

vwXySy;É¦mupsm;/;y 5 v[Iihyv;n;' itlm;W;,;Émit p;];É, c pUrÉyTv;n@h' c gomy' kÚxÉ.ÿ' c kxp[itg[h,;y;dx| nvnIt' loh=ur' coÿrt ¬pSq;Py 7 s'pOCy?vmOt;vrIåÉmR,; m/umÿm;" ) pOtImR/un; pyo mN{ ; /nSy s;ty Tyuã,;SvPsu xIt; a;ÉsTy;p ¬NdNtu jIvse dI`;RyuTv;y vcRse ) } y;yuW' jmd¦e" kXypSy } y;yuWmgSTySy } y;yuW' ) y¶¼v;n;' } y;yuW' tÿe kroÉm } y;yuWÉmTys;ivit xItoã,;É.r²ºdR²=,' kxp=' i]r>ynáÿ_ 9 xlLywk ivj$;NÕTv; 10 nvnIten;>yJy*W/e ];ySvwnÉmit kÚxt¨,mNtdR/;it 11 kx;NkÚxt¨,' c;dxeRn s'SpOXy 13 tejoÉs SvÉ/it·e ipt; mwn' ih\ sIárit loh=urm;dÿe 14 yen;vp-Tsivt; Xmg[e =ure, r;Do v¨,Sy ivÃ;n( ) yen /;t; bOhSpitárN{ Sy c;vp¾Czr" ) ten b[÷;,o vptedm´;yuãm;NdI`;RyurymStu vIros;ivit kx;g[;É, Éznáÿ kÚxt¨,' cwv' iÃtIymev' tOtIym( 16 Ev' iÃ¨ÿrto ink=yo" WÏs¢me god;nkmR

vaifyasyAgnimupasamAdhAya 5 vrIhiyavAnAM tilamASANAmiti pAtrANi ca pUrayitvAnaDuhaM ca gomayaM kufabhittaM ca kefapratigrahaNAyAdarfaM navanItaM lohakSuraM cottarata upasthApya 7 saMpqcyadhvamqtAvarIrUrmiNA madhumattamAH , pqxcatIrmadhunA payo mandra ?A dhanasya sAtaya ityuSNAsvapsu fItA AsixcatyApa undantu jIvase dIrghAyutvAya varcase , tr?yAyuSaM jamadagneH kafyapasya tr?yAyuSamagastyasya tr?yAyuSaM , yaddevAnAM tr?yAyuSaM tatte karomi tr?yAyuSamityasAviti fItoSNAbhiradbhirdakSiNaM kefapakSaM trirabhyanakti 9 falalyaike vijaTAnkqtvA 10 navanItenAbhyajyauSadhe trAyasvainamiti kufataruNamantardadhAti 11 kefAnkufataruNaM cAdarfena saMspqfya 13 tejo'si svadhitiSTe pitA mainaM hiMM sIriti lohakSuramAdatte 14 yenAvapa-tsavitA fmafvagre kSureNa rAjxo varuNasya vidvAn , yena dhAtA bqhaspatirindra sya cAvapacchiraH , tena brahmANo vapatedamadyAyuSmAndIrghAyurayamastu vIro'sAviti kefAgrANi chinatti kufataruNaM caivaM dvitIyamevaM tqtIyam 16 evaM dviruttarato nikakSayoH SaSThasaptame godAnakarmaNyetadeva godAnakarma yaccUDAkarma 19 SoLafe varSe'STAdafe vA 20 tqtIye tu pravapane gAM dadAtyahataM ca vAsas 21 tUSNI-mAvqtaH kanyAnAM 22 prAgudIcyAM difi bahvauSadhike defe'pAM vA samIpe kefAnnikhananti 23 nApitAya dhAnyapAtrANi nApitAya dhAnyapAtrANi 24

vaifyasyAgnimupasamAdhAya 5 vrIhiyavAnAM tilamASANAmiti pAtrANi ca pUrayitvAnaDuhaM ca gomayaM kufabhittaM ca kefapratigrahaNAyAdarfaM navanItaM lohakSuraM cottarata upasthApya 7 saMpqcyadhvamqtAvarIrUrmiNA madhumattamAH , pqxcatIrmadhunA payo mandrA dhanasya sAtaya ityuSNAsvapsu fItA AsixcatyApa undantu jIvase dIrghAyutvAya varcase , tr! yAyuSaM jamadagneH kafyapasya tr! yAyuSamagastyasya tr! yAyuSaM , yaddevAnAM tr! yAyuSaM tatte karomi tr! yAyuSamityasAviti fItoSNAbhiradbhirdakSiNaM kefapakSaM trirabhyanakti 9 falalyaike vijaTAnkqtvA 10 navanItenAbhyajyauSadhe trAyasvainamiti kufataruNamantardadhAti 11 kefAnkufataruNaM cAdarfena saMspqfya 13 tejo'si svadhitiSTe pitA mainaM hiMM sIriti lohakSuramAdatte 14 yenAvapa-tsavitA fmafvagre kSureNa rAjxo varuNasya vidvAn , yena dhAtA bqhaspatirindra sya cAvapacchiraH , tena brahmANo vapatedamadyAyuSmAndIrghAyurayamastu vIro'sAviti kefAgrANi chinatti kufataruNaM caivaM dvitIyamevaM tqtIyam 16 evaM dviruttarato nikakSayoH SaSThasaptame godAnakarmaNyetadeva godAnakarma yaccUDAkarma 19 So[L]afe varSe'STAdafe vA 20 tqtIye tu pravapane gAM dadAtyahataM ca vAsas 21 tUSNI-mAvqtaH kanyAnAM 22 prAgudIcyAM difi bahvauSadhike defe'pAM vA samIpe kefAnnikhananti 23 nApitAya dhAnyapAtrANi nApitAya dhAnyapAtrANi 24

वैश्यस्याग्निमुपसमाधाय ५ व्रीहियवानां तिलमाषाणामिति पात्राणि च पूरयित्वानडुहं च गोमयं कुशभित्तं च केशप्रतिग्रहणायादर्शं नवनीतं लोहक्षुरं चोत्तरत उपस्थाप्य ७ संपृच्यध्वमृतावरीरूर्मिणा मधुमत्तमाः । पृञ्चतीर्मधुना पयो मन्द्र ?ा धनस्य सातय इत्युष्णास्वप्सु शीता आसिञ्चत्याप उन्दन्तु जीवसे दीर्घायुत्वाय वर्चसे । त्र्?यायुषं जमदग्नेः कश्यपस्य त्र्?यायुषमगस्त्यस्य त्र्?यायुषं । यद्देवानां त्र्?यायुषं तत्ते करोमि त्र्?यायुषमित्यसाविति शीतोष्णाभिरद्भिर्दक्षिणं केशपक्षं त्रिरभ्यनक्ति ९ शलल्यैके विजटान्कृत्वा १० नवनीतेनाभ्यज्यौषधे त्रायस्वैनमिति कुशतरुणमन्तर्दधाति ११ केशान्कुशतरुणं चादर्शेन संस्पृश्य १३ तेजोऽसि स्वधितिष्टे पिता मैनं हिँ सीरिति लोहक्षुरमादत्ते १४ येनावप-त्सविता श्मश्वग्रे क्षुरेण राज्ञो वरुणस्य विद्वान् । येन धाता बृहस्पतिरिन्द्र स्य चावपच्छिरः । तेन ब्रह्माणो वपतेदमद्यायुष्मान्दीर्घायुरयमस्तु वीरोऽसाविति केशाग्राणि छिनत्ति कुशतरुणं चैवं द्वितीयमेवं तृतीयम् १६ एवं द्विरुत्तरतो निकक्षयोः षष्ठसप्तमे गोदानकर्मण्येतदेव गोदानकर्म यच्चूडाकर्म १९ षोळशे वर्षेऽष्टादशे वा २० तृतीये तु प्रवपने गां ददात्यहतं च वासस् २१ तूष्णी-मावृतः कन्यानां २२ प्रागुदीच्यां दिशि बह्वौषधिके देशेऽपां वा समीपे केशान्निखनन्ति २३ नापिताय धान्यपात्राणि नापिताय धान्यपात्राणि २४

वैश्यस्याग्निमुपसमाधाय ५ व्रीहियवानां तिलमाषाणामिति पात्राणि च पूरयित्वानडुहं च गोमयं कुशभित्तं च केशप्रतिग्रहणायादर्शं नवनीतं लोहक्षुरं चोत्तरत उपस्थाप्य ७ संपृच्यध्वमृतावरीरूर्मिणा मधुमत्तमाः । पृञ्चतीर्मधुना पयो मन्द्रा धनस्य सातय इत्युष्णास्वप्सु शीता आसिञ्चत्याप उन्दन्तु जीवसे दीर्घायुत्वाय वर्चसे । त्र्! यायुषं जमदग्नेः कश्यपस्य त्र्! यायुषमगस्त्यस्य त्र्! यायुषं । यद्देवानां त्र्! यायुषं तत्ते करोमि त्र्! यायुषमित्यसाविति शीतोष्णाभिरद्भिर्दक्षिणं केशपक्षं त्रिरभ्यनक्ति ९ शलल्यैके विजटान्कृत्वा १० नवनीतेनाभ्यज्यौषधे त्रायस्वैनमिति कुशतरुणमन्तर्दधाति ११ केशान्कुशतरुणं चादर्शेन संस्पृश्य १३ तेजोऽसि स्वधितिष्टे पिता मैनं हिँ सीरिति लोहक्षुरमादत्ते १४ येनावप-त्सविता श्मश्वग्रे क्षुरेण राज्ञो वरुणस्य विद्वान् । येन धाता बृहस्पतिरिन्द्र स्य चावपच्छिरः । तेन ब्रह्माणो वपतेदमद्यायुष्मान्दीर्घायुरयमस्तु वीरोऽसाविति केशाग्राणि छिनत्ति कुशतरुणं चैवं द्वितीयमेवं तृतीयम् १६ एवं द्विरुत्तरतो निकक्षयोः षष्ठसप्तमे गोदानकर्मण्येतदेव गोदानकर्म यच्चूडाकर्म १९ षोळशे वर्षेऽष्टादशे वा २० तृतीये तु प्रवपने गां ददात्यहतं च वासस् २१ तूष्णी-मावृतः कन्यानां २२ प्रागुदीच्यां दिशि बह्वौषधिके देशेऽपां वा समीपे केशान्निखनन्ति २३ नापिताय धान्यपात्राणि नापिताय धान्यपात्राणि २४

253

g.;R·meWu b[;÷,mupnyetw,eyen;Éjnen 2 g.RdxmeWu v; 3 g.wRk;dxeWu =i]y' r*rve, 4 g.RÃ;dxeWu vwXy' gVyen;WoÂx;ÃW;Rd(b[;÷,Sy;ntIt" k;l 6 a; Ã;Év\ x;T=i]ySy;ctuÉvR\x;ÃwXySy;t è?v| pitts;iv]Ik; .v²Nt 9 nwn;nupnyeyun;R?y;pyeyunR y;jyeyunwRÉ.VyRvhreyurhten v; sv;R-Nme%²lno m*ïI me%l; b[;÷,Sy 15 /nuJy;R =i]ySyo,;RsU]I vwXySy 17 p;l;xo bwLvo v; d<@o b[;÷,Sy 18 nwyg[o/" =i]ySy*duMbro vwXySy 20 p[;,s'Émto b[;÷,Sy 21 ll;$s'Émt" =i]ySy 22 kxs'Émto vwXySy 23 sveR v; sveRW;' 24 yen;bõenopnyet;c;y;R/In' tt( 25 párv;Pyopney" Sy;d( 26 a;PluTy;l'ÕTy 27 üTv; j`nen;É¦'

garbhASTameSu brAhmaNamupanayetaiNeyenAjinena 2 garbhadafameSu vA 3 garbhaikAdafeSu kSatriyaM rauraveNa 4 garbhadvAdafeSu vaifyaM gavyenASoLafAdvarSAdbrAhmaNasyAnatItaH kAla 6 A dvAviMM fAtkSatriyasyAcaturviMMfAdvaifyasyAta UrdhvaM patitasAvitrIkA bhavanti 9 nainAnupanayeyurnAdhyApayeyurna yAjayeyurnaibhirvyavahareyurahatena vA sarvA-nmekhalino mauxjI mekhalA brAhmaNasya 15 dhanurjyA kSatriyasyorNAsUtrI vaifyasya 17 pAlAfo bailvo vA daNDo brAhmaNasya 18 naiyagrodhaH kSatriyasyaudumbaro vaifyasya 20 prANasaMmito brAhmaNasya 21 lalATasaMmitaH kSatriyasya 22 kefasaMmito vaifyasya 23 sarve vA sarveSAM 24 yenAbaddhenopanayetAcAryAdhInaM tat 25 parivApyopaneyaH syAd 26 AplutyAlaMkqtya 27 hutvA jaghanenAgniM

garbhASTameSu brAhmaNamupanayetaiNeyenAjinena 2 garbhadafameSu vA 3 garbhaikAdafeSu kSatriyaM rauraveNa 4 garbhadvAdafeSu vaifyaM gavyenASo[L]afAdvarSAdbrAhmaNasyAnatItaH kAla 6 A dvAviMM fAtkSatriyasyAcaturviMMfAdvaifyasyAta UrdhvaM patitasAvitrIkA bhavanti 9 nainAnupanayeyurnAdhyApayeyurna yAjayeyurnaibhirvyavahareyurahatena vA sarvA-nmekhalino mauxjI mekhalA brAhmaNasya 15 dhanurjyA kSatriyasyorNAsUtrI vaifyasya 17 pAlAfo bailvo vA daNDo brAhmaNasya 18 naiyagrodhaH kSatriyasyaudumbaro vaifyasya 20 prANasaMmito brAhmaNasya 21 lalATasaMmitaH kSatriyasya 22 kefasaMmito vaifyasya 23 sarve vA sarveSAM 24 yenAbaddhenopanayetAcAryAdhInaM tat 25 parivApyopaneyaH syAd 26 AplutyAlaMkqtya 27 hutvA jaghanenAgniM

गर्भाष्टमेषु ब्राह्मणमुपनयेतैणेयेनाजिनेन २ गर्भदशमेषु वा ३ गर्भैकादशेषु क्षत्रियं रौरवेण ४ गर्भद्वादशेषु वैश्यं गव्येनाषोळशाद्वर्षाद्ब्राह्मणस्यानतीतः काल ६ आ द्वाविँ शात्क्षत्रियस्याचतुर्विँशाद्वैश्यस्यात ऊर्ध्वं पतितसावित्रीका भवन्ति ९ नैनानुपनयेयुर्नाध्यापयेयुर्न याजयेयुर्नैभिर्व्यवहरेयुरहतेन वा सर्वा-न्मेखलिनो मौञ्जी मेखला ब्राह्मणस्य १५ धनुर्ज्या क्षत्रियस्योर्णासूत्री वैश्यस्य १७ पालाशो बैल्वो वा दण्डो ब्राह्मणस्य १८ नैयग्रोधः क्षत्रियस्यौदुम्बरो वैश्यस्य २० प्राणसंमितो ब्राह्मणस्य २१ ललाटसंमितः क्षत्रियस्य २२ केशसंमितो वैश्यस्य २३ सर्वे वा सर्वेषां २४ येनाबद्धेनोपनयेताचार्याधीनं तत् २५ परिवाप्योपनेयः स्याद् २६ आप्लुत्यालंकृत्य २७ हुत्वा जघनेनाग्निं

281

d;My;idTywt' te b[÷c;ár,' párdd;Ém ive dev; Et' vo b[÷c;ár,' párdd;Ém dI`;RyuTv;y sup[j;STv;y suvIy;Ry r;ySpoW;y sveRW;' ved;-n;m;É/pTy;y suXloKy;y SvStye 1 EeN{ Im;vOtm;vtR a;idTySy;-vOtmNv;vtR it d²=,' b;ümNv;vOTy 2 d²=,en p[;dexen d²=,-m\ smNvvúTy;árãytSte údySy ip[yo .Uy;sÉmit údydexmÉ.mOxit 3

dAmyAdityaitaM te brahmacAriNaM paridadAmi vifve devA etaM vo brahmacAriNaM paridadAmi dIrghAyutvAya suprajAstvAya suvIryAya rAyaspoSAya sarveSAM vedA-nAmAdhipatyAya suflokyAya svastaye 1 aindra ?ImAvqtamAvarta AdityasyA-vqtamanvAvarta iti dakSiNaM bAhumanvAvqtya 2 dakSiNena prAdefena dakSiNa-maMM samanvavahqtyAriSyataste hqdayasya priyo bhUyAsamiti hqdayadefamabhimqfati 3

dAmyAdityaitaM te brahmacAriNaM paridadAmi vifve devA etaM vo brahmacAriNaM paridadAmi dIrghAyutvAya suprajAstvAya suvIryAya rAyaspoSAya sarveSAM vedA-nAmAdhipatyAya suflokyAya svastaye 1 aindrI mAvqtamAvarta AdityasyA-vqtamanvAvarta iti dakSiNaM bAhumanvAvqtya 2 dakSiNena prAdefena dakSiNa-maMM samanvavahqtyAriSyataste hqdayasya priyo bhUyAsamiti hqdayadefamabhimqfati 3

दाम्यादित्यैतं ते ब्रह्मचारिणं परिददामि विश्वे देवा एतं वो ब्रह्मचारिणं परिददामि दीर्घायुत्वाय सुप्रजास्त्वाय सुवीर्याय रायस्पोषाय सर्वेषां वेदा-नामाधिपत्याय सुश्लोक्याय स्वस्तये १ ऐन्द्र ?ीमावृतमावर्त आदित्यस्या-वृतमन्वावर्त इति दक्षिणं बाहुमन्वावृत्य २ दक्षिणेन प्रादेशेन दक्षिण-मँ समन्ववहृत्यारिष्यतस्ते हृदयस्य प्रियो भूयासमिति हृदयदेशमभिमृशति ३

दाम्यादित्यैतं ते ब्रह्मचारिणं परिददामि विश्वे देवा एतं वो ब्रह्मचारिणं परिददामि दीर्घायुत्वाय सुप्रजास्त्वाय सुवीर्याय रायस्पोषाय सर्वेषां वेदा-नामाधिपत्याय सुश्लोक्याय स्वस्तये १ ऐन्द्री मावृतमावर्त आदित्यस्या-वृतमन्वावर्त इति दक्षिणं बाहुमन्वावृत्य २ दक्षिणेन प्रादेशेन दक्षिण-मँ समन्ववहृत्यारिष्यतस्ते हृदयस्य प्रियो भूयासमिति हृदयदेशमभिमृशति ३

297

s'vTsre s;iv]ImNv;h 1 i]r;]e 2 aNv=' v; 3 g;y]I' b[;÷,;-y;nub[Uy;t( 4 i]·.' =i]y;y 5 jgtI' vwXy;y 6 s;iv]I' Tvevoÿ-re,;É¦mupivxt" 7 p[;% a;c;yR" p[Ty% tro/Iih .o 3 TyuKTv;-c;yR ao'k;r' p[yuJy;qetr' v;cyit s;iv]I' .o3 anub[UhITyq;Smw

saMvatsare sAvitrImanvAha 1 trirAtre 2 anvakSaM vA 3 gAyatrIM brAhmaNA-yAnubrUyAt 4 triSTubhaM kSatriyAya 5 jagatIM vaifyAya 6 sAvitrIM tvevotta-reNAgnimupavifataH 7 prAzmukha AcAryaH pratyazmukha itaro'dhIhi bho 3 ityuktvA-cArya oMkAraM prayujyAthetaraM vAcayati sAvitrIM bho3 anubrUhItyathAsmai

saMvatsare sAvitrImanvAha 1 trirAtre 2 anvakSaM vA 3 gAyatrIM brAhmaNA-yAnubrUyAt 4 triSTubhaM kSatriyAya 5 jagatIM vaifyAya 6 sAvitrIM tvevotta-reNAgnimupavifataH 7 prAzmukha AcAryaH pratyazmukha itaro'dhIhi bho 3 ityuktvA-cArya OkAraM prayujyAthetaraM vAcayati sAvitrIM bho3 anubrUhItyathAsmai

संवत्सरे सावित्रीमन्वाह १ त्रिरात्रे २ अन्वक्षं वा ३ गायत्रीं ब्राह्मणा-यानुब्रूयात् ४ त्रिष्टुभं क्षत्रियाय ५ जगतीं वैश्याय ६ सावित्रीं त्वेवोत्त-रेणाग्निमुपविशतः ७ प्राङ्मुख आचार्यः प्रत्यङ्मुख इतरोऽधीहि भो ३ इत्युक्त्वा-चार्य ओंकारं प्रयुज्याथेतरं वाचयति सावित्रीं भो३ अनुब्रूहीत्यथास्मै

संवत्सरे सावित्रीमन्वाह १ त्रिरात्रे २ अन्वक्षं वा ३ गायत्रीं ब्राह्मणा-यानुब्रूयात् ४ त्रिष्टुभं क्षत्रियाय ५ जगतीं वैश्याय ६ सावित्रीं त्वेवोत्त-रेणाग्निमुपविशतः ७ प्राङ्मुख आचार्यः प्रत्यङ्मुख इतरोऽधीहि भो ३ इत्युक्त्वा-चार्य ॐकारं प्रयुज्याथेतरं वाचयति सावित्रीं भो३ अनुब्रूहीत्यथास्मै

322

¬idte p[;?yynm( 1 ahrh" s;y'p[;trÉ¦mupsm;/;y pársmuç pyuR+y d²=,' j;Nv;Cy;¦ye sÉm/mh;W| bOhte j;tvedse ) s me Åõ;' c me/;' c j;tved;" p[yCztu Sv;h; ) E/oSyeÉ/WImih sÉmdÉs tejoÉs tejo mÉy /eih Sv;h; ) sÉmõo m;' sm/Ry p[jy; c /nen c Sv;h; ) EW; te a¦e sÉmÿy; v/RSv c; c Py;ySv ) vÉ/RWImih c vym; c Py;ÉsWImih Sv;heTyq pyuR+y;É¦" Åõ;' c me/;' c;ivinp;t' SmOit' c me ) é²Âto j;tved; ay' xun' n" s'p[yCzâTvTyÉ¦mupitÏte 6 s*-p,Rv[t.;iWt' dO·' vOõs'p[d;y;nuiÏt' } y;yuW' pÉ.mRN]w" p[itmN]' ll;$e údye d²=,SkN/e v;me c tt" pOÏ¼ c psu .Smn; i]pu<@^' kroit 7

udite prAdhyayanam 1 aharahaH sAyaMprAtaragnimupasamAdhAya parisamuhya paryukSya dakSiNaM jAnvAcyAgnaye samidhamahArSaM bqhate jAtavedase , sa me fraddhAM ca medhAM ca jAtavedAH prayacchatu svAhA , edho'syedhiSImahi samidasi tejo'si tejo mayi dhehi svAhA , samiddho mAM samardhaya prajayA ca dhanena ca svAhA , eSA te agne samittayA vardhasva cA ca pyAyasva , vardhiSImahi ca vayamA ca pyAsiSImahi svAhetyatha paryukSyAgniH fraddhAM ca medhAM cAvinipAtaM smqtiM ca me , ILito jAtavedA ayaM funaM naH saMprayacchatvityagnimupatiSThate 6 sau-parNavratabhASitaM dqSTaM vqddhasaMpradAyAnuSThitaM tr?yAyuSaM paxcabhirmantraiH pratimantraM lalATe hqdaye dakSiNaskandhe vAme ca tataH pqSThe ca paxcasu bhasmanA tripuNDraM karoti 7

udite prAdhyayanam 1 aharahaH sAyaMprAtaragnimupasamAdhAya parisamuhya paryukSya dakSiNaM jAnvAcyAgnaye samidhamahArSaM bqhate jAtavedase , sa me fraddhAM ca medhAM ca jAtavedAH prayacchatu svAhA , edho'syedhiSImahi samidasi tejo'si tejo mayi dhehi svAhA , samiddho mAM samardhaya prajayA ca dhanena ca svAhA , eSA te agne samittayA vardhasva cA ca pyAyasva , vardhiSImahi ca vayamA ca pyAsiSImahi svAhetyatha paryukSyAgniH fraddhAM ca medhAM cAvinipAtaM smqtiM ca me , I[L]ito jAtavedA ayaM funaM naH saMprayacchatvityagnimupatiSThate 6 sau-parNavratabhASitaM dqSTaM vqddhasaMpradAyAnuSThitaM tr! yAyuSaM paxcabhirmantraiH pratimantraM lalATe hqdaye dakSiNaskandhe vAme ca tataH pqSThe ca paxcasu bhasmanA tripuNDraM karoti 7

उदिते प्राध्ययनम् १ अहरहः सायंप्रातरग्निमुपसमाधाय परिसमुह्य पर्युक्ष्य दक्षिणं जान्वाच्याग्नये समिधमहार्षं बृहते जातवेदसे । स मे श्रद्धां च मेधां च जातवेदाः प्रयच्छतु स्वाहा । एधोऽस्येधिषीमहि समिदसि तेजोऽसि तेजो मयि धेहि स्वाहा । समिद्धो मां समर्धय प्रजया च धनेन च स्वाहा । एषा ते अग्ने समित्तया वर्धस्व चा च प्यायस्व । वर्धिषीमहि च वयमा च प्यासिषीमहि स्वाहेत्यथ पर्युक्ष्याग्निः श्रद्धां च मेधां चाविनिपातं स्मृतिं च मे । ईळितो जातवेदा अयं शुनं नः संप्रयच्छत्वित्यग्निमुपतिष्ठते ६ सौ-पर्णव्रतभाषितं दृष्टं वृद्धसंप्रदायानुष्ठितं त्र्?यायुषं पञ्चभिर्मन्त्रैः प्रतिमन्त्रं ललाटे हृदये दक्षिणस्कन्धे वामे च ततः पृष्ठे च पञ्चसु भस्मना त्रिपुण्ड्रं करोति ७

उदिते प्राध्ययनम् १ अहरहः सायंप्रातरग्निमुपसमाधाय परिसमुह्य पर्युक्ष्य दक्षिणं जान्वाच्याग्नये समिधमहार्षं बृहते जातवेदसे । स मे श्रद्धां च मेधां च जातवेदाः प्रयच्छतु स्वाहा । एधोऽस्येधिषीमहि समिदसि तेजोऽसि तेजो मयि धेहि स्वाहा । समिद्धो मां समर्धय प्रजया च धनेन च स्वाहा । एषा ते अग्ने समित्तया वर्धस्व चा च प्यायस्व । वर्धिषीमहि च वयमा च प्यासिषीमहि स्वाहेत्यथ पर्युक्ष्याग्निः श्रद्धां च मेधां चाविनिपातं स्मृतिं च मे । ईळितो जातवेदा अयं शुनं नः संप्रयच्छत्वित्यग्निमुपतिष्ठते ६ सौ-पर्णव्रतभाषितं दृष्टं वृद्धसंप्रदायानुष्ठितं त्र्! यायुषं पञ्चभिर्मन्त्रैः प्रतिमन्त्रं ललाटे हृदये दक्षिणस्कन्धे वामे च ततः पृष्ठे च पञ्चसु भस्मना त्रिपुण्ड्रं करोति ७

332

Õtp[;tr;xSy;pr;ð¼pr;Éjt;y;' id²x 1 üTv;c;yoRqwn' y;Svev dev-t;su prIÿo .vit t;Svevwn' pOCzTy¦;ivN{ a;idTye iveWu c deveWu cárt' te b[÷cy| 2 cárt' .o3 it p[Tyuÿ_ 3 p;d¦e" purSt;d;c;yRSy p[;%e iSqtehten v;ss;c;yR" p[d²=,' mu%' i]" párve·äopár·;¶x;" ÕTv; yq; n s'.[Xyet 5 i]r;]' sÉmd;/;n' É.=;cr,m/"xYy;' gu¨xuÅUW;' c;kÚvRNv;Gytop[mÿor

kqtaprAtarAfasyAparAhNe'parAjitAyAM difi 1 hutvAcAryo'thainaM yAsveva deva-tAsu parItto bhavati tAsvevainaM pqcchatyagnAvindra Aditye vifveSu ca deveSu caritaM te brahmacaryaM 2 caritaM bho3 iti pratyukte 3 pafcAdagneH purastAdAcAryasya prAzmukhe sthite'hatena vAsasAcAryaH pradakSiNaM mukhaM triH pariveSTyopariSTAddafAH kqtvA yathA na saMbhrafyeta 5 trirAtraM samidAdhAnaM bhikSAcaraNamadhaHfayyAM gurufufrUSAM cAkurvanvAgyato'pramatto'raNye devakule'gnihotre vopavasasvetyatra haike tAneva niyamAMM stiSThato rA tr?yAmevopadifantyAcAryo'mAMM sAfI brahmacArI 8 trirAtre nirvqtte rA tr?yAM vA grAmAnniSkrAmannaitAnIkSetAnadhyAyAn 9 pifitAmaM caNDAlaM sUtikAM rajasvalAM tedanImapahastakAn fmafAnaM sarvANi ca favarUpANi yAnyAsye na pravifeyuH svasya vAsAnnirasan 10 prAgudIcIM difamupaniSkramya fucau defe prAzmukha AcArya upavifatyudita Aditye'nuvAcanadharmeNa vAgya-tAyoSNISiNe'nvAha 12 mahAnAmnISvevaiSa niyamo'thottareSu prakaraNeSu svAdhyA-yameva kurvata AcAryasyetaraH fqNotyuSNISaM bhAjanaM dakSiNAM gAM dadAti 15 tvaM tamityuccA divIti ca praNavena vA sarvam 16 atra haike vaifvadevaM caruM kurvate

kqtaprAtarAfasyAparAhNe'parAjitAyAM difi 1 hutvAcAryo'thainaM yAsveva deva-tAsu parItto bhavati tAsvevainaM pqcchatyagnAvindra Aditye vifveSu ca deveSu caritaM te brahmacaryaM 2 caritaM bho3 iti pratyukte 3 pafcAdagneH purastAdAcAryasya prAzmukhe sthite'hatena vAsasAcAryaH pradakSiNaM mukhaM triH pariveSTyopariSTAddafAH kqtvA yathA na saMbhrafyeta 5 trirAtraM samidAdhAnaM bhikSAcaraNamadhaHfayyAM gurufufrUSAM cAkurvanvAgyato'pramatto'raNye devakule'gnihotre vopavasasvetyatra haike tAneva niyamAMM stiSThato rAtr! yAmevopadifantyAcAryo'mAMM sAfI brahmacArI 8 trirAtre nirvqtte rAtr! yAM vA grAmAnniSkrAmannaitAnIkSetAnadhyAyAn 9 pifitAmaM caNDAlaM sUtikAM rajasvalAM tedanImapahastakAn fmafAnaM sarvANi ca favarUpANi yAnyAsye na pravifeyuH svasya vAsAnnirasan 10 prAgudIcIM difamupaniSkramya fucau defe prAzmukha AcArya upavifatyudita Aditye'nuvAcanadharmeNa vAgya-tAyoSNISiNe'nvAha 12 mahAnAmnISvevaiSa niyamo'thottareSu prakaraNeSu svAdhyA-yameva kurvata AcAryasyetaraH fqNotyuSNISaM bhAjanaM dakSiNAM gAM dadAti 15 tvaM tamityuccA divIti ca praNavena vA sarvam 16 atra haike vaifvadevaM caruM kurvate

कृतप्रातराशस्यापराह्णेऽपराजितायां दिशि १ हुत्वाचार्योऽथैनं यास्वेव देव-तासु परीत्तो भवति तास्वेवैनं पृच्छत्यग्नाविन्द्र आदित्ये विश्वेषु च देवेषु चरितं ते ब्रह्मचर्यं २ चरितं भो३ इति प्रत्युक्ते ३ पश्चादग्नेः पुरस्तादाचार्यस्य प्राङ्मुखे स्थितेऽहतेन वाससाचार्यः प्रदक्षिणं मुखं त्रिः परिवेष्ट्योपरिष्टाद्दशाः कृत्वा यथा न संभ्रश्येत ५ त्रिरात्रं समिदाधानं भिक्षाचरणमधःशय्यां गुरुशुश्रूषां चाकुर्वन्वाग्यतोऽप्रमत्तोऽरण्ये देवकुलेऽग्निहोत्रे वोपवसस्वेत्यत्र हैके तानेव नियमाँ स्तिष्ठतो रा त्र्?यामेवोपदिशन्त्याचार्योऽमाँ साशी ब्रह्मचारी ८ त्रिरात्रे निर्वृत्ते रा त्र्?यां वा ग्रामान्निष्क्रामन्नैतानीक्षेतानध्यायान् ९ पिशितामं चण्डालं सूतिकां रजस्वलां तेदनीमपहस्तकान् श्मशानं सर्वाणि च शवरूपाणि यान्यास्ये न प्रविशेयुः स्वस्य वासान्निरसन् १० प्रागुदीचीं दिशमुपनिष्क्रम्य शुचौ देशे प्राङ्मुख आचार्य उपविशत्युदित आदित्येऽनुवाचनधर्मेण वाग्य-तायोष्णीषिणेऽन्वाह १२ महानाम्नीष्वेवैष नियमोऽथोत्तरेषु प्रकरणेषु स्वाध्या-यमेव कुर्वत आचार्यस्येतरः शृणोत्युष्णीषं भाजनं दक्षिणां गां ददाति १५ त्वं तमित्युच्चा दिवीति च प्रणवेन वा सर्वम् १६ अत्र हैके वैश्वदेवं चरुं कुर्वते

कृतप्रातराशस्यापराह्णेऽपराजितायां दिशि १ हुत्वाचार्योऽथैनं यास्वेव देव-तासु परीत्तो भवति तास्वेवैनं पृच्छत्यग्नाविन्द्र आदित्ये विश्वेषु च देवेषु चरितं ते ब्रह्मचर्यं २ चरितं भो३ इति प्रत्युक्ते ३ पश्चादग्नेः पुरस्तादाचार्यस्य प्राङ्मुखे स्थितेऽहतेन वाससाचार्यः प्रदक्षिणं मुखं त्रिः परिवेष्ट्योपरिष्टाद्दशाः कृत्वा यथा न संभ्रश्येत ५ त्रिरात्रं समिदाधानं भिक्षाचरणमधःशय्यां गुरुशुश्रूषां चाकुर्वन्वाग्यतोऽप्रमत्तोऽरण्ये देवकुलेऽग्निहोत्रे वोपवसस्वेत्यत्र हैके तानेव नियमाँ स्तिष्ठतो रात्र्! यामेवोपदिशन्त्याचार्योऽमाँ साशी ब्रह्मचारी ८ त्रिरात्रे निर्वृत्ते रात्र्! यां वा ग्रामान्निष्क्रामन्नैतानीक्षेतानध्यायान् ९ पिशितामं चण्डालं सूतिकां रजस्वलां तेदनीमपहस्तकान् श्मशानं सर्वाणि च शवरूपाणि यान्यास्ये न प्रविशेयुः स्वस्य वासान्निरसन् १० प्रागुदीचीं दिशमुपनिष्क्रम्य शुचौ देशे प्राङ्मुख आचार्य उपविशत्युदित आदित्येऽनुवाचनधर्मेण वाग्य-तायोष्णीषिणेऽन्वाह १२ महानाम्नीष्वेवैष नियमोऽथोत्तरेषु प्रकरणेषु स्वाध्या-यमेव कुर्वत आचार्यस्येतरः शृणोत्युष्णीषं भाजनं दक्षिणां गां ददाति १५ त्वं तमित्युच्चा दिवीति च प्रणवेन वा सर्वम् १६ अत्र हैके वैश्वदेवं चरुं कुर्वते

351

d/{ ;in sumOÂÇko a¦e gop;y no jIvse j;tved TyupvIt' c d<@¼

dadhadra tnAni sumqLIko agne gopAya no jIvase jAtaveda ityupavItaM ca daNDe

dadhadra tnAni sumq[L]Iko agne gopAya no jIvase jAtaveda ityupavItaM ca daNDe

दधद्र त्नानि सुमृळीको अग्ने गोपाय नो जीवसे जातवेद इत्युपवीतं च दण्डे

360

aq vwdevo Vy;:y;to homkLpo vwdevSy ÉsõSy s;y'p[;tgORç¼¦* juüy;d( 3 a¦ye Sv;h; som;y Sv;heN{ ;É¦>y;' Sv;h; ivã,ve Sv;h; .rÃ;j/NvNtrye Sv;h; ive>yo deve>y" Sv;h; p[j;ptye Sv;h;idtye Sv;h;numtye Sv;h;¦ye ¾Sv·Õte Sv;heit üTvwt;s;' devt;n;m( 4 aq v;Stum?ye b²l' hredet;>ywv devt;>yo nmo b[÷,e b[;÷,e>y v;Stoãpte p[itj;nIçSm;init v;Stum?ye v;Stoãptye c;q idx;' p[d²=,' yq;åp' b²l' hrit 6 nm N{ ;ywN{ e>y nmo ym;y y;Mye>y nmo v¨,;y v;¨,e>y nm" som;y s*Mye>y nmo bOhSptye b;hRSpTye>y;q;id-Tym<@le nmoidty a;idTye>y nmo n=]e>y Atu>yo m;se>yo/Rm;-se>yohor;]e>y" s'vTsre>y" 8 pUã,e pÉqÕte /;]e iv/;]e m¨Îeit dehlIWu 9 ivã,ve dOWid 10 vnSpty TyulU%l 11 aoW/I>y TyoW/In;' Sq;ne 12 pjRNy;y;Î it mÉ,k 13 nm" ÉÅyw xYy;y;' ²xrÉs p;dto .{ k;Ly; 14 anugu¢e dexe nm" sv;Rnu.Utye 15 aq;Ntár=e nÿ_'cre>y it s;ymhre>y it p[;tyeR dev;s it c;ivD;t;>yo devt;>y ¬ÿrto /nptye c 17 p[;cIn;vItI d²=,t" xeW' innyit ye aÉ¦dG/; it 18 deviptOnre>yo dæv; Åoi]y' .ojyed( 19 b[÷c;ár,e v; É.=;' d´;d( 20 anNtr' s*v;ÉsnI' gÉ.R,I' kÚm;r;NSqivr;\ .ojye-Czªv>y" pce>y vyo>y;vpeºËm;ivit n;nvÿmXnIy;¥wko n pUv|

atha vaifvadevo vyAkhyAto homakalpo vaifvadevasya siddhasya sAyaMprAtargqhye'gnau juhuyAd 3 agnaye svAhA somAya svAhendra ?AgnibhyAM svAhA viSNave svAhA bharadvAjadhanvantaraye svAhA vifvebhyo devebhyaH svAhA prajApataye svAhAditaye svAhAnumataye svAhAgnaye sviSTakqte svAheti hutvaitAsAM devatAnAm 4 atha vAstumadhye baliM haredetAbhyafcaiva devatAbhyo namo brahmaNe brAhmaNebhyafca vAstoSpate pratijAnIhyasmAniti vAstumadhye vAstoSpataye cAtha difAM pradakSiNaM yathArUpaM baliM harati 6 nama indra ?Ayaindre bhyafca namo yamAya yAmyebhyafca namo varuNAya vAruNebhyafca namaH somAya saumyebhyafca namo bqhaspataye bArhaspatyebhyafcAthAdi-tyamaNDale namo'ditaya Adityebhyafca namo nakSatrebhya qtubhyo mAsebhyo'rdhamA-sebhyo'horAtrebhyaH saMvatsarebhyaH 8 pUSNe pathikqte dhAtre vidhAtre marudbhyafceti dehalISu 9 viSNave dqSadi 10 vanaspataya ityulUkhala 11 oSadhIbhya ityoSadhInAM sthAne 12 parjanyAyAdbhya iti maNike 13 namaH friyai fayyAyAM firasi pAdato bhadra kAlyA 14 anugupte defe namaH sarvAnubhUtaye 15 athAntarikSe naktaMcarebhya iti sAyamahafcarebhya iti prAtarye devAsa iti cAvijxAtAbhyo devatAbhya uttarato dhanapataye ca 17 prAcInAvItI dakSiNataH feSaM ninayati ye agnidagdhA iti 18 devapitqnarebhyo dattvA frotriyaM bhojayed 19 brahmacAriNe vA bhikSAM dadyAd 20 anantaraM sauvAsinIM garbhiNIM kumArAnsthavirAMM fca bhojaye-cchvabhyaH fvapacebhyafca vayobhyafcAvapedbhUmAviti nAnavattamafnIyAnnaiko na pUrvaM

atha vaifvadevo vyAkhyAto homakalpo vaifvadevasya siddhasya sAyaMprAtargqhye'gnau juhuyAd 3 agnaye svAhA somAya svAhendrA gnibhyAM svAhA viSNave svAhA bharadvAjadhanvantaraye svAhA vifvebhyo devebhyaH svAhA prajApataye svAhAditaye svAhAnumataye svAhAgnaye sviSTakqte svAheti hutvaitAsAM devatAnAm 4 atha vAstumadhye baliM haredetAbhyafcaiva devatAbhyo namo brahmaNe brAhmaNebhyafca vAstoSpate pratijAnIhyasmAniti vAstumadhye vAstoSpataye cAtha difAM pradakSiNaM yathArUpaM baliM harati 6 nama indrA yaindre bhyafca namo yamAya yAmyebhyafca namo varuNAya vAruNebhyafca namaH somAya saumyebhyafca namo bqhaspataye bArhaspatyebhyafcAthAdi-tyamaNDale namo'ditaya Adityebhyafca namo nakSatrebhya qtubhyo mAsebhyo'rdhamA-sebhyo'horAtrebhyaH saMvatsarebhyaH 8 pUSNe pathikqte dhAtre vidhAtre marudbhyafceti dehalISu 9 viSNave dqSadi 10 vanaspataya ityulUkhala 11 oSadhIbhya ityoSadhInAM sthAne 12 parjanyAyAdbhya iti maNike 13 namaH friyai fayyAyAM firasi pAdato bhadra kAlyA 14 anugupte defe namaH sarvAnubhUtaye 15 athAntarikSe naktaMcarebhya iti sAyamahafcarebhya iti prAtarye devAsa iti cAvijxAtAbhyo devatAbhya uttarato dhanapataye ca 17 prAcInAvItI dakSiNataH feSaM ninayati ye agnidagdhA iti 18 devapitqnarebhyo dattvA frotriyaM bhojayed 19 brahmacAriNe vA bhikSAM dadyAd 20 anantaraM sauvAsinIM garbhiNIM kumArAnsthavirAMM fca bhojaye-cchvabhyaH fvapacebhyafca vayobhyafcAvapedbhUmAviti nAnavattamafnIyAnnaiko na pUrvaM

अथ वैश्वदेवो व्याख्यातो होमकल्पो वैश्वदेवस्य सिद्धस्य सायंप्रातर्गृह्येऽग्नौ जुहुयाद् ३ अग्नये स्वाहा सोमाय स्वाहेन्द्र ?ाग्निभ्यां स्वाहा विष्णवे स्वाहा भरद्वाजधन्वन्तरये स्वाहा विश्वेभ्यो देवेभ्यः स्वाहा प्रजापतये स्वाहादितये स्वाहानुमतये स्वाहाग्नये स्विष्टकृते स्वाहेति हुत्वैतासां देवतानाम् ४ अथ वास्तुमध्ये बलिं हरेदेताभ्यश्चैव देवताभ्यो नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणेभ्यश्च वास्तोष्पते प्रतिजानीह्यस्मानिति वास्तुमध्ये वास्तोष्पतये चाथ दिशां प्रदक्षिणं यथारूपं बलिं हरति ६ नम इन्द्र ?ायैन्द्रे भ्यश्च नमो यमाय याम्येभ्यश्च नमो वरुणाय वारुणेभ्यश्च नमः सोमाय सौम्येभ्यश्च नमो बृहस्पतये बार्हस्पत्येभ्यश्चाथादि-त्यमण्डले नमोऽदितय आदित्येभ्यश्च नमो नक्षत्रेभ्य ऋतुभ्यो मासेभ्योऽर्धमा-सेभ्योऽहोरात्रेभ्यः संवत्सरेभ्यः ८ पूष्णे पथिकृते धात्रे विधात्रे मरुद्भ्यश्चेति देहलीषु ९ विष्णवे दृषदि १० वनस्पतय इत्युलूखल ११ ओषधीभ्य इत्योषधीनां स्थाने १२ पर्जन्यायाद्भ्य इति मणिके १३ नमः श्रियै शय्यायां शिरसि पादतो भद्र काल्या १४ अनुगुप्ते देशे नमः सर्वानुभूतये १५ अथान्तरिक्षे नक्तंचरेभ्य इति सायमहश्चरेभ्य इति प्रातर्ये देवास इति चाविज्ञाताभ्यो देवताभ्य उत्तरतो धनपतये च १७ प्राचीनावीती दक्षिणतः शेषं निनयति ये अग्निदग्धा इति १८ देवपितृनरेभ्यो दत्त्वा श्रोत्रियं भोजयेद् १९ ब्रह्मचारिणे वा भिक्षां दद्याद् २० अनन्तरं सौवासिनीं गर्भिणीं कुमारान्स्थविराँ श्च भोजये-च्छ्वभ्यः श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भूमाविति नानवत्तमश्नीयान्नैको न पूर्वं

अथ वैश्वदेवो व्याख्यातो होमकल्पो वैश्वदेवस्य सिद्धस्य सायंप्रातर्गृह्येऽग्नौ जुहुयाद् ३ अग्नये स्वाहा सोमाय स्वाहेन्द्रा ग्निभ्यां स्वाहा विष्णवे स्वाहा भरद्वाजधन्वन्तरये स्वाहा विश्वेभ्यो देवेभ्यः स्वाहा प्रजापतये स्वाहादितये स्वाहानुमतये स्वाहाग्नये स्विष्टकृते स्वाहेति हुत्वैतासां देवतानाम् ४ अथ वास्तुमध्ये बलिं हरेदेताभ्यश्चैव देवताभ्यो नमो ब्रह्मणे ब्राह्मणेभ्यश्च वास्तोष्पते प्रतिजानीह्यस्मानिति वास्तुमध्ये वास्तोष्पतये चाथ दिशां प्रदक्षिणं यथारूपं बलिं हरति ६ नम इन्द्रा यैन्द्रे भ्यश्च नमो यमाय याम्येभ्यश्च नमो वरुणाय वारुणेभ्यश्च नमः सोमाय सौम्येभ्यश्च नमो बृहस्पतये बार्हस्पत्येभ्यश्चाथादि-त्यमण्डले नमोऽदितय आदित्येभ्यश्च नमो नक्षत्रेभ्य ऋतुभ्यो मासेभ्योऽर्धमा-सेभ्योऽहोरात्रेभ्यः संवत्सरेभ्यः ८ पूष्णे पथिकृते धात्रे विधात्रे मरुद्भ्यश्चेति देहलीषु ९ विष्णवे दृषदि १० वनस्पतय इत्युलूखल ११ ओषधीभ्य इत्योषधीनां स्थाने १२ पर्जन्यायाद्भ्य इति मणिके १३ नमः श्रियै शय्यायां शिरसि पादतो भद्र काल्या १४ अनुगुप्ते देशे नमः सर्वानुभूतये १५ अथान्तरिक्षे नक्तंचरेभ्य इति सायमहश्चरेभ्य इति प्रातर्ये देवास इति चाविज्ञाताभ्यो देवताभ्य उत्तरतो धनपतये च १७ प्राचीनावीती दक्षिणतः शेषं निनयति ये अग्निदग्धा इति १८ देवपितृनरेभ्यो दत्त्वा श्रोत्रियं भोजयेद् १९ ब्रह्मचारिणे वा भिक्षां दद्याद् २० अनन्तरं सौवासिनीं गर्भिणीं कुमारान्स्थविराँ श्च भोजये-च्छ्वभ्यः श्वपचेभ्यश्च वयोभ्यश्चावपेद्भूमाविति नानवत्तमश्नीयान्नैको न पूर्वं

365

W<,;' ced~y;R,;mNytm a;gCz¹íopxumjm¥' v; yTs;m;Nytm' mNyet tTkÚy;Rn( 1 n;m;\ so`R" Sy;d( 2 aÉ/yDmÉ/ivv;h' kÚ¨teTyev b[Uy;d( 3 a;c;y;Ry;¦ey 4 AâTvje b;hRSpTyo vwv;ç;y p[;j;pTyo r;D EeN{ " 7 ip[y;y mw]" 8 ;tk;ywN{ ;¦o y´PysÕTs'vTsrSy somen yjet

SaNNAM cedarghyANAmanyatama AgacchedgopafumajamannaM vA yatsAmAnyatamaM manyeta tatkuryAn 1 nAmAMM so'rghaH syAd 2 adhiyajxamadhivivAhaM kurutetyeva brUyAd 3 AcAryAyAgneya 4 qtvije bArhaspatyo vaivAhyAya prAjApatyo rAjxa aindra ?H 7 priyAya maitraH 8 snAtakAyaindra ?Agno yadyapyasakqtsaMvatsarasya somena yajeta

SaNNAM cedarghyANAmanyatama AgacchedgopafumajamannaM vA yatsAmAnyatamaM manyeta tatkuryAn 1 nAmAMM so'rghaH syAd 2 adhiyajxamadhivivAhaM kurutetyeva brUyAd 3 AcAryAyAgneya 4 qtvije bArhaspatyo vaivAhyAya prAjApatyo rAjxa aindra H! 7 priyAya maitraH 8 snAtakAyaindrA gno yadyapyasakqtsaMvatsarasya somena yajeta

षण्णां चेदर्घ्याणामन्यतम आगच्छेद्गोपशुमजमन्नं वा यत्सामान्यतमं मन्येत तत्कुर्यान् १ नामाँ सोऽर्घः स्याद् २ अधियज्ञमधिविवाहं कुरुतेत्येव ब्रूयाद् ३ आचार्यायाग्नेय ४ ऋत्विजे बार्हस्पत्यो वैवाह्याय प्राजापत्यो राज्ञ ऐन्द्र ?ः ७ प्रियाय मैत्रः ८ स्नातकायैन्द्र ?ाग्नो यद्यप्यसकृत्संवत्सरस्य सोमेन यजेत

षण्णां चेदर्घ्याणामन्यतम आगच्छेद्गोपशुमजमन्नं वा यत्सामान्यतमं मन्येत तत्कुर्यान् १ नामाँ सोऽर्घः स्याद् २ अधियज्ञमधिविवाहं कुरुतेत्येव ब्रूयाद् ३ आचार्यायाग्नेय ४ ऋत्विजे बार्हस्पत्यो वैवाह्याय प्राजापत्यो राज्ञ ऐन्द्र ः! ७ प्रियाय मैत्रः ८ स्नातकायैन्द्रा ग्नो यद्यप्यसकृत्संवत्सरस्य सोमेन यजेत

412

.o3 Tyu°w" 2 p[;,;p;n; ¬¨Vyc;STvy; p[p´e dev;y Tv; goP]e párdd;Ém dev sivtreW te b[÷c;rI t' te párdd;Ém t' gop;ySv t' m; mO/ Tyup;\ o'

bho3 ityuccaiH 2 prANApAnA uruvyacAstvayA prapadye devAya tvA goptre paridadAmi deva savitareSa te brahmacArI taM te paridadAmi taM gopAyasva taM mA mqdha ityupAMM fvoM

bho3 ityuccaiH 2 prANApAnA uruvyacAstvayA prapadye devAya tvA goptre paridadAmi deva savitareSa te brahmacArI taM te paridadAmi taM gopAyasva taM mA mqdha ityupAMM fvO

भो३ इत्युच्चैः २ प्राणापाना उरुव्यचास्त्वया प्रपद्ये देवाय त्वा गोप्त्रे परिददामि देव सवितरेष ते ब्रह्मचारी तं ते परिददामि तं गोपायस्व तं मा मृध इत्युपाँ श्वों

भो३ इत्युच्चैः २ प्राणापाना उरुव्यचास्त्वया प्रपद्ये देवाय त्वा गोप्त्रे परिददामि देव सवितरेष ते ब्रह्मचारी तं ते परिददामि तं गोपायस्व तं मा मृध इत्युपाँ श्वॐ

425

ag;r' k;rÉyãyÉ¥h;¥;´;y ivx" párgOð;mITyuduMbrx;%y; i]" pár²l:y m?ye Sqi<@le juhoit 1 koÉs kSy;És k;y te g[;mk;mo juhoÉm Sv;h; aSy;' dev;n;mÉs .;g/eyÉmt" p[j;t;" iptr" pret;" ivr;Âju×d(g[;mk;mo n dev;n;' ikùcn;Ntre, Sv;heit 2 SqU,;-gt;RN%;nÉyTvodmNq;n;ÉsCy 4 m;' ivÉmNve amOtSy x;%;' m/o/;Rr;' p[tr,I' vsUn;m( ) En;' ²xx" £NdTy; kÚm;r En;' /enu" £Ndtu inTyv-TseTyuduMbrx;%;' `Oten;ÿ_;' d²=,e Ã;yeR gteR ind/;it 5 m;muCz^y;Ém .uvnSy x;%;' m/o/;Rr;' p[tr,I' vsUn;m( ) En;' ²xx" £NdTy; kÚm;r En;' /enu" £Ndtu p;kvTseTyuÿrt 6 Ev' ÃyoÃ³yodR²=,t" p;duÿrt 7 m;mhmSy vO=Sy x;%;' `Otmu=NtImmOte ÉmnoÉm En;' ²xx" £-

agAraM kArayiSyannihAnnAdyAya vifaH parigqhNAmItyudumbarafAkhayA triH parilikhya madhye sthaNDile juhoti 1 ko'si kasyAsi kAya te grAmakAmo juhomi svAhA asyAM devAnAmasi bhAgadheyamitaH prajAtAH pitaraH paretAH virALajuhvadgrAmakAmo na devAnAM kiMcanAntareNa svAheti 2 sthUNA-gartAnkhAnayitvodamanthAnAsicya 4 imAM viminve amqtasya fAkhAM madhordhArAM prataraNIM vasUnAm , enAM fifuH krandatyA kumAra enAM dhenuH krandatu nityava-tsetyudumbarafAkhAM ghqtenAktAM dakSiNe dvArye garte nidadhAti 5 imAmucchrayAmi bhuvanasya fAkhAM madhordhArAM prataraNIM vasUnAm , enAM fifuH krandatyA kumAra enAM dhenuH krandatu pAkavatsetyuttarata 6 evaM dvayordvayordakSiNataH pafcAduttaratafca 7 imAmahamasya vqkSasya fAkhAM ghqtamukSantImamqte minomi enAM fifuH kra-

agAraM kArayiSyannihAnnAdyAya vifaH parigqhNAmItyudumbarafAkhayA triH parilikhya madhye sthaNDile juhoti 1 ko'si kasyAsi kAya te grAmakAmo juhomi svAhA asyAM devAnAmasi bhAgadheyamitaH prajAtAH pitaraH paretAH virA[L]ajuhvadgrAmakAmo na devAnAM kiMcanAntareNa svAheti 2 sthUNA-gartAnkhAnayitvodamanthAnAsicya 4 imAM viminve amqtasya fAkhAM madhordhArAM prataraNIM vasUnAm , enAM fifuH krandatyA kumAra enAM dhenuH krandatu nityava-tsetyudumbarafAkhAM ghqtenAktAM dakSiNe dvArye garte nidadhAti 5 imAmucchrayAmi bhuvanasya fAkhAM madhordhArAM prataraNIM vasUnAm , enAM fifuH krandatyA kumAra enAM dhenuH krandatu pAkavatsetyuttarata 6 evaM dvayordvayordakSiNataH pafcAduttaratafca 7 imAmahamasya vqkSasya fAkhAM ghqtamukSantImamqte minomi enAM fifuH kra-

अगारं कारयिष्यन्निहान्नाद्याय विशः परिगृह्णामीत्युदुम्बरशाखया त्रिः परिलिख्य मध्ये स्थण्डिले जुहोति १ कोऽसि कस्यासि काय ते ग्रामकामो जुहोमि स्वाहा अस्यां देवानामसि भागधेयमितः प्रजाताः पितरः परेताः विराळजुह्वद्ग्रामकामो न देवानां किंचनान्तरेण स्वाहेति २ स्थूणा-गर्तान्खानयित्वोदमन्थानासिच्य ४ इमां विमिन्वे अमृतस्य शाखां मधोर्धारां प्रतरणीं वसूनाम् । एनां शिशुः क्रन्दत्या कुमार एनां धेनुः क्रन्दतु नित्यव-त्सेत्युदुम्बरशाखां घृतेनाक्तां दक्षिणे द्वार्ये गर्ते निदधाति ५ इमामुच्छ्रयामि भुवनस्य शाखां मधोर्धारां प्रतरणीं वसूनाम् । एनां शिशुः क्रन्दत्या कुमार एनां धेनुः क्रन्दतु पाकवत्सेत्युत्तरत ६ एवं द्वयोर्द्वयोर्दक्षिणतः पश्चादुत्तरतश्च ७ इमामहमस्य वृक्षस्य शाखां घृतमुक्षन्तीममृते मिनोमि एनां शिशुः क्र-

451

v;StoãptIye kmRÉ, 1 aÉ¦' d/;Ém mns; ²xven;ymStu s'gmno vsUn;m( ) m; no ih\ sI Sqivr' m; kÚm;r' x' no .v iÃpde x' ctuãpd it gOçmÉ¦' b;çt ¬psm;/;y 2 p[;gg[eWu nveWu kÚxeWUdkÚM.' nv' p[itÏ;Py;ár·; aSm;kù vIr; m; pr;seÉc no /nÉmTyÉ.mN} y 4 rqNtrSy Stoi]ye, punr;d;y' kkÚPk;r' it§" pUv;Rð¼ juhoit 5 v;mdeVySy m?y'idne 6 bOhtopr;ð¼ 7 mh;Vy;útyt§o v;Stoãpt it it§omIvh; v;Sto-ãpte v;Stoãpte /[uv; SqU,; s*iv·ÕtI dxmI Sq;lIp;kSy r;]* 8 JyeÏ' pu]m;d;y j;y;' c sh/;Ny" p[p´et 9 N{ Sy gOh;" ²xv; vsumNto våÉqnSt;nh' p[p´e sh j;yy; sh p[jy; sh pxuÉ." sh r;ySpoWe,

vAstoSpatIye karmaNi 1 agniM dadhAmi manasA fivenAyamastu saMgamano vasUnAm , mA no hiMM sI sthaviraM mA kumAraM faM no bhava dvipade faM catuSpada iti gqhyamagniM bAhyata upasamAdhAya 2 prAgagreSu naveSu kufeSUdakumbhaM navaM pratiSThApyAriSTA asmAkaM vIrA mA parAseci no dhanamityabhima ntr?ya 4 rathantarasya stotriyeNa punarAdAyaM kakupkAraM tisraH pUrvAhNe juhoti 5 vAmadevyasya madhyaMdine 6 bqhato'parAhNe 7 mahAvyAhqtayafcatasro vAstoSpata iti tisro'mIvahA vAsto-Spate vAstoSpate dhruvA sthUNA sauviSTakqtI dafamI sthAlIpAkasya rAtrau 8 jyeSThaM putramAdAya jAyAM ca sahadhAnyaH prapadyeta 9 indra sya gqhAH fivA vasumanto varUthinastAnahaM prapadye saha jAyayA saha prajayA saha pafubhiH saha rAyaspoSeNa

vAstoSpatIye karmaNi 1 agniM dadhAmi manasA fivenAyamastu saMgamano vasUnAm , mA no hiMM sI sthaviraM mA kumAraM faM no bhava dvipade faM catuSpada iti gqhyamagniM bAhyata upasamAdhAya 2 prAgagreSu naveSu kufeSUdakumbhaM navaM pratiSThApyAriSTA asmAkaM vIrA mA parAseci no dhanamityabhimantr! ya 4 rathantarasya stotriyeNa punarAdAyaM kakupkAraM tisraH pUrvAhNe juhoti 5 vAmadevyasya madhyaMdine 6 bqhato'parAhNe 7 mahAvyAhqtayafcatasro vAstoSpata iti tisro'mIvahA vAsto-Spate vAstoSpate dhruvA sthUNA sauviSTakqtI dafamI sthAlIpAkasya rAtrau 8 jyeSThaM putramAdAya jAyAM ca sahadhAnyaH prapadyeta 9 indra sya gqhAH fivA vasumanto varUthinastAnahaM prapadye saha jAyayA saha prajayA saha pafubhiH saha rAyaspoSeNa

वास्तोष्पतीये कर्मणि १ अग्निं दधामि मनसा शिवेनायमस्तु संगमनो वसूनाम् । मा नो हिँ सी स्थविरं मा कुमारं शं नो भव द्विपदे शं चतुष्पद इति गृह्यमग्निं बाह्यत उपसमाधाय २ प्रागग्रेषु नवेषु कुशेषूदकुम्भं नवं प्रतिष्ठाप्यारिष्टा अस्माकं वीरा मा परासेचि नो धनमित्यभिम न्त्र्?य ४ रथन्तरस्य स्तोत्रियेण पुनरादायं ककुप्कारं तिस्रः पूर्वाह्णे जुहोति ५ वामदेव्यस्य मध्यंदिने ६ बृहतोऽपराह्णे ७ महाव्याहृतयश्चतस्रो वास्तोष्पत इति तिस्रोऽमीवहा वास्तो-ष्पते वास्तोष्पते ध्रुवा स्थूणा सौविष्टकृती दशमी स्थालीपाकस्य रात्रौ ८ ज्येष्ठं पुत्रमादाय जायां च सहधान्यः प्रपद्येत ९ इन्द्र स्य गृहाः शिवा वसुमन्तो वरूथिनस्तानहं प्रपद्ये सह जायया सह प्रजया सह पशुभिः सह रायस्पोषेण

वास्तोष्पतीये कर्मणि १ अग्निं दधामि मनसा शिवेनायमस्तु संगमनो वसूनाम् । मा नो हिँ सी स्थविरं मा कुमारं शं नो भव द्विपदे शं चतुष्पद इति गृह्यमग्निं बाह्यत उपसमाधाय २ प्रागग्रेषु नवेषु कुशेषूदकुम्भं नवं प्रतिष्ठाप्यारिष्टा अस्माकं वीरा मा परासेचि नो धनमित्यभिमन्त्र्! य ४ रथन्तरस्य स्तोत्रियेण पुनरादायं ककुप्कारं तिस्रः पूर्वाह्णे जुहोति ५ वामदेव्यस्य मध्यंदिने ६ बृहतोऽपराह्णे ७ महाव्याहृतयश्चतस्रो वास्तोष्पत इति तिस्रोऽमीवहा वास्तो-ष्पते वास्तोष्पते ध्रुवा स्थूणा सौविष्टकृती दशमी स्थालीपाकस्य रात्रौ ८ ज्येष्ठं पुत्रमादाय जायां च सहधान्यः प्रपद्येत ९ इन्द्र स्य गृहाः शिवा वसुमन्तो वरूथिनस्तानहं प्रपद्ये सह जायया सह प्रजया सह पशुभिः सह रायस्पोषेण

457

párdd;tu iv mh;y m; párdehIit g[;m;É¥ã£;mn( 1 ar

paridadAtu vifva mahAya mA paridehIti grAmAnniSkrAman 1 araNyaM mA grAmAya paridadAtu maha vifvAya mA paridehIti grAmaM pravifannariktaH 2 gqhAnbhadra ?A-nsumanasaH prapadye'vIraghno vIrataraH suvIrAn , irAM vahanto ghqtamukSamANA

paridadAtu vifva mahAya mA paridehIti grAmAnniSkrAman 1 araNyaM mA grAmAya paridadAtu maha vifvAya mA paridehIti grAmaM pravifannariktaH 2 gqhAnbhadrA -nsumanasaH prapadye'vIraghno vIrataraH suvIrAn , irAM vahanto ghqtamukSamANA

परिददातु विश्व महाय मा परिदेहीति ग्रामान्निष्क्रामन् १ अरण्यं मा ग्रामाय परिददातु मह विश्वाय मा परिदेहीति ग्रामं प्रविशन्नरिक्तः २ गृहान्भद्र ?ा-न्सुमनसः प्रपद्येऽवीरघ्नो वीरतरः सुवीरान् । इरां वहन्तो घृतमुक्षमाणा

परिददातु विश्व महाय मा परिदेहीति ग्रामान्निष्क्रामन् १ अरण्यं मा ग्रामाय परिददातु मह विश्वाय मा परिदेहीति ग्रामं प्रविशन्नरिक्तः २ गृहान्भद्रा -न्सुमनसः प्रपद्येऽवीरघ्नो वीरतरः सुवीरान् । इरां वहन्तो घृतमुक्षमाणा

494

an;iht;É¦nRv' p[;²xãy¥;g[y,devt;>y" ¾Sv·Õ°tuqIR>y" Sv;h;k;re, gOç¼¦* juüy;t( 1 p[j;ptye Tv; g[h' gOð;Ém mç' ÉÅyw mç' yxse mçm¥;´;yeit p[;xn;qIRymÉ.mN} y 2 .{ ;¥" Åey" smnw· dev;-

anAhitAgnirnavaM prAfiSyannAgrayaNadevatAbhyaH sviSTakqccaturthIbhyaH svAhAkAreNa gqhye'gnau juhuyAt 1 prajApataye tvA grahaM gqhNAmi mahyaM friyai mahyaM yafase mahyamannAdyAyeti prAfanArthIyamabhima ntr?ya 2 bhadra ?AnnaH freyaH samanaiSTa devA-

अनाहिताग्निर्नवं प्राशिष्यन्नाग्रयणदेवताभ्यः स्विष्टकृच्चतुर्थीभ्यः स्वाहाकारेण गृह्येऽग्नौ जुहुयात् १ प्रजापतये त्वा ग्रहं गृह्णामि मह्यं श्रियै मह्यं यशसे मह्यमन्नाद्यायेति प्राशनार्थीयमभिम न्त्र्?य २ भद्र ?ान्नः श्रेयः समनैष्ट देवा-

अनाहिताग्निर्नवं प्राशिष्यन्नाग्रयणदेवताभ्यः स्विष्टकृच्चतुर्थीभ्यः स्वाहाकारेण गृह्येऽग्नौ जुहुयात् १ प्रजापतये त्वा ग्रहं गृह्णामि मह्यं श्रियै मह्यं यशसे मह्यमन्नाद्यायेति प्राशनार्थीयमभिमन्त्र्! य २ भद्रा न्नः श्रेयः समनैष्ट देवा-

512

y; f;LguNy; ¬ÿr;m;v;Sy; s; revTy; s'p´te tSy;mûl=,;in k;ryed( 1 .uvnmÉs sh§poWÉmN{ ;y Tv; Åmo ddt( ) a=tmSyár·ÉmÂ;¥' gop;yn' y;vtIn;Émd' kárãy;Ém .UysIn;muÿm;' sm;' i£y;sÉmit 2 y; p[qm; p[j;yet tSy;" pIyUW' juüy;Ts'vTsrI,' py ¬²§y;y; Tyet;-

yA phAlgunyA uttarAmAvAsyA sA revatyA saMpadyate tasyAmazkalakSaNAni kArayed 1 bhuvanamasi sahasrapoSamindra ?Aya tvA framo dadat , akSatamasyariSTamiLAnnaM gopAyanaM yAvatInAmidaM kariSyAmi bhUyasInAmuttamAM samAM kriyAsamiti 2 yA prathamA prajAyeta tasyAH pIyUSaM juhuyAtsaMvatsarINaM paya usriyAyA ityetA-

yA phAlgunyA uttarAmAvAsyA sA revatyA saMpadyate tasyAmazkalakSaNAni kArayed 1 bhuvanamasi sahasrapoSamindrA ya tvA framo dadat , akSatamasyariSTami[L]AnnaM gopAyanaM yAvatInAmidaM kariSyAmi bhUyasInAmuttamAM samAM kriyAsamiti 2 yA prathamA prajAyeta tasyAH pIyUSaM juhuyAtsaMvatsarINaM paya usriyAyA ityetA-

या फाल्गुन्या उत्तरामावास्या सा रेवत्या संपद्यते तस्यामङ्कलक्षणानि कारयेद् १ भुवनमसि सहस्रपोषमिन्द्र ?ाय त्वा श्रमो ददत् । अक्षतमस्यरिष्टमिळान्नं गोपायनं यावतीनामिदं करिष्यामि भूयसीनामुत्तमां समां क्रियासमिति २ या प्रथमा प्रजायेत तस्याः पीयूषं जुहुयात्संवत्सरीणं पय उस्रियाया इत्येता-

या फाल्गुन्या उत्तरामावास्या सा रेवत्या संपद्यते तस्यामङ्कलक्षणानि कारयेद् १ भुवनमसि सहस्रपोषमिन्द्रा य त्वा श्रमो ददत् । अक्षतमस्यरिष्टमिळान्नं गोपायनं यावतीनामिदं करिष्यामि भूयसीनामुत्तमां समां क्रियासमिति २ या प्रथमा प्रजायेत तस्याः पीयूषं जुहुयात्संवत्सरीणं पय उस्रियाया इत्येता-

517

aq vOWoTsgR" 1 k;áÿRKy;' p*,Rm;Sy;' revTy;' v;yuJySy 2 gv;' m?ye susÉmõmÉ¦' ÕTv;Jy;ütIjuRhoit 3 h ritárh rm?v' Sv;h; h /Oitárh Sv/Oit" Sv;h; ¬psOj' /¨,' m;]e /¨,o m;tr' /yn[;ySpoWmSm;su dI/rTSv;h; 4 pUW; g; aNvetu n it p*ã,Sy juhoit 5 ¨{ ;ïipTvwkv,| iÃv,| i]v,| v; 7 yo v; yUq' z;dyit 8 yo v; yUqen z;´te 9 ro-ihto vwv Sy;t( 10 sv;R©ø¨peto yUqe vcR¾Svtm" Sy;t( 11 tml'ÕTy 12 yUqe mu:y;t§o vTstyRSt;;l'ÕTywt' yuv;n' pit' vo dd;Ém ten £¡ÂNtIrq ip[ye, ) m;v;] jnuW; s'ivd;n; r;ySpoWe, sÉmW; mdem Sv;heit 14 n>ySqenumN]yte myo.UárTynuv;kxeWe, 15 sv;Rs;' pyÉs

atha vqSotsargaH 1 kArttikyAM paurNamAsyAM revatyAM vAfvayujyasya 2 gavAM madhye susamiddhamagniM kqtvAjyAhutIrjuhoti 3 iha ratiriha ramadhvaM svAhA iha dhqtiriha svadhqtiH svAhA upasqjaM dharuNaM mAtre dharuNo mAtaraM dhayanrAyaspoSamasmAsu dIdharatsvAhA 4 pUSA gA anvetu na iti pauSNasya juhoti 5 rudra ?AxjapitvaikavarNaM dvivarNaM trivarNaM vA 7 yo vA yUthaM chAdayati 8 yo vA yUthena chAdyate 9 ro-hito vaiva syAt 10 sarvAzgairupeto yUthe varcasvitamaH syAt 11 tamalaMkqtya 12 yUthe mukhyAfcatasro vatsataryastAfcAlaMkqtyaitaM yuvAnaM patiM vo dadAmi tena krILantIfcaratha priyeNa , mAvafvAtra januSA saMvidAnA rAyaspoSeNa samiSA madema svAheti 14 nabhyasthe'numantrayate mayobhUrityanuvAkafeSeNa 15 sarvAsAM payasi

atha vqSotsargaH 1 kArttikyAM paurNamAsyAM revatyAM vAfvayujyasya 2 gavAM madhye susamiddhamagniM kqtvAjyAhutIrjuhoti 3 iha ratiriha ramadhvaM svAhA iha dhqtiriha svadhqtiH svAhA upasqjaM dharuNaM mAtre dharuNo mAtaraM dhayanrAyaspoSamasmAsu dIdharatsvAhA 4 pUSA gA anvetu na iti pauSNasya juhoti 5 rudrA xjapitvaikavarNaM dvivarNaM trivarNaM vA 7 yo vA yUthaM chAdayati 8 yo vA yUthena chAdyate 9 ro-hito vaiva syAt 10 sarvAzgairupeto yUthe varcasvitamaH syAt 11 tamalaMkqtya 12 yUthe mukhyAfcatasro vatsataryastAfcAlaMkqtyaitaM yuvAnaM patiM vo dadAmi tena krI[L]antIfcaratha priyeNa , mAvafvAtra januSA saMvidAnA rAyaspoSeNa samiSA madema svAheti 14 nabhyasthe'numantrayate mayobhUrityanuvAkafeSeNa 15 sarvAsAM payasi

अथ वृषोत्सर्गः १ कार्त्तिक्यां पौर्णमास्यां रेवत्यां वाश्वयुज्यस्य २ गवां मध्ये सुसमिद्धमग्निं कृत्वाज्याहुतीर्जुहोति ३ इह रतिरिह रमध्वं स्वाहा इह धृतिरिह स्वधृतिः स्वाहा उपसृजं धरुणं मात्रे धरुणो मातरं धयन्रायस्पोषमस्मासु दीधरत्स्वाहा ४ पूषा गा अन्वेतु न इति पौष्णस्य जुहोति ५ रुद्र ?ाञ्जपित्वैकवर्णं द्विवर्णं त्रिवर्णं वा ७ यो वा यूथं छादयति ८ यो वा यूथेन छाद्यते ९ रो-हितो वैव स्यात् १० सर्वाङ्गैरुपेतो यूथे वर्चस्वितमः स्यात् ११ तमलंकृत्य १२ यूथे मुख्याश्चतस्रो वत्सतर्यस्ताश्चालंकृत्यैतं युवानं पतिं वो ददामि तेन क्रीळन्तीश्चरथ प्रियेण । मावश्वात्र जनुषा संविदाना रायस्पोषेण समिषा मदेम स्वाहेति १४ नभ्यस्थेऽनुमन्त्रयते मयोभूरित्यनुवाकशेषेण १५ सर्वासां पयसि

अथ वृषोत्सर्गः १ कार्त्तिक्यां पौर्णमास्यां रेवत्यां वाश्वयुज्यस्य २ गवां मध्ये सुसमिद्धमग्निं कृत्वाज्याहुतीर्जुहोति ३ इह रतिरिह रमध्वं स्वाहा इह धृतिरिह स्वधृतिः स्वाहा उपसृजं धरुणं मात्रे धरुणो मातरं धयन्रायस्पोषमस्मासु दीधरत्स्वाहा ४ पूषा गा अन्वेतु न इति पौष्णस्य जुहोति ५ रुद्रा ञ्जपित्वैकवर्णं द्विवर्णं त्रिवर्णं वा ७ यो वा यूथं छादयति ८ यो वा यूथेन छाद्यते ९ रो-हितो वैव स्यात् १० सर्वाङ्गैरुपेतो यूथे वर्चस्वितमः स्यात् ११ तमलंकृत्य १२ यूथे मुख्याश्चतस्रो वत्सतर्यस्ताश्चालंकृत्यैतं युवानं पतिं वो ददामि तेन क्रीळन्तीश्चरथ प्रियेण । मावश्वात्र जनुषा संविदाना रायस्पोषेण समिषा मदेम स्वाहेति १४ नभ्यस्थेऽनुमन्त्रयते मयोभूरित्यनुवाकशेषेण १५ सर्वासां पयसि

549

m;Ésm;És iptO>yo d´;d( 1 b[;÷,;NvedivdoyuGm;\ S} yvr;/;R²NptOvdu-pveXy;yuGm;Nyudp;];É, itlwrvk¡y;Rs;vetÿ TynuidXy b[;÷,;n;' p;-É,Wu innyed( 4 at è?vRml'Õt;n( 5 a;mN} y;¦* ÕTv;¥' c;s;vetÿ TynuidXy .ojyed( 7 .uï;neWu mh;Vy;útI" s;iv]I' m/uv;tIy;" iptOdevTy;" p;vm;nI jped( 8 .uÿ_vTsu ip<@;Nd´;t( 9 purSt;dek 10 ip<@;NpÉmen tTpIn;' ikùÉcdNt/;Ry 11 b[;÷,e>y" xeW' invedyed(

mAsimAsi pitqbhyo dadyAd 1 brAhmaNAnvedavido'yugmAMM str?yavarArdhAnpitqvadu-pavefyAyugmAnyudapAtrANi tilairavakIryAsAvetatta ityanudifya brAhmaNAnAM pA-NiSu ninayed 4 ata UrdhvamalaMkqtAn 5 Ama ntr?yAgnau kqtvAnnaM cAsAvetatta ityanudifya bhojayed 7 bhuxjAneSu mahAvyAhqtIH sAvitrIM madhuvAtIyAH pitqdevatyAH pAvamAnIfca japed 8 bhuktavatsu piNDAndadyAt 9 purastAdeke 10 piNDAnpafcimena tatpatnInAM kiMcidantardhAya 11 brAhmaNebhyaH feSaM nivedayed

mAsimAsi pitqbhyo dadyAd 1 brAhmaNAnvedavido'yugmAMM str! yavarArdhAnpitqvadu-pavefyAyugmAnyudapAtrANi tilairavakIryAsAvetatta ityanudifya brAhmaNAnAM pA-NiSu ninayed 4 ata UrdhvamalaMkqtAn 5 Amantr! yAgnau kqtvAnnaM cAsAvetatta ityanudifya bhojayed 7 bhuxjAneSu mahAvyAhqtIH sAvitrIM madhuvAtIyAH pitqdevatyAH pAvamAnIfca japed 8 bhuktavatsu piNDAndadyAt 9 purastAdeke 10 piNDAnpafcimena tatpatnInAM kiMcidantardhAya 11 brAhmaNebhyaH feSaM nivedayed

मासिमासि पितृभ्यो दद्याद् १ ब्राह्मणान्वेदविदोऽयुग्माँ स्त्र्?यवरार्धान्पितृवदु-पवेश्यायुग्मान्युदपात्राणि तिलैरवकीर्यासावेतत्त इत्यनुदिश्य ब्राह्मणानां पा-णिषु निनयेद् ४ अत ऊर्ध्वमलंकृतान् ५ आम न्त्र्?याग्नौ कृत्वान्नं चासावेतत्त इत्यनुदिश्य भोजयेद् ७ भुञ्जानेषु महाव्याहृतीः सावित्रीं मधुवातीयाः पितृदेवत्याः पावमानीश्च जपेद् ८ भुक्तवत्सु पिण्डान्दद्यात् ९ पुरस्तादेके १० पिण्डान्पश्चिमेन तत्पत्नीनां किंचिदन्तर्धाय ११ ब्राह्मणेभ्यः शेषं निवेदयेद्

मासिमासि पितृभ्यो दद्याद् १ ब्राह्मणान्वेदविदोऽयुग्माँ स्त्र्! यवरार्धान्पितृवदु-पवेश्यायुग्मान्युदपात्राणि तिलैरवकीर्यासावेतत्त इत्यनुदिश्य ब्राह्मणानां पा-णिषु निनयेद् ४ अत ऊर्ध्वमलंकृतान् ५ आमन्त्र्! याग्नौ कृत्वान्नं चासावेतत्त इत्यनुदिश्य भोजयेद् ७ भुञ्जानेषु महाव्याहृतीः सावित्रीं मधुवातीयाः पितृदेवत्याः पावमानीश्च जपेद् ८ भुक्तवत्सु पिण्डान्दद्यात् ९ पुरस्तादेके १० पिण्डान्पश्चिमेन तत्पत्नीनां किंचिदन्तर्धाय ११ ब्राह्मणेभ्यः शेषं निवेदयेद्

567

aqop;kr,m( 1 aoW/In;' p[;du.;Rve hSten Åv,en v;=tsÿ_Un;' /;n;n;' c dÉ/`OtÉmÅ;,;' p[TyOc' veden juüy;idit hwk a;ó" 3 sUÿ_;nuv;k;-´;É.árit v;?y;y;WeRy;´;É.árit m;<@kyoq h Sm;h k*WItikr-É¦mIÂ¹ puroihtÉmTyek; 7 kÚWuM.kStdb[vId;vd\ STv' xkÚne .{ m;vd gO,;n; jmdÉ¦n; /;mNte iv' .uvnmÉ/ ÉÅt' gNt; no yD' yÉDy;" suxÉm yo n" Svo ar," p[itc+v ivc+v;¦e y;ih m¨Ts%; yÿe r;jHzt' hivárit Ãc;s( 8 tCzÖ yor;vO,Imh Tyek; 9 ütxeW;õÉv" p[;Xn²Nt dÉ/£;V,o ak;árWÉmTyety;cMyopivXy 11 mh;Vy;útI" s;iv]I' ved;idp[.OtIin SvSTyyn;in c jipTv;c;y| SvâStv;Cy 13

athopAkaraNam 1 oSadhInAM prAdurbhAve hastena fravaNena vAkSatasaktUnAM dhAnAnAM ca dadhighqtamifrANAM pratyqcaM vedena juhuyAditi haika AhuH 3 sUktAnuvAkA-dyAbhiriti vAdhyAyArSeyAdyAbhiriti mANDUkeyo'tha ha smAha kauSItakira-gnimILe purohitamityekA 7 kuSumbhakastadabravIdAvadaMM stvaM fakune bhadra mAvada gqNAnA jamadagninA dhAmante vifvaM bhuvanamadhi fritaM gantA no yajxaM yajxiyAH sufami yo naH svo araNaH praticakSva vicakSvAgne yAhi marutsakhA yatte rAjaxchqtaM haviriti dvqcAs 8 tacchaM yorAvqNImaha ityekA 9 hutafeSAddhaviH prAfnanti dadhikrAvNo akAriSamityetayAcamyopavifya 11 mahAvyAhqtIH sAvitrIM vedAdiprabhqtIni svastyayanAni ca japitvAcAryaM svastivAcya 13

athopAkaraNam 1 oSadhInAM prAdurbhAve hastena fravaNena vAkSatasaktUnAM dhAnAnAM ca dadhighqtamifrANAM pratyqcaM vedena juhuyAditi haika AhuH 3 sUktAnuvAkA-dyAbhiriti vAdhyAyArSeyAdyAbhiriti mANDUkeyo'tha ha smAha kauSItakira-gnimI[L]e purohitamityekA 7 kuSumbhakastadabravIdAvadaMM stvaM fakune bhadra mAvada gqNAnA jamadagninA dhAmante vifvaM bhuvanamadhi fritaM gantA no yajxaM yajxiyAH sufami yo naH svo araNaH praticakSva vicakSvAgne yAhi marutsakhA yatte rAjaxchqtaM haviriti dvqcAs 8 tacchaM yorAvqNImaha ityekA 9 hutafeSAddhaviH prAfnanti dadhikrAvNo akAriSamityetayAcamyopavifya 11 mahAvyAhqtIH sAvitrIM vedAdiprabhqtIni svastyayanAni ca japitvAcAryaM svastivAcya 13

अथोपाकरणम् १ ओषधीनां प्रादुर्भावे हस्तेन श्रवणेन वाक्षतसक्तूनां धानानां च दधिघृतमिश्राणां प्रत्यृचं वेदेन जुहुयादिति हैक आहुः ३ सूक्तानुवाका-द्याभिरिति वाध्यायार्षेयाद्याभिरिति माण्डूकेयोऽथ ह स्माह कौषीतकिर-ग्निमीळे पुरोहितमित्येका ७ कुषुम्भकस्तदब्रवीदावदँ स्त्वं शकुने भद्र मावद गृणाना जमदग्निना धामन्ते विश्वं भुवनमधि श्रितं गन्ता नो यज्ञं यज्ञियाः सुशमि यो नः स्वो अरणः प्रतिचक्ष्व विचक्ष्वाग्ने याहि मरुत्सखा यत्ते राजञ्छृतं हविरिति द्वृचास् ८ तच्छं योरावृणीमह इत्येका ९ हुतशेषाद्धविः प्राश्नन्ति दधिक्राव्णो अकारिषमित्येतयाचम्योपविश्य ११ महाव्याहृतीः सावित्रीं वेदादिप्रभृतीनि स्वस्त्ययनानि च जपित्वाचार्यं स्वस्तिवाच्य १३

593

Ny;yopete>y vtRyet( 1 p[;vodªv;sIn a;c;yoR d²=,t ¬d% tro Ã* v; 3 .Uy;\ sStu yq;vk;x' 4 no¾Cz^t;snopiv·o gu¨smIpe 5 nwk;snSqo n p[s;ártp;do n b;ü>y;' j;nUps'gOç 8 nop;ÉÅtxrIro 9 nopSqÕtp;do 10 n p;dkÚ#;árk;' ÕTv;/Iih .o3 TyuKTv;c;yR ao'k;r' p[codyed( 12 aoÉmtItr" p[itp´te 13 tTs'ttm/IyIt;/ITyops'gOç 15 ivrt;" Sm .o3 TyuKTv; yq;q| 16 ivsO·' ivr;mSt;vidTyek 17 n;/Iyt;mNtr; gCz¹n( 18 n;Tm;n' ivpárhred/Iy;no 19 yid ce¶oW" Sy;²T]r;]mupoãy;hor;]' v; s;iv]Im>y;vtRye´;vCzKnuy;d( b[;÷,e>y"

nyAyopetebhyafca vartayet 1 prAzavodazvAsIna AcAryo dakSiNata udazmukha itaro dvau vA 3 bhUyAMM sastu yathAvakAfaM 4 nocchritAsanopaviSTo gurusamIpe 5 naikAsanastho na prasAritapAdo na bAhubhyAM jAnUpasaMgqhya 8 nopAfritafarIro 9 nopasthakqtapAdo 10 na pAdakuThArikAM kqtvAdhIhi bho3 ityuktvAcArya oMkAraM pracodayed 12 omitItaraH pratipadyate 13 tatsaMtatamadhIyItAdhItyopasaMgqhya 15 viratAH sma bho3 ityuktvA yathArthaM 16 visqSTaM virAmastAvadityeke 17 nAdhIyatAmantarA gacchen 18 nAtmAnaM vipariharedadhIyAno 19 yadi ceddoSaH syAttrirAtramupoSyAhorAtraM vA sAvitrImabhyAvartayedyAvacchaknuyAd brAhmaNebhyaH

nyAyopetebhyafca vartayet 1 prAzavodazvAsIna AcAryo dakSiNata udazmukha itaro dvau vA 3 bhUyAMM sastu yathAvakAfaM 4 nocchritAsanopaviSTo gurusamIpe 5 naikAsanastho na prasAritapAdo na bAhubhyAM jAnUpasaMgqhya 8 nopAfritafarIro 9 nopasthakqtapAdo 10 na pAdakuThArikAM kqtvAdhIhi bho3 ityuktvAcArya OkAraM pracodayed 12 omitItaraH pratipadyate 13 tatsaMtatamadhIyItAdhItyopasaMgqhya 15 viratAH sma bho3 ityuktvA yathArthaM 16 visqSTaM virAmastAvadityeke 17 nAdhIyatAmantarA gacchen 18 nAtmAnaM vipariharedadhIyAno 19 yadi ceddoSaH syAttrirAtramupoSyAhorAtraM vA sAvitrImabhyAvartayedyAvacchaknuyAd brAhmaNebhyaH

न्यायोपेतेभ्यश्च वर्तयेत् १ प्राङवोदङ्वासीन आचार्यो दक्षिणत उदङ्मुख इतरो द्वौ वा ३ भूयाँ सस्तु यथावकाशं ४ नोच्छ्रितासनोपविष्टो गुरुसमीपे ५ नैकासनस्थो न प्रसारितपादो न बाहुभ्यां जानूपसंगृह्य ८ नोपाश्रितशरीरो ९ नोपस्थकृतपादो १० न पादकुठारिकां कृत्वाधीहि भो३ इत्युक्त्वाचार्य ओंकारं प्रचोदयेद् १२ ओमितीतरः प्रतिपद्यते १३ तत्संततमधीयीताधीत्योपसंगृह्य १५ विरताः स्म भो३ इत्युक्त्वा यथार्थं १६ विसृष्टं विरामस्तावदित्येके १७ नाधीयतामन्तरा गच्छेन् १८ नात्मानं विपरिहरेदधीयानो १९ यदि चेद्दोषः स्यात्त्रिरात्रमुपोष्याहोरात्रं वा सावित्रीमभ्यावर्तयेद्यावच्छक्नुयाद् ब्राह्मणेभ्यः

न्यायोपेतेभ्यश्च वर्तयेत् १ प्राङवोदङ्वासीन आचार्यो दक्षिणत उदङ्मुख इतरो द्वौ वा ३ भूयाँ सस्तु यथावकाशं ४ नोच्छ्रितासनोपविष्टो गुरुसमीपे ५ नैकासनस्थो न प्रसारितपादो न बाहुभ्यां जानूपसंगृह्य ८ नोपाश्रितशरीरो ९ नोपस्थकृतपादो १० न पादकुठारिकां कृत्वाधीहि भो३ इत्युक्त्वाचार्य ॐकारं प्रचोदयेद् १२ ओमितीतरः प्रतिपद्यते १३ तत्संततमधीयीताधीत्योपसंगृह्य १५ विरताः स्म भो३ इत्युक्त्वा यथार्थं १६ विसृष्टं विरामस्तावदित्येके १७ नाधीयतामन्तरा गच्छेन् १८ नात्मानं विपरिहरेदधीयानो १९ यदि चेद्दोषः स्यात्त्रिरात्रमुपोष्याहोरात्रं वा सावित्रीमभ्यावर्तयेद्यावच्छक्नुयाद् ब्राह्मणेभ्यः

598

;t 1 ¬pSpxRnk;levg;ç devt;StpRyTyÉ¦StOPytu v;yuStOPytu sUyR-StOPytu ivã,uStOPytu p[j;pitStOPytu ivåp;=StOPytu sh§;=StOPytu som" b[÷; ved;" dev;" AWy" sv;RÉ, c zNd;\ És ao'k;r" vW$(k;r" mh;Vy;úty" s;iv]I yD;" ´;v;pOÉqvI n=];É, aNtár=mhor;];É, s':y;" s'?y;" smu{ ;" n´" Égry" =e]*WÉ/vnSpitgN/v;RPsrs" n;g;" vy;\ És Ésõ;" s;?y;" ivp[;" y=;" r=;\ És .Ut;NyevmNt;in tOPyNtu Åuit' tpRy;Ém SmOit' tpRy;Ém /Oit' tpRy;Ém rit' tpRy;Ém git' tpRy;Ém mit' tpRy;Ém Åõ;me/e /;r,;' c gob[;÷,' Sq;vrj©m;in svR.Ut;in

snAta 1 upasparfanakAle'vagAhya devatAstarpayatyagnistqpyatu vAyustqpyatu sUrya-stqpyatu viSNustqpyatu prajApatistqpyatu virUpAkSastqpyatu sahasrAkSastqpyatu somaH brahmA vedAH devAH qSayaH sarvANi ca chandAMM si oMkAraH vaSaTkAraH mahAvyAhqtayaH sAvitrI yajxAH dyAvApqthivI nakSatrANi antarikSamahorAtrANi saMkhyAH saMdhyAH samudra ?AH nadyaH girayaH kSetrauSadhivanaspatigandharvApsarasaH nAgAH vayAMM si siddhAH sAdhyAH viprAH yakSAH rakSAMM si bhUtAnyevamantAni tqpyantu frutiM tarpayAmi smqtiM tarpayAmi dhqtiM tarpayAmi ratiM tarpayAmi gatiM tarpayAmi matiM tarpayAmi fraddhAmedhe dhAraNAM ca gobrAhmaNaM sthAvarajazgamAni sarvabhUtAni

snAta 1 upasparfanakAle'vagAhya devatAstarpayatyagnistqpyatu vAyustqpyatu sUrya-stqpyatu viSNustqpyatu prajApatistqpyatu virUpAkSastqpyatu sahasrAkSastqpyatu somaH brahmA vedAH devAH qSayaH sarvANi ca chandAMM si OkAraH vaSaTkAraH mahAvyAhqtayaH sAvitrI yajxAH dyAvApqthivI nakSatrANi antarikSamahorAtrANi saMkhyAH saMdhyAH samudrA H! nadyaH girayaH kSetrauSadhivanaspatigandharvApsarasaH nAgAH vayAMM si siddhAH sAdhyAH viprAH yakSAH rakSAMM si bhUtAnyevamantAni tqpyantu frutiM tarpayAmi smqtiM tarpayAmi dhqtiM tarpayAmi ratiM tarpayAmi gatiM tarpayAmi matiM tarpayAmi fraddhAmedhe dhAraNAM ca gobrAhmaNaM sthAvarajazgamAni sarvabhUtAni

स्नात १ उपस्पर्शनकालेऽवगाह्य देवतास्तर्पयत्यग्निस्तृप्यतु वायुस्तृप्यतु सूर्य-स्तृप्यतु विष्णुस्तृप्यतु प्रजापतिस्तृप्यतु विरूपाक्षस्तृप्यतु सहस्राक्षस्तृप्यतु सोमः ब्रह्मा वेदाः देवाः ऋषयः सर्वाणि च छन्दाँ सि ओंकारः वषट्कारः महाव्याहृतयः सावित्री यज्ञाः द्यावापृथिवी नक्षत्राणि अन्तरिक्षमहोरात्राणि संख्याः संध्याः समुद्र ?ाः नद्यः गिरयः क्षेत्रौषधिवनस्पतिगन्धर्वाप्सरसः नागाः वयाँ सि सिद्धाः साध्याः विप्राः यक्षाः रक्षाँ सि भूतान्येवमन्तानि तृप्यन्तु श्रुतिं तर्पयामि स्मृतिं तर्पयामि धृतिं तर्पयामि रतिं तर्पयामि गतिं तर्पयामि मतिं तर्पयामि श्रद्धामेधे धारणां च गोब्राह्मणं स्थावरजङ्गमानि सर्वभूतानि

स्नात १ उपस्पर्शनकालेऽवगाह्य देवतास्तर्पयत्यग्निस्तृप्यतु वायुस्तृप्यतु सूर्य-स्तृप्यतु विष्णुस्तृप्यतु प्रजापतिस्तृप्यतु विरूपाक्षस्तृप्यतु सहस्राक्षस्तृप्यतु सोमः ब्रह्मा वेदाः देवाः ऋषयः सर्वाणि च छन्दाँ सि ॐकारः वषट्कारः महाव्याहृतयः सावित्री यज्ञाः द्यावापृथिवी नक्षत्राणि अन्तरिक्षमहोरात्राणि संख्याः संध्याः समुद्रा ः! नद्यः गिरयः क्षेत्रौषधिवनस्पतिगन्धर्वाप्सरसः नागाः वयाँ सि सिद्धाः साध्याः विप्राः यक्षाः रक्षाँ सि भूतान्येवमन्तानि तृप्यन्तु श्रुतिं तर्पयामि स्मृतिं तर्पयामि धृतिं तर्पयामि रतिं तर्पयामि गतिं तर्पयामि मतिं तर्पयामि श्रद्धामेधे धारणां च गोब्राह्मणं स्थावरजङ्गमानि सर्वभूतानि

603

aq p[;cIn;vItI 1 ip} y;' idxmI=m;," 2 xtÉcRn" m;?ym;" gOTsmd" iv;Ém]" jmdÉ¦" v;mdev" ai]" .rÃ;j" vÉsÏ" p[g;q;" p;vm;n;" =u{ sUÿ_mh;sUÿ_;" sumNtu" jwÉminvwxMp;ynpwlsU].;ãy;g;GyRb.[ub;.[-Vym<@m;<@Vy;" g;gIR v;cKnvI v@v; p[;itqeyI sul.; mw]eyI khol' k*WItikù mh;k*WItikù suyD' x;Ä;ynm;l;ynmwtrey' mhwtrey' .;rÃ;j' j;tUk

atha prAcInAvItI 1 pi tr?yAM difamIkSamANaH 2 fatarcinaH mAdhyamAH gqtsamadaH vifvAmitraH jamadagniH vAmadevaH atriH bharadvAjaH vasiSThaH pragAthAH pAvamAnAH kSudra sUktamahAsUktAH sumantuH jaiminivaifampAyanapailasUtrabhASyAgArgyababhrubAbhra-vyamaNDumANDavyAH gArgI vAcaknavI vaDavA prAtitheyI sulabhA maitreyI kaholaM kauSItakiM mahAkauSItakiM suyajxaM fAzkhAyanamAfvalAyanamaitareyaM mahaitareyaM bhAradvAjaM jAtUkarNyaM paizgyaM mahApaizgyaM bASkalaM gArgyaM fAkalyaM mANDUkeyaM mahAdamatram audavAhiM mahaudavAhiM sauyAmiM faunakiM fAkapUNiM gautamiM ye cAnya AcAryAste sarve tqpyantviti 3 pratipuruSaM pitaraH 4 pitqvaMM fastqpyatu

atha prAcInAvItI 1 pitr! yAM difamIkSamANaH 2 fatarcinaH mAdhyamAH gqtsamadaH vifvAmitraH jamadagniH vAmadevaH atriH bharadvAjaH vasiSThaH pragAthAH pAvamAnAH kSudra sUktamahAsUktAH sumantuH jaiminivaifampAyanapailasUtrabhASyAgArgyababhrubAbhra-vyamaNDumANDavyAH gArgI vAcaknavI vaDavA prAtitheyI sulabhA maitreyI kaholaM kauSItakiM mahAkauSItakiM suyajxaM fAzkhAyanamAfvalAyanamaitareyaM mahaitareyaM bhAradvAjaM jAtUkarNyaM paizgyaM mahApaizgyaM bASkalaM gArgyaM fAkalyaM mANDUkeyaM mahAdamatram audavAhiM mahaudavAhiM sauyAmiM faunakiM fAkapUNiM gautamiM ye cAnya AcAryAste sarve tqpyantviti 3 pratipuruSaM pitaraH 4 pitqvaMM fastqpyatu

अथ प्राचीनावीती १ पि त्र्?यां दिशमीक्षमाणः २ शतर्चिनः माध्यमाः गृत्समदः विश्वामित्रः जमदग्निः वामदेवः अत्रिः भरद्वाजः वसिष्ठः प्रगाथाः पावमानाः क्षुद्र सूक्तमहासूक्ताः सुमन्तुः जैमिनिवैशम्पायनपैलसूत्रभाष्यागार्ग्यबभ्रुबाभ्र-व्यमण्डुमाण्डव्याः गार्गी वाचक्नवी वडवा प्रातिथेयी सुलभा मैत्रेयी कहोलं कौषीतकिं महाकौषीतकिं सुयज्ञं शाङ्खायनमाश्वलायनमैतरेयं महैतरेयं भारद्वाजं जातूकर्ण्यं पैङ्ग्यं महापैङ्ग्यं बाष्कलं गार्ग्यं शाकल्यं माण्डूकेयं महादमत्रम् औदवाहिं महौदवाहिं सौयामिं शौनकिं शाकपूणिं गौतमिं ये चान्य आचार्यास्ते सर्वे तृप्यन्त्विति ३ प्रतिपुरुषं पितरः ४ पितृवँ शस्तृप्यतु

अथ प्राचीनावीती १ पित्र्! यां दिशमीक्षमाणः २ शतर्चिनः माध्यमाः गृत्समदः विश्वामित्रः जमदग्निः वामदेवः अत्रिः भरद्वाजः वसिष्ठः प्रगाथाः पावमानाः क्षुद्र सूक्तमहासूक्ताः सुमन्तुः जैमिनिवैशम्पायनपैलसूत्रभाष्यागार्ग्यबभ्रुबाभ्र-व्यमण्डुमाण्डव्याः गार्गी वाचक्नवी वडवा प्रातिथेयी सुलभा मैत्रेयी कहोलं कौषीतकिं महाकौषीतकिं सुयज्ञं शाङ्खायनमाश्वलायनमैतरेयं महैतरेयं भारद्वाजं जातूकर्ण्यं पैङ्ग्यं महापैङ्ग्यं बाष्कलं गार्ग्यं शाकल्यं माण्डूकेयं महादमत्रम् औदवाहिं महौदवाहिं सौयामिं शौनकिं शाकपूणिं गौतमिं ये चान्य आचार्यास्ते सर्वे तृप्यन्त्विति ३ प्रतिपुरुषं पितरः ४ पितृवँ शस्तृप्यतु

624

¬dkù tárãyNSvSTyyn' kroTyudk;ïlI\ S]InPsu juhoit ) smu{ ;y vw,ve nmo v¨,;y /mRptye nmo nm" sv;R>yo ndI>y" 2 sv;Rs;' ip]e iv-kmR,e dÿ' hivjuRWt;Émit jipTv; 3 p[tIp' §vNtI>y ¬¥Iy' Sq;vr;>ys(

udakaM tariSyansvastyayanaM karotyudakAxjalIMM strInapsu juhoti , samudra ?Aya vaiNave namo varuNAya dharmapataye namo namaH sarvAbhyo nadIbhyaH 2 sarvAsAM pitre vifva-karmaNe dattaM havirjuSatAmiti japitvA 3 pratIpaM sravantIbhya unnIyaM sthAvarAbhyas

udakaM tariSyansvastyayanaM karotyudakAxjalIMM strInapsu juhoti , samudrA ya vaiNave namo varuNAya dharmapataye namo namaH sarvAbhyo nadIbhyaH 2 sarvAsAM pitre vifva-karmaNe dattaM havirjuSatAmiti japitvA 3 pratIpaM sravantIbhya unnIyaM sthAvarAbhyas

उदकं तरिष्यन्स्वस्त्ययनं करोत्युदकाञ्जलीँ स्त्रीनप्सु जुहोति । समुद्र ?ाय वैणवे नमो वरुणाय धर्मपतये नमो नमः सर्वाभ्यो नदीभ्यः २ सर्वासां पित्रे विश्व-कर्मणे दत्तं हविर्जुषतामिति जपित्वा ३ प्रतीपं स्रवन्तीभ्य उन्नीयं स्थावराभ्यस्

उदकं तरिष्यन्स्वस्त्ययनं करोत्युदकाञ्जलीँ स्त्रीनप्सु जुहोति । समुद्रा य वैणवे नमो वरुणाय धर्मपतये नमो नमः सर्वाभ्यो नदीभ्यः २ सर्वासां पित्रे विश्व-कर्मणे दत्तं हविर्जुषतामिति जपित्वा ३ प्रतीपं स्रवन्तीभ्य उन्नीयं स्थावराभ्यस्

628

Åv,' ÅivÏIy;y;' p*,Rm;Sy;m=tsÿ_Un;' Sq;lIp;kSy v; juhoit 1 ivã,ve Sv;h; Åv,;y Sv;h; Å;vy" Sv;heit 2 gOçmÉ¦' b;çt ¬psm;/;y l;j;n=tsÿ_U\ sipRW; s'innIy juhoit 3 idVy;n;' sp;R,;mÉ/ptye Sv;h; idVye>y" speR>y" Sv;heTyuÿre-,;É¦' p[;gg[eWu nveWu kÚxeWUdkÚM.' nv' p[itÏ;Py 5 idVy;n;' sp;R,;m-É/pitrvneinÿ_;' idVy;" sp;R avneinjt;ÉmTypo innyit 6 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pit" p[²l%t;' idVy;" sp;R" p[²l%Nt;Émit f,en ce·yit 7 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pit" p[²lMpt;' idVy;" sp;R" p[²lMpNt;Émit v,RkSy m;]; innyit 8 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pitr;bÝIt;' idVy;" sp;R a;bÝt;Émit sumns ¬phrit 9 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pitr;-Cz;dyt;' idVy;" sp;R a;Cz;dyNt;Émit sU]tNtumuphrit 10 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pitr;Û;' idVy;" sp;R a;ït;Émit kÚxt¨,enop`;tm;ïnSy kroit 11 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pitrI=t;' idVy;" sp;R é=Nt;ÉmTy;-dxeRne=yit 12 idVy;n;' sp;R,;mÉ/pt EW te b²lidRVy;" sp;R EW vo b²lárit b²lmuphrTyevm;Ntár=;,;' 14 idXy;n;' 15 p;ÉqRv;n;-Émit 16 i]²S]¨°wStr;mu°wStr;' pUv| 17 nIcwStr;'nIcwStr;muÿrm( 18 Evmhrhr=tsÿ_Un;' dveR,op`;tm; p[Tyvroh,;{ ;]* v;Gyt" sodkù b²l' hred( 19 v;Gyt; cwnmups;dyed( 20 y ¬p£m" s ¬TsgR" 21

fravaNaM fraviSThIyAyAM paurNamAsyAmakSatasaktUnAM sthAlIpAkasya vA juhoti 1 viSNave svAhA fravaNAya svAhA frAvaNyai paurNamAsyai svAhA varSAbhyaH svAheti 2 gqhyamagniM bAhyata upasamAdhAya lAjAnakSatasaktUMM fca sarpiSA saMninIya juhoti 3 divyAnAM sarpANAmadhipataye svAhA divyebhyaH sarpebhyaH svAhetyuttare-NAgniM prAgagreSu naveSu kufeSUdakumbhaM navaM pratiSThApya 5 divyAnAM sarpANAma-dhipatiravaneniktAM divyAH sarpA avanenijatAmityapo ninayati 6 divyAnAM sarpANAmadhipatiH pralikhatAM divyAH sarpAH pralikhantAmiti phaNena ceSTayati 7 divyAnAM sarpANAmadhipatiH pralimpatAM divyAH sarpAH pralimpantAmiti varNakasya mAtrA ninayati 8 divyAnAM sarpANAmadhipatirAbadhnItAM divyAH sarpA AbadhnatAmiti sumanasa upaharati 9 divyAnAM sarpANAmadhipatirA-cchAdayatAM divyAH sarpA AcchAdayantAmiti sUtratantumupaharati 10 divyAnAM sarpANAmadhipatirAzktAM divyAH sarpA AxjatAmiti kufataruNenopaghAtamAxjanasya karoti 11 divyAnAM sarpANAmadhipatirIkSatAM divyAH sarpA IkSantAmityA-darfenekSayati 12 divyAnAM sarpANAmadhipata eSa te balirdivyAH sarpA eSa vo baliriti balimupaharatyevamAntarikSANAM 14 difyAnAM 15 pArthivAnA-miti 16 tristriruccaistarAmuccaistarAM pUrvaM 17 nIcaistarAMnIcaistarAmuttaram 18 evamaharaharakSatasaktUnAM darveNopaghAtamA pratyavarohaNAdra ?Atrau vAgyataH sodakaM baliM hared 19 vAgyatA cainamupasAdayed 20 ya upakramaH sa utsargaH 21

fravaNaM fraviSThIyAyAM paurNamAsyAmakSatasaktUnAM sthAlIpAkasya vA juhoti 1 viSNave svAhA fravaNAya svAhA frAvaNyai paurNamAsyai svAhA varSAbhyaH svAheti 2 gqhyamagniM bAhyata upasamAdhAya lAjAnakSatasaktUMM fca sarpiSA saMninIya juhoti 3 divyAnAM sarpANAmadhipataye svAhA divyebhyaH sarpebhyaH svAhetyuttare-NAgniM prAgagreSu naveSu kufeSUdakumbhaM navaM pratiSThApya 5 divyAnAM sarpANAma-dhipatiravaneniktAM divyAH sarpA avanenijatAmityapo ninayati 6 divyAnAM sarpANAmadhipatiH pralikhatAM divyAH sarpAH pralikhantAmiti phaNena ceSTayati 7 divyAnAM sarpANAmadhipatiH pralimpatAM divyAH sarpAH pralimpantAmiti varNakasya mAtrA ninayati 8 divyAnAM sarpANAmadhipatirAbadhnItAM divyAH sarpA AbadhnatAmiti sumanasa upaharati 9 divyAnAM sarpANAmadhipatirA-cchAdayatAM divyAH sarpA AcchAdayantAmiti sUtratantumupaharati 10 divyAnAM sarpANAmadhipatirAzktAM divyAH sarpA AxjatAmiti kufataruNenopaghAtamAxjanasya karoti 11 divyAnAM sarpANAmadhipatirIkSatAM divyAH sarpA IkSantAmityA-darfenekSayati 12 divyAnAM sarpANAmadhipata eSa te balirdivyAH sarpA eSa vo baliriti balimupaharatyevamAntarikSANAM 14 difyAnAM 15 pArthivAnA-miti 16 tristriruccaistarAmuccaistarAM pUrvaM 17 nIcaistarAMnIcaistarAmuttaram 18 evamaharaharakSatasaktUnAM darveNopaghAtamA pratyavarohaNAdrA trau vAgyataH sodakaM baliM hared 19 vAgyatA cainamupasAdayed 20 ya upakramaH sa utsargaH 21

श्रवणं श्रविष्ठीयायां पौर्णमास्यामक्षतसक्तूनां स्थालीपाकस्य वा जुहोति १ विष्णवे स्वाहा श्रवणाय स्वाहा श्रावण्यै पौर्णमास्यै स्वाहा वर्षाभ्यः स्वाहेति २ गृह्यमग्निं बाह्यत उपसमाधाय लाजानक्षतसक्तूँ श्च सर्पिषा संनिनीय जुहोति ३ दिव्यानां सर्पाणामधिपतये स्वाहा दिव्येभ्यः सर्पेभ्यः स्वाहेत्युत्तरे-णाग्निं प्रागग्रेषु नवेषु कुशेषूदकुम्भं नवं प्रतिष्ठाप्य ५ दिव्यानां सर्पाणाम-धिपतिरवनेनिक्तां दिव्याः सर्पा अवनेनिजतामित्यपो निनयति ६ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिः प्रलिखतां दिव्याः सर्पाः प्रलिखन्तामिति फणेन चेष्टयति ७ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिः प्रलिम्पतां दिव्याः सर्पाः प्रलिम्पन्तामिति वर्णकस्य मात्रा निनयति ८ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिराबध्नीतां दिव्याः सर्पा आबध्नतामिति सुमनस उपहरति ९ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिरा-च्छादयतां दिव्याः सर्पा आच्छादयन्तामिति सूत्रतन्तुमुपहरति १० दिव्यानां सर्पाणामधिपतिराङ्क्तां दिव्याः सर्पा आञ्जतामिति कुशतरुणेनोपघातमाञ्जनस्य करोति ११ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिरीक्षतां दिव्याः सर्पा ईक्षन्तामित्या-दर्शेनेक्षयति १२ दिव्यानां सर्पाणामधिपत एष ते बलिर्दिव्याः सर्पा एष वो बलिरिति बलिमुपहरत्येवमान्तरिक्षाणां १४ दिश्यानां १५ पार्थिवाना-मिति १६ त्रिस्त्रिरुच्चैस्तरामुच्चैस्तरां पूर्वं १७ नीचैस्तरांनीचैस्तरामुत्तरम् १८ एवमहरहरक्षतसक्तूनां दर्वेणोपघातमा प्रत्यवरोहणाद्र ?ात्रौ वाग्यतः सोदकं बलिं हरेद् १९ वाग्यता चैनमुपसादयेद् २० य उपक्रमः स उत्सर्गः २१

श्रवणं श्रविष्ठीयायां पौर्णमास्यामक्षतसक्तूनां स्थालीपाकस्य वा जुहोति १ विष्णवे स्वाहा श्रवणाय स्वाहा श्रावण्यै पौर्णमास्यै स्वाहा वर्षाभ्यः स्वाहेति २ गृह्यमग्निं बाह्यत उपसमाधाय लाजानक्षतसक्तूँ श्च सर्पिषा संनिनीय जुहोति ३ दिव्यानां सर्पाणामधिपतये स्वाहा दिव्येभ्यः सर्पेभ्यः स्वाहेत्युत्तरे-णाग्निं प्रागग्रेषु नवेषु कुशेषूदकुम्भं नवं प्रतिष्ठाप्य ५ दिव्यानां सर्पाणाम-धिपतिरवनेनिक्तां दिव्याः सर्पा अवनेनिजतामित्यपो निनयति ६ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिः प्रलिखतां दिव्याः सर्पाः प्रलिखन्तामिति फणेन चेष्टयति ७ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिः प्रलिम्पतां दिव्याः सर्पाः प्रलिम्पन्तामिति वर्णकस्य मात्रा निनयति ८ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिराबध्नीतां दिव्याः सर्पा आबध्नतामिति सुमनस उपहरति ९ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिरा-च्छादयतां दिव्याः सर्पा आच्छादयन्तामिति सूत्रतन्तुमुपहरति १० दिव्यानां सर्पाणामधिपतिराङ्क्तां दिव्याः सर्पा आञ्जतामिति कुशतरुणेनोपघातमाञ्जनस्य करोति ११ दिव्यानां सर्पाणामधिपतिरीक्षतां दिव्याः सर्पा ईक्षन्तामित्या-दर्शेनेक्षयति १२ दिव्यानां सर्पाणामधिपत एष ते बलिर्दिव्याः सर्पा एष वो बलिरिति बलिमुपहरत्येवमान्तरिक्षाणां १४ दिश्यानां १५ पार्थिवाना-मिति १६ त्रिस्त्रिरुच्चैस्तरामुच्चैस्तरां पूर्वं १७ नीचैस्तरांनीचैस्तरामुत्तरम् १८ एवमहरहरक्षतसक्तूनां दर्वेणोपघातमा प्रत्यवरोहणाद्रा त्रौ वाग्यतः सोदकं बलिं हरेद् १९ वाग्यता चैनमुपसादयेद् २० य उपक्रमः स उत्सर्गः २१

633

a;yuJy;' p*,Rm;Sy;mwN{ " p;ysoÉ>y;' Sv;h;yuG>y;' Sv;h;yuJyw p*,Rm;Syw Sv;h; xrde Sv;h pxuptye Sv;h; ip©l;y Sv;heTy;JySy üTv;q pOW;tkSy; g;vo aGmÉ¥Tyeten sUÿ_n p[TyOc' juüy;n( 3

AfvayujyAM paurNamAsyAmaindra ?H pAyaso'fvibhyAM svAhAfvayugbhyAM svAhAfvayujyai paurNamAsyai svAhA farade svAha pafupataye svAhA pizgalAya svAhetyAjyasya hutvAtha pqSAtakasyA gAvo agmannityetena sUktena pratyqcaM juhuyAn 3

AfvayujyAM paurNamAsyAmaindra H! pAyaso'fvibhyAM svAhAfvayugbhyAM svAhAfvayujyai paurNamAsyai svAhA farade svAha pafupataye svAhA pizgalAya svAhetyAjyasya hutvAtha pqSAtakasyA gAvo agmannityetena sUktena pratyqcaM juhuyAn 3

आश्वयुज्यां पौर्णमास्यामैन्द्र ?ः पायसोऽश्विभ्यां स्वाहाश्वयुग्भ्यां स्वाहाश्वयुज्यै पौर्णमास्यै स्वाहा शरदे स्वाह पशुपतये स्वाहा पिङ्गलाय स्वाहेत्याज्यस्य हुत्वाथ पृषातकस्या गावो अग्मन्नित्येतेन सूक्तेन प्रत्यृचं जुहुयान् ३

आश्वयुज्यां पौर्णमास्यामैन्द्र ः! पायसोऽश्विभ्यां स्वाहाश्वयुग्भ्यां स्वाहाश्वयुज्यै पौर्णमास्यै स्वाहा शरदे स्वाह पशुपतये स्वाहा पिङ्गलाय स्वाहेत्याज्यस्य हुत्वाथ पृषातकस्या गावो अग्मन्नित्येतेन सूक्तेन प्रत्यृचं जुहुयान् ३

654

ivx;l;y Sv;heTy;JySy üTv; 1 suhemNt" suvsNt" sug[Iãm" p[it/I-yt;m( ) suvW;R" sNtu no vW;R" xrd" x' .vNtu n it 2 x' no Ém] it pl;xx;%y; ivmOJy 3 smu{ ;dUÉmRárTy>yu+y 4 Syon; pOÉqiv .veit §Strm;StIyR 5 JyeÏd²=,;" p;Rw" s'ivx²Nt 6 p[it b[÷Np[ititÏ;Ém =] it d²=,w" 7 p[TyeWu p[ititÏ;Ém goâãvit sVyw" 8 p[it pxuWu p[ititÏ;Ém pu·;ivit d²=,w" 9 p[it p[j;y;' p[ititÏ;My¥ it sVyw" 10 ¬dI?v| jIv TyuTq;n' 11 §Stre t;' r;]I' xerte 12 yq;su%mt

vifAlAya svAhetyAjyasya hutvA 1 suhemantaH suvasantaH sugrISmaH pratidhI-yatAm , suvarSAH santu no varSAH faradaH faM bhavantu na iti 2 faM no mitra iti palAfafAkhayA vimqjya 3 samudra ?AdUrmirityabhyukSya 4 syonA pqthivi bhaveti srastaramAstIrya 5 jyeSThadakSiNAH pArfvaiH saMvifanti 6 prati brahmanpratitiSThAmi kSatra iti dakSiNaiH 7 pratyafveSu pratitiSThAmi goSviti savyaiH 8 prati pafuSu pratitiSThAmi puSTAviti dakSiNaiH 9 prati prajAyAM pratitiSThAmyanna iti savyaiH 10 udIrdhvaM jIva ityutthAnaM 11 srastare tAM rAtrIM ferate 12 yathAsukhamata

vifAlAya svAhetyAjyasya hutvA 1 suhemantaH suvasantaH sugrISmaH pratidhI-yatAm , suvarSAH santu no varSAH faradaH faM bhavantu na iti 2 faM no mitra iti palAfafAkhayA vimqjya 3 samudrA dUrmirityabhyukSya 4 syonA pqthivi bhaveti srastaramAstIrya 5 jyeSThadakSiNAH pArfvaiH saMvifanti 6 prati brahmanpratitiSThAmi kSatra iti dakSiNaiH 7 pratyafveSu pratitiSThAmi goSviti savyaiH 8 prati pafuSu pratitiSThAmi puSTAviti dakSiNaiH 9 prati prajAyAM pratitiSThAmyanna iti savyaiH 10 udIrdhvaM jIva ityutthAnaM 11 srastare tAM rAtrIM ferate 12 yathAsukhamata

विशालाय स्वाहेत्याज्यस्य हुत्वा १ सुहेमन्तः सुवसन्तः सुग्रीष्मः प्रतिधी-यताम् । सुवर्षाः सन्तु नो वर्षाः शरदः शं भवन्तु न इति २ शं नो मित्र इति पलाशशाखया विमृज्य ३ समुद्र ?ादूर्मिरित्यभ्युक्ष्य ४ स्योना पृथिवि भवेति स्रस्तरमास्तीर्य ५ ज्येष्ठदक्षिणाः पार्श्वैः संविशन्ति ६ प्रति ब्रह्मन्प्रतितिष्ठामि क्षत्र इति दक्षिणैः ७ प्रत्यश्वेषु प्रतितिष्ठामि गोष्विति सव्यैः ८ प्रति पशुषु प्रतितिष्ठामि पुष्टाविति दक्षिणैः ९ प्रति प्रजायां प्रतितिष्ठाम्यन्न इति सव्यैः १० उदीर्ध्वं जीव इत्युत्थानं ११ स्रस्तरे तां रात्रीं शेरते १२ यथासुखमत

विशालाय स्वाहेत्याज्यस्य हुत्वा १ सुहेमन्तः सुवसन्तः सुग्रीष्मः प्रतिधी-यताम् । सुवर्षाः सन्तु नो वर्षाः शरदः शं भवन्तु न इति २ शं नो मित्र इति पलाशशाखया विमृज्य ३ समुद्रा दूर्मिरित्यभ्युक्ष्य ४ स्योना पृथिवि भवेति स्रस्तरमास्तीर्य ५ ज्येष्ठदक्षिणाः पार्श्वैः संविशन्ति ६ प्रति ब्रह्मन्प्रतितिष्ठामि क्षत्र इति दक्षिणैः ७ प्रत्यश्वेषु प्रतितिष्ठामि गोष्विति सव्यैः ८ प्रति पशुषु प्रतितिष्ठामि पुष्टाविति दक्षिणैः ९ प्रति प्रजायां प्रतितिष्ठाम्यन्न इति सव्यैः १० उदीर्ध्वं जीव इत्युत्थानं ११ स्रस्तरे तां रात्रीं शेरते १२ यथासुखमत

659

cw} y;' p*,Rm;Sy;' 1 kkN/up,;Rin Émqun;n;' c yqopp;d' ip·Sy

cai tr?yAM paurNamAsyAM 1 karkandhuparNAni mithunAnAM ca yathopapAdaM piSTasya

caitr! yAM paurNamAsyAM 1 karkandhuparNAni mithunAnAM ca yathopapAdaM piSTasya

चै त्र्?यां पौर्णमास्यां १ कर्कन्धुपर्णानि मिथुनानां च यथोपपादं पिष्टस्य

चैत्र्! यां पौर्णमास्यां १ कर्कन्धुपर्णानि मिथुनानां च यथोपपादं पिष्टस्य

661

ÕTvwN{ ;¦Stui<@lo r*{ ; golk; 4 lokto n=];

kqtvaindra ?AgnastuNDilo raudra ?A golakA 4 lokato nakSatrANyanvAkqtayafca lokato

kqtvaindrA gnastuNDilo raudrA golakA 4 lokato nakSatrANyanvAkqtayafca lokato

कृत्वैन्द्र ?ाग्नस्तुण्डिलो रौद्र ?ा गोलका ४ लोकतो नक्षत्राण्यन्वाकृतयश्च लोकतो

कृत्वैन्द्रा ग्नस्तुण्डिलो रौद्रा गोलका ४ लोकतो नक्षत्राण्यन्वाकृतयश्च लोकतो

676

aq puãkár,IkËpt@;g;n;' 1 xuõp=e puy;mv te heÂ m' me v¨,oduÿm' v¨,em;' É/y' ²x=m;,Sy 4 gOçopgOço myo.Ur;%ro in%ro in"sro ink;m" spdUW, it v;¨

atha puSkariNIkUpataDAgAnAM 1 fuddhapakSe puNye vA tithau 2 payasA yavamayaM caruM frapayitvA 3 tvaM no agna iti dvAbhyAmava te heLa imaM me varuNoduttamaM varuNemAM dhiyaM fikSamANasya 4 gqhyo'pagqhyo mayobhUrAkharo nikharo niHsaro nikAmaH sapatnadUSaNa iti vAruNyA dikprabhqti pradakSiNaM juhuyAn 5 madhye payasA juhoti vifvatafcakSuridaM viSNuriti 6 yatkiM cedamiti majjayitvA 7

atha puSkariNIkUpataDAgAnAM 1 fuddhapakSe puNye vA tithau 2 payasA yavamayaM caruM frapayitvA 3 tvaM no agna iti dvAbhyAmava te he[L]a imaM me varuNoduttamaM varuNemAM dhiyaM fikSamANasya 4 gqhyo'pagqhyo mayobhUrAkharo nikharo niHsaro nikAmaH sapatnadUSaNa iti vAruNyA dikprabhqti pradakSiNaM juhuyAn 5 madhye payasA juhoti vifvatafcakSuridaM viSNuriti 6 yatkiM cedamiti majjayitvA 7

अथ पुष्करिणीकूपतडागानां १ शुद्धपक्षे पुण्ये वा तिथौ २ पयसा यवमयं चरुं श्रपयित्वा ३ त्वं नो अग्न इति द्वाभ्यामव ते हेळ इमं मे वरुणोदुत्तमं वरुणेमां धियं शिक्षमाणस्य ४ गृह्योऽपगृह्यो मयोभूराखरो निखरो निःसरो निकामः सपत्नदूषण इति वारुण्या दिक्प्रभृति प्रदक्षिणं जुहुयान् ५ मध्ये पयसा जुहोति विश्वतश्चक्षुरिदं विष्णुरिति ६ यत्किं चेदमिति मज्जयित्वा ७

681

aq;r;meÉ¦mupsm;/;y 1 Sq;lIp;kù ÅpÉyTv; 2 ivã,ve Sv;he-N{ ;É¦>y;' Sv;h; ivkmR,e Sv;heit y;Nvo nr it p[TyOc' juüy;d(

athArAme'gnimupasamAdhAya 1 sthAlIpAkaM frapayitvA 2 viSNave svAhe-ndra ?AgnibhyAM svAhA vifvakarmaNe svAheti yAnvo nara iti pratyqcaM juhuyAd

athArAme'gnimupasamAdhAya 1 sthAlIpAkaM frapayitvA 2 viSNave svAhe-ndrA gnibhyAM svAhA vifvakarmaNe svAheti yAnvo nara iti pratyqcaM juhuyAd

अथारामेऽग्निमुपसमाधाय १ स्थालीपाकं श्रपयित्वा २ विष्णवे स्वाहे-न्द्र ?ाग्निभ्यां स्वाहा विश्वकर्मणे स्वाहेति यान्वो नर इति प्रत्यृचं जुहुयाद्

अथारामेऽग्निमुपसमाधाय १ स्थालीपाकं श्रपयित्वा २ विष्णवे स्वाहे-न्द्रा ग्निभ्यां स्वाहा विश्वकर्मणे स्वाहेति यान्वो नर इति प्रत्यृचं जुहुयाद्

683

3 vnSpte xtvLx TyÉ.mN} y 4 ihr

3 vanaspate fatavalfa ityabhima ntr?ya 4 hiraNyaM dakSiNA 5 3

3 vanaspate fatavalfa ityabhimantr! ya 4 hiraNyaM dakSiNA 5 3

३ वनस्पते शतवल्श इत्यभिम न्त्र्?य ४ हिरण्यं दक्षिणा ५ ३

३ वनस्पते शतवल्श इत्यभिमन्त्र्! य ४ हिरण्यं दक्षिणा ५ ३

691

kpotolUk;>y;mupvexne 1 dev;" kpot it p[TyOc' juüy;d( 2 du"Sv-ÒdxRne c;ár·dxRne c 3 inx;y;' k;kxBd£;Nte c;NyeWu c;ºÚteWu c 5 pys; c¨ù ÅpÉyTv; 6 såpvTs;y; go" pyÉs 7 n Tvev tu Õã,;y; 7 r;]IsUÿ_n p[TyOc' juüy;d( 9 ütxeW' mh;Vy;úitÉ." p[;Xy 10 .{ ' k,ReÉ.árit k,*R 11 xtÉm¥u xrdo a²Nt dev; Ty;Tm;nmÉ.mN} y 12

kapotolUkAbhyAmupavefane 1 devAH kapota iti pratyqcaM juhuyAd 2 duHsva-pnadarfane cAriSTadarfane ca 3 nifAyAM kAkafabdakrAnte cAnyeSu cAdbhuteSu ca 5 payasA caruM frapayitvA 6 sarUpavatsAyA goH payasi 7 na tveva tu kqSNAyA 7 rAtrIsUktena pratyqcaM juhuyAd 9 hutafeSaM mahAvyAhqtibhiH prAfya 10 bhadraM karNebhiriti karNau 11 fataminnu farado anti devA ityAtmAnamabhima ntr?ya 12

कपोतोलूकाभ्यामुपवेशने १ देवाः कपोत इति प्रत्यृचं जुहुयाद् २ दुःस्व-प्नदर्शने चारिष्टदर्शने च ३ निशायां काकशब्दक्रान्ते चान्येषु चाद्भुतेषु च ५ पयसा चरुं श्रपयित्वा ६ सरूपवत्साया गोः पयसि ७ न त्वेव तु कृष्णाया ७ रात्रीसूक्तेन प्रत्यृचं जुहुयाद् ९ हुतशेषं महाव्याहृतिभिः प्राश्य १० भद्रं कर्णेभिरिति कर्णौ ११ शतमिन्नु शरदो अन्ति देवा इत्यात्मानमभिम न्त्र्?य १२

696

Vy;/* smuâTqt 1 m; ¨{ ;y tvse kpidRn it p[TyOc' g;ve/ukù c¨ù

vyAdhau samutthita 1 imA rudra ?Aya tavase kapardina iti pratyqcaM gAvedhukaM caruM

vyAdhau samutthita 1 imA rudrA ya tavase kapardina iti pratyqcaM gAvedhukaM caruM

व्याधौ समुत्थित १ इमा रुद्र ?ाय तवसे कपर्दिन इति प्रत्यृचं गावेधुकं चरुं

व्याधौ समुत्थित १ इमा रुद्रा य तवसे कपर्दिन इति प्रत्यृचं गावेधुकं चरुं

727

yid gOhe m/Uk; m/u kÚvRNTyupoãy*duMbrI" sÉm/o·xt' dÉ/m/u`Ot;ÿ_; m; nStok it Ã;>y;' juüy;CzÖ n N{ ;¦I it c sUÿ_' jpeTsveRWu c kmRsu p[itÅut;idWu 3 p[;dexm;]I" p;l;xI" sÉm/" s¢dx üTv; p;-T§uvg[h,' 4 dxRpU,Rm;syo" pdx 5 m?y;vWeR·k it§o v;

yadi gqhe madhUkA madhu kurvantyupoSyaudumbarIH samidho'STafataM dadhimadhughqtAktA mA nastoka iti dvAbhyAM juhuyAcchaM na indra ?AgnI iti ca sUktaM japetsarveSu ca karmasu pratifrutAdiSu 3 prAdefamAtrIH pAlAfIH samidhaH saptadafa hutvA pafcA-tsruvagrahaNaM 4 darfapUrNamAsayoH paxcadafa 5 madhyAvarSe'STake tisro vA

yadi gqhe madhUkA madhu kurvantyupoSyaudumbarIH samidho'STafataM dadhimadhughqtAktA mA nastoka iti dvAbhyAM juhuyAcchaM na indrA gnI iti ca sUktaM japetsarveSu ca karmasu pratifrutAdiSu 3 prAdefamAtrIH pAlAfIH samidhaH saptadafa hutvA pafcA-tsruvagrahaNaM 4 darfapUrNamAsayoH paxcadafa 5 madhyAvarSe'STake tisro vA

यदि गृहे मधूका मधु कुर्वन्त्युपोष्यौदुम्बरीः समिधोऽष्टशतं दधिमधुघृताक्ता मा नस्तोक इति द्वाभ्यां जुहुयाच्छं न इन्द्र ?ाग्नी इति च सूक्तं जपेत्सर्वेषु च कर्मसु प्रतिश्रुतादिषु ३ प्रादेशमात्रीः पालाशीः समिधः सप्तदश हुत्वा पश्चा-त्स्रुवग्रहणं ४ दर्शपूर्णमासयोः पञ्चदश ५ मध्यावर्षेऽष्टके तिस्रो वा

यदि गृहे मधूका मधु कुर्वन्त्युपोष्यौदुम्बरीः समिधोऽष्टशतं दधिमधुघृताक्ता मा नस्तोक इति द्वाभ्यां जुहुयाच्छं न इन्द्रा ग्नी इति च सूक्तं जपेत्सर्वेषु च कर्मसु प्रतिश्रुतादिषु ३ प्रादेशमात्रीः पालाशीः समिधः सप्तदश हुत्वा पश्चा-त्स्रुवग्रहणं ४ दर्शपूर्णमासयोः पञ्चदश ५ मध्यावर्षेऽष्टके तिस्रो वा

741

aq;to b[÷;,' b[÷AiW' b[÷yoinÉmN{ ' p[j;pit' vÉsÏ' v;mdev' khol' k*WItikù mh;k*WItikù suyD' x;Ä;ynm;l;ynmwtrey' mhwtrey' k;-Ty;yn' x;$ä;yn' x;kLy' b.[u' b;.[Vy' m<@Ö m;<@Vy' sv;Rnev pUv;R-c;y;R¥mSy Sv;?y;y;r

athAto brahmANaM brahmaqSiM brahmayonimindraM prajApatiM vasiSThaM vAmadevaM kaholaM kauSItakiM mahAkauSItakiM suyajxaM fAzkhAyanamAfvalAyanamaitareyaM mahaitareyaM kA-tyAyanaM fATyAyanaM fAkalyaM babhruM bAbhravyaM maNDuM mANDavyaM sarvAneva pUrvA-cAryAnnamasya svAdhyAyAraNyakasya niyamAnudAhariSyAmo'horAtraM brahmacaryamu-petyAcAryo'mAMM sAfyAmapifitaM caNDAlaM sUtikAM rajasvalAM tedanyapahasta-kadarfanAnyanadhyAyakAni 3 favarUpANAM ca 4 yAnyAsye na pravifeyurvAnta-kqtafmafrukarma 6 mAMM sAfanafrAddhasUtakabhojaneSu 7 grAmAdhyayanAnantarhi-tAnyahAni 8 trirAtro'navakl\qptaH 9 parAbhimqSTa 10 upaparvaNAmahna uttarArdhAni cAgnividyutstanayitnuvarSAmahAbhraprAdurbhAvAcca 12 vAte ca farkarAkarSiNi

athAto brahmANaM brahmaqSiM brahmayonimindraM prajApatiM vasiSThaM vAmadevaM kaholaM kauSItakiM mahAkauSItakiM suyajxaM fAzkhAyanamAfvalAyanamaitareyaM mahaitareyaM kA-tyAyanaM fATyAyanaM fAkalyaM babhruM bAbhravyaM maNDuM mANDavyaM sarvAneva pUrvA-cAryAnnamasya svAdhyAyAraNyakasya niyamAnudAhariSyAmo'horAtraM brahmacaryamu-petyAcAryo'mAMM sAfyAmapifitaM caNDAlaM sUtikAM rajasvalAM tedanyapahasta-kadarfanAnyanadhyAyakAni 3 favarUpANAM ca 4 yAnyAsye na pravifeyurvAnta-kqtafmafrukarma 6 mAMM sAfanafrAddhasUtakabhojaneSu 7 grAmAdhyayanAnantarhi-tAnyahAni 8 trirAtro'navak\ptaH 9 parAbhimqSTa 10 upaparvaNAmahna uttarArdhAni cAgnividyutstanayitnuvarSAmahAbhraprAdurbhAvAcca 12 vAte ca farkarAkarSiNi

अथातो ब्रह्माणं ब्रह्मऋषिं ब्रह्मयोनिमिन्द्रं प्रजापतिं वसिष्ठं वामदेवं कहोलं कौषीतकिं महाकौषीतकिं सुयज्ञं शाङ्खायनमाश्वलायनमैतरेयं महैतरेयं का-त्यायनं शाट्यायनं शाकल्यं बभ्रुं बाभ्रव्यं मण्डुं माण्डव्यं सर्वानेव पूर्वा-चार्यान्नमस्य स्वाध्यायारण्यकस्य नियमानुदाहरिष्यामोऽहोरात्रं ब्रह्मचर्यमु-पेत्याचार्योऽमाँ साश्यामपिशितं चण्डालं सूतिकां रजस्वलां तेदन्यपहस्त-कदर्शनान्यनध्यायकानि ३ शवरूपाणां च ४ यान्यास्ये न प्रविशेयुर्वान्त-कृतश्मश्रुकर्म ६ माँ साशनश्राद्धसूतकभोजनेषु ७ ग्रामाध्ययनानन्तर्हि-तान्यहानि ८ त्रिरात्रोऽनवक्लृप्तः ९ पराभिमृष्ट १० उपपर्वणामह्न उत्तरार्धानि चाग्निविद्युत्स्तनयित्नुवर्षामहाभ्रप्रादुर्भावाच्च १२ वाते च शर्कराकर्षिणि

अथातो ब्रह्माणं ब्रह्मऋषिं ब्रह्मयोनिमिन्द्रं प्रजापतिं वसिष्ठं वामदेवं कहोलं कौषीतकिं महाकौषीतकिं सुयज्ञं शाङ्खायनमाश्वलायनमैतरेयं महैतरेयं का-त्यायनं शाट्यायनं शाकल्यं बभ्रुं बाभ्रव्यं मण्डुं माण्डव्यं सर्वानेव पूर्वा-चार्यान्नमस्य स्वाध्यायारण्यकस्य नियमानुदाहरिष्यामोऽहोरात्रं ब्रह्मचर्यमु-पेत्याचार्योऽमाँ साश्यामपिशितं चण्डालं सूतिकां रजस्वलां तेदन्यपहस्त-कदर्शनान्यनध्यायकानि ३ शवरूपाणां च ४ यान्यास्ये न प्रविशेयुर्वान्त-कृतश्मश्रुकर्म ६ माँ साशनश्राद्धसूतकभोजनेषु ७ ग्रामाध्ययनानन्तर्हि-तान्यहानि ८ त्रिरात्रोऽनवकॢप्तः ९ पराभिमृष्ट १० उपपर्वणामह्न उत्तरार्धानि चाग्निविद्युत्स्तनयित्नुवर्षामहाभ्रप्रादुर्भावाच्च १२ वाते च शर्कराकर्षिणि

751

aq p[ivXy m<@l' 1 p[;% a;c;yR ¬pivxTyud%; d²=,t tre yq;p[/;nm( 2 as'.ve svRtomu%;" 3 p[tI=er¥udym;idTySy 4 ivD;y cwn' dIÉ/itmNtm( 5 a/Iih .o3 it d²=,wdR²=,' sVyw" sVy' d²=,oÿrw" p;É,É.¨ps'gOç p;d;v;c;yRSy inÉ,Rÿ_;vq;/;y x;²Ntp;]e dUv;Rk;-<@vtIãvPSvipNvm;nw" p;É,É." p[;/IyIrn( 7 EW ivÉ/yRid tu Gl;yer¥ek EW;mxUNy' x;²Nt.;jn' kÚy;Rd( 8 a?y;y;´Ntyo sveR 9 tTsNttmVyv¾Cz¥' .vit 10 aq x;²Nt" 11 ao'k;ro mh;Vy;úty" s;iv]I rqNtr' bOhÃ;mdeVy' punr;d;y' kkÚPk;rÉmit bOh{ qNtre 12 dxwt;" s'p;idt; .v²Nt 13 dxd²xnI ivr;iÂTyetd(b[;÷,m( 14 3

atha pravifya maNDalaM 1 prAzmukha AcArya upavifatyudazmukhA dakSiNata itare yathApradhAnam 2 asaMbhave sarvatomukhAH 3 pratIkSerannudayamAdityasya 4 vijxAya cainaM dIdhitimantam 5 adhIhi bho3 iti dakSiNairdakSiNaM savyaiH savyaM dakSiNottaraiH pANibhirupasaMgqhya pAdAvAcAryasya nirNiktAvathAdhAya fAntipAtre dUrvAkA-NDavatISvapsvapinvamAnaiH pANibhiH prAdhIyIran 7 eSa vidhiryadi tu glAyeranneka eSAmafUnyaM fAntibhAjanaM kuryAd 8 adhyAyAdyantayofca sarve 9 tatsantatamavyavacchinnaM bhavati 10 atha fAntiH 11 oMkAro mahAvyAhqtayaH sAvitrI rathantaraM bqhadvAmadevyaM punarAdAyaM kakupkAramiti bqhadra thantare 12 dafaitAH saMpAditA bhavanti 13 dafadafinI virALityetadbrAhmaNam 14 3

atha pravifya maNDalaM 1 prAzmukha AcArya upavifatyudazmukhA dakSiNata itare yathApradhAnam 2 asaMbhave sarvatomukhAH 3 pratIkSerannudayamAdityasya 4 vijxAya cainaM dIdhitimantam 5 adhIhi bho3 iti dakSiNairdakSiNaM savyaiH savyaM dakSiNottaraiH pANibhirupasaMgqhya pAdAvAcAryasya nirNiktAvathAdhAya fAntipAtre dUrvAkA-NDavatISvapsvapinvamAnaiH pANibhiH prAdhIyIran 7 eSa vidhiryadi tu glAyeranneka eSAmafUnyaM fAntibhAjanaM kuryAd 8 adhyAyAdyantayofca sarve 9 tatsantatamavyavacchinnaM bhavati 10 atha fAntiH 11 OkAro mahAvyAhqtayaH sAvitrI rathantaraM bqhadvAmadevyaM punarAdAyaM kakupkAramiti bqhadra thantare 12 dafaitAH saMpAditA bhavanti 13 dafadafinI virA[L]ityetadbrAhmaNam 14 3

अथ प्रविश्य मण्डलं १ प्राङ्मुख आचार्य उपविशत्युदङ्मुखा दक्षिणत इतरे यथाप्रधानम् २ असंभवे सर्वतोमुखाः ३ प्रतीक्षेरन्नुदयमादित्यस्य ४ विज्ञाय चैनं दीधितिमन्तम् ५ अधीहि भो३ इति दक्षिणैर्दक्षिणं सव्यैः सव्यं दक्षिणोत्तरैः पाणिभिरुपसंगृह्य पादावाचार्यस्य निर्णिक्तावथाधाय शान्तिपात्रे दूर्वाका-ण्डवतीष्वप्स्वपिन्वमानैः पाणिभिः प्राधीयीरन् ७ एष विधिर्यदि तु ग्लायेरन्नेक एषामशून्यं शान्तिभाजनं कुर्याद् ८ अध्यायाद्यन्तयोश्च सर्वे ९ तत्सन्ततमव्यवच्छिन्नं भवति १० अथ शान्तिः ११ ओंकारो महाव्याहृतयः सावित्री रथन्तरं बृहद्वामदेव्यं पुनरादायं ककुप्कारमिति बृहद्र थन्तरे १२ दशैताः संपादिता भवन्ति १३ दशदशिनी विराळित्येतद्ब्राह्मणम् १४ ३

अथ प्रविश्य मण्डलं १ प्राङ्मुख आचार्य उपविशत्युदङ्मुखा दक्षिणत इतरे यथाप्रधानम् २ असंभवे सर्वतोमुखाः ३ प्रतीक्षेरन्नुदयमादित्यस्य ४ विज्ञाय चैनं दीधितिमन्तम् ५ अधीहि भो३ इति दक्षिणैर्दक्षिणं सव्यैः सव्यं दक्षिणोत्तरैः पाणिभिरुपसंगृह्य पादावाचार्यस्य निर्णिक्तावथाधाय शान्तिपात्रे दूर्वाका-ण्डवतीष्वप्स्वपिन्वमानैः पाणिभिः प्राधीयीरन् ७ एष विधिर्यदि तु ग्लायेरन्नेक एषामशून्यं शान्तिभाजनं कुर्याद् ८ अध्यायाद्यन्तयोश्च सर्वे ९ तत्सन्ततमव्यवच्छिन्नं भवति १० अथ शान्तिः ११ ॐकारो महाव्याहृतयः सावित्री रथन्तरं बृहद्वामदेव्यं पुनरादायं ककुप्कारमिति बृहद्र थन्तरे १२ दशैताः संपादिता भवन्ति १३ दशदशिनी विराळित्येतद्ब्राह्मणम् १४ ३

759

tmhm;TmnITy;Tm;nmÉ.iniht' i]ihRtm( 1 ¬p m; ÅIjuRWt;mup yxonu m; ÅIjuRWt;mnu yx" 2 seN{ " sg," sbl" syx" svIyR ¬áÿÏ;-nITyuáÿÏit 3 ÅIm;R ¬áÿÏtu yxo m; ¬áÿÏâTvTyuTq;yedmh' iÃWNt' .[;-tOVy' p;Pm;nml+mI' c;p/unomIit vS];Ntmv/Uy;p p[;c it sUÿ_-ÉmN{ mOÂy;it n it Ã¹ yt N{ .y;mh Tyek; x;s Tq; mh;nsIit p[;cI' SvâStd; it d²=,;' d²=,;vOto iv r= it p[tIcI' iv n

tamahamAtmanItyAtmAnamabhinihitaM trirhitam 1 upa mA frIrjuSatAmupa yafo'nu mA frIrjuSatAmanu yafaH 2 sendra ?H sagaNaH sabalaH sayafaH savIrya uttiSThA-nItyuttiSThati 3 frIrmA uttiSThatu yafo mA uttiSThatvityutthAyedamahaM dviSantaM bhrA-tqvyaM pApmAnamalakSmIM cApadhunomIti vastrAntamavadhUyApa prAca iti sUkta-mindra fca mqLayAti na iti dve yata indra bhayAmaha ityekA fAsa itthA mahAnasIti prAcIM svastidA iti dakSiNAM dakSiNAvqto vi rakSa iti pratIcIM vi na

tamahamAtmanItyAtmAnamabhinihitaM trirhitam 1 upa mA frIrjuSatAmupa yafo'nu mA frIrjuSatAmanu yafaH 2 sendra H! sagaNaH sabalaH sayafaH savIrya uttiSThA-nItyuttiSThati 3 frIrmA uttiSThatu yafo mA uttiSThatvityutthAyedamahaM dviSantaM bhrA-tqvyaM pApmAnamalakSmIM cApadhunomIti vastrAntamavadhUyApa prAca iti sUkta-mindra fca mq[L]ayAti na iti dve yata indra bhayAmaha ityekA fAsa itthA mahAnasIti prAcIM svastidA iti dakSiNAM dakSiNAvqto vi rakSa iti pratIcIM vi na

तमहमात्मनीत्यात्मानमभिनिहितं त्रिर्हितम् १ उप मा श्रीर्जुषतामुप यशोऽनु मा श्रीर्जुषतामनु यशः २ सेन्द्र ?ः सगणः सबलः सयशः सवीर्य उत्तिष्ठा-नीत्युत्तिष्ठति ३ श्रीर्मा उत्तिष्ठतु यशो मा उत्तिष्ठत्वित्युत्थायेदमहं द्विषन्तं भ्रा-तृव्यं पाप्मानमलक्ष्मीं चापधुनोमीति वस्त्रान्तमवधूयाप प्राच इति सूक्त-मिन्द्र श्च मृळयाति न इति द्वे यत इन्द्र भयामह इत्येका शास इत्था महानसीति प्राचीं स्वस्तिदा इति दक्षिणां दक्षिणावृतो वि रक्ष इति प्रतीचीं वि न

तमहमात्मनीत्यात्मानमभिनिहितं त्रिर्हितम् १ उप मा श्रीर्जुषतामुप यशोऽनु मा श्रीर्जुषतामनु यशः २ सेन्द्र ः! सगणः सबलः सयशः सवीर्य उत्तिष्ठा-नीत्युत्तिष्ठति ३ श्रीर्मा उत्तिष्ठतु यशो मा उत्तिष्ठत्वित्युत्थायेदमहं द्विषन्तं भ्रा-तृव्यं पाप्मानमलक्ष्मीं चापधुनोमीति वस्त्रान्तमवधूयाप प्राच इति सूक्त-मिन्द्र श्च मृळयाति न इति द्वे यत इन्द्र भयामह इत्येका शास इत्था महानसीति प्राचीं स्वस्तिदा इति दक्षिणां दक्षिणावृतो वि रक्ष इति प्रतीचीं वि न

764

sivt; p;t;ÿ°=uárTy;idTymupSq;y 1 Vy;vtRm;n; p[Ty;yNTyup-ivx²Nt 2 yq;p" x;Nt; it x;²Ntp;];dp a;d;y 3 pOÉqVy;mvinnIy 4 yq; pOÉqvITySy;É.kWRNTyev' mÉy x;MyâTvit d²=,e\ se in²lMpTyev' iÃtIym( 7 Ev' tOtIym( 8 k;<@;Tk;<@;Ts'.vÉs k;<@;Tk;<@;-Tp[rohÉs ²xv; n" x;le .veit dUv;Rk;<@m;d;y mU/Rin ÕTv;É¦StOPytu v;yuStOPytu sUyRStOPytu ivã,uStOPytu p[j;pitStOPytu ivåp;=StOPytu sh§;=StOPytu svR.Ut;in tOPy®NTvit 10 sumNtujwÉminvwxMp;yn-pwl;´;c;y;Ü" 11 ipt¿Np[Ty;âTmk;n( 12 smu{ ' v Typo innIy 13 v;mdeVy' jipTv; 14 yq;k;m' ivp[itÏNte 15 yq;gmp[D;Åuit-SmOitiv.v;dnu£;Ntm;n;divv;dp[itÏ;d.y' x'.ve no aStu nmoStu devAiWiptOmnuãye>y" ²xvm;yuvRpurn;my' x;²Ntmári·m²=itmojStejo yxo bl' b[÷vcRs' k¡itRm;yu" p[j;' pxU¥mo nmSÕt; v/RyNtu du·t;¶u¨pyuÿ_;¥äUn;É/k;° svRSm;TSvâSt devAiW>y b[÷ sTy' c

savitA pafcAtAttaccakSurityAdityamupasthAya 1 vyAvartamAnAfca pratyAyantyupa-vifanti 2 yathApaH fAntA iti fAntipAtrAdapa AdAya 3 pqthivyAmavaninIya 4 yathA pqthivItyasyAbhikarSantyevaM mayi fAmyatviti dakSiNe'?MM se nilimpatyevaM dvitIyam 7 evaM tqtIyam 8 kANDAtkANDAtsaMbhavasi kANDAtkANDA-tprarohasi fivA naH fAle bhaveti dUrvAkANDamAdAya mUrdhani kqtvAgnistqpyatu vAyustqpyatu sUryastqpyatu viSNustqpyatu prajApatistqpyatu virUpAkSastqpyatu sahasrAkSastqpyatu sarvabhUtAni tqpyantviti 10 sumantujaiminivaifampAyana-pailAdyAcAryAH 11 pitQnpratyAtmikAn 12 samudraM va ityapo ninIya 13 vAmadevyaM japitvA 14 yathAkAmaM vipratiSThante 15 yathAgamaprajxAfruti-smqtivibhavAdanukrAntamAnAdavivAdapratiSThAdabhayaM faMbhave no astu namo'stu devaqSipitqmanuSyebhyaH fivamAyurvapuranAmayaM fAntimariSTimakSitimojastejo yafo balaM brahmavarcasaM kIrtimAyuH prajAM pafUnnamo namaskqtA vardhayantu duSTutAddurupayuktAnnyUnAdhikAcca sarvasmAtsvasti devaqSibhyafca brahma satyaM ca

savitA pafcAtAttaccakSurityAdityamupasthAya 1 vyAvartamAnAfca pratyAyantyupa-vifanti 2 yathApaH fAntA iti fAntipAtrAdapa AdAya 3 pqthivyAmavaninIya 4 yathA pqthivItyasyAbhikarSantyevaM mayi fAmyatviti dakSiNe'MM! se nilimpatyevaM dvitIyam 7 evaM tqtIyam 8 kANDAtkANDAtsaMbhavasi kANDAtkANDA-tprarohasi fivA naH fAle bhaveti dUrvAkANDamAdAya mUrdhani kqtvAgnistqpyatu vAyustqpyatu sUryastqpyatu viSNustqpyatu prajApatistqpyatu virUpAkSastqpyatu sahasrAkSastqpyatu sarvabhUtAni tqpyantviti 10 sumantujaiminivaifampAyana-pailAdyAcAryAH 11 pitQnpratyAtmikAn 12 samudraM va ityapo ninIya 13 vAmadevyaM japitvA 14 yathAkAmaM vipratiSThante 15 yathAgamaprajxAfruti-smqtivibhavAdanukrAntamAnAdavivAdapratiSThAdabhayaM faMbhave no astu namo'stu devaqSipitqmanuSyebhyaH fivamAyurvapuranAmayaM fAntimariSTimakSitimojastejo yafo balaM brahmavarcasaM kIrtimAyuH prajAM pafUnnamo namaskqtA vardhayantu duSTutAddurupayuktAnnyUnAdhikAcca sarvasmAtsvasti devaqSibhyafca brahma satyaM ca

सविता पश्चातात्तच्चक्षुरित्यादित्यमुपस्थाय १ व्यावर्तमानाश्च प्रत्यायन्त्युप-विशन्ति २ यथापः शान्ता इति शान्तिपात्रादप आदाय ३ पृथिव्यामवनिनीय ४ यथा पृथिवीत्यस्याभिकर्षन्त्येवं मयि शाम्यत्विति दक्षिणेऽ?ँ से निलिम्पत्येवं द्वितीयम् ७ एवं तृतीयम् ८ काण्डात्काण्डात्संभवसि काण्डात्काण्डा-त्प्ररोहसि शिवा नः शाले भवेति दूर्वाकाण्डमादाय मूर्धनि कृत्वाग्निस्तृप्यतु वायुस्तृप्यतु सूर्यस्तृप्यतु विष्णुस्तृप्यतु प्रजापतिस्तृप्यतु विरूपाक्षस्तृप्यतु सहस्राक्षस्तृप्यतु सर्वभूतानि तृप्यन्त्विति १० सुमन्तुजैमिनिवैशम्पायन-पैलाद्याचार्याः ११ पितॄन्प्रत्यात्मिकान् १२ समुद्रं व इत्यपो निनीय १३ वामदेव्यं जपित्वा १४ यथाकामं विप्रतिष्ठन्ते १५ यथागमप्रज्ञाश्रुति-स्मृतिविभवादनुक्रान्तमानादविवादप्रतिष्ठादभयं शंभवे नो अस्तु नमोऽस्तु देवऋषिपितृमनुष्येभ्यः शिवमायुर्वपुरनामयं शान्तिमरिष्टिमक्षितिमोजस्तेजो यशो बलं ब्रह्मवर्चसं कीर्तिमायुः प्रजां पशून्नमो नमस्कृता वर्धयन्तु दुष्टुताद्दुरुपयुक्तान्न्यूनाधिकाच्च सर्वस्मात्स्वस्ति देवऋषिभ्यश्च ब्रह्म सत्यं च

सविता पश्चातात्तच्चक्षुरित्यादित्यमुपस्थाय १ व्यावर्तमानाश्च प्रत्यायन्त्युप-विशन्ति २ यथापः शान्ता इति शान्तिपात्रादप आदाय ३ पृथिव्यामवनिनीय ४ यथा पृथिवीत्यस्याभिकर्षन्त्येवं मयि शाम्यत्विति दक्षिणेऽँ! से निलिम्पत्येवं द्वितीयम् ७ एवं तृतीयम् ८ काण्डात्काण्डात्संभवसि काण्डात्काण्डा-त्प्ररोहसि शिवा नः शाले भवेति दूर्वाकाण्डमादाय मूर्धनि कृत्वाग्निस्तृप्यतु वायुस्तृप्यतु सूर्यस्तृप्यतु विष्णुस्तृप्यतु प्रजापतिस्तृप्यतु विरूपाक्षस्तृप्यतु सहस्राक्षस्तृप्यतु सर्वभूतानि तृप्यन्त्विति १० सुमन्तुजैमिनिवैशम्पायन-पैलाद्याचार्याः ११ पितॄन्प्रत्यात्मिकान् १२ समुद्रं व इत्यपो निनीय १३ वामदेव्यं जपित्वा १४ यथाकामं विप्रतिष्ठन्ते १५ यथागमप्रज्ञाश्रुति-स्मृतिविभवादनुक्रान्तमानादविवादप्रतिष्ठादभयं शंभवे नो अस्तु नमोऽस्तु देवऋषिपितृमनुष्येभ्यः शिवमायुर्वपुरनामयं शान्तिमरिष्टिमक्षितिमोजस्तेजो यशो बलं ब्रह्मवर्चसं कीर्तिमायुः प्रजां पशून्नमो नमस्कृता वर्धयन्तु दुष्टुताद्दुरुपयुक्तान्न्यूनाधिकाच्च सर्वस्मात्स्वस्ति देवऋषिभ्यश्च ब्रह्म सत्यं च

775

Sources: 1. "êkhyana-G¨hyasªtra," Hermann Oldenberg,

se?racesa 1kh?bha ?Hfq'?Hjkaha'ya\ana\a-gruhaya\astara\aNaH x??rama\ananq ladenaberagaNa

srou!cesakh! 1bha fqH'kaHjha'yaanaa-gruhayaastaraaNaH xremaananq ladenaberagaNa

से?रचेस १ख्?भ ?ःशृऽ?ᳲकहऽयअनअ-ग्रुहयअस्तरअणः ञ्??रमअननृ लदेनबेरगण

स्रोउ!चेसख्! १भ शृःऽकᳲहऽयअनअ-ग्रुहयअस्तरअणः ञ्रेमअननृ लदेनबेरगण

776

Indische Studien, Beitraege fuer die Kunde des Indischen Alterthums

?Inadasicahe studa??inaNa b??tira\a?ege phu?ra da??i k??nade desa ?Inadasicahena qlateratahumasa

nI!dasicahe studanie!Na be!tiraaege phue!ra daie! knude desI nadasicahena qlateratahumasa

?ीनदसिचहे स्तुद??िनण ब्??तिरअ?ेगे फु?र द??ि क्??नदे देस ?ीनदसिचहेन ऋलतेरतहुमस

नी!दसिचहे स्तुदनिए!ण बे!तिरअएगे फुए!र दैए! क्नुदे देसी नदसिचहेन ऋलतेरतहुमस

777

, herausgegeben von Albrecht Weber. fuenfzehnter Band, 1878, pp. 1-166,

Na hera\a?usagegebena vona qlabarecahata Seberabha phu?naphachehanatera b?anadaNa 1878Na papabha 1-166Na

Na heraausagegebena vona qlabarecahata Seberabha phue!naphachehanatera b!anadaNa 1878Na papabha 1-166Na

ण हेरअ?ुसगेगेबेन वोन ऋलबरेचहत षेबेरभ फु?नफछेहनतेर ब्?नदण १८७८ण पपभ १-१६६ण

ण हेरऔसगेगेबेन वोन ऋलबरेचहत षेबेरभ फुए!नफछेहनतेर ब्!अनदण १८७८ण पपभ १-१६६ण

780

êkhyana-G¨hyasªtra

fq'?Hjkaha'ya\ana\a-gruhaya\astara\a

fq'kaHjha'yaanaa-gruhayaastaraa

शृऽ?ᳲकहऽयअनअ-ग्रुहयअस्तरअ

शृऽकᳲहऽयअनअ-ग्रुहयअस्तरअ

781

, S.R. Sehgal (Sahagala), Delhi 1960,

Na rsbhabha s??haga\al s?aha\aga\ala\a,Na jxelaha 1960?Ni

Na rsbhabha shegaal s!ahaagaalaa,Na jxelahai! 1960Na

ण र्स्भभ स्??हगअल् स्?हअगअलअ।ण ज्ञेलह १९६०?णि

ण र्स्भभ स्हेगअल् स्!अहअगअलअ।ण ज्ञेलहै! १९६०ण

783

Typescript: Electronically edited by Thomas Zehnder

tyapesacarapita kh?elecataronacialalaye dati?da baya t\homa\asa jhehanadera

tyapesacarapitakh! elecataronacialalaye datie!da baya thomaasa jhehanadera

त्यपेसचरपित ख्?ेलेचतरोनचिअललये दति?द बय त्होमअस झेहनदेर

त्यपेसचरपितख्! एलेचतरोनचिअललये दतिए!द बय थोमअस झेहनदेर

785

Conversion to Devanagari using Vedapad Software by Ralph Bunker

cenaverasa??ina to jxeva\ana\aga\ara??i saniga v??da\apa\ada sephataiare barya alapaha b??nakera

cnoverasanio! to jxevaanaagaaraiu! saniga vdeapaada sphotaiare barya alapaha bnukera

चेनवेरस??िन तो ज्ञेवअनअगअर??ि सनिग व्??दअपअद सेफतैअरे बर्य अलपह ब्??नकेर

च्नोवेरसनिओ! तो ज्ञेवअनअगअरैउ! सनिग व्देअपअद स्फोतैअरे बर्य अलपह ब्नुकेर

788

Formatted for Maharishi University of Management Vedic Literature Collection

pherama\atateda phora m?aha\arasiha??i navi?rasatiya ?opha m?ana\agemenata v??daci lti?ra\ature celalecata??ina

phromaatateda phora m!ahaarasihaiU! navie!rasatiyo pha m!anaagemenata vdeci l!tie!raature clolecatanio!

फेरमअततेद फोर म्?हअरसिह??ि नवि?रसतिय ?ोफ म्?नअगेमेनत व्??दचि ल्ति?रअतुरे चेललेचत??िन

फ्रोमअततेद फोर म्!अहअरसिहैऊ! नविए!रसतियो फ म्!अनअगेमेनत व्देचि ल्!तिए!रअतुरे च्लोलेचतनिओ!