xMy;É." párd/;it 1 apre,;ɦmudIcInkÚMb;' m?ym;' ind/;it 2 d²=,en;ɦ' s'SpO·;' m?ymy; p[;cInkÚMb;m( 3 ¬ÿre,;ɦ' s'SpO·;' m?ymy; p[;cInkÚMb;m( 4 apre,;ɦ' p[;% ¬pivxit 5 d²=,to yDopvITy;c;Nt" kÚm;r ¬pivXy;Nv;r.te 6 aq páriWit 7 aidtenumNySv ) it d²=,t" p[;cInm( 8 anumtenumNySv ) it p;dudIcInm( ) srSvtenumNySv ) Tyuÿrt" p[;cInm( 9 dev sivt" p[suv ) it svRt" p[d²=,m( 10 páriWCye?mmªKTv;>y;d/;it ) ay' t ?m a;Tm; j;tvedStene?ySv v/RSv ce¾Nõ ) v/Ry c;Sm;Np[jy; pxuÉ.b[R÷vcRsen;¥;´en sme/y ) Sv;h; ) it 11 aq dVy;R juhoit 12 ¬ÿr' párÉ/s'É/mNvvúTy dvIRm( ) p[j;ptye mnve Sv;h; ) it mns; ?y;yNd²=,;p[;mOju' dI`| s'tt' juhoit 13 d²=,' párÉ/s'É/-mNvvúTy ) N{ ;y Sv;h; ) it p[;mudmOjum( 14 a;`;r;v;`;-y;RJy.;g* juhoit 15 a¦ye Sv;h; ) Tyuÿr;/RpUv;R/eR ) som;y Sv;h; ) it d²=,;/RpUv;R/eR 16 t;vNtre,etr; juhoit 17 yuÿ_o vh j;tved" purSt;d¦e iv²õ kmR i£ym;,' yqedm( ) Tv' É.WG.eWjSy;És kt;R Tvy; g; a;Npu¨W;Nsnem ) Sv;h; ) y; itrI inp´seh' iv/r,I it ) t;' Tv; `OtSy /;ry;¦* s'r;/nI' yje ) Sv;h; ) s'r;/Nyw deVyw Sv;h;
famyAbhiH paridadhAti 1 apareNAgnimudIcInakumbAM madhyamAM nidadhAti 2 dakSiNenAgniM saMspqSTAM madhyamayA prAcInakumbAm 3 uttareNAgniM saMspqSTAM madhyamayA prAcInakumbAm 4 apareNAgniM prAzmukha upavifati 5 dakSiNato yajxopavItyAcAntaH kumAra upavifyAnvArabhate 6 atha pariSixcati 7 aditenumanyasva , iti dakSiNataH prAcInam 8 anumatenumanyasva , iti pafcAdudIcInam , sarasvatenumanyasva , ityuttarataH prAcInam 9 deva savitaH prasuva , iti sarvataH pradakSiNam 10 pariSicyedhmamazktvAbhyAdadhAti , ayaM ta idhma AtmA jAtavedastenedhyasva vardhasva cenddhi , vardhaya cAsmAnprajayA pafubhirbrahmavarcasenAnnAdyena samedhaya , svAhA , iti 11 atha darvyA juhoti 12 uttaraM paridhisaMdhimanvavahqtya darvIm , prajApataye manave svAhA , iti manasA dhyAyandakSiNAprAxcamqjuM dIrghaM saMtataM juhoti 13 dakSiNaM paridhisaMdhi-manvavahqtya , indra ?Aya svAhA , iti prAxcamudaxcamqjum 14 AghArAvAghA-ryAjyabhAgau juhoti 15 agnaye svAhA , ityuttarArdhapUrvArdhe , somAya svAhA , iti dakSiNArdhapUrvArdhe 16 tAvantareNetarA juhoti 17 yukto vaha jAtavedaH purastAdagne viddhi karma kriyamANaM yathedam , tvaM bhiSagbheSajasyAsi kartA tvayA gA afvAnpuruSAnsanema , svAhA , yA tirafcI nipadyasehaM vidharaNI iti , tAM tvA ghqtasya dhArayAgnau saMrAdhanIM yaje , svAhA , saMrAdhanyai devyai svAhA
famyAbhiH paridadhAti 1 apareNAgnimudIcInakumbAM madhyamAM nidadhAti 2 dakSiNenAgniM saMspqSTAM madhyamayA prAcInakumbAm 3 uttareNAgniM saMspqSTAM madhyamayA prAcInakumbAm 4 apareNAgniM prAzmukha upavifati 5 dakSiNato yajxopavItyAcAntaH kumAra upavifyAnvArabhate 6 atha pariSixcati 7 aditenumanyasva , iti dakSiNataH prAcInam 8 anumatenumanyasva , iti pafcAdudIcInam , sarasvatenumanyasva , ityuttarataH prAcInam 9 deva savitaH prasuva , iti sarvataH pradakSiNam 10 pariSicyedhmamazktvAbhyAdadhAti , ayaM ta idhma AtmA jAtavedastenedhyasva vardhasva cenddhi , vardhaya cAsmAnprajayA pafubhirbrahmavarcasenAnnAdyena samedhaya , svAhA , iti 11 atha darvyA juhoti 12 uttaraM paridhisaMdhimanvavahqtya darvIm , prajApataye manave svAhA , iti manasA dhyAyandakSiNAprAxcamqjuM dIrghaM saMtataM juhoti 13 dakSiNaM paridhisaMdhi-manvavahqtya , indrA ya svAhA , iti prAxcamudaxcamqjum 14 AghArAvAghA-ryAjyabhAgau juhoti 15 agnaye svAhA , ityuttarArdhapUrvArdhe , somAya svAhA , iti dakSiNArdhapUrvArdhe 16 tAvantareNetarA juhoti 17 yukto vaha jAtavedaH purastAdagne viddhi karma kriyamANaM yathedam , tvaM bhiSagbheSajasyAsi kartA tvayA gA afvAnpuruSAnsanema , svAhA , yA tirafcI nipadyasehaM vidharaNI iti , tAM tvA ghqtasya dhArayAgnau saMrAdhanIM yaje , svAhA , saMrAdhanyai devyai svAhA
शम्याभिः परिदधाति १ अपरेणाग्निमुदीचीनकुम्बां मध्यमां निदधाति २ दक्षिणेनाग्निं संस्पृष्टां मध्यमया प्राचीनकुम्बाम् ३ उत्तरेणाग्निं संस्पृष्टां मध्यमया प्राचीनकुम्बाम् ४ अपरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविशति ५ दक्षिणतो यज्ञोपवीत्याचान्तः कुमार उपविश्यान्वारभते ६ अथ परिषिञ्चति ७ अदितेनुमन्यस्व । इति दक्षिणतः प्राचीनम् ८ अनुमतेनुमन्यस्व । इति पश्चादुदीचीनम् । सरस्वतेनुमन्यस्व । इत्युत्तरतः प्राचीनम् ९ देव सवितः प्रसुव । इति सर्वतः प्रदक्षिणम् १० परिषिच्येध्ममङ्क्त्वाभ्यादधाति । अयं त इध्म आत्मा जातवेदस्तेनेध्यस्व वर्धस्व चेन्द्धि । वर्धय चास्मान्प्रजया पशुभिर्ब्रह्मवर्चसेनान्नाद्येन समेधय । स्वाहा । इति ११ अथ दर्व्या जुहोति १२ उत्तरं परिधिसंधिमन्ववहृत्य दर्वीम् । प्रजापतये मनवे स्वाहा । इति मनसा ध्यायन्दक्षिणाप्राञ्चमृजुं दीर्घं संततं जुहोति १३ दक्षिणं परिधिसंधि-मन्ववहृत्य । इन्द्र ?ाय स्वाहा । इति प्राञ्चमुदञ्चमृजुम् १४ आघारावाघा-र्याज्यभागौ जुहोति १५ अग्नये स्वाहा । इत्युत्तरार्धपूर्वार्धे । सोमाय स्वाहा । इति दक्षिणार्धपूर्वार्धे १६ तावन्तरेणेतरा जुहोति १७ युक्तो वह जातवेदः पुरस्तादग्ने विद्धि कर्म क्रियमाणं यथेदम् । त्वं भिषग्भेषजस्यासि कर्ता त्वया गा अश्वान्पुरुषान्सनेम । स्वाहा । या तिरश्ची निपद्यसेहं विधरणी इति । तां त्वा घृतस्य धारयाग्नौ संराधनीं यजे । स्वाहा । संराधन्यै देव्यै स्वाहा
शम्याभिः परिदधाति १ अपरेणाग्निमुदीचीनकुम्बां मध्यमां निदधाति २ दक्षिणेनाग्निं संस्पृष्टां मध्यमया प्राचीनकुम्बाम् ३ उत्तरेणाग्निं संस्पृष्टां मध्यमया प्राचीनकुम्बाम् ४ अपरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविशति ५ दक्षिणतो यज्ञोपवीत्याचान्तः कुमार उपविश्यान्वारभते ६ अथ परिषिञ्चति ७ अदितेनुमन्यस्व । इति दक्षिणतः प्राचीनम् ८ अनुमतेनुमन्यस्व । इति पश्चादुदीचीनम् । सरस्वतेनुमन्यस्व । इत्युत्तरतः प्राचीनम् ९ देव सवितः प्रसुव । इति सर्वतः प्रदक्षिणम् १० परिषिच्येध्ममङ्क्त्वाभ्यादधाति । अयं त इध्म आत्मा जातवेदस्तेनेध्यस्व वर्धस्व चेन्द्धि । वर्धय चास्मान्प्रजया पशुभिर्ब्रह्मवर्चसेनान्नाद्येन समेधय । स्वाहा । इति ११ अथ दर्व्या जुहोति १२ उत्तरं परिधिसंधिमन्ववहृत्य दर्वीम् । प्रजापतये मनवे स्वाहा । इति मनसा ध्यायन्दक्षिणाप्राञ्चमृजुं दीर्घं संततं जुहोति १३ दक्षिणं परिधिसंधि-मन्ववहृत्य । इन्द्रा य स्वाहा । इति प्राञ्चमुदञ्चमृजुम् १४ आघारावाघा-र्याज्यभागौ जुहोति १५ अग्नये स्वाहा । इत्युत्तरार्धपूर्वार्धे । सोमाय स्वाहा । इति दक्षिणार्धपूर्वार्धे १६ तावन्तरेणेतरा जुहोति १७ युक्तो वह जातवेदः पुरस्तादग्ने विद्धि कर्म क्रियमाणं यथेदम् । त्वं भिषग्भेषजस्यासि कर्ता त्वया गा अश्वान्पुरुषान्सनेम । स्वाहा । या तिरश्ची निपद्यसेहं विधरणी इति । तां त्वा घृतस्य धारयाग्नौ संराधनीं यजे । स्वाहा । संराधन्यै देव्यै स्वाहा
a;gN]; smgNmih p[ s mOTyu' yuyotn ) aár·;" s'cremih SviSt c-rt;idh ) SvSTy; gOhe>y" ) it p[d²=,mɦ' pár£;mNtmÉ.mN]yte 1 aqwnmÉ.Vy;h;ryit ) b[÷cyRm;g;mup m; nySv b[÷c;rI .v;in deven siv]; p[sUt" ) it 2 t' pOCzit 3 ko n;m;És ) it 4 as* ) Ty;c·e yq;n;m; .vit 5 SviSt dev sivtrhmnen;muno-ëcmxIy ) it n;mnI gOð;it 6 x' no devIrÉ.·y a;po .vNtu pItye ) x' yorÉ.§vNtu n" ) it m;jRyete 7 aq;Sy d²=,en hSten d²=,-m'smNv;r>y sVyen sVy' Vy;úitÉ." s;iv} yeit d²=,' b;üm>y;Tm-¥upnyte ) devSy Tv; sivtu" p[sveÉnob;Rü>y;' pUã,o hSt;>y;mupnyes* ) it c 8 aq;Sy d²=,en hSten d²=,' hSt' s;©Ï' gOð;it ) aɦ·e hStmg[.ITsomSte hStmg[.ITsivt; te hStmg[mITsrSvtI te hStmg[.ITpUW; te hStmg[.IÈhSpitSte hStmg[.IiNm]Ste hStmg[.IÃ-¨,Ste hStmg[.Iæv·; te hStmg[.Iõ;t; te hStmg[.IiÃã,uSte hStmg[.ITp[j;pitSte hStmg[.It( ) it 9 sivt; Tv;É.r=tu Ém]-STvmÉs /mR,; ) aɦr;c;yRStv ) deven siv]; p[sUto bOhSpteb[R÷c;rI .v;s;vpox;n" sÉm/ a;/eih kmR kÚ¨ m; idv; Sv;PsI" ) Tyen' s'x;iSt 10 aq;Sy d²=,en hSten d²=,m'smupyuRpyRNvvmOXy údydexmÉ.mOxit ) mm údye údy' te aStu mm Écÿ' Écÿen;Nveih ) mm v;cmekmn; juWSv bOhSpitSTv; inyunÿ_Ú mçm( ) m;mev;nus'r.Sv mÉy Écÿ;in sNtu te ) mÉy s;mICymStu te mç' v;c' inyCzt;t( ) it 11 p[;,;n;' g[iNqrÉs s m; iv§s" ) it n;É.dexm( 12 .U.uRv" suv" sup[j;" p[jy; .Uy;s' suvIro vIrw" suvc;R vcRs; supoW" poWw" sume/; me/y; sub[÷; b[÷c;árÉ." ) TyenmÉ.mN} y ) .UA³=u Tv;¦* pOÉqVy;' v;Éc b[÷É, ddes* ) .uvo yju"Wu Tv; v;y;vNtár=e p[;,e b[÷É, ddes* ) suv" s;msu Tv; sUyeR idiv c=uiW b[÷É, ddes* ) ·Ste ip[yo-s;Nys;vnlSy te ip[yos;Nys* ) d' vTSy;v" p[;, a;yuiW vTSy;v" p[;, a;yuiW vs;s* ) it c 13 aq;Sy d²=,en hSten d²=,' hSt' s;©Ï' gOð;it ) aɦr;yuãm;n( ) it pÉ." py;Ryw" 14 a;yu·e ivto
AgantrA samaganmahi pra sa mqtyuM yuyotana , ariSTAH saMcaremahi svasti ca-ratAdiha , svastyA gqhebhyaH , iti pradakSiNamagniM parikrAmantamabhimantrayate 1 athainamabhivyAhArayati , brahmacaryamAgAmupa mA nayasva brahmacArI bhavAni devena savitrA prasUtaH , iti 2 taM pqcchati 3 ko nAmAsi , iti 4 asau , ityAcaSTe yathAnAmA bhavati 5 svasti deva savitarahamanenAmuno-dqcamafIya , iti nAmanI gqhNAti 6 faM no devIrabhiSTaya Apo bhavantu pItaye , faM yorabhisravantu naH , iti mArjayete 7 athAsya dakSiNena hastena dakSiNa-maMsamanvArabhya savyena savyaM vyAhqtibhiH sAvi tr?yeti dakSiNaM bAhumabhyAtma-nnupanayate , devasya tvA savituH prasavefvinorbAhubhyAM pUSNo hastAbhyAmupanayesau , iti ca 8 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agniSTe hastamagrabhItsomaste hastamagrabhItsavitA te hastamagramItsarasvatI te hastamagrabhItpUSA te hastamagrabhIdbqhaspatiste hastamagrabhInmitraste hastamagrabhIdva-ruNaste hastamagrabhIttvaSTA te hastamagrabhIddhAtA te hastamagrabhIdviSNuste hastamagrabhItprajApatiste hastamagrabhIt , iti 9 savitA tvAbhirakSatu mitra-stvamasi dharmaNA , agnirAcAryastava , devena savitrA prasUto bqhaspaterbrahmacArI bhavAsAvapofAnaH samidha Adhehi karma kuru mA divA svApsIH , ityenaM saMfAsti 10 athAsya dakSiNena hastena dakSiNamaMsamuparyuparyanvavamqfya hqdayadefamabhimqfati , mama hqdaye hqdayaM te astu mama cittaM cittenAnvehi , mama vAcamekamanA juSasva bqhaspatistvA niyunaktu mahyam , mAmevAnusaMrabhasva mayi cittAni santu te , mayi sAmIcyamastu te mahyaM vAcaM niyacchatAt , iti 11 prANAnAM granthirasi sa mA visrasaH , iti nAbhidefam 12 bhUrbhuvaH suvaH suprajAH prajayA bhUyAsaM suvIro vIraiH suvarcA varcasA supoSaH poSaiH sumedhA medhayA subrahmA brahmacAribhiH , ityenamabhima ntr?ya , bhUrqkSu tvAgnau pqthivyAM vAci brahmaNi dadesau , bhuvo yajuHSu tvA vAyAvantarikSe prANe brahmaNi dadesau , suvaH sAmasu tvA sUrye divi cakSuSi brahmaNi dadesau , iSTaste priyo-sAnyasAvanalasya te priyosAnyasau , idaM vatsyAvaH prANa AyuSi vatsyAvaH prANa AyuSi vasAsau , iti ca 13 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agnirAyuSmAn , iti paxcabhiH paryAyaiH 14 AyuSTe vifvato
AgantrA samaganmahi pra sa mqtyuM yuyotana , ariSTAH saMcaremahi svasti ca-ratAdiha , svastyA gqhebhyaH , iti pradakSiNamagniM parikrAmantamabhimantrayate 1 athainamabhivyAhArayati , brahmacaryamAgAmupa mA nayasva brahmacArI bhavAni devena savitrA prasUtaH , iti 2 taM pqcchati 3 ko nAmAsi , iti 4 asau , ityAcaSTe yathAnAmA bhavati 5 svasti deva savitarahamanenAmuno-dqcamafIya , iti nAmanI gqhNAti 6 faM no devIrabhiSTaya Apo bhavantu pItaye , faM yorabhisravantu naH , iti mArjayete 7 athAsya dakSiNena hastena dakSiNa-maMsamanvArabhya savyena savyaM vyAhqtibhiH sAvitr! yeti dakSiNaM bAhumabhyAtma-nnupanayate , devasya tvA savituH prasavefvinorbAhubhyAM pUSNo hastAbhyAmupanayesau , iti ca 8 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agniSTe hastamagrabhItsomaste hastamagrabhItsavitA te hastamagramItsarasvatI te hastamagrabhItpUSA te hastamagrabhIdbqhaspatiste hastamagrabhInmitraste hastamagrabhIdva-ruNaste hastamagrabhIttvaSTA te hastamagrabhIddhAtA te hastamagrabhIdviSNuste hastamagrabhItprajApatiste hastamagrabhIt , iti 9 savitA tvAbhirakSatu mitra-stvamasi dharmaNA , agnirAcAryastava , devena savitrA prasUto bqhaspaterbrahmacArI bhavAsAvapofAnaH samidha Adhehi karma kuru mA divA svApsIH , ityenaM saMfAsti 10 athAsya dakSiNena hastena dakSiNamaMsamuparyuparyanvavamqfya hqdayadefamabhimqfati , mama hqdaye hqdayaM te astu mama cittaM cittenAnvehi , mama vAcamekamanA juSasva bqhaspatistvA niyunaktu mahyam , mAmevAnusaMrabhasva mayi cittAni santu te , mayi sAmIcyamastu te mahyaM vAcaM niyacchatAt , iti 11 prANAnAM granthirasi sa mA visrasaH , iti nAbhidefam 12 bhUrbhuvaH suvaH suprajAH prajayA bhUyAsaM suvIro vIraiH suvarcA varcasA supoSaH poSaiH sumedhA medhayA subrahmA brahmacAribhiH , ityenamabhimantr! ya , bhUrqkSu tvAgnau pqthivyAM vAci brahmaNi dadesau , bhuvo yajuHSu tvA vAyAvantarikSe prANe brahmaNi dadesau , suvaH sAmasu tvA sUrye divi cakSuSi brahmaNi dadesau , iSTaste priyo-sAnyasAvanalasya te priyosAnyasau , idaM vatsyAvaH prANa AyuSi vatsyAvaH prANa AyuSi vasAsau , iti ca 13 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agnirAyuSmAn , iti paxcabhiH paryAyaiH 14 AyuSTe vifvato
आगन्त्रा समगन्महि प्र स मृत्युं युयोतन । अरिष्टाः संचरेमहि स्वस्ति च-रतादिह । स्वस्त्या गृहेभ्यः । इति प्रदक्षिणमग्निं परिक्रामन्तमभिमन्त्रयते १ अथैनमभिव्याहारयति । ब्रह्मचर्यमागामुप मा नयस्व ब्रह्मचारी भवानि देवेन सवित्रा प्रसूतः । इति २ तं पृच्छति ३ को नामासि । इति ४ असौ । इत्याचष्टे यथानामा भवति ५ स्वस्ति देव सवितरहमनेनामुनो-दृचमशीय । इति नामनी गृह्णाति ६ शं नो देवीरभिष्टय आपो भवन्तु पीतये । शं योरभिस्रवन्तु नः । इति मार्जयेते ७ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिण-मंसमन्वारभ्य सव्येन सव्यं व्याहृतिभिः सावि त्र्?येति दक्षिणं बाहुमभ्यात्म-न्नुपनयते । देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेश्विनोर्बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्यामुपनयेसौ । इति च ८ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निष्टे हस्तमग्रभीत्सोमस्ते हस्तमग्रभीत्सविता ते हस्तमग्रमीत्सरस्वती ते हस्तमग्रभीत्पूषा ते हस्तमग्रभीद्बृहस्पतिस्ते हस्तमग्रभीन्मित्रस्ते हस्तमग्रभीद्व-रुणस्ते हस्तमग्रभीत्त्वष्टा ते हस्तमग्रभीद्धाता ते हस्तमग्रभीद्विष्णुस्ते हस्तमग्रभीत्प्रजापतिस्ते हस्तमग्रभीत् । इति ९ सविता त्वाभिरक्षतु मित्र-स्त्वमसि धर्मणा । अग्निराचार्यस्तव । देवेन सवित्रा प्रसूतो बृहस्पतेर्ब्रह्मचारी भवासावपोशानः समिध आधेहि कर्म कुरु मा दिवा स्वाप्सीः । इत्येनं संशास्ति १० अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणमंसमुपर्युपर्यन्ववमृश्य हृदयदेशमभिमृशति । मम हृदये हृदयं ते अस्तु मम चित्तं चित्तेनान्वेहि । मम वाचमेकमना जुषस्व बृहस्पतिस्त्वा नियुनक्तु मह्यम् । मामेवानुसंरभस्व मयि चित्तानि सन्तु ते । मयि सामीच्यमस्तु ते मह्यं वाचं नियच्छतात् । इति ११ प्राणानां ग्रन्थिरसि स मा विस्रसः । इति नाभिदेशम् १२ भूर्भुवः सुवः सुप्रजाः प्रजया भूयासं सुवीरो वीरैः सुवर्चा वर्चसा सुपोषः पोषैः सुमेधा मेधया सुब्रह्मा ब्रह्मचारिभिः । इत्येनमभिम न्त्र्?य । भूरृक्षु त्वाग्नौ पृथिव्यां वाचि ब्रह्मणि ददेसौ । भुवो यजुःषु त्वा वायावन्तरिक्षे प्राणे ब्रह्मणि ददेसौ । सुवः सामसु त्वा सूर्ये दिवि चक्षुषि ब्रह्मणि ददेसौ । इष्टस्ते प्रियो-सान्यसावनलस्य ते प्रियोसान्यसौ । इदं वत्स्यावः प्राण आयुषि वत्स्यावः प्राण आयुषि वसासौ । इति च १३ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निरायुष्मान् । इति पञ्चभिः पर्यायैः १४ आयुष्टे विश्वतो
आगन्त्रा समगन्महि प्र स मृत्युं युयोतन । अरिष्टाः संचरेमहि स्वस्ति च-रतादिह । स्वस्त्या गृहेभ्यः । इति प्रदक्षिणमग्निं परिक्रामन्तमभिमन्त्रयते १ अथैनमभिव्याहारयति । ब्रह्मचर्यमागामुप मा नयस्व ब्रह्मचारी भवानि देवेन सवित्रा प्रसूतः । इति २ तं पृच्छति ३ को नामासि । इति ४ असौ । इत्याचष्टे यथानामा भवति ५ स्वस्ति देव सवितरहमनेनामुनो-दृचमशीय । इति नामनी गृह्णाति ६ शं नो देवीरभिष्टय आपो भवन्तु पीतये । शं योरभिस्रवन्तु नः । इति मार्जयेते ७ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिण-मंसमन्वारभ्य सव्येन सव्यं व्याहृतिभिः सावित्र्! येति दक्षिणं बाहुमभ्यात्म-न्नुपनयते । देवस्य त्वा सवितुः प्रसवेश्विनोर्बाहुभ्यां पूष्णो हस्ताभ्यामुपनयेसौ । इति च ८ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निष्टे हस्तमग्रभीत्सोमस्ते हस्तमग्रभीत्सविता ते हस्तमग्रमीत्सरस्वती ते हस्तमग्रभीत्पूषा ते हस्तमग्रभीद्बृहस्पतिस्ते हस्तमग्रभीन्मित्रस्ते हस्तमग्रभीद्व-रुणस्ते हस्तमग्रभीत्त्वष्टा ते हस्तमग्रभीद्धाता ते हस्तमग्रभीद्विष्णुस्ते हस्तमग्रभीत्प्रजापतिस्ते हस्तमग्रभीत् । इति ९ सविता त्वाभिरक्षतु मित्र-स्त्वमसि धर्मणा । अग्निराचार्यस्तव । देवेन सवित्रा प्रसूतो बृहस्पतेर्ब्रह्मचारी भवासावपोशानः समिध आधेहि कर्म कुरु मा दिवा स्वाप्सीः । इत्येनं संशास्ति १० अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणमंसमुपर्युपर्यन्ववमृश्य हृदयदेशमभिमृशति । मम हृदये हृदयं ते अस्तु मम चित्तं चित्तेनान्वेहि । मम वाचमेकमना जुषस्व बृहस्पतिस्त्वा नियुनक्तु मह्यम् । मामेवानुसंरभस्व मयि चित्तानि सन्तु ते । मयि सामीच्यमस्तु ते मह्यं वाचं नियच्छतात् । इति ११ प्राणानां ग्रन्थिरसि स मा विस्रसः । इति नाभिदेशम् १२ भूर्भुवः सुवः सुप्रजाः प्रजया भूयासं सुवीरो वीरैः सुवर्चा वर्चसा सुपोषः पोषैः सुमेधा मेधया सुब्रह्मा ब्रह्मचारिभिः । इत्येनमभिमन्त्र्! य । भूरृक्षु त्वाग्नौ पृथिव्यां वाचि ब्रह्मणि ददेसौ । भुवो यजुःषु त्वा वायावन्तरिक्षे प्राणे ब्रह्मणि ददेसौ । सुवः सामसु त्वा सूर्ये दिवि चक्षुषि ब्रह्मणि ददेसौ । इष्टस्ते प्रियो-सान्यसावनलस्य ते प्रियोसान्यसौ । इदं वत्स्यावः प्राण आयुषि वत्स्यावः प्राण आयुषि वसासौ । इति च १३ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निरायुष्मान् । इति पञ्चभिः पर्यायैः १४ आयुष्टे विश्वतो
d²=,e k,Re jpit 1 a;yud;R a¦e ) Tyuÿre 2 a¦* pOÉqVy;' p[ititÏ v;y;vNtár=e sUyeR idiv ) y;' SviStmɦv;Ryur;idTyN{ m; a;ponus'c-r²Nt t;' SviStmnus'cr;s* ) p[;,Sy b[÷c;yR.Urs* ) Tyu.y];nuWjit 3 me/;' t N{ o dd;tu me/;' devI srSvtI ) me/;' te aÉn;vu.;v;/ÿ;' puãkr§j* ) it tSy mu%en mu%' s'in/;y jpit 4 aqwn' párdd;it ) kWk;y Tv; párdd;MyNtk;y Tv; párdd;My`or;y Tv; párdd;Ém gd;y Tv; párdd;Ém ym;y Tv; párdd;Ém m%;y Tv; párdd;Ém v²xNyw Tv; párdd;Ém pOÉqVyw Tv; svw;nr;yw párdd;MyÎSTv; párdd;-MyoW/I>ySTv; párdd;Ém vnSpit>ySTv; párdd;Ém ´;v;pOÉqvI>y;' Tv; párdd;Ém su.Ut;y Tv; párdd;Ém b[÷vcRs;y Tv; párdd;Ém ive>ySTv; deve>y" párdd;Ém sveR>ySTv; .Ute>y" párdd;Ém sv;R>y-STv; devt;>y" párdd;Ém ) it 5 a] s;iv]I' v;cyit yid purSt;-dupeto .vit 6 y´nupetS} yhe pyRvete 7 s´" puãkrs;id" 8 apre,;-ɦmudgg[' kËc| in/;y tiSmNp[;% ¬pivxit ) r;·^.OdSy;c;y;RsNdI m; Tv´oWm( ) it 9 a;idTy;y;ï²l' ÕTv;c;y;Ryops'gOç d²=,t" kÚm;r ¬pivXy ) a/Iih .o ) Tyuæk;q;h ) s;iv]I' .o anub[Uih ) it 10 g,;n;' Tv; g,pit' hv;mhe ) TyenmÉ.mN} y;q;Smw pCzog[e-Nv;h;q;/RcRxoq s'tt;m( ) .UStTsivtuvRre dakSiNe karNe japati 1 AyurdA agne , ityuttare 2 agnau pqthivyAM pratitiSTha vAyAvantarikSe sUrye divi , yAM svastimagnirvAyurAdityafcandra mA AponusaMca-ranti tAM svastimanusaMcarAsau , prANasya brahmacAryabhUrasau , ityubhayatrAnuSajati 3 medhAM ta indra ?o dadAtu medhAM devI sarasvatI , medhAM te afvinAvubhAvAdhattAM puSkarasrajau , iti tasya mukhena mukhaM saMnidhAya japati 4 athainaM paridadAti , kaSakAya tvA paridadAmyantakAya tvA paridadAmyaghorAya tvA paridadAmi gadAya tvA paridadAmi yamAya tvA paridadAmi makhAya tvA paridadAmi vafinyai tvA paridadAmi pqthivyai tvA savaifvAnarAyai paridadAmyadbhyastvA paridadA-myoSadhIbhyastvA paridadAmi vanaspatibhyastvA paridadAmi dyAvApqthivIbhyAM tvA paridadAmi subhUtAya tvA paridadAmi brahmavarcasAya tvA paridadAmi vifvebhyastvA devebhyaH paridadAmi sarvebhyastvA bhUtebhyaH paridadAmi sarvAbhya-stvA devatAbhyaH paridadAmi , iti 5 atra sAvitrIM vAcayati yadi purastA-dupeto bhavati 6 yadyanupeta str?yahe paryavete 7 sadyaH puSkarasAdiH 8 apareNA-gnimudagagraM kUrcaM nidhAya tasminprAzmukha upavifati , rASTrabhqdasyAcAryAsandI mA tvadyoSam , iti 9 AdityAyAxjaliM kqtvAcAryAyopasaMgqhya dakSiNataH kumAra upavifya , adhIhi bho , ityuttkAthAha , sAvitrIM bho anubrUhi , iti 10 gaNAnAM tvA gaNapatiM havAmahe , ityenamabhima ntr?yAthAsmai pacchogre-nvAhAthArdharcafotha saMtatAm , bhUstatsaviturvareNyam , bhuvo bhargo devasya dhImahi , suvardhiyo yo naH pracodayAt , bhUrbhuvastatsaviturvareNyaM bhargo devasya dhImahi , suvardhiyo yo naH pracodayAt , bhUrbhuvaH suvastatsaviturvareNyaM bhargo dakSiNe karNe japati 1 AyurdA agne , ityuttare 2 agnau pqthivyAM pratitiSTha vAyAvantarikSe sUrye divi , yAM svastimagnirvAyurAdityafcandra mA AponusaMca-ranti tAM svastimanusaMcarAsau , prANasya brahmacAryabhUrasau , ityubhayatrAnuSajati 3 medhAM ta indro dadAtu medhAM devI sarasvatI , medhAM te afvinAvubhAvAdhattAM puSkarasrajau , iti tasya mukhena mukhaM saMnidhAya japati 4 athainaM paridadAti , kaSakAya tvA paridadAmyantakAya tvA paridadAmyaghorAya tvA paridadAmi gadAya tvA paridadAmi yamAya tvA paridadAmi makhAya tvA paridadAmi vafinyai tvA paridadAmi pqthivyai tvA savaifvAnarAyai paridadAmyadbhyastvA paridadA-myoSadhIbhyastvA paridadAmi vanaspatibhyastvA paridadAmi dyAvApqthivIbhyAM tvA paridadAmi subhUtAya tvA paridadAmi brahmavarcasAya tvA paridadAmi vifvebhyastvA devebhyaH paridadAmi sarvebhyastvA bhUtebhyaH paridadAmi sarvAbhya-stvA devatAbhyaH paridadAmi , iti 5 atra sAvitrIM vAcayati yadi purastA-dupeto bhavati 6 yadyanupetastr! yahe paryavete 7 sadyaH puSkarasAdiH 8 apareNA-gnimudagagraM kUrcaM nidhAya tasminprAzmukha upavifati , rASTrabhqdasyAcAryAsandI mA tvadyoSam , iti 9 AdityAyAxjaliM kqtvAcAryAyopasaMgqhya dakSiNataH kumAra upavifya , adhIhi bho , ityuttkAthAha , sAvitrIM bho anubrUhi , iti 10 gaNAnAM tvA gaNapatiM havAmahe , ityenamabhimantr! yAthAsmai pacchogre-nvAhAthArdharcafotha saMtatAm , bhUstatsaviturvareNyam , bhuvo bhargo devasya dhImahi , suvardhiyo yo naH pracodayAt , bhUrbhuvastatsaviturvareNyaM bhargo devasya dhImahi , suvardhiyo yo naH pracodayAt , bhUrbhuvaH suvastatsaviturvareNyaM bhargo दक्षिणे कर्णे जपति १ आयुर्दा अग्ने । इत्युत्तरे २ अग्नौ पृथिव्यां प्रतितिष्ठ वायावन्तरिक्षे सूर्ये दिवि । यां स्वस्तिमग्निर्वायुरादित्यश्चन्द्र मा आपोनुसंच-रन्ति तां स्वस्तिमनुसंचरासौ । प्राणस्य ब्रह्मचार्यभूरसौ । इत्युभयत्रानुषजति ३ मेधां त इन्द्र ?ो ददातु मेधां देवी सरस्वती । मेधां ते अश्विनावुभावाधत्तां पुष्करस्रजौ । इति तस्य मुखेन मुखं संनिधाय जपति ४ अथैनं परिददाति । कषकाय त्वा परिददाम्यन्तकाय त्वा परिददाम्यघोराय त्वा परिददामि गदाय त्वा परिददामि यमाय त्वा परिददामि मखाय त्वा परिददामि वशिन्यै त्वा परिददामि पृथिव्यै त्वा सवैश्वानरायै परिददाम्यद्भ्यस्त्वा परिददा-म्योषधीभ्यस्त्वा परिददामि वनस्पतिभ्यस्त्वा परिददामि द्यावापृथिवीभ्यां त्वा परिददामि सुभूताय त्वा परिददामि ब्रह्मवर्चसाय त्वा परिददामि विश्वेभ्यस्त्वा देवेभ्यः परिददामि सर्वेभ्यस्त्वा भूतेभ्यः परिददामि सर्वाभ्य-स्त्वा देवताभ्यः परिददामि । इति ५ अत्र सावित्रीं वाचयति यदि पुरस्ता-दुपेतो भवति ६ यद्यनुपेत स्त्र्?यहे पर्यवेते ७ सद्यः पुष्करसादिः ८ अपरेणा-ग्निमुदगग्रं कूर्चं निधाय तस्मिन्प्राङ्मुख उपविशति । राष्ट्रभृदस्याचार्यासन्दी मा त्वद्योषम् । इति ९ आदित्यायाञ्जलिं कृत्वाचार्यायोपसंगृह्य दक्षिणतः कुमार उपविश्य । अधीहि भो । इत्युत्त्काथाह । सावित्रीं भो अनुब्रूहि । इति १० गणानां त्वा गणपतिं हवामहे । इत्येनमभिम न्त्र्?याथास्मै पच्छोग्रे-न्वाहाथार्धर्चशोथ संतताम् । भूस्तत्सवितुर्वरेण्यम् । भुवो भर्गो देवस्य धीमहि । सुवर्धियो यो नः प्रचोदयात् । भूर्भुवस्तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि । सुवर्धियो यो नः प्रचोदयात् । भूर्भुवः सुवस्तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो दक्षिणे कर्णे जपति १ आयुर्दा अग्ने । इत्युत्तरे २ अग्नौ पृथिव्यां प्रतितिष्ठ वायावन्तरिक्षे सूर्ये दिवि । यां स्वस्तिमग्निर्वायुरादित्यश्चन्द्र मा आपोनुसंच-रन्ति तां स्वस्तिमनुसंचरासौ । प्राणस्य ब्रह्मचार्यभूरसौ । इत्युभयत्रानुषजति ३ मेधां त इन्द्रो ददातु मेधां देवी सरस्वती । मेधां ते अश्विनावुभावाधत्तां पुष्करस्रजौ । इति तस्य मुखेन मुखं संनिधाय जपति ४ अथैनं परिददाति । कषकाय त्वा परिददाम्यन्तकाय त्वा परिददाम्यघोराय त्वा परिददामि गदाय त्वा परिददामि यमाय त्वा परिददामि मखाय त्वा परिददामि वशिन्यै त्वा परिददामि पृथिव्यै त्वा सवैश्वानरायै परिददाम्यद्भ्यस्त्वा परिददा-म्योषधीभ्यस्त्वा परिददामि वनस्पतिभ्यस्त्वा परिददामि द्यावापृथिवीभ्यां त्वा परिददामि सुभूताय त्वा परिददामि ब्रह्मवर्चसाय त्वा परिददामि विश्वेभ्यस्त्वा देवेभ्यः परिददामि सर्वेभ्यस्त्वा भूतेभ्यः परिददामि सर्वाभ्य-स्त्वा देवताभ्यः परिददामि । इति ५ अत्र सावित्रीं वाचयति यदि पुरस्ता-दुपेतो भवति ६ यद्यनुपेतस्त्र्! यहे पर्यवेते ७ सद्यः पुष्करसादिः ८ अपरेणा-ग्निमुदगग्रं कूर्चं निधाय तस्मिन्प्राङ्मुख उपविशति । राष्ट्रभृदस्याचार्यासन्दी मा त्वद्योषम् । इति ९ आदित्यायाञ्जलिं कृत्वाचार्यायोपसंगृह्य दक्षिणतः कुमार उपविश्य । अधीहि भो । इत्युत्त्काथाह । सावित्रीं भो अनुब्रूहि । इति १० गणानां त्वा गणपतिं हवामहे । इत्येनमभिमन्त्र्! याथास्मै पच्छोग्रे-न्वाहाथार्धर्चशोथ संतताम् । भूस्तत्सवितुर्वरेण्यम् । भुवो भर्गो देवस्य धीमहि । सुवर्धियो यो नः प्रचोदयात् । भूर्भुवस्तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो देवस्य धीमहि । सुवर्धियो यो नः प्रचोदयात् । भूर्भुवः सुवस्तत्सवितुर्वरेण्यं भर्गो aq s¢ p;l;xI" sÉm/ a;{ ;R ap[iCz¥;g[;" p[;dexm;]I`ORt;Nvÿ_; a;>y;/;pyit 1 a¦ye sÉm/m;h;W| bOhte j;tvedse ) yq; Tvm¦e sÉm/; sÉm?ys Ev' m;' me/y; p[Dy; p[jy; pxuÉ.b[R÷vcRsen;¥;´en sme/y Sv;h; ) Tyek;m( 2 a¦ye sÉm/* ) it ù 3 a¦ye sÉm/" ) it ct§" 4 aq páriWit yq; purSt;t( 5 aNvm'Sq;" ) p[;s;vI" ) it mN];Nt;Ns'nmit 6 aq devt; ¬pitÏte 7 a¦e v[tpte v[t' cárãy;Ém ) Tyɦm( ) v;yo v[tpte ) it v;yum( ) a;idTy v[tpte ) Ty;idTym( ) v[t;n;' v[tpte ) it v[tpitm( 8 a] gurve vr' d-d;it 9 ¬d;yuW; ) TyuTq;Py ) sUywRW te pu]St' te párdd;Ém ) it párd;y ) t°=udeRviht' purSt;CzÚ£mu°rt( ) pXyem xrd" xt' jIvem xrd" xtm( ) nNd;m xrd" xt' mod;m xrd" xtm( ) .v;m xrd" xt' ê,v;m xrd" xtm( ) p[b[v;m xrd" xtmÉjt;" Sy;m xrd" xtm( ) Jyokª c sUy| ëxe ) Ty;idTymupitÏte 10 aɦ· a;yu" p[tr;' Õ,oTvɦ·e pui·' p[tr;' d/;tu ) N{ o m¨²ºárh te d/;Tv;idTySte vsuÉ.r;d/;tu ) it d<@Ö p[d;y;m]' p[yCzit 11 aq;h ) É.=;cy| cr ) it 12 s m;trmev;g[e É.=et 13 atoNyeWu r;itkÚleWu 14 a;úTy ) .w=m( ) it gurve p[;h 15 tTsu.w=m( ) TyuKTv; 16 ySy te p[qmv;Sy' hr;mSt' Tv; ive avNtu dev;" ) t' Tv; .[;tr" suúdo v/Rm;nmnuj;yNt;' bhv" suj;tm( ) it p[qmv;SymSy;dÿe 17 ¬p-iSqte¥ aodnSy;pUp;n;' sÿ_Un;Émit smvd;y sipRÉmRÅSy juhoit ) a¦ye Sv;h; ) som;y Sv;h; ) a¦ye¥;d;y Sv;h; ) a¦ye¥ptye Sv;h; ) p[j;ptye Sv;h; ) ive>yo deve>y" Sv;h; ) sv;R>yo dev-t;>y" Sv;h; ) a¦ye iSv·Õte Sv;h; ) it 18 svR]wvmn;id·-devte 19 amuãmw Sv;h; ) it yq;devtm;id·devte 20 EteW;mev;¥;n;' smvd;y p[;gg[eWu d.eRWu b²l' kroit ) v;Stuptye Sv;h; ) it 21 i]vOt;¥en b[;÷,;Npárivãy pu atha sapta pAlAfIH samidha Adra ?A? apracchinnAgrAH prAdefamAtrIrghqtAnvaktA AbhyAdhApayati 1 agnaye samidhamAhArSaM bqhate jAtavedase , yathA tvamagne samidhA samidhyasa evaM mAM medhayA prajxayA prajayA pafubhirbrahmavarcasenAnnAdyena samedhaya svAhA , ityekAm 2 agnaye samidhau , iti dve 3 agnaye samidhaH , iti catasraH 4 atha pariSixcati yathA purastAt 5 anvamaMsthAH , prAsAvIH , iti mantrAntAnsaMnamati 6 atha devatA upatiSThate 7 agne vratapate vrataM cariSyAmi , ityagnim , vAyo vratapate , iti vAyum , Aditya vratapate , ityAdityam , vratAnAM vratapate , iti vratapatim 8 atra gurave varaM da-dAti 9 udAyuSA , ityutthApya , sUryaiSa te putrastaM te paridadAmi , iti paridAya , taccakSurdevahitaM purastAcchukramuccarat , pafyema faradaH fataM jIvema faradaH fatam , nandAma faradaH fataM modAma faradaH fatam , bhavAma faradaH fataM fqNavAma faradaH fatam , prabravAma faradaH fatamajitAH syAma faradaH fatam , jyok ca sUryaM dqfe , ityAdityamupatiSThate 10 agniSTa AyuH pratarAM kqNotvagniSTe puSTiM pratarAM dadhAtu , indra ?o marudbhiriha te dadhAtvAdityaste vasubhirAdadhAtu , iti daNDaM pradAyAmatraM prayacchati 11 athAha , bhikSAcaryaM cara , iti 12 sa mAtaramevAgre bhikSeta 13 atonyeSu rAtikuleSu 14 Ahqtya , bhaikSam , iti gurave prAha 15 tatsubhaikSam , ityuktvA 16 yasya te prathamavAsyaM harAmastaM tvA vifve avantu devAH , taM tvA bhrAtaraH suhqdo vardhamAnamanujAyantAM bahavaH sujAtam , iti prathamavAsyamasyAdatte 17 upa-sthitenna odanasyApUpAnAM saktUnAmiti samavadAya sarpirmifrasya juhoti , agnaye svAhA , somAya svAhA , agnayennAdAya svAhA , agnayennapataye svAhA , prajApataye svAhA , vifvebhyo devebhyaH svAhA , sarvAbhyo deva-tAbhyaH svAhA , agnaye sviSTakqte svAhA , iti 18 sarvatraivamanAdiSTa-devate 19 amuSmai svAhA , iti yathAdevatamAdiSTadevate 20 eteSAmevAnnAnAM samavadAya prAgagreSu darbheSu baliM karoti , vAstupataye svAhA , iti 21 trivqtAnnena brAhmaNAnpariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA 22 atha sapta pAlAfIH samidha AdrA r! apracchinnAgrAH prAdefamAtrIrghqtAnvaktA AbhyAdhApayati 1 agnaye samidhamAhArSaM bqhate jAtavedase , yathA tvamagne samidhA samidhyasa evaM mAM medhayA prajxayA prajayA pafubhirbrahmavarcasenAnnAdyena samedhaya svAhA , ityekAm 2 agnaye samidhau , iti dve 3 agnaye samidhaH , iti catasraH 4 atha pariSixcati yathA purastAt 5 anvamaMsthAH , prAsAvIH , iti mantrAntAnsaMnamati 6 atha devatA upatiSThate 7 agne vratapate vrataM cariSyAmi , ityagnim , vAyo vratapate , iti vAyum , Aditya vratapate , ityAdityam , vratAnAM vratapate , iti vratapatim 8 atra gurave varaM da-dAti 9 udAyuSA , ityutthApya , sUryaiSa te putrastaM te paridadAmi , iti paridAya , taccakSurdevahitaM purastAcchukramuccarat , pafyema faradaH fataM jIvema faradaH fatam , nandAma faradaH fataM modAma faradaH fatam , bhavAma faradaH fataM fqNavAma faradaH fatam , prabravAma faradaH fatamajitAH syAma faradaH fatam , jyok ca sUryaM dqfe , ityAdityamupatiSThate 10 agniSTa AyuH pratarAM kqNotvagniSTe puSTiM pratarAM dadhAtu , indro marudbhiriha te dadhAtvAdityaste vasubhirAdadhAtu , iti daNDaM pradAyAmatraM prayacchati 11 athAha , bhikSAcaryaM cara , iti 12 sa mAtaramevAgre bhikSeta 13 atonyeSu rAtikuleSu 14 Ahqtya , bhaikSam , iti gurave prAha 15 tatsubhaikSam , ityuktvA 16 yasya te prathamavAsyaM harAmastaM tvA vifve avantu devAH , taM tvA bhrAtaraH suhqdo vardhamAnamanujAyantAM bahavaH sujAtam , iti prathamavAsyamasyAdatte 17 upa-sthitenna odanasyApUpAnAM saktUnAmiti samavadAya sarpirmifrasya juhoti , agnaye svAhA , somAya svAhA , agnayennAdAya svAhA , agnayennapataye svAhA , prajApataye svAhA , vifvebhyo devebhyaH svAhA , sarvAbhyo deva-tAbhyaH svAhA , agnaye sviSTakqte svAhA , iti 18 sarvatraivamanAdiSTa-devate 19 amuSmai svAhA , iti yathAdevatamAdiSTadevate 20 eteSAmevAnnAnAM samavadAya prAgagreSu darbheSu baliM karoti , vAstupataye svAhA , iti 21 trivqtAnnena brAhmaNAnpariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA 22 अथ सप्त पालाशीः समिध आद्र ?ा? अप्रच्छिन्नाग्राः प्रादेशमात्रीर्घृतान्वक्ता आभ्याधापयति १ अग्नये समिधमाहार्षं बृहते जातवेदसे । यथा त्वमग्ने समिधा समिध्यस एवं मां मेधया प्रज्ञया प्रजया पशुभिर्ब्रह्मवर्चसेनान्नाद्येन समेधय स्वाहा । इत्येकाम् २ अग्नये समिधौ । इति द्वे ३ अग्नये समिधः । इति चतस्रः ४ अथ परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ५ अन्वमंस्थाः । प्रासावीः । इति मन्त्रान्तान्संनमति ६ अथ देवता उपतिष्ठते ७ अग्ने व्रतपते व्रतं चरिष्यामि । इत्यग्निम् । वायो व्रतपते । इति वायुम् । आदित्य व्रतपते । इत्यादित्यम् । व्रतानां व्रतपते । इति व्रतपतिम् ८ अत्र गुरवे वरं द-दाति ९ उदायुषा । इत्युत्थाप्य । सूर्यैष ते पुत्रस्तं ते परिददामि । इति परिदाय । तच्चक्षुर्देवहितं पुरस्ताच्छुक्रमुच्चरत् । पश्येम शरदः शतं जीवेम शरदः शतम् । नन्दाम शरदः शतं मोदाम शरदः शतम् । भवाम शरदः शतं शृणवाम शरदः शतम् । प्रब्रवाम शरदः शतमजिताः स्याम शरदः शतम् । ज्योक् च सूर्यं दृशे । इत्यादित्यमुपतिष्ठते १० अग्निष्ट आयुः प्रतरां कृणोत्वग्निष्टे पुष्टिं प्रतरां दधातु । इन्द्र ?ो मरुद्भिरिह ते दधात्वादित्यस्ते वसुभिरादधातु । इति दण्डं प्रदायामत्रं प्रयच्छति ११ अथाह । भिक्षाचर्यं चर । इति १२ स मातरमेवाग्रे भिक्षेत १३ अतोन्येषु रातिकुलेषु १४ आहृत्य । भैक्षम् । इति गुरवे प्राह १५ तत्सुभैक्षम् । इत्युक्त्वा १६ यस्य ते प्रथमवास्यं हरामस्तं त्वा विश्वे अवन्तु देवाः । तं त्वा भ्रातरः सुहृदो वर्धमानमनुजायन्तां बहवः सुजातम् । इति प्रथमवास्यमस्यादत्ते १७ उप-स्थितेन्न ओदनस्यापूपानां सक्तूनामिति समवदाय सर्पिर्मिश्रस्य जुहोति । अग्नये स्वाहा । सोमाय स्वाहा । अग्नयेन्नादाय स्वाहा । अग्नयेन्नपतये स्वाहा । प्रजापतये स्वाहा । विश्वेभ्यो देवेभ्यः स्वाहा । सर्वाभ्यो देव-ताभ्यः स्वाहा । अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा । इति १८ सर्वत्रैवमनादिष्ट-देवते १९ अमुष्मै स्वाहा । इति यथादेवतमादिष्टदेवते २० एतेषामेवान्नानां समवदाय प्रागग्रेषु दर्भेषु बलिं करोति । वास्तुपतये स्वाहा । इति २१ त्रिवृतान्नेन ब्राह्मणान्परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा २२ अथ सप्त पालाशीः समिध आद्रा र्! अप्रच्छिन्नाग्राः प्रादेशमात्रीर्घृतान्वक्ता आभ्याधापयति १ अग्नये समिधमाहार्षं बृहते जातवेदसे । यथा त्वमग्ने समिधा समिध्यस एवं मां मेधया प्रज्ञया प्रजया पशुभिर्ब्रह्मवर्चसेनान्नाद्येन समेधय स्वाहा । इत्येकाम् २ अग्नये समिधौ । इति द्वे ३ अग्नये समिधः । इति चतस्रः ४ अथ परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ५ अन्वमंस्थाः । प्रासावीः । इति मन्त्रान्तान्संनमति ६ अथ देवता उपतिष्ठते ७ अग्ने व्रतपते व्रतं चरिष्यामि । इत्यग्निम् । वायो व्रतपते । इति वायुम् । आदित्य व्रतपते । इत्यादित्यम् । व्रतानां व्रतपते । इति व्रतपतिम् ८ अत्र गुरवे वरं द-दाति ९ उदायुषा । इत्युत्थाप्य । सूर्यैष ते पुत्रस्तं ते परिददामि । इति परिदाय । तच्चक्षुर्देवहितं पुरस्ताच्छुक्रमुच्चरत् । पश्येम शरदः शतं जीवेम शरदः शतम् । नन्दाम शरदः शतं मोदाम शरदः शतम् । भवाम शरदः शतं शृणवाम शरदः शतम् । प्रब्रवाम शरदः शतमजिताः स्याम शरदः शतम् । ज्योक् च सूर्यं दृशे । इत्यादित्यमुपतिष्ठते १० अग्निष्ट आयुः प्रतरां कृणोत्वग्निष्टे पुष्टिं प्रतरां दधातु । इन्द्रो मरुद्भिरिह ते दधात्वादित्यस्ते वसुभिरादधातु । इति दण्डं प्रदायामत्रं प्रयच्छति ११ अथाह । भिक्षाचर्यं चर । इति १२ स मातरमेवाग्रे भिक्षेत १३ अतोन्येषु रातिकुलेषु १४ आहृत्य । भैक्षम् । इति गुरवे प्राह १५ तत्सुभैक्षम् । इत्युक्त्वा १६ यस्य ते प्रथमवास्यं हरामस्तं त्वा विश्वे अवन्तु देवाः । तं त्वा भ्रातरः सुहृदो वर्धमानमनुजायन्तां बहवः सुजातम् । इति प्रथमवास्यमस्यादत्ते १७ उप-स्थितेन्न ओदनस्यापूपानां सक्तूनामिति समवदाय सर्पिर्मिश्रस्य जुहोति । अग्नये स्वाहा । सोमाय स्वाहा । अग्नयेन्नादाय स्वाहा । अग्नयेन्नपतये स्वाहा । प्रजापतये स्वाहा । विश्वेभ्यो देवेभ्यः स्वाहा । सर्वाभ्यो देव-ताभ्यः स्वाहा । अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा । इति १८ सर्वत्रैवमनादिष्ट-देवते १९ अमुष्मै स्वाहा । इति यथादेवतमादिष्टदेवते २० एतेषामेवान्नानां समवदाय प्रागग्रेषु दर्भेषु बलिं करोति । वास्तुपतये स्वाहा । इति २१ त्रिवृतान्नेन ब्राह्मणान्परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा २२ } yhv[t' crit 1 a=;rmlv,mxmI/;Ny' .uï;no/"x;YymONmyp;Yy-xU{ oiCz·äm/um;'s;Xyidv;Sv;Pyu.* k;l* É.=;cyRmudkÚM.ÉmTy;h-r¥hrh" k;Ïkl;pmu.* k;l* s;y' s;y' v; sÉm/o>y;d/;it 2 pur-St;TpárWecn;t( ) yq; h tÃsvo g*yRm( ) it p[d²=,mɦ' pármOJy páriWit yq; purSt;t( 3 Vy;úitÉ." sÉm/o>y;d/;Tyekkx" smSt;-É. ) EW; te a¦e sÉmÿy; v/RSv c; c Py;ySv ) vÉ/RWImih c vym; c Py;ÉsWImih ) Sv;h; ) me/;' m N{ o dd;tu me/;' devI srSvtI ) me/;' me aÉn;vu.;v;/ÿ;' puãkr§j* ) Sv;h; ) aPsr;su c y; me/; gN/veRWu c yNmn" ) dwvI' me/; mnuãyj; s; m;' me/; surÉ.juRWt;m( ) Sv;h; ) a; m;' me/; surÉ.ivRåp; ihr tr?yahavrataM carati 1 akSAramalavaNamafamIdhAnyaM bhuxjAnodhaHfAyyamqnmayapAyya-fUdra ?occhiSTyamadhumAMsAfyadivAsvApyubhau kAlau bhikSAcaryamudakumbhamityAha-rannaharahaH kASThakalApamubhau kAlau sAyaM sAyaM vA samidhobhyAdadhAti 2 pura-stAtpariSecanAt , yathA ha tadvasavo gauryam , iti pradakSiNamagniM parimqjya pariSixcati yathA purastAt 3 vyAhqtibhiH samidhobhyAdadhAtyekaikafaH samastA-bhifca , eSA te agne samittayA vardhasva cA ca pyAyasva , vardhiSImahi ca vayamA ca pyAsiSImahi , svAhA , medhAM ma indra ?o dadAtu medhAM devI sarasvatI , medhAM me afvinAvubhAvAdhattAM puSkarasrajau , svAhA , apsarAsu ca yA medhA gandharveSu ca yanmanaH , daivIM medhA manuSyajA sA mAM medhA surabhirjuSatAm , svAhA , A mAM medhA surabhirvifvarUpA hiraNyavarNA jagatI jagamyA , UrjasvatI payasA pinvamAnA sA mAM medhA supratIkA juSatAm , svAhA , iti 4 tathaiva parimqjya pariSixcati yathA purastAt 5 yatte agne tejastenAham , ityetairmantrairupatiSThate , mayi medhAM mayi prajAm , iti ca 6 tr?yahe paryavete tathaiva trivqtAnnena brAhmaNAnpariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA vrataM visqjate , agne vratapate vratamacAriSam , ityetaiH saMnataiH 7 etadvrata evAta Urdhvam 8 AcAryakulavAsyafnAti kSAraM lavaNaM famIdhAnyamiti 9 daNDI jaTI mekhalI 10 fikhAjaTo vA syAt 11 kASAyamajinaM vA vaste 12 na striyamupaiti 13 aSTAcatvAriMfadvarSANi caturviMfatiM dvAdafa yAvadgrahaNaM vA 14 na tvevAvrataH syAt 15 kANDopAkaraNe kANDavisarge ca , sadasa-spatimadbhutaM priyamindra sya kAmyam , saniM medhAmayAsiSam , svAhA , iti kANDarSirdvitIyaH , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , tr! yahavrataM carati 1 akSAramalavaNamafamIdhAnyaM bhuxjAnodhaHfAyyamqnmayapAyya-fUdro cchiSTyamadhumAMsAfyadivAsvApyubhau kAlau bhikSAcaryamudakumbhamityAha-rannaharahaH kASThakalApamubhau kAlau sAyaM sAyaM vA samidhobhyAdadhAti 2 pura-stAtpariSecanAt , yathA ha tadvasavo gauryam , iti pradakSiNamagniM parimqjya pariSixcati yathA purastAt 3 vyAhqtibhiH samidhobhyAdadhAtyekaikafaH samastA-bhifca , eSA te agne samittayA vardhasva cA ca pyAyasva , vardhiSImahi ca vayamA ca pyAsiSImahi , svAhA , medhAM ma indro dadAtu medhAM devI sarasvatI , medhAM me afvinAvubhAvAdhattAM puSkarasrajau , svAhA , apsarAsu ca yA medhA gandharveSu ca yanmanaH , daivIM medhA manuSyajA sA mAM medhA surabhirjuSatAm , svAhA , A mAM medhA surabhirvifvarUpA hiraNyavarNA jagatI jagamyA , UrjasvatI payasA pinvamAnA sA mAM medhA supratIkA juSatAm , svAhA , iti 4 tathaiva parimqjya pariSixcati yathA purastAt 5 yatte agne tejastenAham , ityetairmantrairupatiSThate , mayi medhAM mayi prajAm , iti ca 6 tr! yahe paryavete tathaiva trivqtAnnena brAhmaNAnpariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA vrataM visqjate , agne vratapate vratamacAriSam , ityetaiH saMnataiH 7 etadvrata evAta Urdhvam 8 AcAryakulavAsyafnAti kSAraM lavaNaM famIdhAnyamiti 9 daNDI jaTI mekhalI 10 fikhAjaTo vA syAt 11 kASAyamajinaM vA vaste 12 na striyamupaiti 13 aSTAcatvAriMfadvarSANi caturviMfatiM dvAdafa yAvadgrahaNaM vA 14 na tvevAvrataH syAt 15 kANDopAkaraNe kANDavisarge ca , sadasa-spatimadbhutaM priyamindra sya kAmyam , saniM medhAmayAsiSam , svAhA , iti kANDarSirdvitIyaH , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , त्र्?यहव्रतं चरति १ अक्षारमलवणमशमीधान्यं भुञ्जानोधःशाय्यमृन्मयपाय्य-शूद्र ?ोच्छिष्ट्यमधुमांसाश्यदिवास्वाप्युभौ कालौ भिक्षाचर्यमुदकुम्भमित्याह-रन्नहरहः काष्ठकलापमुभौ कालौ सायं सायं वा समिधोभ्यादधाति २ पुर-स्तात्परिषेचनात् । यथा ह तद्वसवो गौर्यम् । इति प्रदक्षिणमग्निं परिमृज्य परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ३ व्याहृतिभिः समिधोभ्यादधात्येकैकशः समस्ता-भिश्च । एषा ते अग्ने समित्तया वर्धस्व चा च प्यायस्व । वर्धिषीमहि च वयमा च प्यासिषीमहि । स्वाहा । मेधां म इन्द्र ?ो ददातु मेधां देवी सरस्वती । मेधां मे अश्विनावुभावाधत्तां पुष्करस्रजौ । स्वाहा । अप्सरासु च या मेधा गन्धर्वेषु च यन्मनः । दैवीं मेधा मनुष्यजा सा मां मेधा सुरभिर्जुषताम् । स्वाहा । आ मां मेधा सुरभिर्विश्वरूपा हिरण्यवर्णा जगती जगम्या । ऊर्जस्वती पयसा पिन्वमाना सा मां मेधा सुप्रतीका जुषताम् । स्वाहा । इति ४ तथैव परिमृज्य परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ५ यत्ते अग्ने तेजस्तेनाहम् । इत्येतैर्मन्त्रैरुपतिष्ठते । मयि मेधां मयि प्रजाम् । इति च ६ त्र्?यहे पर्यवेते तथैव त्रिवृतान्नेन ब्राह्मणान्परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा व्रतं विसृजते । अग्ने व्रतपते व्रतमचारिषम् । इत्येतैः संनतैः ७ एतद्व्रत एवात ऊर्ध्वम् ८ आचार्यकुलवास्यश्नाति क्षारं लवणं शमीधान्यमिति ९ दण्डी जटी मेखली १० शिखाजटो वा स्यात् ११ काषायमजिनं वा वस्ते १२ न स्त्रियमुपैति १३ अष्टाचत्वारिंशद्वर्षाणि चतुर्विंशतिं द्वादश यावद्ग्रहणं वा १४ न त्वेवाव्रतः स्यात् १५ काण्डोपाकरणे काण्डविसर्गे च । सदस-स्पतिमद्भुतं प्रियमिन्द्र स्य काम्यम् । सनिं मेधामयासिषम् । स्वाहा । इति काण्डर्षिर्द्वितीयः । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । त्र्! यहव्रतं चरति १ अक्षारमलवणमशमीधान्यं भुञ्जानोधःशाय्यमृन्मयपाय्य-शूद्रो च्छिष्ट्यमधुमांसाश्यदिवास्वाप्युभौ कालौ भिक्षाचर्यमुदकुम्भमित्याह-रन्नहरहः काष्ठकलापमुभौ कालौ सायं सायं वा समिधोभ्यादधाति २ पुर-स्तात्परिषेचनात् । यथा ह तद्वसवो गौर्यम् । इति प्रदक्षिणमग्निं परिमृज्य परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ३ व्याहृतिभिः समिधोभ्यादधात्येकैकशः समस्ता-भिश्च । एषा ते अग्ने समित्तया वर्धस्व चा च प्यायस्व । वर्धिषीमहि च वयमा च प्यासिषीमहि । स्वाहा । मेधां म इन्द्रो ददातु मेधां देवी सरस्वती । मेधां मे अश्विनावुभावाधत्तां पुष्करस्रजौ । स्वाहा । अप्सरासु च या मेधा गन्धर्वेषु च यन्मनः । दैवीं मेधा मनुष्यजा सा मां मेधा सुरभिर्जुषताम् । स्वाहा । आ मां मेधा सुरभिर्विश्वरूपा हिरण्यवर्णा जगती जगम्या । ऊर्जस्वती पयसा पिन्वमाना सा मां मेधा सुप्रतीका जुषताम् । स्वाहा । इति ४ तथैव परिमृज्य परिषिञ्चति यथा पुरस्तात् ५ यत्ते अग्ने तेजस्तेनाहम् । इत्येतैर्मन्त्रैरुपतिष्ठते । मयि मेधां मयि प्रजाम् । इति च ६ त्र्! यहे पर्यवेते तथैव त्रिवृतान्नेन ब्राह्मणान्परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा व्रतं विसृजते । अग्ने व्रतपते व्रतमचारिषम् । इत्येतैः संनतैः ७ एतद्व्रत एवात ऊर्ध्वम् ८ आचार्यकुलवास्यश्नाति क्षारं लवणं शमीधान्यमिति ९ दण्डी जटी मेखली १० शिखाजटो वा स्यात् ११ काषायमजिनं वा वस्ते १२ न स्त्रियमुपैति १३ अष्टाचत्वारिंशद्वर्षाणि चतुर्विंशतिं द्वादश यावद्ग्रहणं वा १४ न त्वेवाव्रतः स्यात् १५ काण्डोपाकरणे काण्डविसर्गे च । सदस-स्पतिमद्भुतं प्रियमिन्द्र स्य काम्यम् । सनिं मेधामयासिषम् । स्वाहा । इति काण्डर्षिर्द्वितीयः । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । a/ITy ved' ;nm( 1 tÃä;:y;Sy;m" 2 ¬dgyn a;pUyRm;,p=e roih adhItya vedaM snAnam 1 tadvyAkhyAsyAmaH 2 udagayana ApUryamANapakSe rohiNyAM mqgafirasi tiSya uttarayoH phalgunyorhaste citrAyAM vifAkhayorvaiteSu snAyAt 3 yatrApastadgatvAgnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA pAlAfIM samidhamAdadhAti , imaM stomamarhate jAtavedase sthamiva saMmahemA manISayA , bhadra ?A hi naH pramatirasya saMsadyagne sakhye mA riSAmA vayaM tava , svAhA , iti 4 atha vyAhqtibhirjuhoti yathA purastAt 5 tr?yAyuSaM jamadagneH kafyapasya tr?yAyuSam , yaddevAnAM tr?yAyuSaM tanme astu tr?yAyuSam , svAhA 6 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnA-nrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt 7 brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA vrataM visqjate , agne vratapate vratamacAriSam , ityetaiH 8 vrataM visqjya , udu tyam , citram , iti dvAbhyAmA-dityamupatiSThate 9 uduttamaM varuNa pAfamasmat , ityuttarIyaM brahmacArivAso nidhAyAnyatyaridhAya , avAdhamam , ityantarIyam , vi madhyamam , iti mekhalAm , athA vayamAditya vrate , iti daNDam , mekhalAM daNDaM kqSNAjinaM cApsu pravefyApareNAgniM prAzmukha upavifya kSuraM saMmqfati , kSuro nAmAsi svadhitiste pitA namaste astu mA mA hiMsIH , iti 10 vaptre pradAyondanIyA apobhimqfati , fivA no bhavatha saMspqfe , iti 11 Apa undantu jIvase dIrghAyutvAya varcase , iti dakSiNaM godAnamunatti 12 oSadhe trAyasvainam , ityUrdhvAgrAmoSadhimantardadhAti 13 svadhite mainaM hiMsIH , iti kSureNAbhinidadhAti 14 devafrUretAni pravape , iti pravapati 15 yatkSureNa marcayatA supefasA vaptarvapasi kefafmafru , varcayA mukhaM mA na AyuH pramoSIH , iti vaptAraM samIkSate 16 fmafrUNyagre vApayatetthopapakSAvatha kefAnatha lomAnyatha nakhAni 17 AnaDuhe fakqtpiNDe saMyamya kefafmafrulomanakhAni , idamahamamuSyAmuSyAyaNasya pApmAnamavagUhAmi , iti goSTha udumbare darbhastambe vA nikhanati yosya rAtirbhavati 18 snAyanIyenotsAdyaudumbareNa adhItya vedaM snAnam 1 tadvyAkhyAsyAmaH 2 udagayana ApUryamANapakSe rohiNyAM mqgafirasi tiSya uttarayoH phalgunyorhaste citrAyAM vifAkhayorvaiteSu snAyAt 3 yatrApastadgatvAgnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA pAlAfIM samidhamAdadhAti , imaM stomamarhate jAtavedase sthamiva saMmahemA manISayA , bhadrA hi naH pramatirasya saMsadyagne sakhye mA riSAmA vayaM tava , svAhA , iti 4 atha vyAhqtibhirjuhoti yathA purastAt 5 tr! yAyuSaM jamadagneH kafyapasya tr! yAyuSam , yaddevAnAM tr! yAyuSaM tanme astu tr! yAyuSam , svAhA 6 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnA-nrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt 7 brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA vrataM visqjate , agne vratapate vratamacAriSam , ityetaiH 8 vrataM visqjya , udu tyam , citram , iti dvAbhyAmA-dityamupatiSThate 9 uduttamaM varuNa pAfamasmat , ityuttarIyaM brahmacArivAso nidhAyAnyatyaridhAya , avAdhamam , ityantarIyam , vi madhyamam , iti mekhalAm , athA vayamAditya vrate , iti daNDam , mekhalAM daNDaM kqSNAjinaM cApsu pravefyApareNAgniM prAzmukha upavifya kSuraM saMmqfati , kSuro nAmAsi svadhitiste pitA namaste astu mA mA hiMsIH , iti 10 vaptre pradAyondanIyA apobhimqfati , fivA no bhavatha saMspqfe , iti 11 Apa undantu jIvase dIrghAyutvAya varcase , iti dakSiNaM godAnamunatti 12 oSadhe trAyasvainam , ityUrdhvAgrAmoSadhimantardadhAti 13 svadhite mainaM hiMsIH , iti kSureNAbhinidadhAti 14 devafrUretAni pravape , iti pravapati 15 yatkSureNa marcayatA supefasA vaptarvapasi kefafmafru , varcayA mukhaM mA na AyuH pramoSIH , iti vaptAraM samIkSate 16 fmafrUNyagre vApayatetthopapakSAvatha kefAnatha lomAnyatha nakhAni 17 AnaDuhe fakqtpiNDe saMyamya kefafmafrulomanakhAni , idamahamamuSyAmuSyAyaNasya pApmAnamavagUhAmi , iti goSTha udumbare darbhastambe vA nikhanati yosya rAtirbhavati 18 snAyanIyenotsAdyaudumbareNa अधीत्य वेदं स्नानम् १ तद्व्याख्यास्यामः २ उदगयन आपूर्यमाणपक्षे रोहिण्यां मृगशिरसि तिष्य उत्तरयोः फल्गुन्योर्हस्ते चित्रायां विशाखयोर्वैतेषु स्नायात् ३ यत्रापस्तद्गत्वाग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा पालाशीं समिधमादधाति । इमं स्तोममर्हते जातवेदसे स्थमिव संमहेमा मनीषया । भद्र ?ा हि नः प्रमतिरस्य संसद्यग्ने सख्ये मा रिषामा वयं तव । स्वाहा । इति ४ अथ व्याहृतिभिर्जुहोति यथा पुरस्तात् ५ त्र्?यायुषं जमदग्नेः कश्यपस्य त्र्?यायुषम् । यद्देवानां त्र्?यायुषं तन्मे अस्तु त्र्?यायुषम् । स्वाहा ६ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्याताना-न्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् ७ ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा व्रतं विसृजते । अग्ने व्रतपते व्रतमचारिषम् । इत्येतैः ८ व्रतं विसृज्य । उदु त्यम् । चित्रम् । इति द्वाभ्यामा-दित्यमुपतिष्ठते ९ उदुत्तमं वरुण पाशमस्मत् । इत्युत्तरीयं ब्रह्मचारिवासो निधायान्यत्यरिधाय । अवाधमम् । इत्यन्तरीयम् । वि मध्यमम् । इति मेखलाम् । अथा वयमादित्य व्रते । इति दण्डम् । मेखलां दण्डं कृष्णाजिनं चाप्सु प्रवेश्यापरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविश्य क्षुरं संमृशति । क्षुरो नामासि स्वधितिस्ते पिता नमस्ते अस्तु मा मा हिंसीः । इति १० वप्त्रे प्रदायोन्दनीया अपोभिमृशति । शिवा नो भवथ संस्पृशे । इति ११ आप उन्दन्तु जीवसे दीर्घायुत्वाय वर्चसे । इति दक्षिणं गोदानमुनत्ति १२ ओषधे त्रायस्वैनम् । इत्यूर्ध्वाग्रामोषधिमन्तर्दधाति १३ स्वधिते मैनं हिंसीः । इति क्षुरेणाभिनिदधाति १४ देवश्रूरेतानि प्रवपे । इति प्रवपति १५ यत्क्षुरेण मर्चयता सुपेशसा वप्तर्वपसि केशश्मश्रु । वर्चया मुखं मा न आयुः प्रमोषीः । इति वप्तारं समीक्षते १६ श्मश्रूण्यग्रे वापयतेत्थोपपक्षावथ केशानथ लोमान्यथ नखानि १७ आनडुहे शकृत्पिण्डे संयम्य केशश्मश्रुलोमनखानि । इदमहममुष्यामुष्यायणस्य पाप्मानमवगूहामि । इति गोष्ठ उदुम्बरे दर्भस्तम्बे वा निखनति योस्य रातिर्भवति १८ स्नायनीयेनोत्साद्यौदुम्बरेण अधीत्य वेदं स्नानम् १ तद्व्याख्यास्यामः २ उदगयन आपूर्यमाणपक्षे रोहिण्यां मृगशिरसि तिष्य उत्तरयोः फल्गुन्योर्हस्ते चित्रायां विशाखयोर्वैतेषु स्नायात् ३ यत्रापस्तद्गत्वाग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा पालाशीं समिधमादधाति । इमं स्तोममर्हते जातवेदसे स्थमिव संमहेमा मनीषया । भद्रा हि नः प्रमतिरस्य संसद्यग्ने सख्ये मा रिषामा वयं तव । स्वाहा । इति ४ अथ व्याहृतिभिर्जुहोति यथा पुरस्तात् ५ त्र्! यायुषं जमदग्नेः कश्यपस्य त्र्! यायुषम् । यद्देवानां त्र्! यायुषं तन्मे अस्तु त्र्! यायुषम् । स्वाहा ६ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्याताना-न्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् ७ ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा व्रतं विसृजते । अग्ने व्रतपते व्रतमचारिषम् । इत्येतैः ८ व्रतं विसृज्य । उदु त्यम् । चित्रम् । इति द्वाभ्यामा-दित्यमुपतिष्ठते ९ उदुत्तमं वरुण पाशमस्मत् । इत्युत्तरीयं ब्रह्मचारिवासो निधायान्यत्यरिधाय । अवाधमम् । इत्यन्तरीयम् । वि मध्यमम् । इति मेखलाम् । अथा वयमादित्य व्रते । इति दण्डम् । मेखलां दण्डं कृष्णाजिनं चाप्सु प्रवेश्यापरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविश्य क्षुरं संमृशति । क्षुरो नामासि स्वधितिस्ते पिता नमस्ते अस्तु मा मा हिंसीः । इति १० वप्त्रे प्रदायोन्दनीया अपोभिमृशति । शिवा नो भवथ संस्पृशे । इति ११ आप उन्दन्तु जीवसे दीर्घायुत्वाय वर्चसे । इति दक्षिणं गोदानमुनत्ति १२ ओषधे त्रायस्वैनम् । इत्यूर्ध्वाग्रामोषधिमन्तर्दधाति १३ स्वधिते मैनं हिंसीः । इति क्षुरेणाभिनिदधाति १४ देवश्रूरेतानि प्रवपे । इति प्रवपति १५ यत्क्षुरेण मर्चयता सुपेशसा वप्तर्वपसि केशश्मश्रु । वर्चया मुखं मा न आयुः प्रमोषीः । इति वप्तारं समीक्षते १६ श्मश्रूण्यग्रे वापयतेत्थोपपक्षावथ केशानथ लोमान्यथ नखानि १७ आनडुहे शकृत्पिण्डे संयम्य केशश्मश्रुलोमनखानि । इदमहममुष्यामुष्यायणस्य पाप्मानमवगूहामि । इति गोष्ठ उदुम्बरे दर्भस्तम्बे वा निखनति योस्य रातिर्भवति १८ स्नायनीयेनोत्साद्यौदुम्बरेण a¥;´;y VyUh?v' dI`;RyuTv;y VyUh?v' b[÷vcRs;y VyUh?v' dI`;Ryurhm¥;do b[÷vcRsI .Uy;simit 1 aqoã,xIt;É.r²º" ;pyit ) a;po ih Ï; myo.uv" ) it itsOÉ." ) ihr annAdyAya vyUhadhvaM dIrghAyutvAya vyUhadhvaM brahmavarcasAya vyUhadhvaM dIrghAyurahamannAdo brahmavarcasI bhUyAsamiti 1 athoSNafItAbhiradbhiH snApayati , Apo hi SThA mayobhuvaH , iti tisqbhiH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakAH , iti catasqbhiH , pavamAnaH suvarjanaH , iti caitenAnuvAkena 2 goSThe vAvacchAdya saMparifritya purodayamAdityasya pravifati , atra sarvaM kriyate , nainametadaharAdityobhitapatItyekeSAm , snAtAnAM vA eSa tejasA tapati ya eSa tapati tasmAtsnAtakasya mukhaM rephAyatIva 3 Aharantyasmai sarvasurabhi candanaM vA piSTam , tadabhyukSya , namo grahAya cAbhigrahAya ca namaH fAkajaxjabhAbhyAM namastAbhyo devatAbhyo yA abhigrAhiNIH , iti devebhyaH prAcInamaxjaliM kqtvA tenAnulimpate , apsarAsu ca yo gandho gandharveSu ca yadyafaH , daivyo yo mAnuSo gandhaH sa mAmAvifatAdiha , iti 4 AharantyasmA ahate vAsasI , te abhyukSya , somasya tanUrasi tanuvaM me pAhi , svA mA tanUrAvifa fivA mA tanUrAvifa , ityantarIyaM vAsaH paridhAyApa upaspqfya tathaivottarI-yamapareNAgniM prAzmukha upavifati 5 Aharantyasmai kuNDale cAndanamaNiM bAdaraM vA suvarNAbhicchAdanam , tadubhayaM darbheNa prabadhyoparyagnau dhArayannabhijuhoti , AyuSyaM varcasyaM rAyaspoSamaudbhidam , idaM hiraNyamAyuSe varcase jai tr?yAyA-vifatAM mAm , svAhA , uccairvAji pqtanAsAhaM sabhAsAhaM dhanaMjayam , sarvAH samagrA qddhayo hiraNyesminsamAbhqtAH , svAhA , funamahaM hiraNyasya pituriva nAmAgrabhiSam , taM mA hiraNyavarcasaM karotu pUruSu priyam , brahmava-rcasinaM mA karotu svAhA , priyaM mA kuru deveSu priyaM mA brahmaNi kuru , priyaM vifyeSu fUdre Su priyaM mA kuru rAjasu , svAhA , iyamoSadhe trAyamANA sahamAnA sahasvatI , sA mA hiraNyavarcasaM karotu pUruSu priyam , brahmavarcasinaM mA karotu svAhA , iti 6 etaireva paxcabhirasvAhAkAraistriH pradakSiNamudapAtre- annAdyAya vyUhadhvaM dIrghAyutvAya vyUhadhvaM brahmavarcasAya vyUhadhvaM dIrghAyurahamannAdo brahmavarcasI bhUyAsamiti 1 athoSNafItAbhiradbhiH snApayati , Apo hi SThA mayobhuvaH , iti tisqbhiH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakAH , iti catasqbhiH , pavamAnaH suvarjanaH , iti caitenAnuvAkena 2 goSThe vAvacchAdya saMparifritya purodayamAdityasya pravifati , atra sarvaM kriyate , nainametadaharAdityobhitapatItyekeSAm , snAtAnAM vA eSa tejasA tapati ya eSa tapati tasmAtsnAtakasya mukhaM rephAyatIva 3 Aharantyasmai sarvasurabhi candanaM vA piSTam , tadabhyukSya , namo grahAya cAbhigrahAya ca namaH fAkajaxjabhAbhyAM namastAbhyo devatAbhyo yA abhigrAhiNIH , iti devebhyaH prAcInamaxjaliM kqtvA tenAnulimpate , apsarAsu ca yo gandho gandharveSu ca yadyafaH , daivyo yo mAnuSo gandhaH sa mAmAvifatAdiha , iti 4 AharantyasmA ahate vAsasI , te abhyukSya , somasya tanUrasi tanuvaM me pAhi , svA mA tanUrAvifa fivA mA tanUrAvifa , ityantarIyaM vAsaH paridhAyApa upaspqfya tathaivottarI-yamapareNAgniM prAzmukha upavifati 5 Aharantyasmai kuNDale cAndanamaNiM bAdaraM vA suvarNAbhicchAdanam , tadubhayaM darbheNa prabadhyoparyagnau dhArayannabhijuhoti , AyuSyaM varcasyaM rAyaspoSamaudbhidam , idaM hiraNyamAyuSe varcase jaitr! yAyA-vifatAM mAm , svAhA , uccairvAji pqtanAsAhaM sabhAsAhaM dhanaMjayam , sarvAH samagrA qddhayo hiraNyesminsamAbhqtAH , svAhA , funamahaM hiraNyasya pituriva nAmAgrabhiSam , taM mA hiraNyavarcasaM karotu pUruSu priyam , brahmava-rcasinaM mA karotu svAhA , priyaM mA kuru deveSu priyaM mA brahmaNi kuru , priyaM vifyeSu fUdre Su priyaM mA kuru rAjasu , svAhA , iyamoSadhe trAyamANA sahamAnA sahasvatI , sA mA hiraNyavarcasaM karotu pUruSu priyam , brahmavarcasinaM mA karotu svAhA , iti 6 etaireva paxcabhirasvAhAkAraistriH pradakSiNamudapAtre- अन्नाद्याय व्यूहध्वं दीर्घायुत्वाय व्यूहध्वं ब्रह्मवर्चसाय व्यूहध्वं दीर्घायुरहमन्नादो ब्रह्मवर्चसी भूयासमिति १ अथोष्णशीताभिरद्भिः स्नापयति । आपो हि ष्ठा मयोभुवः । इति तिसृभिः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावकाः । इति चतसृभिः । पवमानः सुवर्जनः । इति चैतेनानुवाकेन २ गोष्ठे वावच्छाद्य संपरिश्रित्य पुरोदयमादित्यस्य प्रविशति । अत्र सर्वं क्रियते । नैनमेतदहरादित्योभितपतीत्येकेषाम् । स्नातानां वा एष तेजसा तपति य एष तपति तस्मात्स्नातकस्य मुखं रेफायतीव ३ आहरन्त्यस्मै सर्वसुरभि चन्दनं वा पिष्टम् । तदभ्युक्ष्य । नमो ग्रहाय चाभिग्रहाय च नमः शाकजञ्जभाभ्यां नमस्ताभ्यो देवताभ्यो या अभिग्राहिणीः । इति देवेभ्यः प्राचीनमञ्जलिं कृत्वा तेनानुलिम्पते । अप्सरासु च यो गन्धो गन्धर्वेषु च यद्यशः । दैव्यो यो मानुषो गन्धः स मामाविशतादिह । इति ४ आहरन्त्यस्मा अहते वाससी । ते अभ्युक्ष्य । सोमस्य तनूरसि तनुवं मे पाहि । स्वा मा तनूराविश शिवा मा तनूराविश । इत्यन्तरीयं वासः परिधायाप उपस्पृश्य तथैवोत्तरी-यमपरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविशति ५ आहरन्त्यस्मै कुण्डले चान्दनमणिं बादरं वा सुवर्णाभिच्छादनम् । तदुभयं दर्भेण प्रबध्योपर्यग्नौ धारयन्नभिजुहोति । आयुष्यं वर्चस्यं रायस्पोषमौद्भिदम् । इदं हिरण्यमायुषे वर्चसे जै त्र्?याया-विशतां माम् । स्वाहा । उच्चैर्वाजि पृतनासाहं सभासाहं धनंजयम् । सर्वाः समग्रा ऋद्धयो हिरण्येस्मिन्समाभृताः । स्वाहा । शुनमहं हिरण्यस्य पितुरिव नामाग्रभिषम् । तं मा हिरण्यवर्चसं करोतु पूरुषु प्रियम् । ब्रह्मव-र्चसिनं मा करोतु स्वाहा । प्रियं मा कुरु देवेषु प्रियं मा ब्रह्मणि कुरु । प्रियं विश्येषु शूद्रे षु प्रियं मा कुरु राजसु । स्वाहा । इयमोषधे त्रायमाणा सहमाना सहस्वती । सा मा हिरण्यवर्चसं करोतु पूरुषु प्रियम् । ब्रह्मवर्चसिनं मा करोतु स्वाहा । इति ६ एतैरेव पञ्चभिरस्वाहाकारैस्त्रिः प्रदक्षिणमुदपात्रे- अन्नाद्याय व्यूहध्वं दीर्घायुत्वाय व्यूहध्वं ब्रह्मवर्चसाय व्यूहध्वं दीर्घायुरहमन्नादो ब्रह्मवर्चसी भूयासमिति १ अथोष्णशीताभिरद्भिः स्नापयति । आपो हि ष्ठा मयोभुवः । इति तिसृभिः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावकाः । इति चतसृभिः । पवमानः सुवर्जनः । इति चैतेनानुवाकेन २ गोष्ठे वावच्छाद्य संपरिश्रित्य पुरोदयमादित्यस्य प्रविशति । अत्र सर्वं क्रियते । नैनमेतदहरादित्योभितपतीत्येकेषाम् । स्नातानां वा एष तेजसा तपति य एष तपति तस्मात्स्नातकस्य मुखं रेफायतीव ३ आहरन्त्यस्मै सर्वसुरभि चन्दनं वा पिष्टम् । तदभ्युक्ष्य । नमो ग्रहाय चाभिग्रहाय च नमः शाकजञ्जभाभ्यां नमस्ताभ्यो देवताभ्यो या अभिग्राहिणीः । इति देवेभ्यः प्राचीनमञ्जलिं कृत्वा तेनानुलिम्पते । अप्सरासु च यो गन्धो गन्धर्वेषु च यद्यशः । दैव्यो यो मानुषो गन्धः स मामाविशतादिह । इति ४ आहरन्त्यस्मा अहते वाससी । ते अभ्युक्ष्य । सोमस्य तनूरसि तनुवं मे पाहि । स्वा मा तनूराविश शिवा मा तनूराविश । इत्यन्तरीयं वासः परिधायाप उपस्पृश्य तथैवोत्तरी-यमपरेणाग्निं प्राङ्मुख उपविशति ५ आहरन्त्यस्मै कुण्डले चान्दनमणिं बादरं वा सुवर्णाभिच्छादनम् । तदुभयं दर्भेण प्रबध्योपर्यग्नौ धारयन्नभिजुहोति । आयुष्यं वर्चस्यं रायस्पोषमौद्भिदम् । इदं हिरण्यमायुषे वर्चसे जैत्र्! याया-विशतां माम् । स्वाहा । उच्चैर्वाजि पृतनासाहं सभासाहं धनंजयम् । सर्वाः समग्रा ऋद्धयो हिरण्येस्मिन्समाभृताः । स्वाहा । शुनमहं हिरण्यस्य पितुरिव नामाग्रभिषम् । तं मा हिरण्यवर्चसं करोतु पूरुषु प्रियम् । ब्रह्मव-र्चसिनं मा करोतु स्वाहा । प्रियं मा कुरु देवेषु प्रियं मा ब्रह्मणि कुरु । प्रियं विश्येषु शूद्रे षु प्रियं मा कुरु राजसु । स्वाहा । इयमोषधे त्रायमाणा सहमाना सहस्वती । सा मा हिरण्यवर्चसं करोतु पूरुषु प्रियम् । ब्रह्मवर्चसिनं मा करोतु स्वाहा । इति ६ एतैरेव पञ्चभिरस्वाहाकारैस्त्रिः प्रदक्षिणमुदपात्रे- p[ivxit 2 aoÉs hyoÉs myoÉs ) Tyek;dxÉ.rn;mÉ.r' y´en 3 N{ Sy Tv; vj[e,;>yupivx;Ém vh k;l' vh ÉÅy' m;É.vh hSTyÉs hiStyxsmÉs hiStvcRsmÉs hiStyxÉshiStvcRsI .Uy;sm( ) it hiStn' yid ten 4 tíCzit y];Sm; apÉcit' kárãyNto .v²Nt 5 s'§vNtu idxo mÉy sm;gCzNtu sUnOt;" ) sveR k;m; aÉ.yNtu n" ip[y; aÉ.§vNtu n" ip[y;" ) it idx ¬pitÏte 6 yxoÉs yxoh' TvÉy .Uy;sm( ) it yoSy;pÉcit' kárãyN.vit tm>y;gCzNsmI=te 7 aq;Sm; a;vsq' kLpÉyTv; ) a`R" ) it p[;h 8 kÚ¨t ) it p[Ty;h 9 kÚvRNTySmw i]vOt' p;Ûù v; 10 dÉ/ m/u `OtÉmit i]vOt( 11 dÉ/ m/u `Otm;p" sÿ_v it p;Û" 12 kùse d?y;nIy m?v;nyit 13 îsIySy;nIy kWIRys;ip/;y;nUcIn;in pOqg;d;pyit kËc| p;´m-~yRm;cmnIy' m/upk it 14 aNvªnus'vOÉjn; sonupikùcy; v;cwkkù p[;h 15 kËcR" ) it kËcRm( 16 tiSmNp[;% ¬pivxit ) r;·^.OdSy;c;y;RsNdI m; Tv´oWm( ) it 17 aq;Smw ) p;´m( ) it p[;h 18 ten;Sy xU{ " xU{ ; v; p;d* p[=;lyit sVymg[e b[;÷,Sy pravifati 2 afvosi hayosi mayosi , ityekAdafabhirafvanAmabhirafvaM yadyafvena 3 indra sya tvA vajreNAbhyupavifAmi vaha kAlaM vaha friyaM mAbhivaha hastyasi hastiyafasamasi hastivarcasamasi hastiyafasihastivarcasI bhUyAsam , iti hastinaM yadi tena 4 tadgacchati yatrAsmA apacitiM kariSyanto bhavanti 5 saMsravantu difo mayi samAgacchantu sUnqtAH , sarve kAmA abhiyantu naH priyA abhisravantu naH priyAH , iti difa upatiSThate 6 yafosi yafohaM tvayi bhUyAsam , iti yosyApacitiM kariSyanbhavati tamabhyAgacchansamIkSate 7 athAsmA AvasathaM kalpayitvA , arghaH , iti prAha 8 kuruta , iti pratyAha 9 kurvantyasmai trivqtaM pAzktaM vA 10 dadhi madhu ghqtamiti trivqt 11 dadhi madhu ghqtamApaH saktava iti pAzktaH 12 kaMse dadhyAnIya madhvAnayati 13 hrasIyasyAnIya karSIyasApidhAyAnUcInAni pqthagAdApayati kUrcaM pAdyama-rghyamAcamanIyaM madhuparka iti 14 anvazzanusaMvqjinA sonupakiMcayA vAcaikaikaM prAha 15 kUrcaH , iti kUrcam 16 tasminprAzmukha upavifati , rASTrabhqdasyAcAryAsandI mA tvadyoSam , iti 17 athAsmai , pAdyam , iti prAha 18 tenAsya fUdra ?H fUdra ?A vA pAdau prakSAlayati savyamagre brAhmaNasya pravifati 2 afvosi hayosi mayosi , ityekAdafabhirafvanAmabhirafvaM yadyafvena 3 indra sya tvA vajreNAbhyupavifAmi vaha kAlaM vaha friyaM mAbhivaha hastyasi hastiyafasamasi hastivarcasamasi hastiyafasihastivarcasI bhUyAsam , iti hastinaM yadi tena 4 tadgacchati yatrAsmA apacitiM kariSyanto bhavanti 5 saMsravantu difo mayi samAgacchantu sUnqtAH , sarve kAmA abhiyantu naH priyA abhisravantu naH priyAH , iti difa upatiSThate 6 yafosi yafohaM tvayi bhUyAsam , iti yosyApacitiM kariSyanbhavati tamabhyAgacchansamIkSate 7 athAsmA AvasathaM kalpayitvA , arghaH , iti prAha 8 kuruta , iti pratyAha 9 kurvantyasmai trivqtaM pAzktaM vA 10 dadhi madhu ghqtamiti trivqt 11 dadhi madhu ghqtamApaH saktava iti pAzktaH 12 kaMse dadhyAnIya madhvAnayati 13 hrasIyasyAnIya karSIyasApidhAyAnUcInAni pqthagAdApayati kUrcaM pAdyama-rghyamAcamanIyaM madhuparka iti 14 anvazzanusaMvqjinA sonupakiMcayA vAcaikaikaM prAha 15 kUrcaH , iti kUrcam 16 tasminprAzmukha upavifati , rASTrabhqdasyAcAryAsandI mA tvadyoSam , iti 17 athAsmai , pAdyam , iti prAha 18 tenAsya fUdra H! fUdrA vA pAdau prakSAlayati savyamagre brAhmaNasya प्रविशति २ अश्वोसि हयोसि मयोसि । इत्येकादशभिरश्वनामभिरश्वं यद्यश्वेन ३ इन्द्र स्य त्वा वज्रेणाभ्युपविशामि वह कालं वह श्रियं माभिवह हस्त्यसि हस्तियशसमसि हस्तिवर्चसमसि हस्तियशसिहस्तिवर्चसी भूयासम् । इति हस्तिनं यदि तेन ४ तद्गच्छति यत्रास्मा अपचितिं करिष्यन्तो भवन्ति ५ संस्रवन्तु दिशो मयि समागच्छन्तु सूनृताः । सर्वे कामा अभियन्तु नः प्रिया अभिस्रवन्तु नः प्रियाः । इति दिश उपतिष्ठते ६ यशोसि यशोहं त्वयि भूयासम् । इति योस्यापचितिं करिष्यन्भवति तमभ्यागच्छन्समीक्षते ७ अथास्मा आवसथं कल्पयित्वा । अर्घः । इति प्राह ८ कुरुत । इति प्रत्याह ९ कुर्वन्त्यस्मै त्रिवृतं पाङ्क्तं वा १० दधि मधु घृतमिति त्रिवृत् ११ दधि मधु घृतमापः सक्तव इति पाङ्क्तः १२ कंसे दध्यानीय मध्वानयति १३ ह्रसीयस्यानीय कर्षीयसापिधायानूचीनानि पृथगादापयति कूर्चं पाद्यम-र्घ्यमाचमनीयं मधुपर्क इति १४ अन्वङ्ङनुसंवृजिना सोनुपकिंचया वाचैकैकं प्राह १५ कूर्चः । इति कूर्चम् १६ तस्मिन्प्राङ्मुख उपविशति । राष्ट्रभृदस्याचार्यासन्दी मा त्वद्योषम् । इति १७ अथास्मै । पाद्यम् । इति प्राह १८ तेनास्य शूद्र ?ः शूद्र ?ा वा पादौ प्रक्षालयति सव्यमग्रे ब्राह्मणस्य प्रविशति २ अश्वोसि हयोसि मयोसि । इत्येकादशभिरश्वनामभिरश्वं यद्यश्वेन ३ इन्द्र स्य त्वा वज्रेणाभ्युपविशामि वह कालं वह श्रियं माभिवह हस्त्यसि हस्तियशसमसि हस्तिवर्चसमसि हस्तियशसिहस्तिवर्चसी भूयासम् । इति हस्तिनं यदि तेन ४ तद्गच्छति यत्रास्मा अपचितिं करिष्यन्तो भवन्ति ५ संस्रवन्तु दिशो मयि समागच्छन्तु सूनृताः । सर्वे कामा अभियन्तु नः प्रिया अभिस्रवन्तु नः प्रियाः । इति दिश उपतिष्ठते ६ यशोसि यशोहं त्वयि भूयासम् । इति योस्यापचितिं करिष्यन्भवति तमभ्यागच्छन्समीक्षते ७ अथास्मा आवसथं कल्पयित्वा । अर्घः । इति प्राह ८ कुरुत । इति प्रत्याह ९ कुर्वन्त्यस्मै त्रिवृतं पाङ्क्तं वा १० दधि मधु घृतमिति त्रिवृत् ११ दधि मधु घृतमापः सक्तव इति पाङ्क्तः १२ कंसे दध्यानीय मध्वानयति १३ ह्रसीयस्यानीय कर्षीयसापिधायानूचीनानि पृथगादापयति कूर्चं पाद्यम-र्घ्यमाचमनीयं मधुपर्क इति १४ अन्वङ्ङनुसंवृजिना सोनुपकिंचया वाचैकैकं प्राह १५ कूर्चः । इति कूर्चम् १६ तस्मिन्प्राङ्मुख उपविशति । राष्ट्रभृदस्याचार्यासन्दी मा त्वद्योषम् । इति १७ अथास्मै । पाद्यम् । इति प्राह १८ तेनास्य शूद्र ः! शूद्रा वा पादौ प्रक्षालयति सव्यमग्रे ब्राह्मणस्य ivr;jo dohoÉs ) mÉy doh" p´;yw ivr;j" ) it yoSy p;d* p[=;lyit tSy hSt;vÉ.mOXy;Tm;n' p[TyÉ.mOxit ) mÉy tej ²N{ y' vIyRm;yu" k¡itRvRcoR yxo blm( ) it 1 aq;Smw ) a~yRm( ) it p[;h 2 tTp[itgOð;it ) a; m;gNyxs; s'sOj tejs; vcRs; pys; c ) t' m; kÚ¨ ip[y' p[j;n;mÉ/pit' pxUn;m( ) it 3 smu{ ' v" p[ih,oMy²=t;" Sv;' yoinmipgCzt ) aiCz{ " p[jy; .Uy;s' m; pr;seÉc mTpy" ) it xeW' innIym;nmnumN]yte 4 aq;Smw ) a;cmnIym( ) it p[;h 5 amOtopStr,mÉs ) Typ a;c;mit 6 aq;Smw ) m/upk" ) it p[;h 7 t' s;iv]e,o.;>y;' hSt;>y;' p[itgOç ) pOÉqVy;STv; n;.* s;dy;mI@;y;" pde ) it pOÉqVy;' p[itÏ;Py ) yNm/uno m/Vy' prmm¥;´' åpm( ) ten;h' m/uno m/Vyen prme, åpe, prmo m/Vyo¥;do .Uy;sm( ) Ty©Ï¼nopm?ymy; c;©Ly; i]" p[d²=,' s'yuJy ) tejse Tv; ÉÅyw yxse bl;y;¥;´;y p[;Xn;Ém ) it i]" p[;Xy yoSy r;it.Rvit tSm; ¬iCz·' p[yCzit 8 sv| v; p[;Xy ) amOt;ip/;nmÉs ) Typ a;-c;mit 9 aq;Smw ) g*" ) it p[;h 10 tSy;" kmoRTsgoR v; 11 g*/eRnu.RVy; m;t; ¨{ ;,;' duiht; vsUn;' Svs;idTy;n;mmOtSy n;É." ) p[ ,u voc' ÉciktuWe jn;y m; g;mn;g;midit' vÉ/· ) ipbtUdkù tO,;Nyÿu ) aomuTsOjt ) TyuTsgeR s'x;iSt 12 g*rSyphtp;Pm;p p;Pm;n' jih mm c;muãy c ht' me iÃWNt' hto me iÃWn( ) kÚ¨t ) it i{ ym;,;y;m( 13 ¬TsgeRNyen m;'sen;¥' s'SÕTy;q;Smw ) .Utm( ) it p[;h 14 tTsu.Ut' ivr;@¥' tNm; =;Éy tNmexIy tNm èj| /;StTsu.Utm( ) Tyuæk;q;h ) b[;÷,;N.ojyt ) it 15 teãvSmw .uÿ_vTSvnus'vOÉjnm¥m;h;ryit 16 tTp[itgOð;it ) ´*Ste dd;tu pOÉqvI p[itgOð;tu pOÉqvI te dd;tu p[;," p[itgOð;tu p[;,STv;Xn;tu p[;," ipbtu ) it 17 N{ ;¦I me vcR" Õ,ut;m( ) it y;vTk;m' p[;Xy yoSy r;it.Rvit tSm; ¬iCz·' p[yCzit 18 y' k;myet n iviCz´eteit ) yiSmN.Ut' c .Vy' c sveR lok; h ÉÅt;" ) ten Tv;h' p[itgOð;Ém Tv;mh' b[÷,; Tv; mç' p[itgOð;Mys* ) Ty;cMy virAjo dohosi , mayi dohaH padyAyai virAjaH , iti yosya pAdau prakSAlayati tasya hastAvabhimqfyAtmAnaM pratyabhimqfati , mayi teja indri yaM vIryamAyuH kIrtirvarco yafo balam , iti 1 athAsmai , arghyam , iti prAha 2 tatpratigqhNAti , A mAganyafasA saMsqja tejasA varcasA payasA ca , taM mA kuru priyaM prajAnAmadhipatiM pafUnAm , iti 3 samudraM vaH prahiNomyakSitAH svAM yonimapigacchata , acchidra ?H prajayA bhUyAsaM mA parAseci matpayaH , iti feSaM ninIyamAnamanumantrayate 4 athAsmai , AcamanIyam , iti prAha 5 amqtopastaraNamasi , ityapa AcAmati 6 athAsmai , madhuparkaH , iti prAha 7 taM sAvitreNobhAbhyAM hastAbhyAM pratigqhya , pqthivyAstvA nAbhau sAdayAmIDAyAH pade , iti pqthivyAM pratiSThApya , yanmadhuno madhavyaM paramamannAdyaM rUpam , tenAhaM madhuno madhavyena parameNa rUpeNa paramo madhavyonnAdo bhUyAsam , ityazguSThenopamadhyamayA cAzgulyA triH pradakSiNaM saMyujya , tejase tvA friyai yafase balAyAnnAdyAya prAfnAmi , iti triH prAfya yosya rAtirbhavati tasmA ucchiSTaM prayacchati 8 sarvaM vA prAfya , amqtApidhAnamasi , ityapa A-cAmati 9 athAsmai , gauH , iti prAha 10 tasyAH karmotsargo vA 11 gaurdhenurbhavyA mAtA rudra ?ANAM duhitA vasUnAM svasAdityAnAmamqtasya nAbhiH , pra Nu vocaM cikituSe janAya mA gAmanAgAmaditiM vadhiSTa , pibatUdakaM tqNAnyattu , omutsqjata , ityutsarge saMfAsti 12 gaurasyapahatapApmApa pApmAnaM jahi mama cAmuSya ca hataM me dviSantaM hato me dviSan , kuruta , iti dri yamANAyAm 13 utsargenyena mAMsenAnnaM saMskqtyAthAsmai , bhUtam , iti prAha 14 tatsubhUtaM virADannaM tanmA kSAyi tanmefIya tanma UrjaM dhAstatsubhUtam , ityuttkAthAha , brAhmaNAnbhojayata , iti 15 teSvasmai bhuktavatsvanusaMvqjinamannamAhArayati 16 tatpratigqhNAti , dyauste dadAtu pqthivI pratigqhNAtu pqthivI te dadAtu prANaH pratigqhNAtu prANastvAfnAtu prANaH pibatu , iti 17 indra ?AgnI me varcaH kqNutAm , iti yAvatkAmaM prAfya yosya rAtirbhavati tasmA ucchiSTaM prayacchati 18 yaM kAmayeta na vicchidyeteti , yasminbhUtaM ca bhavyaM ca sarve lokA iha fritAH , tena tvAhaM pratigqhNAmi tvAmahaM brahmaNA tvA mahyaM pratigqhNAmyasau , ityAcamya virAjo dohosi , mayi dohaH padyAyai virAjaH , iti yosya pAdau prakSAlayati tasya hastAvabhimqfyAtmAnaM pratyabhimqfati , mayi teja indri yaM vIryamAyuH kIrtirvarco yafo balam , iti 1 athAsmai , arghyam , iti prAha 2 tatpratigqhNAti , A mAganyafasA saMsqja tejasA varcasA payasA ca , taM mA kuru priyaM prajAnAmadhipatiM pafUnAm , iti 3 samudraM vaH prahiNomyakSitAH svAM yonimapigacchata , acchidra H! prajayA bhUyAsaM mA parAseci matpayaH , iti feSaM ninIyamAnamanumantrayate 4 athAsmai , AcamanIyam , iti prAha 5 amqtopastaraNamasi , ityapa AcAmati 6 athAsmai , madhuparkaH , iti prAha 7 taM sAvitreNobhAbhyAM hastAbhyAM pratigqhya , pqthivyAstvA nAbhau sAdayAmIDAyAH pade , iti pqthivyAM pratiSThApya , yanmadhuno madhavyaM paramamannAdyaM rUpam , tenAhaM madhuno madhavyena parameNa rUpeNa paramo madhavyonnAdo bhUyAsam , ityazguSThenopamadhyamayA cAzgulyA triH pradakSiNaM saMyujya , tejase tvA friyai yafase balAyAnnAdyAya prAfnAmi , iti triH prAfya yosya rAtirbhavati tasmA ucchiSTaM prayacchati 8 sarvaM vA prAfya , amqtApidhAnamasi , ityapa A-cAmati 9 athAsmai , gauH , iti prAha 10 tasyAH karmotsargo vA 11 gaurdhenurbhavyA mAtA rudrA NAM duhitA vasUnAM svasAdityAnAmamqtasya nAbhiH , pra Nu vocaM cikituSe janAya mA gAmanAgAmaditiM vadhiSTa , pibatUdakaM tqNAnyattu , omutsqjata , ityutsarge saMfAsti 12 gaurasyapahatapApmApa pApmAnaM jahi mama cAmuSya ca hataM me dviSantaM hato me dviSan , kuruta , iti dri yamANAyAm 13 utsargenyena mAMsenAnnaM saMskqtyAthAsmai , bhUtam , iti prAha 14 tatsubhUtaM virADannaM tanmA kSAyi tanmefIya tanma UrjaM dhAstatsubhUtam , ityuttkAthAha , brAhmaNAnbhojayata , iti 15 teSvasmai bhuktavatsvanusaMvqjinamannamAhArayati 16 tatpratigqhNAti , dyauste dadAtu pqthivI pratigqhNAtu pqthivI te dadAtu prANaH pratigqhNAtu prANastvAfnAtu prANaH pibatu , iti 17 indrA gnI me varcaH kqNutAm , iti yAvatkAmaM prAfya yosya rAtirbhavati tasmA ucchiSTaM prayacchati 18 yaM kAmayeta na vicchidyeteti , yasminbhUtaM ca bhavyaM ca sarve lokA iha fritAH , tena tvAhaM pratigqhNAmi tvAmahaM brahmaNA tvA mahyaM pratigqhNAmyasau , ityAcamya विराजो दोहोसि । मयि दोहः पद्यायै विराजः । इति योस्य पादौ प्रक्षालयति तस्य हस्तावभिमृश्यात्मानं प्रत्यभिमृशति । मयि तेज इन्द्रि यं वीर्यमायुः कीर्तिर्वर्चो यशो बलम् । इति १ अथास्मै । अर्घ्यम् । इति प्राह २ तत्प्रतिगृह्णाति । आ मागन्यशसा संसृज तेजसा वर्चसा पयसा च । तं मा कुरु प्रियं प्रजानामधिपतिं पशूनाम् । इति ३ समुद्रं वः प्रहिणोम्यक्षिताः स्वां योनिमपिगच्छत । अच्छिद्र ?ः प्रजया भूयासं मा परासेचि मत्पयः । इति शेषं निनीयमानमनुमन्त्रयते ४ अथास्मै । आचमनीयम् । इति प्राह ५ अमृतोपस्तरणमसि । इत्यप आचामति ६ अथास्मै । मधुपर्कः । इति प्राह ७ तं सावित्रेणोभाभ्यां हस्ताभ्यां प्रतिगृह्य । पृथिव्यास्त्वा नाभौ सादयामीडायाः पदे । इति पृथिव्यां प्रतिष्ठाप्य । यन्मधुनो मधव्यं परममन्नाद्यं रूपम् । तेनाहं मधुनो मधव्येन परमेण रूपेण परमो मधव्योन्नादो भूयासम् । इत्यङ्गुष्ठेनोपमध्यमया चाङ्गुल्या त्रिः प्रदक्षिणं संयुज्य । तेजसे त्वा श्रियै यशसे बलायान्नाद्याय प्राश्नामि । इति त्रिः प्राश्य योस्य रातिर्भवति तस्मा उच्छिष्टं प्रयच्छति ८ सर्वं वा प्राश्य । अमृतापिधानमसि । इत्यप आ-चामति ९ अथास्मै । गौः । इति प्राह १० तस्याः कर्मोत्सर्गो वा ११ गौर्धेनुर्भव्या माता रुद्र ?ाणां दुहिता वसूनां स्वसादित्यानाममृतस्य नाभिः । प्र णु वोचं चिकितुषे जनाय मा गामनागामदितिं वधिष्ट । पिबतूदकं तृणान्यत्तु । ओमुत्सृजत । इत्युत्सर्गे संशास्ति १२ गौरस्यपहतपाप्माप पाप्मानं जहि मम चामुष्य च हतं मे द्विषन्तं हतो मे द्विषन् । कुरुत । इति द्रि यमाणायाम् १३ उत्सर्गेन्येन मांसेनान्नं संस्कृत्याथास्मै । भूतम् । इति प्राह १४ तत्सुभूतं विराडन्नं तन्मा क्षायि तन्मेशीय तन्म ऊर्जं धास्तत्सुभूतम् । इत्युत्त्काथाह । ब्राह्मणान्भोजयत । इति १५ तेष्वस्मै भुक्तवत्स्वनुसंवृजिनमन्नमाहारयति १६ तत्प्रतिगृह्णाति । द्यौस्ते ददातु पृथिवी प्रतिगृह्णातु पृथिवी ते ददातु प्राणः प्रतिगृह्णातु प्राणस्त्वाश्नातु प्राणः पिबतु । इति १७ इन्द्र ?ाग्नी मे वर्चः कृणुताम् । इति यावत्कामं प्राश्य योस्य रातिर्भवति तस्मा उच्छिष्टं प्रयच्छति १८ यं कामयेत न विच्छिद्येतेति । यस्मिन्भूतं च भव्यं च सर्वे लोका इह श्रिताः । तेन त्वाहं प्रतिगृह्णामि त्वामहं ब्रह्मणा त्वा मह्यं प्रतिगृह्णाम्यसौ । इत्याचम्य विराजो दोहोसि । मयि दोहः पद्यायै विराजः । इति योस्य पादौ प्रक्षालयति तस्य हस्तावभिमृश्यात्मानं प्रत्यभिमृशति । मयि तेज इन्द्रि यं वीर्यमायुः कीर्तिर्वर्चो यशो बलम् । इति १ अथास्मै । अर्घ्यम् । इति प्राह २ तत्प्रतिगृह्णाति । आ मागन्यशसा संसृज तेजसा वर्चसा पयसा च । तं मा कुरु प्रियं प्रजानामधिपतिं पशूनाम् । इति ३ समुद्रं वः प्रहिणोम्यक्षिताः स्वां योनिमपिगच्छत । अच्छिद्र ः! प्रजया भूयासं मा परासेचि मत्पयः । इति शेषं निनीयमानमनुमन्त्रयते ४ अथास्मै । आचमनीयम् । इति प्राह ५ अमृतोपस्तरणमसि । इत्यप आचामति ६ अथास्मै । मधुपर्कः । इति प्राह ७ तं सावित्रेणोभाभ्यां हस्ताभ्यां प्रतिगृह्य । पृथिव्यास्त्वा नाभौ सादयामीडायाः पदे । इति पृथिव्यां प्रतिष्ठाप्य । यन्मधुनो मधव्यं परममन्नाद्यं रूपम् । तेनाहं मधुनो मधव्येन परमेण रूपेण परमो मधव्योन्नादो भूयासम् । इत्यङ्गुष्ठेनोपमध्यमया चाङ्गुल्या त्रिः प्रदक्षिणं संयुज्य । तेजसे त्वा श्रियै यशसे बलायान्नाद्याय प्राश्नामि । इति त्रिः प्राश्य योस्य रातिर्भवति तस्मा उच्छिष्टं प्रयच्छति ८ सर्वं वा प्राश्य । अमृतापिधानमसि । इत्यप आ-चामति ९ अथास्मै । गौः । इति प्राह १० तस्याः कर्मोत्सर्गो वा ११ गौर्धेनुर्भव्या माता रुद्रा णां दुहिता वसूनां स्वसादित्यानाममृतस्य नाभिः । प्र णु वोचं चिकितुषे जनाय मा गामनागामदितिं वधिष्ट । पिबतूदकं तृणान्यत्तु । ओमुत्सृजत । इत्युत्सर्गे संशास्ति १२ गौरस्यपहतपाप्माप पाप्मानं जहि मम चामुष्य च हतं मे द्विषन्तं हतो मे द्विषन् । कुरुत । इति द्रि यमाणायाम् १३ उत्सर्गेन्येन मांसेनान्नं संस्कृत्याथास्मै । भूतम् । इति प्राह १४ तत्सुभूतं विराडन्नं तन्मा क्षायि तन्मेशीय तन्म ऊर्जं धास्तत्सुभूतम् । इत्युत्त्काथाह । ब्राह्मणान्भोजयत । इति १५ तेष्वस्मै भुक्तवत्स्वनुसंवृजिनमन्नमाहारयति १६ तत्प्रतिगृह्णाति । द्यौस्ते ददातु पृथिवी प्रतिगृह्णातु पृथिवी ते ददातु प्राणः प्रतिगृह्णातु प्राणस्त्वाश्नातु प्राणः पिबतु । इति १७ इन्द्रा ग्नी मे वर्चः कृणुताम् । इति यावत्कामं प्राश्य योस्य रातिर्भवति तस्मा उच्छिष्टं प्रयच्छति १८ यं कामयेत न विच्छिद्येतेति । यस्मिन्भूतं च भव्यं च सर्वे लोका इह श्रिताः । तेन त्वाहं प्रतिगृह्णामि त्वामहं ब्रह्मणा त्वा मह्यं प्रतिगृह्णाम्यसौ । इत्याचम्य .uÿ_vto d²=,' hSt' gOðIy;t( 1 ymm;TymNtev;Ésn' p[eãy' v; k;myet /[uvo menp;yI Sy;idit s pUv;Rð¼ ;t" p[ytvS]oh"=;Nto b[;÷,s'.;Wo inx;y;' tSy;vsq' gTv; jIv꩹ p[§;Vy i]" p[d²=,m;vsq' páriWNpár£;met( ) pár Tv; Égreárh pár .[;tu" pár ãvsu ) pár sveR>yo D;it>y" párWId" KleãyÉs ) xTpárkÚiplen s'£;me,;iviCzd; ) èlen pármI!oÉs pármI!oSyUlen ) it 2 aingu¢e jIvê©Ö ind/;it 3 ySm; am;Ty; aNtev;Ésn" p[eãy; vo¶^veyuSt;Npár£oxet( ) anup*-×dnup×yeÉ¥vtoR yo NyvIvO/" ) EeN{ o v" pár£ox" pár£oxtu svRd; ) yidit m;mitmNy?v' m;y;dev; avtrn( ) N{ " p;xen v" ÉsKTv; mç' pun¨d;jtu ) it 4 soq Sv;g;r' p[ivXy sw/[k¡' sÉm/m;/;y ) a vtRn vtRy ) Ty;kWR,en juhoit 5 aq;to d;rgui¢m( 6 SqUr; ë!; j;rI cU,;Rin k;rÉyTv; su¢;yw yoinmupvpet( ) N{ ;yy;Sy xefmlIkm-Nye>y" pu¨We>yoNy] mt( ) it 7 aq;t" p bhuktavato dakSiNaM hastaM gqhNIyAt 1 yamamAtyamantevAsinaM preSyaM vA kAmayeta dhruvo menapAyI syAditi sa pUrvAhNe snAtaH prayatavastrohaHkSAnto brAhmaNasaMbhASo nifAyAM tasyAvasathaM gatvA jIvafqzge prasrAvya triH pradakSiNamAvasathaM pariSixcanparikrAmet , pari tvA gireriha pari bhrAtuH pari Svasu , pari sarvebhyo jxAtibhyaH pariSIdaH kleSyasi , fafvatparikupilena saMkrAmeNAvicchidA , Ulena parimIDhosi parimIDhosyUlena , iti 2 anigupte jIvafqzgaM nidadhAti 3 yasmA amAtyA antevAsinaH preSyA voddraveyustAnparikrofet , anupau-hvadanupahvayennivarto yo nyavIvqdhaH , aindra ?o vaH parikrofaH parikrofatu sarvadA , yaditi mAmatimanyadhvaM mAyAdevA avataran , indra ?H pAfena vaH siktvA mahyaM punarudAjatu , iti 4 sotha svAgAraM pravifya saidhrakIM samidhamAdhAya , a vartana vartaya , ityAkarSaNena juhoti 5 athAto dAraguptim 6 sthUrA dqDhA jArI cUrNAni kArayitvA suptAyai yonimupavapet , indra ?AyayAsya fephamalIkama-nyebhyaH puruSebhyonyatra mat , iti 7 athAtaH paNyasiddhiH 8 paNyasyApAdAya bhuktavato dakSiNaM hastaM gqhNIyAt 1 yamamAtyamantevAsinaM preSyaM vA kAmayeta dhruvo menapAyI syAditi sa pUrvAhNe snAtaH prayatavastrohaHkSAnto brAhmaNasaMbhASo nifAyAM tasyAvasathaM gatvA jIvafqzge prasrAvya triH pradakSiNamAvasathaM pariSixcanparikrAmet , pari tvA gireriha pari bhrAtuH pari Svasu , pari sarvebhyo jxAtibhyaH pariSIdaH kleSyasi , fafvatparikupilena saMkrAmeNAvicchidA , Ulena parimIDhosi parimIDhosyUlena , iti 2 anigupte jIvafqzgaM nidadhAti 3 yasmA amAtyA antevAsinaH preSyA voddraveyustAnparikrofet , anupau-hvadanupahvayennivarto yo nyavIvqdhaH , aindro vaH parikrofaH parikrofatu sarvadA , yaditi mAmatimanyadhvaM mAyAdevA avataran , indra H! pAfena vaH siktvA mahyaM punarudAjatu , iti 4 sotha svAgAraM pravifya saidhrakIM samidhamAdhAya , a vartana vartaya , ityAkarSaNena juhoti 5 athAto dAraguptim 6 sthUrA dqDhA jArI cUrNAni kArayitvA suptAyai yonimupavapet , indrA yayAsya fephamalIkama-nyebhyaH puruSebhyonyatra mat , iti 7 athAtaH paNyasiddhiH 8 paNyasyApAdAya भुक्तवतो दक्षिणं हस्तं गृह्णीयात् १ यममात्यमन्तेवासिनं प्रेष्यं वा कामयेत ध्रुवो मेनपायी स्यादिति स पूर्वाह्णे स्नातः प्रयतवस्त्रोहःक्षान्तो ब्राह्मणसंभाषो निशायां तस्यावसथं गत्वा जीवशृङ्गे प्रस्राव्य त्रिः प्रदक्षिणमावसथं परिषिञ्चन्परिक्रामेत् । परि त्वा गिरेरिह परि भ्रातुः परि ष्वसु । परि सर्वेभ्यो ज्ञातिभ्यः परिषीदः क्लेष्यसि । शश्वत्परिकुपिलेन संक्रामेणाविच्छिदा । ऊलेन परिमीढोसि परिमीढोस्यूलेन । इति २ अनिगुप्ते जीवशृङ्गं निदधाति ३ यस्मा अमात्या अन्तेवासिनः प्रेष्या वोद्द्रवेयुस्तान्परिक्रोशेत् । अनुपौ-ह्वदनुपह्वयेन्निवर्तो यो न्यवीवृधः । ऐन्द्र ?ो वः परिक्रोशः परिक्रोशतु सर्वदा । यदिति मामतिमन्यध्वं मायादेवा अवतरन् । इन्द्र ?ः पाशेन वः सिक्त्वा मह्यं पुनरुदाजतु । इति ४ सोथ स्वागारं प्रविश्य सैध्रकीं समिधमाधाय । अ वर्तन वर्तय । इत्याकर्षणेन जुहोति ५ अथातो दारगुप्तिम् ६ स्थूरा दृढा जारी चूर्णानि कारयित्वा सुप्तायै योनिमुपवपेत् । इन्द्र ?ाययास्य शेफमलीकम-न्येभ्यः पुरुषेभ्योन्यत्र मत् । इति ७ अथातः पण्यसिद्धिः ८ पण्यस्यापादाय भुक्तवतो दक्षिणं हस्तं गृह्णीयात् १ यममात्यमन्तेवासिनं प्रेष्यं वा कामयेत ध्रुवो मेनपायी स्यादिति स पूर्वाह्णे स्नातः प्रयतवस्त्रोहःक्षान्तो ब्राह्मणसंभाषो निशायां तस्यावसथं गत्वा जीवशृङ्गे प्रस्राव्य त्रिः प्रदक्षिणमावसथं परिषिञ्चन्परिक्रामेत् । परि त्वा गिरेरिह परि भ्रातुः परि ष्वसु । परि सर्वेभ्यो ज्ञातिभ्यः परिषीदः क्लेष्यसि । शश्वत्परिकुपिलेन संक्रामेणाविच्छिदा । ऊलेन परिमीढोसि परिमीढोस्यूलेन । इति २ अनिगुप्ते जीवशृङ्गं निदधाति ३ यस्मा अमात्या अन्तेवासिनः प्रेष्या वोद्द्रवेयुस्तान्परिक्रोशेत् । अनुपौ-ह्वदनुपह्वयेन्निवर्तो यो न्यवीवृधः । ऐन्द्रो वः परिक्रोशः परिक्रोशतु सर्वदा । यदिति मामतिमन्यध्वं मायादेवा अवतरन् । इन्द्र ः! पाशेन वः सिक्त्वा मह्यं पुनरुदाजतु । इति ४ सोथ स्वागारं प्रविश्य सैध्रकीं समिधमाधाय । अ वर्तन वर्तय । इत्याकर्षणेन जुहोति ५ अथातो दारगुप्तिम् ६ स्थूरा दृढा जारी चूर्णानि कारयित्वा सुप्तायै योनिमुपवपेत् । इन्द्रा ययास्य शेफमलीकम-न्येभ्यः पुरुषेभ्योन्यत्र मत् । इति ७ अथातः पण्यसिद्धिः ८ पण्यस्यापादाय yÃo dev;" p[p,' cr;m dev; /nen /nÉmCzm;n;" ) tiSmNsomo ¨cm;-d/;TvɦárN{ o bOhSpitrIx;n ) Sv;h; ) it 1 aq;t" £o/ivnynm( 2 y; t EW; rr;$ä; tnUmRNyomORõSy n;²xnI t;' dev; b[÷c;ár,o ivnyNtu sume/s" ) yÿ EtNmu%e mt' rr;$muidv iv?yÉs ) av ´;Émv /iNvno údo mNyu' tnoÉm te ) ah´*R pOÉqvI c iv/e £o/' ny;mÉs ) g.Rmty;R v ) it £ÚõmÉ.mN]yte 3 aq;t" s'v;d;É.jynm( 4 inx;y;m-Ntr;g;reɦmupsm;/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; k,wr;JyÉmÅwjuRhoit ) av-Éj× inÉjÉ×k;v Tv; hivW; yje ) yq;hmuÿro vd;My/ro vds* vd; ) Sv;h; ) it 5 aqwn' s'in/;vÉ.jpit ) a; te v;cm;Sy;dde mnSy;' údy;dÉ/ ) a©;d©;ÿe v;cm;dde y] y] iniht; v;ÿ_;' t a;dde ) ¨{ nIl²x%<@ vIr kmRÉ, kmRÉ, ) m' me p[its'v;idn' vO=Émv;xinn; jih ) a/o vd;/ro vd;/St;ºËMy; vd ) a/op[itárv kË$en injSy inihto my; ) tTsTy' ydh' b[vIMy/ro mTp´Sv;s* ) it 6 ihr yadvo devAH prapaNaM carAma devA dhanena dhanamicchamAnAH , tasminsomo rucamA-dadhAtvagnirindra ?o bqhaspatirIfAnafca , svAhA , iti 1 athAtaH krodhavinayanam 2 yA ta eSA rarATyA tanUrmanyormqddhasya nAfinI tAM devA brahmacAriNo vinayantu sumedhasaH , yatta etanmukhe mataM rarATamudiva vidhyasi , ava dyAmiva dhanvino hqdo manyuM tanomi te , ahardyaufca pqthivI ca vidhe krodhaM nayAmasi , garbhamafvataryA iva , iti kruddhamabhimantrayate 3 athAtaH saMvAdAbhijayanam 4 nifAyAma-ntarAgAregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kaNairAjyamifrairjuhoti , ava-jihva nijihvikAva tvA haviSA yaje , yathAhamuttaro vadAmyadharo vadasau vadA , svAhA , iti 5 athainaM saMnidhAvabhijapati , A te vAcamAsyAdade manasyAM hqdayAdadhi , azgAdazgAtte vAcamAdade yatra yatra nihitA vAktAM ta Adade , rudra nIlafikhaNDa vIra karmaNi karmaNi , imaM me pratisaMvAdinaM vqkSamivAfaninA jahi , adho vadAdharo vadAdhastAdbhUmyA vada , adhopratiriva kUTena nijasya nihito mayA , tatsatyaM yadahaM bravImyadharo matpadyasvAsau , iti 6 hiraNyabAhuH subhagA jitAkSyalaMkqtA madhye , devAnAmAsInArthaM mahyamavocatsvAhA , iti sabhAmAlabhya japati 7 mama pare mamApare mameyaM pqthivI mahI , mamAgnifcendra fca divyamarthamasAdhayanniva , iti pariSadamabhivI- yadvo devAH prapaNaM carAma devA dhanena dhanamicchamAnAH , tasminsomo rucamA-dadhAtvagnirindro bqhaspatirIfAnafca , svAhA , iti 1 athAtaH krodhavinayanam 2 yA ta eSA rarATyA tanUrmanyormqddhasya nAfinI tAM devA brahmacAriNo vinayantu sumedhasaH , yatta etanmukhe mataM rarATamudiva vidhyasi , ava dyAmiva dhanvino hqdo manyuM tanomi te , ahardyaufca pqthivI ca vidhe krodhaM nayAmasi , garbhamafvataryA iva , iti kruddhamabhimantrayate 3 athAtaH saMvAdAbhijayanam 4 nifAyAma-ntarAgAregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kaNairAjyamifrairjuhoti , ava-jihva nijihvikAva tvA haviSA yaje , yathAhamuttaro vadAmyadharo vadasau vadA , svAhA , iti 5 athainaM saMnidhAvabhijapati , A te vAcamAsyAdade manasyAM hqdayAdadhi , azgAdazgAtte vAcamAdade yatra yatra nihitA vAktAM ta Adade , rudra nIlafikhaNDa vIra karmaNi karmaNi , imaM me pratisaMvAdinaM vqkSamivAfaninA jahi , adho vadAdharo vadAdhastAdbhUmyA vada , adhopratiriva kUTena nijasya nihito mayA , tatsatyaM yadahaM bravImyadharo matpadyasvAsau , iti 6 hiraNyabAhuH subhagA jitAkSyalaMkqtA madhye , devAnAmAsInArthaM mahyamavocatsvAhA , iti sabhAmAlabhya japati 7 mama pare mamApare mameyaM pqthivI mahI , mamAgnifcendra fca divyamarthamasAdhayanniva , iti pariSadamabhivI- यद्वो देवाः प्रपणं चराम देवा धनेन धनमिच्छमानाः । तस्मिन्सोमो रुचमा-दधात्वग्निरिन्द्र ?ो बृहस्पतिरीशानश्च । स्वाहा । इति १ अथातः क्रोधविनयनम् २ या त एषा रराट्या तनूर्मन्योर्मृद्धस्य नाशिनी तां देवा ब्रह्मचारिणो विनयन्तु सुमेधसः । यत्त एतन्मुखे मतं रराटमुदिव विध्यसि । अव द्यामिव धन्विनो हृदो मन्युं तनोमि ते । अहर्द्यौश्च पृथिवी च विधे क्रोधं नयामसि । गर्भमश्वतर्या इव । इति क्रुद्धमभिमन्त्रयते ३ अथातः संवादाभिजयनम् ४ निशायाम-न्तरागारेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा कणैराज्यमिश्रैर्जुहोति । अव-जिह्व निजिह्विकाव त्वा हविषा यजे । यथाहमुत्तरो वदाम्यधरो वदसौ वदा । स्वाहा । इति ५ अथैनं संनिधावभिजपति । आ ते वाचमास्याददे मनस्यां हृदयादधि । अङ्गादङ्गात्ते वाचमाददे यत्र यत्र निहिता वाक्तां त आददे । रुद्र नीलशिखण्ड वीर कर्मणि कर्मणि । इमं मे प्रतिसंवादिनं वृक्षमिवाशनिना जहि । अधो वदाधरो वदाधस्ताद्भूम्या वद । अधोप्रतिरिव कूटेन निजस्य निहितो मया । तत्सत्यं यदहं ब्रवीम्यधरो मत्पद्यस्वासौ । इति ६ हिरण्यबाहुः सुभगा जिताक्ष्यलंकृता मध्ये । देवानामासीनार्थं मह्यमवोचत्स्वाहा । इति सभामालभ्य जपति ७ मम परे ममापरे ममेयं पृथिवी मही । ममाग्निश्चेन्द्र श्च दिव्यमर्थमसाधयन्निव । इति परिषदमभिवी- यद्वो देवाः प्रपणं चराम देवा धनेन धनमिच्छमानाः । तस्मिन्सोमो रुचमा-दधात्वग्निरिन्द्रो बृहस्पतिरीशानश्च । स्वाहा । इति १ अथातः क्रोधविनयनम् २ या त एषा रराट्या तनूर्मन्योर्मृद्धस्य नाशिनी तां देवा ब्रह्मचारिणो विनयन्तु सुमेधसः । यत्त एतन्मुखे मतं रराटमुदिव विध्यसि । अव द्यामिव धन्विनो हृदो मन्युं तनोमि ते । अहर्द्यौश्च पृथिवी च विधे क्रोधं नयामसि । गर्भमश्वतर्या इव । इति क्रुद्धमभिमन्त्रयते ३ अथातः संवादाभिजयनम् ४ निशायाम-न्तरागारेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा कणैराज्यमिश्रैर्जुहोति । अव-जिह्व निजिह्विकाव त्वा हविषा यजे । यथाहमुत्तरो वदाम्यधरो वदसौ वदा । स्वाहा । इति ५ अथैनं संनिधावभिजपति । आ ते वाचमास्याददे मनस्यां हृदयादधि । अङ्गादङ्गात्ते वाचमाददे यत्र यत्र निहिता वाक्तां त आददे । रुद्र नीलशिखण्ड वीर कर्मणि कर्मणि । इमं मे प्रतिसंवादिनं वृक्षमिवाशनिना जहि । अधो वदाधरो वदाधस्ताद्भूम्या वद । अधोप्रतिरिव कूटेन निजस्य निहितो मया । तत्सत्यं यदहं ब्रवीम्यधरो मत्पद्यस्वासौ । इति ६ हिरण्यबाहुः सुभगा जिताक्ष्यलंकृता मध्ये । देवानामासीनार्थं मह्यमवोचत्स्वाहा । इति सभामालभ्य जपति ७ मम परे ममापरे ममेयं पृथिवी मही । ममाग्निश्चेन्द्र श्च दिव्यमर्थमसाधयन्निव । इति परिषदमभिवी- jpe´´enmivD;top;' StokoÉ.Cz;dyet( 6 yid vO=;g[;d>yptTfl' yÃ;Ntár=;ÿdu v;yurev ) y]; vO=Stnuvw y] v;s a;po b;/Nt;' inA³it' pr;cw" ) it jpe´´enmivD;t' flmÉ.ptet( 7 nm" pÉqWde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y pÉqWde ) it ctuãpqmv£My jpit 8 nm" pxuWde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y pxuWde ) it xÕõt* 9 nm" spRsde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y spRsde ) it spRsO¢e 10 nmoNtár=sde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y;Ntár=sde ) it jpe´´en' s'vtRv;t a;gCz¹t( 11 nmoPsuWde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y;PsuWde ) it ndImudNvtImvg;ç jpit 12 nmStTsde v;teWve ¨{ ;y nmo ¨{ ;y tTsde ) it Éc]' dex' devyjn' vnSpit' v;£My jpit 13 sUy;R>yuidtohin n;XnIy;Ã;GytohiStϼt( 14 sUy;RÉ.inm[uÿ_o r;];vevm( 15 n yUpmupSpOxet( ) y´upSpOxe¶uár·' yDSy p[itmuIt ) y´ekmupSpOxet( ) EW te v;yo ) it b[Uy;´id Ã* ) Et* te v;yU ) it yid bôn( ) Ete te v;yv" ) it 16 ainôt' párôt' pár·t' xkÚnw ¨idt' c yt( ) mOgSy êtm+,y; tidÃWÎo .y;mÉs ) Ty?v;nmÉ.p[v[jïpit 17 ¬í;tev xkÚne s;m g;yÉs b[÷pu] v svneWu x'sÉs ) SviSt n" xkÚne aStu ²xvo n" sumn; .v ) TynÉ.p[et' xkÚn' p[itjpit 18 ydetºËt;NyNv;ivXy dwvI' v;c' vdÉs ) iÃWto n" pr;vd t;NmOTyo mOTyve ny ) TyekmOkm( 19 aq;Sm; ¬.yt a;dI¢muLmukù t;' idx' p[it inrSyit ) a¦e aɦn; s'vdSv mOTyo mOTyun; s'vdSv ) Typ ¬pSpOXy 20 aqwnmupitÏte ) iv.UrÉs p[v;h," ) Tyeten;nuv;kn japedyadyenamavijxAtopAM stokobhicchAdayet 6 yadi vqkSAgrAdabhyapatatphalaM yadvAntarikSAttadu vAyureva , yatrA vqkSastanuvai yatra vAsa Apo bAdhantAM nirqtiM parAcaiH , iti japedyadyenamavijxAtaM phalamabhipatet 7 namaH pathiSade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?Aya pathiSade , iti catuSpathamavakramya japati 8 namaH pafuSade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?Aya pafuSade , iti fakqddhatau 9 namaH sarpasade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?Aya sarpasade , iti sarpasqpte 10 namontarikSasade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?AyAntarikSasade , iti japedyadyenaM saMvartavAta Agacchet 11 namopsuSade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?AyApsuSade , iti nadImudanvatImavagAhya japati 12 namastatsade vAteSave rudra ?Aya namo rudra ?Aya tatsade , iti citraM defaM devayajanaM vanaspatiM vAkramya japati 13 sUryAbhyuditohani nAfnIyAdvAgyatohastiSThet 14 sUryAbhinimrukto rAtrAvevam 15 na yUpamupaspqfet , yadyupaspqfedduriSTaM yajxasya pratimuxcIta , yadyekamupaspqfet , eSa te vAyo , iti brUyAdyadi dvau , etau te vAyU , iti yadi bahUn , ete te vAyavaH , iti 16 anihUtaM parihUtaM pariSTutaM fakunai ruditaM ca yat , mqgasya fqtamakSNayA taddviSadbhyo bhayAmasi , ityadhvAnamabhipravrajaxjapati 17 udgAteva fakune sAma gAyasi brahmaputra iva savaneSu faMsasi , svasti naH fakune astu fivo naH sumanA bhava , ityanabhipretaM fakunaM pratijapati 18 yadetadbhUtAnyanvAvifya daivIM vAcaM vadasi , dviSato naH parAvada tAnmqtyo mqtyave naya , ityekamqkam 19 athAsmA ubhayata AdIptamulmukaM tAM difaM prati nirasyati , agne agninA saMvadasva mqtyo mqtyunA saMvadasva , ityapa upaspqfya 20 athainamupatiSThate , vibhUrasi pravAhaNaH , ityetenAnuvAkena japedyadyenamavijxAtopAM stokobhicchAdayet 6 yadi vqkSAgrAdabhyapatatphalaM yadvAntarikSAttadu vAyureva , yatrA vqkSastanuvai yatra vAsa Apo bAdhantAM nirqtiM parAcaiH , iti japedyadyenamavijxAtaM phalamabhipatet 7 namaH pathiSade vAteSave rudrA ya namo rudrA ya pathiSade , iti catuSpathamavakramya japati 8 namaH pafuSade vAteSave rudrA ya namo rudrA ya pafuSade , iti fakqddhatau 9 namaH sarpasade vAteSave rudrA ya namo rudrA ya sarpasade , iti sarpasqpte 10 namontarikSasade vAteSave rudrA ya namo rudrA yAntarikSasade , iti japedyadyenaM saMvartavAta Agacchet 11 namopsuSade vAteSave rudrA ya namo rudrA yApsuSade , iti nadImudanvatImavagAhya japati 12 namastatsade vAteSave rudrA ya namo rudrA ya tatsade , iti citraM defaM devayajanaM vanaspatiM vAkramya japati 13 sUryAbhyuditohani nAfnIyAdvAgyatohastiSThet 14 sUryAbhinimrukto rAtrAvevam 15 na yUpamupaspqfet , yadyupaspqfedduriSTaM yajxasya pratimuxcIta , yadyekamupaspqfet , eSa te vAyo , iti brUyAdyadi dvau , etau te vAyU , iti yadi bahUn , ete te vAyavaH , iti 16 anihUtaM parihUtaM pariSTutaM fakunai ruditaM ca yat , mqgasya fqtamakSNayA taddviSadbhyo bhayAmasi , ityadhvAnamabhipravrajaxjapati 17 udgAteva fakune sAma gAyasi brahmaputra iva savaneSu faMsasi , svasti naH fakune astu fivo naH sumanA bhava , ityanabhipretaM fakunaM pratijapati 18 yadetadbhUtAnyanvAvifya daivIM vAcaM vadasi , dviSato naH parAvada tAnmqtyo mqtyave naya , ityekamqkam 19 athAsmA ubhayata AdIptamulmukaM tAM difaM prati nirasyati , agne agninA saMvadasva mqtyo mqtyunA saMvadasva , ityapa upaspqfya 20 athainamupatiSThate , vibhUrasi pravAhaNaH , ityetenAnuvAkena जपेद्यद्येनमविज्ञातोपां स्तोकोभिच्छादयेत् ६ यदि वृक्षाग्रादभ्यपतत्फलं यद्वान्तरिक्षात्तदु वायुरेव । यत्रा वृक्षस्तनुवै यत्र वास आपो बाधन्तां निरृतिं पराचैः । इति जपेद्यद्येनमविज्ञातं फलमभिपतेत् ७ नमः पथिषदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ाय पथिषदे । इति चतुष्पथमवक्रम्य जपति ८ नमः पशुषदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ाय पशुषदे । इति शकृद्धतौ ९ नमः सर्पसदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ाय सर्पसदे । इति सर्पसृप्ते १० नमोन्तरिक्षसदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ायान्तरिक्षसदे । इति जपेद्यद्येनं संवर्तवात आगच्छेत् ११ नमोप्सुषदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ायाप्सुषदे । इति नदीमुदन्वतीमवगाह्य जपति १२ नमस्तत्सदे वातेषवे रुद्र ?ाय नमो रुद्र ?ाय तत्सदे । इति चित्रं देशं देवयजनं वनस्पतिं वाक्रम्य जपति १३ सूर्याभ्युदितोहनि नाश्नीयाद्वाग्यतोहस्तिष्ठेत् १४ सूर्याभिनिम्रुक्तो रात्रावेवम् १५ न यूपमुपस्पृशेत् । यद्युपस्पृशेद्दुरिष्टं यज्ञस्य प्रतिमुञ्चीत । यद्येकमुपस्पृशेत् । एष ते वायो । इति ब्रूयाद्यदि द्वौ । एतौ ते वायू । इति यदि बहून् । एते ते वायवः । इति १६ अनिहूतं परिहूतं परिष्टुतं शकुनै रुदितं च यत् । मृगस्य शृतमक्ष्णया तद्द्विषद्भ्यो भयामसि । इत्यध्वानमभिप्रव्रजञ्जपति १७ उद्गातेव शकुने साम गायसि ब्रह्मपुत्र इव सवनेषु शंससि । स्वस्ति नः शकुने अस्तु शिवो नः सुमना भव । इत्यनभिप्रेतं शकुनं प्रतिजपति १८ यदेतद्भूतान्यन्वाविश्य दैवीं वाचं वदसि । द्विषतो नः परावद तान्मृत्यो मृत्यवे नय । इत्येकमृकम् १९ अथास्मा उभयत आदीप्तमुल्मुकं तां दिशं प्रति निरस्यति । अग्ने अग्निना संवदस्व मृत्यो मृत्युना संवदस्व । इत्यप उपस्पृश्य २० अथैनमुपतिष्ठते । विभूरसि प्रवाहणः । इत्येतेनानुवाकेन जपेद्यद्येनमविज्ञातोपां स्तोकोभिच्छादयेत् ६ यदि वृक्षाग्रादभ्यपतत्फलं यद्वान्तरिक्षात्तदु वायुरेव । यत्रा वृक्षस्तनुवै यत्र वास आपो बाधन्तां निरृतिं पराचैः । इति जपेद्यद्येनमविज्ञातं फलमभिपतेत् ७ नमः पथिषदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा य पथिषदे । इति चतुष्पथमवक्रम्य जपति ८ नमः पशुषदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा य पशुषदे । इति शकृद्धतौ ९ नमः सर्पसदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा य सर्पसदे । इति सर्पसृप्ते १० नमोन्तरिक्षसदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा यान्तरिक्षसदे । इति जपेद्यद्येनं संवर्तवात आगच्छेत् ११ नमोप्सुषदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा याप्सुषदे । इति नदीमुदन्वतीमवगाह्य जपति १२ नमस्तत्सदे वातेषवे रुद्रा य नमो रुद्रा य तत्सदे । इति चित्रं देशं देवयजनं वनस्पतिं वाक्रम्य जपति १३ सूर्याभ्युदितोहनि नाश्नीयाद्वाग्यतोहस्तिष्ठेत् १४ सूर्याभिनिम्रुक्तो रात्रावेवम् १५ न यूपमुपस्पृशेत् । यद्युपस्पृशेद्दुरिष्टं यज्ञस्य प्रतिमुञ्चीत । यद्येकमुपस्पृशेत् । एष ते वायो । इति ब्रूयाद्यदि द्वौ । एतौ ते वायू । इति यदि बहून् । एते ते वायवः । इति १६ अनिहूतं परिहूतं परिष्टुतं शकुनै रुदितं च यत् । मृगस्य शृतमक्ष्णया तद्द्विषद्भ्यो भयामसि । इत्यध्वानमभिप्रव्रजञ्जपति १७ उद्गातेव शकुने साम गायसि ब्रह्मपुत्र इव सवनेषु शंससि । स्वस्ति नः शकुने अस्तु शिवो नः सुमना भव । इत्यनभिप्रेतं शकुनं प्रतिजपति १८ यदेतद्भूतान्यन्वाविश्य दैवीं वाचं वदसि । द्विषतो नः परावद तान्मृत्यो मृत्यवे नय । इत्येकमृकम् १९ अथास्मा उभयत आदीप्तमुल्मुकं तां दिशं प्रति निरस्यति । अग्ने अग्निना संवदस्व मृत्यो मृत्युना संवदस्व । इत्यप उपस्पृश्य २० अथैनमुपतिष्ठते । विभूरसि प्रवाहणः । इत्येतेनानुवाकेन ydIiWto yid v; Svk;mI .ye@ko vdit v;cmet;m( ) t;ÉmN{ ;¦I b[÷,; s'ivd;n* ²xv;mSm>y' Õ,ut' gOheWu ) it sl;vOk¡m( 1 p[s;yR sKQy* ptÉs sVym²= inpeip c ) meh kSy cn;mmt( ) it xkÚinm( 2 ihrNyp=" xkÚindeRv;n;' vsit'gm" ) g[;m' p[d²=,' ÕTv; SviSt no vd k*²xk ) it ip©l;m( 3 punm;RmwiTv²N{ y' punr;yu" pun.Rg" ) punb[;R÷,mwtu m; pun{ Riv,mwtu m; ) it aqwte É/iã,y;so a¦yo yq;Sq;n' kLpNt;Émhwv ) Sv;h; ) punmR a;Tm; punr;yur;g;Tpun" p[;," punr;kËtm;g;t( ) vw;nro riXmÉ.v;RvO/;noNtiStÏtu me mnomOtSy ktu" ) Sv;h; ) yd¥m´te s;y' n tTp[;trvit =u/" ) sv| tdSm;Nm; ih'sI¥ ih ti¶v; dëxe idv" ) Sv;h; ) TynÉ.p[et' SvÒ' ë; itlw-r;JyÉmÅwjuRhoit 4 aqwt;NyºÚtp[;yÉÿ;in .v²Nt ) kÚPTv; kpot ¬p;iv=t( ) m?v;g;r ¬p;iv=t( ) g*g;Rm/wWIt( ) SqU,; Vyr*=It( ) vLmIk ¬dw=IidTyev'åp;É, 5 s pUv;Rð¼ ;t" p[ytvS]oh"=;Nto b[;÷,s'.;WoNtr;g;reɦmupsm;/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; juhoit ) m' me v¨, ) tæv; y;Ém ) Tv' no a¦e ) s Tv' no a¦e ) Tvm¦e ay;És ) p[j;pte ) ydSy kmR,oTyrIárcm( ) it c ) a]wk jy;>y;t;n;-n[;·^.Ot Tyupju×it yq; purSt;t( ) b[;÷,;n¥en párivãy pu yadISito yadi vA svakAmI bhayeDako vadati vAcametAm , tAmindra ?AgnI brahmaNA saMvidAnau fivAmasmabhyaM kqNutaM gqheSu , iti salAvqkIm 1 prasArya sakthyau patasi savyamakSi nipepi ca , meha kasya canAmamat , iti fakunim 2 hiranyapakSaH fakunirdevAnAM vasatiMgamaH , grAmaM pradakSiNaM kqtvA svasti no vada kaufika , iti pizgalAm 3 punarmAmaitvindri yaM punarAyuH punarbhagaH , punarbrAhmaNamaitu mA punardra viNamaitu mA , iti athaite dhiSNiyAso agnayo yathAsthAnaM kalpantAmihaiva , svAhA , punarma AtmA punarAyurAgAtpunaH prANaH punarAkUtamAgAt , vaifvAnaro rafmibhirvAvqdhAnontastiSThatu me manomqtasya ketuH , svAhA , yadannamadyate sAyaM na tatprAtaravati kSudhaH , sarvaM tadasmAnmA hiMsInna hi taddivA dadqfe divaH , svAhA , ityanabhipretaM svapnaM dqSTvA tilai-rAjyamifrairjuhoti 4 athaitAnyadbhutaprAyafcittAni bhavanti , kuptvA kapota upAvikSat , madhvAgAra upAvikSat , gaurgAmadhaiSIt , sthUNA vyaraukSIt , valmIka udaikSIdityevaMrUpANi 5 sa pUrvAhNe snAtaH prayatavastrohaHkSAnto brAhmaNasaMbhASontarAgAregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA juhoti , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnA-nrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM sva- yadISito yadi vA svakAmI bhayeDako vadati vAcametAm , tAmindrA gnI brahmaNA saMvidAnau fivAmasmabhyaM kqNutaM gqheSu , iti salAvqkIm 1 prasArya sakthyau patasi savyamakSi nipepi ca , meha kasya canAmamat , iti fakunim 2 hiranyapakSaH fakunirdevAnAM vasatiMgamaH , grAmaM pradakSiNaM kqtvA svasti no vada kaufika , iti pizgalAm 3 punarmAmaitvindri yaM punarAyuH punarbhagaH , punarbrAhmaNamaitu mA punardra viNamaitu mA , iti athaite dhiSNiyAso agnayo yathAsthAnaM kalpantAmihaiva , svAhA , punarma AtmA punarAyurAgAtpunaH prANaH punarAkUtamAgAt , vaifvAnaro rafmibhirvAvqdhAnontastiSThatu me manomqtasya ketuH , svAhA , yadannamadyate sAyaM na tatprAtaravati kSudhaH , sarvaM tadasmAnmA hiMsInna hi taddivA dadqfe divaH , svAhA , ityanabhipretaM svapnaM dqSTvA tilai-rAjyamifrairjuhoti 4 athaitAnyadbhutaprAyafcittAni bhavanti , kuptvA kapota upAvikSat , madhvAgAra upAvikSat , gaurgAmadhaiSIt , sthUNA vyaraukSIt , valmIka udaikSIdityevaMrUpANi 5 sa pUrvAhNe snAtaH prayatavastrohaHkSAnto brAhmaNasaMbhASontarAgAregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA juhoti , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnA-nrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM sva- यदीषितो यदि वा स्वकामी भयेडको वदति वाचमेताम् । तामिन्द्र ?ाग्नी ब्रह्मणा संविदानौ शिवामस्मभ्यं कृणुतं गृहेषु । इति सलावृकीम् १ प्रसार्य सक्थ्यौ पतसि सव्यमक्षि निपेपि च । मेह कस्य चनाममत् । इति शकुनिम् २ हिरन्यपक्षः शकुनिर्देवानां वसतिंगमः । ग्रामं प्रदक्षिणं कृत्वा स्वस्ति नो वद कौशिक । इति पिङ्गलाम् ३ पुनर्मामैत्विन्द्रि यं पुनरायुः पुनर्भगः । पुनर्ब्राह्मणमैतु मा पुनर्द्र विणमैतु मा । इति अथैते धिष्णियासो अग्नयो यथास्थानं कल्पन्तामिहैव । स्वाहा । पुनर्म आत्मा पुनरायुरागात्पुनः प्राणः पुनराकूतमागात् । वैश्वानरो रश्मिभिर्वावृधानोन्तस्तिष्ठतु मे मनोमृतस्य केतुः । स्वाहा । यदन्नमद्यते सायं न तत्प्रातरवति क्षुधः । सर्वं तदस्मान्मा हिंसीन्न हि तद्दिवा ददृशे दिवः । स्वाहा । इत्यनभिप्रेतं स्वप्नं दृष्ट्वा तिलै-राज्यमिश्रैर्जुहोति ४ अथैतान्यद्भुतप्रायश्चित्तानि भवन्ति । कुप्त्वा कपोत उपाविक्षत् । मध्वागार उपाविक्षत् । गौर्गामधैषीत् । स्थूणा व्यरौक्षीत् । वल्मीक उदैक्षीदित्येवंरूपाणि ५ स पूर्वाह्णे स्नातः प्रयतवस्त्रोहःक्षान्तो ब्राह्मणसंभाषोन्तरागारेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा जुहोति । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्याताना-न्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्व- यदीषितो यदि वा स्वकामी भयेडको वदति वाचमेताम् । तामिन्द्रा ग्नी ब्रह्मणा संविदानौ शिवामस्मभ्यं कृणुतं गृहेषु । इति सलावृकीम् १ प्रसार्य सक्थ्यौ पतसि सव्यमक्षि निपेपि च । मेह कस्य चनाममत् । इति शकुनिम् २ हिरन्यपक्षः शकुनिर्देवानां वसतिंगमः । ग्रामं प्रदक्षिणं कृत्वा स्वस्ति नो वद कौशिक । इति पिङ्गलाम् ३ पुनर्मामैत्विन्द्रि यं पुनरायुः पुनर्भगः । पुनर्ब्राह्मणमैतु मा पुनर्द्र विणमैतु मा । इति अथैते धिष्णियासो अग्नयो यथास्थानं कल्पन्तामिहैव । स्वाहा । पुनर्म आत्मा पुनरायुरागात्पुनः प्राणः पुनराकूतमागात् । वैश्वानरो रश्मिभिर्वावृधानोन्तस्तिष्ठतु मे मनोमृतस्य केतुः । स्वाहा । यदन्नमद्यते सायं न तत्प्रातरवति क्षुधः । सर्वं तदस्मान्मा हिंसीन्न हि तद्दिवा ददृशे दिवः । स्वाहा । इत्यनभिप्रेतं स्वप्नं दृष्ट्वा तिलै-राज्यमिश्रैर्जुहोति ४ अथैतान्यद्भुतप्रायश्चित्तानि भवन्ति । कुप्त्वा कपोत उपाविक्षत् । मध्वागार उपाविक्षत् । गौर्गामधैषीत् । स्थूणा व्यरौक्षीत् । वल्मीक उदैक्षीदित्येवंरूपाणि ५ स पूर्वाह्णे स्नातः प्रयतवस्त्रोहःक्षान्तो ब्राह्मणसंभाषोन्तरागारेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा जुहोति । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्याताना-न्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्व- N{ ;¦I v" p[Sq;pyt;mÉn;vÉ.r=t;m( ) bOhSpitvoR gop;l" pUW; v" pun¨d;jtu ) it g;" p[itÏm;n; anumN]yte ) pUW; g; aNvetu n" ) it c 1 m; y; g;v a;gm¥y+m; büsUvrI" ) n´ v §vNtu smu{ v iniWNtu ) it g; a;ytI" p[tI=te 2 s'Sq; Sq s'Sq; vo .Uy;Sq;Cyut; Sq m; m; Cyo!(v' m;h' .vtI>y*WI" ) it s'iSqt;" 3 èj;R v" pXy;MyUj;R m; pXyt ) it goÏgt;" ) sh§poW' v" puãy;sm( ) it c 4 ato gv;' m?yeɦmupsm;/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; pys; juhoit ) ¬¶IPySv j;tvedopßÉ¥A³it' mm ) pxU' mçm;vh jIvn' c idxo idx ) Sv;h; ) m; no ih'sIÆ;tvedo g;m' pu¨W' jgt( ) aÉb.[d¦ a;gih ÉÅy; m; párp;ty ) Sv;h; ) ap;Émd' Nyynm( ) nmSte hrse xoÉcWe ) it c 5 m' me v¨, ) tæv; y;Ém ) Tv' no a¦e ) s Tv' no a¦e ) Tvm¦e ay;És ) p[j;pte ) ydSy kmR,oTyrIárcm( ) it c ) a]wk jy;>y;t;n;n[;·^.Ot Tyupju×it indra ?AgnI vaH prasthApayatAmafvinAvabhirakSatAm , bqhaspatirvo gopAlaH pUSA vaH punarudAjatu , iti gAH pratiSThamAnA anumantrayate , pUSA gA anvetu naH , iti ca 1 imA yA gAva AgamannayakSmA bahusUvarIH , nadya iva sravantu samudra iva niSixcantu , iti gA AyatIH pratIkSate 2 saMsthA stha saMsthA vo bhUyAsthAcyutA stha mA mA cyoDhvaM mAhaM bhavatIbhyafcauSIH , iti saMsthitAH 3 UrjA vaH pafyAmyUrjA mA pafyata , iti goSThagatAH , sahasrapoSaM vaH puSyAsam , iti ca 4 ato gavAM madhyegnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA payasA juhoti , uddIpyasva jAtavedopaghnannirqtiM mama , pafUMfca mahyamAvaha jIvanaM ca difo difa , svAhA , mA no hiMsIjjAtavedo gAmafvaM puruSaM jagat , abibhradagna Agahi friyA mA paripAtaya , svAhA , apAmidaM nyayanam , namaste harase fociSe , iti ca 5 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati indrA gnI vaH prasthApayatAmafvinAvabhirakSatAm , bqhaspatirvo gopAlaH pUSA vaH punarudAjatu , iti gAH pratiSThamAnA anumantrayate , pUSA gA anvetu naH , iti ca 1 imA yA gAva AgamannayakSmA bahusUvarIH , nadya iva sravantu samudra iva niSixcantu , iti gA AyatIH pratIkSate 2 saMsthA stha saMsthA vo bhUyAsthAcyutA stha mA mA cyoDhvaM mAhaM bhavatIbhyafcauSIH , iti saMsthitAH 3 UrjA vaH pafyAmyUrjA mA pafyata , iti goSThagatAH , sahasrapoSaM vaH puSyAsam , iti ca 4 ato gavAM madhyegnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA payasA juhoti , uddIpyasva jAtavedopaghnannirqtiM mama , pafUMfca mahyamAvaha jIvanaM ca difo difa , svAhA , mA no hiMsIjjAtavedo gAmafvaM puruSaM jagat , abibhradagna Agahi friyA mA paripAtaya , svAhA , apAmidaM nyayanam , namaste harase fociSe , iti ca 5 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati इन्द्र ?ाग्नी वः प्रस्थापयतामश्विनावभिरक्षताम् । बृहस्पतिर्वो गोपालः पूषा वः पुनरुदाजतु । इति गाः प्रतिष्ठमाना अनुमन्त्रयते । पूषा गा अन्वेतु नः । इति च १ इमा या गाव आगमन्नयक्ष्मा बहुसूवरीः । नद्य इव स्रवन्तु समुद्र इव निषिञ्चन्तु । इति गा आयतीः प्रतीक्षते २ संस्था स्थ संस्था वो भूयास्थाच्युता स्थ मा मा च्योढ्वं माहं भवतीभ्यश्चौषीः । इति संस्थिताः ३ ऊर्जा वः पश्याम्यूर्जा मा पश्यत । इति गोष्ठगताः । सहस्रपोषं वः पुष्यासम् । इति च ४ अतो गवां मध्येग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा पयसा जुहोति । उद्दीप्यस्व जातवेदोपघ्नन्निरृतिं मम । पशूंश्च मह्यमावह जीवनं च दिशो दिश । स्वाहा । मा नो हिंसीज्जातवेदो गामश्वं पुरुषं जगत् । अबिभ्रदग्न आगहि श्रिया मा परिपातय । स्वाहा । अपामिदं न्ययनम् । नमस्ते हरसे शोचिषे । इति च ५ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति इन्द्रा ग्नी वः प्रस्थापयतामश्विनावभिरक्षताम् । बृहस्पतिर्वो गोपालः पूषा वः पुनरुदाजतु । इति गाः प्रतिष्ठमाना अनुमन्त्रयते । पूषा गा अन्वेतु नः । इति च १ इमा या गाव आगमन्नयक्ष्मा बहुसूवरीः । नद्य इव स्रवन्तु समुद्र इव निषिञ्चन्तु । इति गा आयतीः प्रतीक्षते २ संस्था स्थ संस्था वो भूयास्थाच्युता स्थ मा मा च्योढ्वं माहं भवतीभ्यश्चौषीः । इति संस्थिताः ३ ऊर्जा वः पश्याम्यूर्जा मा पश्यत । इति गोष्ठगताः । सहस्रपोषं वः पुष्यासम् । इति च ४ अतो गवां मध्येग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा पयसा जुहोति । उद्दीप्यस्व जातवेदोपघ्नन्निरृतिं मम । पशूंश्च मह्यमावह जीवनं च दिशो दिश । स्वाहा । मा नो हिंसीज्जातवेदो गामश्वं पुरुषं जगत् । अबिभ्रदग्न आगहि श्रिया मा परिपातय । स्वाहा । अपामिदं न्ययनम् । नमस्ते हरसे शोचिषे । इति च ५ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति p;É,g[h,;idrɦStm*p;snÉmTy;c=te 1 tiSmNgOç;É, km;RÉ, i£yNte 2 tSy*p;snen;iht;ɦTv' tq; p;vR,en c¨,; dxRpU,Rm;sy;ÉjTv' ceit 3 Ã;dx;h' iviCz¥" punr;/ey" 4 p[its':y;y v; sv;RNhom;ïuüy;t( 5 párÉÅt ¬õtevo²=te Ésktopo¢e 6 ¬duMbrx;%;É." Pl=x;%;É.v;R p[Cz;´ yq;l;.' tUã,I' s'.;r;Ns'.OTy y;ÉDk;Tk;Ï;dɦ' mÉqTv; l*ik-kù v;úTy ste ÕTv; p[JvlÉyTv;>y;d/;it 7 .U.uRv" suvro' p[itÏ ) it 8 aqwnmɦmupsm;/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; ù ÉmNd;ütI juhoit ) yNm a;Tmno inNd;.Ut( ) punrɦ=urd;t( ) it 9 it§StNtum-tIjuRhoit ) tNtu' tNvn( ) ¬?ySv;¦e ) ]yiS]'xÿNtv" ) it 10 ct§o>y;vitRnIjuRhoit ) a¦e>y;vitRn( ) a¦e ai©r" ) punåj;R ) sh rYy; ) it 11 Ekkxo Vy;útI" smSt; 12 üTv; ) ay;;¦eSynÉ.xStI sTyÉmævmy; aÉs ) ays; mns; /Otoys; hVymUihWey; no /eih .eWjm( ) Sv;h; ) Tyet;' mnSvtIm( 13 p[;j;pTy;' s¢vtI' c üTv; dxhot;r' mns;nu&Ty sg[h' üTv; ) m' me v¨, ) tæv; y;Ém ) Tv' no a¦e ) s Tv' no a¦e ) Tvm¦e ay;Ém ) p[j;pte ) ydSy kmR,oTyrIárcm( ) it c ) a]wk jy;>y;t;n;n[;·^.Ot Tyupju×it yq; pu¨St;t( 14 b[;÷,;n¥en párivãy pu pANigrahaNAdiragnistamaupAsanamityAcakSate 1 tasmingqhyANi karmANi kriyante 2 tasyaupAsanenAhitAgnitvaM tathA pArvaNena caruNA darfapUrNamAsayAjitvaM ceti 3 dvAdafAhaM vicchinnaH punarAdheyaH 4 pratisaMkhyAya vA sarvAnhomAxjuhuyAt 5 parifrita uddhatevokSite sikatopopte 6 udumbarafAkhAbhiH plakSafAkhAbhirvA pracchAdya yathAlAbhaM tUSNIM saMbhArAnsaMbhqtya yAjxikAtkASThAdagniM mathitvA lauki-kaM vAhqtya sate kqtvA prajvalayitvAbhyAdadhAti 7 bhUrbhuvaH suvaroM pratiSTha , iti 8 athainamagnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA dve mindAhutI juhoti , yanma Atmano nindAbhUt , punaragnifcakSuradAt , iti 9 tisrastantuma-tIrjuhoti , tantuM tanvan , udbudhyasvAgne , trayastriMfattantavaH , iti 10 catasrobhyAvartinIrjuhoti , agnebhyAvartin , agne azgiraH , punarUrjA , saha rayyA , iti 11 ekaikafo vyAhqtIH samastAfca 12 hutvA , ayAfcAgnesyanabhifastIfca satyamittvamayA asi , ayasA manasA dhqtoyasA havyamUhiSeyA no dhehi bheSajam , svAhA , ityetAM manasvatIm 13 prAjApatyAM saptavatIM ca hutvA dafahotAraM manasAnudrutya sagrahaM hutvA , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAmi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purustAt 14 brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastya-yanamqddhimiti vAcayitvA prasiddhamAgneyena sthAlIpAkena yajate 15 atra gurave varaM dadAti vAsasI dhenumanaDvAhaM vA 16 yadi prayAyAdvyAkhyAtamAtmannara-NyorvA samAropaNam 17 samidhi vA samAropayet 18 araNI kalpena khAdiraH pAlAfa audumbara Afvatthafca 19 atraikatarasminyatrAvasyettasmixchrotriyAgArA-dagnimAhqtyAjuhvAnaH , udbudhyasva , iti dvAbhyAM yasyAM samArUDhastAmAdadhAti 20 vyAkhyAto homakalpaH 21 yadi pArvaNo vicchidyeta tasminpAthikqtena yAjayet , yadi dvau vaifvAnarapAthikqtau , yadi bahUnpunarAdheyaH , yadi nA- pANigrahaNAdiragnistamaupAsanamityAcakSate 1 tasmingqhyANi karmANi kriyante 2 tasyaupAsanenAhitAgnitvaM tathA pArvaNena caruNA darfapUrNamAsayAjitvaM ceti 3 dvAdafAhaM vicchinnaH punarAdheyaH 4 pratisaMkhyAya vA sarvAnhomAxjuhuyAt 5 parifrita uddhatevokSite sikatopopte 6 udumbarafAkhAbhiH plakSafAkhAbhirvA pracchAdya yathAlAbhaM tUSNIM saMbhArAnsaMbhqtya yAjxikAtkASThAdagniM mathitvA lauki-kaM vAhqtya sate kqtvA prajvalayitvAbhyAdadhAti 7 bhUrbhuvaH suvarO pratiSTha , iti 8 athainamagnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA dve mindAhutI juhoti , yanma Atmano nindAbhUt , punaragnifcakSuradAt , iti 9 tisrastantuma-tIrjuhoti , tantuM tanvan , udbudhyasvAgne , trayastriMfattantavaH , iti 10 catasrobhyAvartinIrjuhoti , agnebhyAvartin , agne azgiraH , punarUrjA , saha rayyA , iti 11 ekaikafo vyAhqtIH samastAfca 12 hutvA , ayAfcAgnesyanabhifastIfca satyamittvamayA asi , ayasA manasA dhqtoyasA havyamUhiSeyA no dhehi bheSajam , svAhA , ityetAM manasvatIm 13 prAjApatyAM saptavatIM ca hutvA dafahotAraM manasAnudrutya sagrahaM hutvA , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAmi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purustAt 14 brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastya-yanamqddhimiti vAcayitvA prasiddhamAgneyena sthAlIpAkena yajate 15 atra gurave varaM dadAti vAsasI dhenumanaDvAhaM vA 16 yadi prayAyAdvyAkhyAtamAtmannara-NyorvA samAropaNam 17 samidhi vA samAropayet 18 araNI kalpena khAdiraH pAlAfa audumbara Afvatthafca 19 atraikatarasminyatrAvasyettasmixchrotriyAgArA-dagnimAhqtyAjuhvAnaH , udbudhyasva , iti dvAbhyAM yasyAM samArUDhastAmAdadhAti 20 vyAkhyAto homakalpaH 21 yadi pArvaNo vicchidyeta tasminpAthikqtena yAjayet , yadi dvau vaifvAnarapAthikqtau , yadi bahUnpunarAdheyaH , yadi nA- पाणिग्रहणादिरग्निस्तमौपासनमित्याचक्षते १ तस्मिन्गृह्याणि कर्माणि क्रियन्ते २ तस्यौपासनेनाहिताग्नित्वं तथा पार्वणेन चरुणा दर्शपूर्णमासयाजित्वं चेति ३ द्वादशाहं विच्छिन्नः पुनराधेयः ४ प्रतिसंख्याय वा सर्वान्होमाञ्जुहुयात् ५ परिश्रित उद्धतेवोक्षिते सिकतोपोप्ते ६ उदुम्बरशाखाभिः प्लक्षशाखाभिर्वा प्रच्छाद्य यथालाभं तूष्णीं संभारान्संभृत्य याज्ञिकात्काष्ठादग्निं मथित्वा लौकि-कं वाहृत्य सते कृत्वा प्रज्वलयित्वाभ्यादधाति ७ भूर्भुवः सुवरों प्रतिष्ठ । इति ८ अथैनमग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा द्वे मिन्दाहुती जुहोति । यन्म आत्मनो निन्दाभूत् । पुनरग्निश्चक्षुरदात् । इति ९ तिस्रस्तन्तुम-तीर्जुहोति । तन्तुं तन्वन् । उद्बुध्यस्वाग्ने । त्रयस्त्रिंशत्तन्तवः । इति १० चतस्रोभ्यावर्तिनीर्जुहोति । अग्नेभ्यावर्तिन् । अग्ने अङ्गिरः । पुनरूर्जा । सह रय्या । इति ११ एकैकशो व्याहृतीः समस्ताश्च १२ हुत्वा । अयाश्चाग्नेस्यनभिशस्तीश्च सत्यमित्त्वमया असि । अयसा मनसा धृतोयसा हव्यमूहिषेया नो धेहि भेषजम् । स्वाहा । इत्येतां मनस्वतीम् १३ प्राजापत्यां सप्तवतीं च हुत्वा दशहोतारं मनसानुद्रुत्य सग्रहं हुत्वा । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयामि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरुस्तात् १४ ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्य-यनमृद्धिमिति वाचयित्वा प्रसिद्धमाग्नेयेन स्थालीपाकेन यजते १५ अत्र गुरवे वरं ददाति वाससी धेनुमनड्वाहं वा १६ यदि प्रयायाद्व्याख्यातमात्मन्नर-ण्योर्वा समारोपणम् १७ समिधि वा समारोपयेत् १८ अरणी कल्पेन खादिरः पालाश औदुम्बर आश्वत्थश्च १९ अत्रैकतरस्मिन्यत्रावस्येत्तस्मिञ्छ्रोत्रियागारा-दग्निमाहृत्याजुह्वानः । उद्बुध्यस्व । इति द्वाभ्यां यस्यां समारूढस्तामादधाति २० व्याख्यातो होमकल्पः २१ यदि पार्वणो विच्छिद्येत तस्मिन्पाथिकृतेन याजयेत् । यदि द्वौ वैश्वानरपाथिकृतौ । यदि बहून्पुनराधेयः । यदि ना- पाणिग्रहणादिरग्निस्तमौपासनमित्याचक्षते १ तस्मिन्गृह्याणि कर्माणि क्रियन्ते २ तस्यौपासनेनाहिताग्नित्वं तथा पार्वणेन चरुणा दर्शपूर्णमासयाजित्वं चेति ३ द्वादशाहं विच्छिन्नः पुनराधेयः ४ प्रतिसंख्याय वा सर्वान्होमाञ्जुहुयात् ५ परिश्रित उद्धतेवोक्षिते सिकतोपोप्ते ६ उदुम्बरशाखाभिः प्लक्षशाखाभिर्वा प्रच्छाद्य यथालाभं तूष्णीं संभारान्संभृत्य याज्ञिकात्काष्ठादग्निं मथित्वा लौकि-कं वाहृत्य सते कृत्वा प्रज्वलयित्वाभ्यादधाति ७ भूर्भुवः सुवरॐ प्रतिष्ठ । इति ८ अथैनमग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा द्वे मिन्दाहुती जुहोति । यन्म आत्मनो निन्दाभूत् । पुनरग्निश्चक्षुरदात् । इति ९ तिस्रस्तन्तुम-तीर्जुहोति । तन्तुं तन्वन् । उद्बुध्यस्वाग्ने । त्रयस्त्रिंशत्तन्तवः । इति १० चतस्रोभ्यावर्तिनीर्जुहोति । अग्नेभ्यावर्तिन् । अग्ने अङ्गिरः । पुनरूर्जा । सह रय्या । इति ११ एकैकशो व्याहृतीः समस्ताश्च १२ हुत्वा । अयाश्चाग्नेस्यनभिशस्तीश्च सत्यमित्त्वमया असि । अयसा मनसा धृतोयसा हव्यमूहिषेया नो धेहि भेषजम् । स्वाहा । इत्येतां मनस्वतीम् १३ प्राजापत्यां सप्तवतीं च हुत्वा दशहोतारं मनसानुद्रुत्य सग्रहं हुत्वा । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयामि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरुस्तात् १४ ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्य-यनमृद्धिमिति वाचयित्वा प्रसिद्धमाग्नेयेन स्थालीपाकेन यजते १५ अत्र गुरवे वरं ददाति वाससी धेनुमनड्वाहं वा १६ यदि प्रयायाद्व्याख्यातमात्मन्नर-ण्योर्वा समारोपणम् १७ समिधि वा समारोपयेत् १८ अरणी कल्पेन खादिरः पालाश औदुम्बर आश्वत्थश्च १९ अत्रैकतरस्मिन्यत्रावस्येत्तस्मिञ्छ्रोत्रियागारा-दग्निमाहृत्याजुह्वानः । उद्बुध्यस्व । इति द्वाभ्यां यस्यां समारूढस्तामादधाति २० व्याख्यातो होमकल्पः २१ यदि पार्वणो विच्छिद्येत तस्मिन्पाथिकृतेन याजयेत् । यदि द्वौ वैश्वानरपाथिकृतौ । यदि बहून्पुनराधेयः । यदि ना- aq;t" pu'svnm( 1 tOtIye m;Sy;pUyRm;,p=e pu athAtaH puMsavanam 1 tqtIye mAsyApUryamANapakSe puNye nakSatregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA , dhAtA dadAtu no rayim , iti catasro dhAtrIrjuhoti , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotparIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA snAtAM prayatavastrAmalaMkqtAM brAhmaNasaMbhASAmapareNAgniM maNDalAgAre prAcImupavefya , vqSAsi , iti tasyA dakSiNe pANau yavamAdadhAti 2 ANDau sthaH , ityabhito yavaM sarSapau dhAnyamASau vA 3 fvAvqttat , iti dadhidra psam , tadenAM prAfayati 4 AcAntAyA udaramabhimqfati , AbhiSTvAhaM dafabhirabhimqfAmi dafamAsyAya sUtavai , iti 5 nyagrodhafqzgaM vA ghqtena kofakArIM vA praiyazgaveNa saMyAvena yUpafakalaM vottarapUrvasyAbhiSTeragniM vA nirmanthya mUrumUlopadhAnAyai dakSiNe nAsikAchidre praNayet 6 yadi garbhaH sravedAdre ?NAsyAH pANinA trirUrdhvaM nAbherunmArSTi , parAxcaM tvA nArvAxcaM tvaSTA badhnAtu bandhane , sa qtUnupavefya dafa mAso avIrahA , iti 7 vijananakAle kSipraprasavanam , firasta udakumbhaM nidhAya pattastUrya- athAtaH puMsavanam 1 tqtIye mAsyApUryamANapakSe puNye nakSatregnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA , dhAtA dadAtu no rayim , iti catasro dhAtrIrjuhoti , imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotparIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA snAtAM prayatavastrAmalaMkqtAM brAhmaNasaMbhASAmapareNAgniM maNDalAgAre prAcImupavefya , vqSAsi , iti tasyA dakSiNe pANau yavamAdadhAti 2 ANDau sthaH , ityabhito yavaM sarSapau dhAnyamASau vA 3 fvAvqttat , iti dadhidra psam , tadenAM prAfayati 4 AcAntAyA udaramabhimqfati , AbhiSTvAhaM dafabhirabhimqfAmi dafamAsyAya sUtavai , iti 5 nyagrodhafqzgaM vA ghqtena kofakArIM vA praiyazgaveNa saMyAvena yUpafakalaM vottarapUrvasyAbhiSTeragniM vA nirmanthya mUrumUlopadhAnAyai dakSiNe nAsikAchidre praNayet 6 yadi garbhaH sravedAdre rNA!syAH pANinA trirUrdhvaM nAbherunmArSTi , parAxcaM tvA nArvAxcaM tvaSTA badhnAtu bandhane , sa qtUnupavefya dafa mAso avIrahA , iti 7 vijananakAle kSipraprasavanam , firasta udakumbhaM nidhAya pattastUrya- अथातः पुंसवनम् १ तृतीये मास्यापूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा । धाता ददातु नो रयिम् । इति चतस्रो धात्रीर्जुहोति । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्परीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा स्नातां प्रयतवस्त्रामलंकृतां ब्राह्मणसंभाषामपरेणाग्निं मण्डलागारे प्राचीमुपवेश्य । वृषासि । इति तस्या दक्षिणे पाणौ यवमादधाति २ आण्डौ स्थः । इत्यभितो यवं सर्षपौ धान्यमाषौ वा ३ श्वावृत्तत् । इति दधिद्र प्सम् । तदेनां प्राशयति ४ आचान्ताया उदरमभिमृशति । आभिष्ट्वाहं दशभिरभिमृशामि दशमास्याय सूतवै । इति ५ न्यग्रोधशृङ्गं वा घृतेन कोशकारीं वा प्रैयङ्गवेण संयावेन यूपशकलं वोत्तरपूर्वस्याभिष्टेरग्निं वा निर्मन्थ्य मूरुमूलोपधानायै दक्षिणे नासिकाछिद्रे प्रणयेत् ६ यदि गर्भः स्रवेदाद्रे ?णास्याः पाणिना त्रिरूर्ध्वं नाभेरुन्मार्ष्टि । पराञ्चं त्वा नार्वाञ्चं त्वष्टा बध्नातु बन्धने । स ऋतूनुपवेश्य दश मासो अवीरहा । इति ७ विजननकाले क्षिप्रप्रसवनम् । शिरस्त उदकुम्भं निधाय पत्तस्तूर्य- अथातः पुंसवनम् १ तृतीये मास्यापूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रेग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा । धाता ददातु नो रयिम् । इति चतस्रो धात्रीर्जुहोति । इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्परीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा स्नातां प्रयतवस्त्रामलंकृतां ब्राह्मणसंभाषामपरेणाग्निं मण्डलागारे प्राचीमुपवेश्य । वृषासि । इति तस्या दक्षिणे पाणौ यवमादधाति २ आण्डौ स्थः । इत्यभितो यवं सर्षपौ धान्यमाषौ वा ३ श्वावृत्तत् । इति दधिद्र प्सम् । तदेनां प्राशयति ४ आचान्ताया उदरमभिमृशति । आभिष्ट्वाहं दशभिरभिमृशामि दशमास्याय सूतवै । इति ५ न्यग्रोधशृङ्गं वा घृतेन कोशकारीं वा प्रैयङ्गवेण संयावेन यूपशकलं वोत्तरपूर्वस्याभिष्टेरग्निं वा निर्मन्थ्य मूरुमूलोपधानायै दक्षिणे नासिकाछिद्रे प्रणयेत् ६ यदि गर्भः स्रवेदाद्रे र्णा!स्याः पाणिना त्रिरूर्ध्वं नाभेरुन्मार्ष्टि । पराञ्चं त्वा नार्वाञ्चं त्वष्टा बध्नातु बन्धने । स ऋतूनुपवेश्य दश मासो अवीरहा । इति ७ विजननकाले क्षिप्रप्रसवनम् । शिरस्त उदकुम्भं निधाय पत्तस्तूर्य- ip[y; /nSy .Uy; E/m;n; Sve vxe ) it 2 p[=;Ly d²=,' Stnm;/;pyit ) ay' kÚm;ro jr;' /ytu svRm;yuretu ) tSmw Stn' p[Py;ySv;yu" k¡itRvRcoR yxo blm( ) it 3 Evmuÿrm( 4 n;myit n ¨dit y] vy' vd;mo y] v;É.mOx;mÉs ) Tyu.;vÉ.mOXy;q;Syw ²xrSt ¬dkÚM.mipiht' ind/;it ) a;po gOheWu j;g[t yq; deveWu j;g[q ) EvmSyw supu];yw j;g[t ) it 5 Ã;dXy;' m;t;pu]* ;t" 6 xuCyg;r' kÚvR²Nt 7 ¬pinhRr²Nt sUitk;ɦmithrNTy*p;snm( 8 tmɦmupsm;-/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; ) /;t; dd;tu no rÉym( ) it Ã;dx;ütIjuRhoit ) ]yodxeTyekW;m( 9 m' me v¨, ) tæv; y;Ém ) Tv' no a¦e ) s Tv' no a¦e ) Tvm¦e ay;És ) p[j;pte ) ydSy kmR,oTyrIárcm( ) it c ) a]wk jy;>y;t;n;n[;·^.Ot Tyupju×it yq; purSt;t( ) b[;÷,;n¥en párivãy pu priyA dhanasya bhUyA edhamAnA sve vafe , iti 2 prakSAlya dakSiNaM stanamAdhApayati , ayaM kumAro jarAM dhayatu sarvamAyuretu , tasmai stanaM prapyAyasvAyuH kIrtirvarco yafo balam , iti 3 evamuttaram 4 nAmayati na rudati yatra vayaM vadAmo yatra vAbhimqfAmasi , ityubhAvabhimqfyAthAsyai firasta udakumbhamapihitaM nidadhAti , Apo gqheSu jAgrata yathA deveSu jAgratha , evamasyai suputrAyai jAgrata , iti 5 dvAdafyAM mAtAputrau snAtaH 6 fucyagAraM kurvanti 7 upanirharanti sUtikAgnimatiharantyaupAsanam 8 tamagnimupasamA-dhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA , dhAtA dadAtu no rayim , iti dvAdafAhutIrjuhoti , trayodafetyekeSAm 9 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA putrasya nAma dadhyAddvyakSaraM caturakSaraM vA ghoSavadAdyantarantasthaM dIrghAbhiniSThAnAntaM yatra vA svityupasargaH syAt , taddhi pratiSThitamiti vijxAyate 10 pitA mAte-tyagrebhivyAhareyAtAm , vijxAyate ca mama nAma prathamaM jAtaveda iti 11 dve nAmanI kuryAt , vijxAyate ca tasmAddvinAmA brAhmaNordhuka iti 12 nakSatranAma dvitIyaM syAdanyataradguhyaM syAt 13 anyatareNainamAmantrayIran 14 somayAjI tqtIyaM nAma kurvIteti vijxAyate 15 pravAsAdetyAgataM vA putramabhimqfati , somasya tvA dyumnenAbhimqfAmyagnestejasA sUryasya varcasA , iti 16 pafUnAM tvA huMkAreNAbhijighrAmyasAvAyuSe varcase hum , iti mUrdhnyabhijighrya 17 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agnirAyuSmAn , iti paxcabhiH paryAyaiH 18 AyuSTe vifvato dadhat , iti dakSiNe karNe japati priyA dhanasya bhUyA edhamAnA sve vafe , iti 2 prakSAlya dakSiNaM stanamAdhApayati , ayaM kumAro jarAM dhayatu sarvamAyuretu , tasmai stanaM prapyAyasvAyuH kIrtirvarco yafo balam , iti 3 evamuttaram 4 nAmayati na rudati yatra vayaM vadAmo yatra vAbhimqfAmasi , ityubhAvabhimqfyAthAsyai firasta udakumbhamapihitaM nidadhAti , Apo gqheSu jAgrata yathA deveSu jAgratha , evamasyai suputrAyai jAgrata , iti 5 dvAdafyAM mAtAputrau snAtaH 6 fucyagAraM kurvanti 7 upanirharanti sUtikAgnimatiharantyaupAsanam 8 tamagnimupasamA-dhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA , dhAtA dadAtu no rayim , iti dvAdafAhutIrjuhoti , trayodafetyekeSAm 9 imaM me varuNa , tattvA yAmi , tvaM no agne , sa tvaM no agne , tvamagne ayAsi , prajApate , yadasya karmaNotyarIricam , iti ca , atraike jayAbhyAtAnAnrASTrabhqta ityupajuhvati yathA purastAt , brAhmaNAnannena pariviSya puNyAhaM svastyayanamqddhimiti vAcayitvA putrasya nAma dadhyAddvyakSaraM caturakSaraM vA ghoSavadAdyantarantasthaM dIrghAbhiniSThAnAntaM yatra vA svityupasargaH syAt , taddhi pratiSThitamiti vijxAyate 10 pitA mAte-tyagrebhivyAhareyAtAm , vijxAyate ca mama nAma prathamaM jAtaveda iti 11 dve nAmanI kuryAt , vijxAyate ca tasmAddvinAmA brAhmaNordhuka iti 12 nakSatranAma dvitIyaM syAdanyataradguhyaM syAt 13 anyatareNainamAmantrayIran 14 somayAjI tqtIyaM nAma kurvIteti vijxAyate 15 pravAsAdetyAgataM vA putramabhimqfati , somasya tvA dyumnenAbhimqfAmyagnestejasA sUryasya varcasA , iti 16 pafUnAM tvA huMkAreNAbhijighrAmyasAvAyuSe varcase hum , iti mUÞryabhijighrya 17 athAsya dakSiNena hastena dakSiNaM hastaM sAzguSThaM gqhNAti , agnirAyuSmAn , iti paxcabhiH paryAyaiH 18 AyuSTe vifvato dadhat , iti dakSiNe karNe japati प्रिया धनस्य भूया एधमाना स्वे वशे । इति २ प्रक्षाल्य दक्षिणं स्तनमाधापयति । अयं कुमारो जरां धयतु सर्वमायुरेतु । तस्मै स्तनं प्रप्यायस्वायुः कीर्तिर्वर्चो यशो बलम् । इति ३ एवमुत्तरम् ४ नामयति न रुदति यत्र वयं वदामो यत्र वाभिमृशामसि । इत्युभावभिमृश्याथास्यै शिरस्त उदकुम्भमपिहितं निदधाति । आपो गृहेषु जाग्रत यथा देवेषु जाग्रथ । एवमस्यै सुपुत्रायै जाग्रत । इति ५ द्वादश्यां मातापुत्रौ स्नातः ६ शुच्यगारं कुर्वन्ति ७ उपनिर्हरन्ति सूतिकाग्निमतिहरन्त्यौपासनम् ८ तमग्निमुपसमा-धाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा । धाता ददातु नो रयिम् । इति द्वादशाहुतीर्जुहोति । त्रयोदशेत्येकेषाम् ९ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा पुत्रस्य नाम दध्याद्द्व्यक्षरं चतुरक्षरं वा घोषवदाद्यन्तरन्तस्थं दीर्घाभिनिष्ठानान्तं यत्र वा स्वित्युपसर्गः स्यात् । तद्धि प्रतिष्ठितमिति विज्ञायते १० पिता माते-त्यग्रेभिव्याहरेयाताम् । विज्ञायते च मम नाम प्रथमं जातवेद इति ११ द्वे नामनी कुर्यात् । विज्ञायते च तस्माद्द्विनामा ब्राह्मणोर्धुक इति १२ नक्षत्रनाम द्वितीयं स्यादन्यतरद्गुह्यं स्यात् १३ अन्यतरेणैनमामन्त्रयीरन् १४ सोमयाजी तृतीयं नाम कुर्वीतेति विज्ञायते १५ प्रवासादेत्यागतं वा पुत्रमभिमृशति । सोमस्य त्वा द्युम्नेनाभिमृशाम्यग्नेस्तेजसा सूर्यस्य वर्चसा । इति १६ पशूनां त्वा हुंकारेणाभिजिघ्राम्यसावायुषे वर्चसे हुम् । इति मूर्ध्न्यभिजिघ्र्य १७ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निरायुष्मान् । इति पञ्चभिः पर्यायैः १८ आयुष्टे विश्वतो दधत् । इति दक्षिणे कर्णे जपति प्रिया धनस्य भूया एधमाना स्वे वशे । इति २ प्रक्षाल्य दक्षिणं स्तनमाधापयति । अयं कुमारो जरां धयतु सर्वमायुरेतु । तस्मै स्तनं प्रप्यायस्वायुः कीर्तिर्वर्चो यशो बलम् । इति ३ एवमुत्तरम् ४ नामयति न रुदति यत्र वयं वदामो यत्र वाभिमृशामसि । इत्युभावभिमृश्याथास्यै शिरस्त उदकुम्भमपिहितं निदधाति । आपो गृहेषु जाग्रत यथा देवेषु जाग्रथ । एवमस्यै सुपुत्रायै जाग्रत । इति ५ द्वादश्यां मातापुत्रौ स्नातः ६ शुच्यगारं कुर्वन्ति ७ उपनिर्हरन्ति सूतिकाग्निमतिहरन्त्यौपासनम् ८ तमग्निमुपसमा-धाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा । धाता ददातु नो रयिम् । इति द्वादशाहुतीर्जुहोति । त्रयोदशेत्येकेषाम् ९ इमं मे वरुण । तत्त्वा यामि । त्वं नो अग्ने । स त्वं नो अग्ने । त्वमग्ने अयासि । प्रजापते । यदस्य कर्मणोत्यरीरिचम् । इति च । अत्रैके जयाभ्यातानान्राष्ट्रभृत इत्युपजुह्वति यथा पुरस्तात् । ब्राह्मणानन्नेन परिविष्य पुण्याहं स्वस्त्ययनमृद्धिमिति वाचयित्वा पुत्रस्य नाम दध्याद्द्व्यक्षरं चतुरक्षरं वा घोषवदाद्यन्तरन्तस्थं दीर्घाभिनिष्ठानान्तं यत्र वा स्वित्युपसर्गः स्यात् । तद्धि प्रतिष्ठितमिति विज्ञायते १० पिता माते-त्यग्रेभिव्याहरेयाताम् । विज्ञायते च मम नाम प्रथमं जातवेद इति ११ द्वे नामनी कुर्यात् । विज्ञायते च तस्माद्द्विनामा ब्राह्मणोर्धुक इति १२ नक्षत्रनाम द्वितीयं स्यादन्यतरद्गुह्यं स्यात् १३ अन्यतरेणैनमामन्त्रयीरन् १४ सोमयाजी तृतीयं नाम कुर्वीतेति विज्ञायते १५ प्रवासादेत्यागतं वा पुत्रमभिमृशति । सोमस्य त्वा द्युम्नेनाभिमृशाम्यग्नेस्तेजसा सूर्यस्य वर्चसा । इति १६ पशूनां त्वा हुंकारेणाभिजिघ्राम्यसावायुषे वर्चसे हुम् । इति मूÞर्यभिजिघ्र्य १७ अथास्य दक्षिणेन हस्तेन दक्षिणं हस्तं साङ्गुष्ठं गृह्णाति । अग्निरायुष्मान् । इति पञ्चभिः पर्यायैः १८ आयुष्टे विश्वतो दधत् । इति दक्षिणे कर्णे जपति aq;t" xUlgvm( 1 a;pUyRm;,p=e pu athAtaH fUlagavam 1 ApUryamANapakSe puNye nakSatregnimupasamAdhAya saMparistIrya payasi sthAlIpAkaM frapayitvAbhighAryodvAsyApareNAgniM dve kuTI kqtvA dakSiNasyAM fUlagavamAvAhayati , A tvA vahantu harayaH sacetasaH fvetairafvaiH saha ketumadbhiH , vAtAjirairbalavadbhirmanojavairAyAhi fIdhraM mama havyAya farvom , iti 2 uttarasyAM mIDhuSIm 3 madhye jayantam 4 yathoDhumudakAni pradAyopastIrNAbhighAritAMstrInodanAnkalpayitvA yathoDhamevopasparfayati , upaspqfatu mIDhvAnmIDhuSe svAhA , upaspqfatu mIDhuSI mIDhuSyai svAhA , jayanta upaspqfatu jayantAya svAhA , iti 5 vyAhqtiparyantaM kqtvauda-nAnabhyAhqtya juhoti , bhavAya devAya svAhA , rudra ?Aya devAya svAhA , farvAya devAya svAhA , IfAnAya devAya svAhA , pafupataye devAya svAhA , ugrAya devAya svAhA , bhImAya devAya svAhA , mahate devAya svAhA , iti 6 atha patnyodanasya patnyai juhoti , bhavasya devasya patnyai svAhA , rudra sya devasya patnyai svAhA , farvasya devasya patnyai svAhA , IfAnasya devasya patnyai svAhA , pafupaterdevasya patnyai svAhA , ugrasya devasya patnyai svAhA , bhImasya devasya patnyai svAhA , mahato devasya patnyai svAhA , iti 7 atha madhyamaudanasya juhoti , jayantAya svAhA , jayantAya svAhA , iti 8 atha sarvebhya odanebhyaH samavadAya sauviSTakqtIM juhoti , agnaye sviSTakqte svAhA , iti 9 abhita etamagniM gA sthApayanti yathA hUyamAnasya gandhamAjighreyuH 10 svasti naH pUrNamukhaM parikrAmantu , iti sarvataH pradakSiNaM parikramya , namaste rudra manyave , ityetairanuvAkairupatiSThate prathamottamAbhyAM vA athAtaH fUlagavam 1 ApUryamANapakSe puNye nakSatregnimupasamAdhAya saMparistIrya payasi sthAlIpAkaM frapayitvAbhighAryodvAsyApareNAgniM dve kuTI kqtvA dakSiNasyAM fUlagavamAvAhayati , A tvA vahantu harayaH sacetasaH fvetairafvaiH saha ketumadbhiH , vAtAjirairbalavadbhirmanojavairAyAhi fIdhraM mama havyAya farvom , iti 2 uttarasyAM mIDhuSIm 3 madhye jayantam 4 yathoDhumudakAni pradAyopastIrNAbhighAritAMstrInodanAnkalpayitvA yathoDhamevopasparfayati , upaspqfatu mIDhvAnmIDhuSe svAhA , upaspqfatu mIDhuSI mIDhuSyai svAhA , jayanta upaspqfatu jayantAya svAhA , iti 5 vyAhqtiparyantaM kqtvauda-nAnabhyAhqtya juhoti , bhavAya devAya svAhA , rudrA ya devAya svAhA , farvAya devAya svAhA , IfAnAya devAya svAhA , pafupataye devAya svAhA , ugrAya devAya svAhA , bhImAya devAya svAhA , mahate devAya svAhA , iti 6 atha patnyodanasya patnyai juhoti , bhavasya devasya patnyai svAhA , rudra sya devasya patnyai svAhA , farvasya devasya patnyai svAhA , IfAnasya devasya patnyai svAhA , pafupaterdevasya patnyai svAhA , ugrasya devasya patnyai svAhA , bhImasya devasya patnyai svAhA , mahato devasya patnyai svAhA , iti 7 atha madhyamaudanasya juhoti , jayantAya svAhA , jayantAya svAhA , iti 8 atha sarvebhya odanebhyaH samavadAya sauviSTakqtIM juhoti , agnaye sviSTakqte svAhA , iti 9 abhita etamagniM gA sthApayanti yathA hUyamAnasya gandhamAjighreyuH 10 svasti naH pUrNamukhaM parikrAmantu , iti sarvataH pradakSiNaM parikramya , namaste rudra manyave , ityetairanuvAkairupatiSThate prathamottamAbhyAM vA अथातः शूलगवम् १ आपूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रेग्निमुपसमाधाय संपरिस्तीर्य पयसि स्थालीपाकं श्रपयित्वाभिघार्योद्वास्यापरेणाग्निं द्वे कुटी कृत्वा दक्षिणस्यां शूलगवमावाहयति । आ त्वा वहन्तु हरयः सचेतसः श्वेतैरश्वैः सह केतुमद्भिः । वाताजिरैर्बलवद्भिर्मनोजवैरायाहि शीध्रं मम हव्याय शर्वोम् । इति २ उत्तरस्यां मीढुषीम् ३ मध्ये जयन्तम् ४ यथोढुमुदकानि प्रदायोपस्तीर्णाभिघारितांस्त्रीनोदनान्कल्पयित्वा यथोढमेवोपस्पर्शयति । उपस्पृशतु मीढ्वान्मीढुषे स्वाहा । उपस्पृशतु मीढुषी मीढुष्यै स्वाहा । जयन्त उपस्पृशतु जयन्ताय स्वाहा । इति ५ व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वौद-नानभ्याहृत्य जुहोति । भवाय देवाय स्वाहा । रुद्र ?ाय देवाय स्वाहा । शर्वाय देवाय स्वाहा । ईशानाय देवाय स्वाहा । पशुपतये देवाय स्वाहा । उग्राय देवाय स्वाहा । भीमाय देवाय स्वाहा । महते देवाय स्वाहा । इति ६ अथ पत्न्योदनस्य पत्न्यै जुहोति । भवस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । रुद्र स्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । शर्वस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । ईशानस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । पशुपतेर्देवस्य पत्न्यै स्वाहा । उग्रस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । भीमस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । महतो देवस्य पत्न्यै स्वाहा । इति ७ अथ मध्यमौदनस्य जुहोति । जयन्ताय स्वाहा । जयन्ताय स्वाहा । इति ८ अथ सर्वेभ्य ओदनेभ्यः समवदाय सौविष्टकृतीं जुहोति । अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा । इति ९ अभित एतमग्निं गा स्थापयन्ति यथा हूयमानस्य गन्धमाजिघ्रेयुः १० स्वस्ति नः पूर्णमुखं परिक्रामन्तु । इति सर्वतः प्रदक्षिणं परिक्रम्य । नमस्ते रुद्र मन्यवे । इत्येतैरनुवाकैरुपतिष्ठते प्रथमोत्तमाभ्यां वा अथातः शूलगवम् १ आपूर्यमाणपक्षे पुण्ये नक्षत्रेग्निमुपसमाधाय संपरिस्तीर्य पयसि स्थालीपाकं श्रपयित्वाभिघार्योद्वास्यापरेणाग्निं द्वे कुटी कृत्वा दक्षिणस्यां शूलगवमावाहयति । आ त्वा वहन्तु हरयः सचेतसः श्वेतैरश्वैः सह केतुमद्भिः । वाताजिरैर्बलवद्भिर्मनोजवैरायाहि शीध्रं मम हव्याय शर्वोम् । इति २ उत्तरस्यां मीढुषीम् ३ मध्ये जयन्तम् ४ यथोढुमुदकानि प्रदायोपस्तीर्णाभिघारितांस्त्रीनोदनान्कल्पयित्वा यथोढमेवोपस्पर्शयति । उपस्पृशतु मीढ्वान्मीढुषे स्वाहा । उपस्पृशतु मीढुषी मीढुष्यै स्वाहा । जयन्त उपस्पृशतु जयन्ताय स्वाहा । इति ५ व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वौद-नानभ्याहृत्य जुहोति । भवाय देवाय स्वाहा । रुद्रा य देवाय स्वाहा । शर्वाय देवाय स्वाहा । ईशानाय देवाय स्वाहा । पशुपतये देवाय स्वाहा । उग्राय देवाय स्वाहा । भीमाय देवाय स्वाहा । महते देवाय स्वाहा । इति ६ अथ पत्न्योदनस्य पत्न्यै जुहोति । भवस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । रुद्र स्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । शर्वस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । ईशानस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । पशुपतेर्देवस्य पत्न्यै स्वाहा । उग्रस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । भीमस्य देवस्य पत्न्यै स्वाहा । महतो देवस्य पत्न्यै स्वाहा । इति ७ अथ मध्यमौदनस्य जुहोति । जयन्ताय स्वाहा । जयन्ताय स्वाहा । इति ८ अथ सर्वेभ्य ओदनेभ्यः समवदाय सौविष्टकृतीं जुहोति । अग्नये स्विष्टकृते स्वाहा । इति ९ अभित एतमग्निं गा स्थापयन्ति यथा हूयमानस्य गन्धमाजिघ्रेयुः १० स्वस्ति नः पूर्णमुखं परिक्रामन्तु । इति सर्वतः प्रदक्षिणं परिक्रम्य । नमस्ते रुद्र मन्यवे । इत्येतैरनुवाकैरुपतिष्ठते प्रथमोत्तमाभ्यां वा aq;t ¬p;kr,oTsjRne Vy;:y;Sy;m" 1 Åv,;p= aoW/IWu j;t;su hSten p*,Rm;Sy;' v;?y;yop;kmR 2 aɦmupsm;/;y Vy;úitpyRNt' ÕTv; k;<@WIRïuhoit ) p[j;ptye k;<@WRye Sv;h; ) som;y k;<@WRye Sv;h; ) a¦ye k;<@WRye Sv;h; ) ive>yo deve>y" k;<@iWR>y" Sv;h; ) Svy'.uve k;<@WRye Sv;h; ) it k;<@WRy" k;<@n;m;in v; s;iv-]ImOGved' yjuveRd' s;mvedmqvRved' sdsSpitÉmit 3 üTv; ]In;-idtonuv;k;n/Iyte 4 k;<@;dINv; sv;Rn( 5 jy;id p[itp´te 6 iSv·ÕdNt' ÕTv; } yhmek;h' v; =My yq;?y;ym?yetVyÉmit vd²Nt 7 twWIp=Sy roih athAta upAkaraNotsarjane vyAkhyAsyAmaH 1 fravaNApakSa oSadhISu jAtAsu hastena paurNamAsyAM vAdhyAyopAkarma 2 agnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kANDarSIxjuhoti , prajApataye kANDarSaye svAhA , somAya kANDarSaye svAhA , agnaye kANDarSaye svAhA , vifvebhyo devebhyaH kANDarSibhyaH svAhA , svayaMbhuve kANDarSaye svAhA , iti kANDarSayaH kANDanAmAni vA sAvi-trImqgvedaM yajurvedaM sAmavedamatharvavedaM sadasaspatimiti 3 hutvA trInA-ditonuvAkAnadhIyate 4 kANDAdInvA sarvAn 5 jayAdi pratipadyate 6 sviSTakqdantaM kqtvA tr?yahamekAhaM vA kSamya yathAdhyAyamadhyetavyamiti vadanti 7 taiSIpakSasya rohiNyAM paurNamAsyAM votsargaH 8 sagaNaH prAcImudIcIM vA difa-mupaniSkramya yatrApaH sukhAH sukhAvagAhAstadavagAhyAghamarSaNena trInprANAyAmA-nkqtvA sapavitraiH pANibhiH , Apo hi SThA mayobhuvaH , iti tisqbhiH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakAH , iti catasqbhiH , pavamAnaH suvarjanaH , iti caitenAnuvAkena snAtvA darbhAnanyonyasmai saMprayacchanto ditsanta ivAnyonyam 9 tataH fucau defe prAcInapravaNe prAgagrairdarbhairudagapavargANyAsanAni kalpayanti athAta upAkaraNotsarjane vyAkhyAsyAmaH 1 fravaNApakSa oSadhISu jAtAsu hastena paurNamAsyAM vAdhyAyopAkarma 2 agnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kANDarSIxjuhoti , prajApataye kANDarSaye svAhA , somAya kANDarSaye svAhA , agnaye kANDarSaye svAhA , vifvebhyo devebhyaH kANDarSibhyaH svAhA , svayaMbhuve kANDarSaye svAhA , iti kANDarSayaH kANDanAmAni vA sAvi-trImqgvedaM yajurvedaM sAmavedamatharvavedaM sadasaspatimiti 3 hutvA trInA-ditonuvAkAnadhIyate 4 kANDAdInvA sarvAn 5 jayAdi pratipadyate 6 sviSTakqdantaM kqtvA tr! yahamekAhaM vA kSamya yathAdhyAyamadhyetavyamiti vadanti 7 taiSIpakSasya rohiNyAM paurNamAsyAM votsargaH 8 sagaNaH prAcImudIcIM vA difa-mupaniSkramya yatrApaH sukhAH sukhAvagAhAstadavagAhyAghamarSaNena trInprANAyAmA-nkqtvA sapavitraiH pANibhiH , Apo hi SThA mayobhuvaH , iti tisqbhiH , hiraNyavarNAH fucayaH pAvakAH , iti catasqbhiH , pavamAnaH suvarjanaH , iti caitenAnuvAkena snAtvA darbhAnanyonyasmai saMprayacchanto ditsanta ivAnyonyam 9 tataH fucau defe prAcInapravaNe prAgagrairdarbhairudagapavargANyAsanAni kalpayanti अथात उपाकरणोत्सर्जने व्याख्यास्यामः १ श्रवणापक्ष ओषधीषु जातासु हस्तेन पौर्णमास्यां वाध्यायोपाकर्म २ अग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा काण्डर्षीञ्जुहोति । प्रजापतये काण्डर्षये स्वाहा । सोमाय काण्डर्षये स्वाहा । अग्नये काण्डर्षये स्वाहा । विश्वेभ्यो देवेभ्यः काण्डर्षिभ्यः स्वाहा । स्वयंभुवे काण्डर्षये स्वाहा । इति काण्डर्षयः काण्डनामानि वा सावि-त्रीमृग्वेदं यजुर्वेदं सामवेदमथर्ववेदं सदसस्पतिमिति ३ हुत्वा त्रीना-दितोनुवाकानधीयते ४ काण्डादीन्वा सर्वान् ५ जयादि प्रतिपद्यते ६ स्विष्टकृदन्तं कृत्वा त्र्?यहमेकाहं वा क्षम्य यथाध्यायमध्येतव्यमिति वदन्ति ७ तैषीपक्षस्य रोहिण्यां पौर्णमास्यां वोत्सर्गः ८ सगणः प्राचीमुदीचीं वा दिश-मुपनिष्क्रम्य यत्रापः सुखाः सुखावगाहास्तदवगाह्याघमर्षणेन त्रीन्प्राणायामा-न्कृत्वा सपवित्रैः पाणिभिः । आपो हि ष्ठा मयोभुवः । इति तिसृभिः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावकाः । इति चतसृभिः । पवमानः सुवर्जनः । इति चैतेनानुवाकेन स्नात्वा दर्भानन्योन्यस्मै संप्रयच्छन्तो दित्सन्त इवान्योन्यम् ९ ततः शुचौ देशे प्राचीनप्रवणे प्रागग्रैर्दर्भैरुदगपवर्गाण्यासनानि कल्पयन्ति अथात उपाकरणोत्सर्जने व्याख्यास्यामः १ श्रवणापक्ष ओषधीषु जातासु हस्तेन पौर्णमास्यां वाध्यायोपाकर्म २ अग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा काण्डर्षीञ्जुहोति । प्रजापतये काण्डर्षये स्वाहा । सोमाय काण्डर्षये स्वाहा । अग्नये काण्डर्षये स्वाहा । विश्वेभ्यो देवेभ्यः काण्डर्षिभ्यः स्वाहा । स्वयंभुवे काण्डर्षये स्वाहा । इति काण्डर्षयः काण्डनामानि वा सावि-त्रीमृग्वेदं यजुर्वेदं सामवेदमथर्ववेदं सदसस्पतिमिति ३ हुत्वा त्रीना-दितोनुवाकानधीयते ४ काण्डादीन्वा सर्वान् ५ जयादि प्रतिपद्यते ६ स्विष्टकृदन्तं कृत्वा त्र्! यहमेकाहं वा क्षम्य यथाध्यायमध्येतव्यमिति वदन्ति ७ तैषीपक्षस्य रोहिण्यां पौर्णमास्यां वोत्सर्गः ८ सगणः प्राचीमुदीचीं वा दिश-मुपनिष्क्रम्य यत्रापः सुखाः सुखावगाहास्तदवगाह्याघमर्षणेन त्रीन्प्राणायामा-न्कृत्वा सपवित्रैः पाणिभिः । आपो हि ष्ठा मयोभुवः । इति तिसृभिः । हिरण्यवर्णाः शुचयः पावकाः । इति चतसृभिः । पवमानः सुवर्जनः । इति चैतेनानुवाकेन स्नात्वा दर्भानन्योन्यस्मै संप्रयच्छन्तो दित्सन्त इवान्योन्यम् ९ ततः शुचौ देशे प्राचीनप्रवणे प्रागग्रैर्दर्भैरुदगपवर्गाण्यासनानि कल्पयन्ति b[÷ne p[j;ptye bOhSptye¦ye v;yve sUy;Ry cN{ mse n=]e>y N{ ;y r;De ym;y r;De v¨,;y r;De som;y r;De vwÅv,;y r;De vsu>yo ¨{ e>y a;idTye>yo ive>yo deve>y" s;?ye>y A.u>yo .Ogu>yo m¨ÎoqvR>yoi©ro>y it devg,;n;m( 1 iv;Ém]o jmdɦ.RrÃ;joq g*tm" ) ai]vRÉsÏ" kXyp" ) Tyete s¢WRy" 2 invIitn ¬ÿrt ¬dIcInp[v, ¬dgg[wdR.wR" p[;gpvg;R brahmane prajApataye bqhaspatayegnaye vAyave sUryAya candra mase nakSatrebhya indra ?Aya rAjxe yamAya rAjxe varuNAya rAjxe somAya rAjxe vaifravaNAya rAjxe vasubhyo rudre bhya Adityebhyo vifvebhyo devebhyaH sAdhyebhya qbhubhyo bhqgubhyo marudbhyotharvabhyozgirobhya iti devagaNAnAm 1 vifvAmitro jamadagnirbharadvAjotha gautamaH , atrirvasiSThaH kafyapaH , ityete saptarSayaH 2 nivItina uttarata udIcInapravaNa udagagrairdarbhaiH prAgapavargANyAsanAni kalpayanti vifvAmitrAya jamadagnaye bharadvAjAya gautamAyAtraye vasiSThAya kafyapAya 3 vasiSThakafyapa-yorantarAlerundhatyai kalpayanti 4 dakSiNataH prAcInapravaNegastyAya 5 tata ekavedyAntebhyaH kqSNadvaipAyanAya jAtUkarNyAya tarukSAya tqNabindave varmiNe varUthine vAjine vAjafravase satyafravase sufravase sutafravase somafuSmAyaNAya satvavate bqhadukthAya vAmadevAya vAjiratnAya haryajvAyanAyodamayAya gautamAya qNaMjayAya qtaMjayAya kqtaMjayAya dhanaMjayAya babhrave tr?yaruNAya trivarSAya tridhAtave fibintAya parAfarAya viSNave rudra ?Aya skandAya kAfIfvarAya fvarAya dharmAyArthAya kAmAya krodhAya vasiSThAyendra ?Aya tvaSTre kartre dhartre dhAtre mqtyave savitre sAvi tr?yai vedebhyafca pqthakpqthagqgvedAya yajurvedAya sAmavedAyAtharvavedAyeti-hAsapurANAyeti 6 dakSiNataH prAcInAvItino dakSiNApravaNe dakSiNAgrairdarbhaiH brahmane prajApataye bqhaspatayegnaye vAyave sUryAya candra mase nakSatrebhya indrA ya rAjxe yamAya rAjxe varuNAya rAjxe somAya rAjxe vaifravaNAya rAjxe vasubhyo rudre bhya Adityebhyo vifvebhyo devebhyaH sAdhyebhya qbhubhyo bhqgubhyo marudbhyotharvabhyozgirobhya iti devagaNAnAm 1 vifvAmitro jamadagnirbharadvAjotha gautamaH , atrirvasiSThaH kafyapaH , ityete saptarSayaH 2 nivItina uttarata udIcInapravaNa udagagrairdarbhaiH prAgapavargANyAsanAni kalpayanti vifvAmitrAya jamadagnaye bharadvAjAya gautamAyAtraye vasiSThAya kafyapAya 3 vasiSThakafyapa-yorantarAlerundhatyai kalpayanti 4 dakSiNataH prAcInapravaNegastyAya 5 tata ekavedyAntebhyaH kqSNadvaipAyanAya jAtUkarNyAya tarukSAya tqNabindave varmiNe varUthine vAjine vAjafravase satyafravase sufravase sutafravase somafuSmAyaNAya satvavate bqhadukthAya vAmadevAya vAjiratnAya haryajvAyanAyodamayAya gautamAya qNaMjayAya qtaMjayAya kqtaMjayAya dhanaMjayAya babhrave tr! yaruNAya trivarSAya tridhAtave fibintAya parAfarAya viSNave rudrA ya skandAya kAfIfvarAya fvarAya dharmAyArthAya kAmAya krodhAya vasiSThAyendrA ya tvaSTre kartre dhartre dhAtre mqtyave savitre sAvitr! yai vedebhyafca pqthakpqthagqgvedAya yajurvedAya sAmavedAyAtharvavedAyeti-hAsapurANAyeti 6 dakSiNataH prAcInAvItino dakSiNApravaNe dakSiNAgrairdarbhaiH ब्रह्मने प्रजापतये बृहस्पतयेग्नये वायवे सूर्याय चन्द्र मसे नक्षत्रेभ्य इन्द्र ?ाय राज्ञे यमाय राज्ञे वरुणाय राज्ञे सोमाय राज्ञे वैश्रवणाय राज्ञे वसुभ्यो रुद्रे भ्य आदित्येभ्यो विश्वेभ्यो देवेभ्यः साध्येभ्य ऋभुभ्यो भृगुभ्यो मरुद्भ्योथर्वभ्योङ्गिरोभ्य इति देवगणानाम् १ विश्वामित्रो जमदग्निर्भरद्वाजोथ गौतमः । अत्रिर्वसिष्ठः कश्यपः । इत्येते सप्तर्षयः २ निवीतिन उत्तरत उदीचीनप्रवण उदगग्रैर्दर्भैः प्रागपवर्गाण्यासनानि कल्पयन्ति विश्वामित्राय जमदग्नये भरद्वाजाय गौतमायात्रये वसिष्ठाय कश्यपाय ३ वसिष्ठकश्यप-योरन्तरालेरुन्धत्यै कल्पयन्ति ४ दक्षिणतः प्राचीनप्रवणेगस्त्याय ५ तत एकवेद्यान्तेभ्यः कृष्णद्वैपायनाय जातूकर्ण्याय तरुक्षाय तृणबिन्दवे वर्मिणे वरूथिने वाजिने वाजश्रवसे सत्यश्रवसे सुश्रवसे सुतश्रवसे सोमशुष्मायणाय सत्ववते बृहदुक्थाय वामदेवाय वाजिरत्नाय हर्यज्वायनायोदमयाय गौतमाय ऋणंजयाय ऋतंजयाय कृतंजयाय धनंजयाय बभ्रवे त्र्?यरुणाय त्रिवर्षाय त्रिधातवे शिबिन्ताय पराशराय विष्णवे रुद्र ?ाय स्कन्दाय काशीश्वराय श्वराय धर्मायार्थाय कामाय क्रोधाय वसिष्ठायेन्द्र ?ाय त्वष्ट्रे कर्त्रे धर्त्रे धात्रे मृत्यवे सवित्रे सावि त्र्?यै वेदेभ्यश्च पृथक्पृथगृग्वेदाय यजुर्वेदाय सामवेदायाथर्ववेदायेति-हासपुराणायेति ६ दक्षिणतः प्राचीनावीतिनो दक्षिणाप्रवणे दक्षिणाग्रैर्दर्भैः ब्रह्मने प्रजापतये बृहस्पतयेग्नये वायवे सूर्याय चन्द्र मसे नक्षत्रेभ्य इन्द्रा य राज्ञे यमाय राज्ञे वरुणाय राज्ञे सोमाय राज्ञे वैश्रवणाय राज्ञे वसुभ्यो रुद्रे भ्य आदित्येभ्यो विश्वेभ्यो देवेभ्यः साध्येभ्य ऋभुभ्यो भृगुभ्यो मरुद्भ्योथर्वभ्योङ्गिरोभ्य इति देवगणानाम् १ विश्वामित्रो जमदग्निर्भरद्वाजोथ गौतमः । अत्रिर्वसिष्ठः कश्यपः । इत्येते सप्तर्षयः २ निवीतिन उत्तरत उदीचीनप्रवण उदगग्रैर्दर्भैः प्रागपवर्गाण्यासनानि कल्पयन्ति विश्वामित्राय जमदग्नये भरद्वाजाय गौतमायात्रये वसिष्ठाय कश्यपाय ३ वसिष्ठकश्यप-योरन्तरालेरुन्धत्यै कल्पयन्ति ४ दक्षिणतः प्राचीनप्रवणेगस्त्याय ५ तत एकवेद्यान्तेभ्यः कृष्णद्वैपायनाय जातूकर्ण्याय तरुक्षाय तृणबिन्दवे वर्मिणे वरूथिने वाजिने वाजश्रवसे सत्यश्रवसे सुश्रवसे सुतश्रवसे सोमशुष्मायणाय सत्ववते बृहदुक्थाय वामदेवाय वाजिरत्नाय हर्यज्वायनायोदमयाय गौतमाय ऋणंजयाय ऋतंजयाय कृतंजयाय धनंजयाय बभ्रवे त्र्! यरुणाय त्रिवर्षाय त्रिधातवे शिबिन्ताय पराशराय विष्णवे रुद्रा य स्कन्दाय काशीश्वराय श्वराय धर्मायार्थाय कामाय क्रोधाय वसिष्ठायेन्द्रा य त्वष्ट्रे कर्त्रे धर्त्रे धात्रे मृत्यवे सवित्रे सावित्र्! यै वेदेभ्यश्च पृथक्पृथगृग्वेदाय यजुर्वेदाय सामवेदायाथर्ववेदायेति-हासपुराणायेति ६ दक्षिणतः प्राचीनावीतिनो दक्षिणाप्रवणे दक्षिणाग्रैर्दर्भैः vwxMp;yn;y p²l©ve itáÿr;yo%;y;]ey;y pdk;r;y k*i<@ vaifampAyanAya palizgave tittirAyokhAyAtreyAya padakArAya kauNDiNyAya vqttikArAya sUtrakArebhyaH satyASADhAya pravacanakartqbhya AcAryebhya qSibhyo vAnaprasthebhya Urdhvaretobhya ekapatnIbhya iti 1 yathAsvaM pitqbhyo mAtAmahebhyafca kalpayanti 2 amuSmai kalpayAmyamuSmai kalpayAmi , ityAsanena 3 amuM tarpayAmyamuM tarpayAmi , ityudakena 4 amuSmai namomuSmai namaH , iti gandhapuSpadhUpadIpaiH 5 amuSmai svAhAmuSmai svAhA , ityannena 6 amuM tarpayAmyamuM tarpayAmi , iti phalodakena 7 amuSmai namomuSmai namaH , ityupasthAya 8 apareNa vedimagnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kANDarSIxjuhoti kANDanAmAni vA sAvitrImqgvedaM yajurvedaM sAmavedamatharvavedaM sadasaspatimiti , hutvA prathamenAnuvAkenAdhIyate , kANDAdInvA sarvAn , jayAdi pratipadyate , sviSTakqdantaM kqtvA tr?yahamekAhaM vA kSamya yathAdhyAyamadhyetavyamiti vadanti 9 kANDAtkANDAt , yA fatena , iti dvAbhyAmudakAnte dUrvA ropayanti 10 udadhimUrmimantaM kqtvA prAcImudIcIM vA difamAtamitorAjiM dhAvanti 11 pratyetyApUpaiH saktubhirodaneneti brAhmaNAMstarpayanti 12 evaM pArAyaNasamAptau dUrvAropaNodadhidhAvanavarjam 13 nityamevAdbhirdevAnqSInpitQMfca tarpayanti vaifampAyanAya palizgave tittirAyokhAyAtreyAya padakArAya kauNDiNyAya vqttikArAya sUtrakArebhyaH satyASADhAya pravacanakartqbhya AcAryebhya qSibhyo vAnaprasthebhya Urdhvaretobhya ekapatnIbhya iti 1 yathAsvaM pitqbhyo mAtAmahebhyafca kalpayanti 2 amuSmai kalpayAmyamuSmai kalpayAmi , ityAsanena 3 amuM tarpayAmyamuM tarpayAmi , ityudakena 4 amuSmai namomuSmai namaH , iti gandhapuSpadhUpadIpaiH 5 amuSmai svAhAmuSmai svAhA , ityannena 6 amuM tarpayAmyamuM tarpayAmi , iti phalodakena 7 amuSmai namomuSmai namaH , ityupasthAya 8 apareNa vedimagnimupasamAdhAya vyAhqtiparyantaM kqtvA kANDarSIxjuhoti kANDanAmAni vA sAvitrImqgvedaM yajurvedaM sAmavedamatharvavedaM sadasaspatimiti , hutvA prathamenAnuvAkenAdhIyate , kANDAdInvA sarvAn , jayAdi pratipadyate , sviSTakqdantaM kqtvA tr! yahamekAhaM vA kSamya yathAdhyAyamadhyetavyamiti vadanti 9 kANDAtkANDAt , yA fatena , iti dvAbhyAmudakAnte dUrvA ropayanti 10 udadhimUrmimantaM kqtvA prAcImudIcIM vA difamAtamitorAjiM dhAvanti 11 pratyetyApUpaiH saktubhirodaneneti brAhmaNAMstarpayanti 12 evaM pArAyaNasamAptau dUrvAropaNodadhidhAvanavarjam 13 nityamevAdbhirdevAnqSInpitQMfca tarpayanti वैशम्पायनाय पलिङ्गवे तित्तिरायोखायात्रेयाय पदकाराय कौण्डिण्याय वृत्तिकाराय सूत्रकारेभ्यः सत्याषाढाय प्रवचनकर्तृभ्य आचार्येभ्य ऋषिभ्यो वानप्रस्थेभ्य ऊर्ध्वरेतोभ्य एकपत्नीभ्य इति १ यथास्वं पितृभ्यो मातामहेभ्यश्च कल्पयन्ति २ अमुष्मै कल्पयाम्यमुष्मै कल्पयामि । इत्यासनेन ३ अमुं तर्पयाम्यमुं तर्पयामि । इत्युदकेन ४ अमुष्मै नमोमुष्मै नमः । इति गन्धपुष्पधूपदीपैः ५ अमुष्मै स्वाहामुष्मै स्वाहा । इत्यन्नेन ६ अमुं तर्पयाम्यमुं तर्पयामि । इति फलोदकेन ७ अमुष्मै नमोमुष्मै नमः । इत्युपस्थाय ८ अपरेण वेदिमग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा काण्डर्षीञ्जुहोति काण्डनामानि वा सावित्रीमृग्वेदं यजुर्वेदं सामवेदमथर्ववेदं सदसस्पतिमिति । हुत्वा प्रथमेनानुवाकेनाधीयते । काण्डादीन्वा सर्वान् । जयादि प्रतिपद्यते । स्विष्टकृदन्तं कृत्वा त्र्?यहमेकाहं वा क्षम्य यथाध्यायमध्येतव्यमिति वदन्ति ९ काण्डात्काण्डात् । या शतेन । इति द्वाभ्यामुदकान्ते दूर्वा रोपयन्ति १० उदधिमूर्मिमन्तं कृत्वा प्राचीमुदीचीं वा दिशमातमितोराजिं धावन्ति ११ प्रत्येत्यापूपैः सक्तुभिरोदनेनेति ब्राह्मणांस्तर्पयन्ति १२ एवं पारायणसमाप्तौ दूर्वारोपणोदधिधावनवर्जम् १३ नित्यमेवाद्भिर्देवानृषीन्पितॄंश्च तर्पयन्ति वैशम्पायनाय पलिङ्गवे तित्तिरायोखायात्रेयाय पदकाराय कौण्डिण्याय वृत्तिकाराय सूत्रकारेभ्यः सत्याषाढाय प्रवचनकर्तृभ्य आचार्येभ्य ऋषिभ्यो वानप्रस्थेभ्य ऊर्ध्वरेतोभ्य एकपत्नीभ्य इति १ यथास्वं पितृभ्यो मातामहेभ्यश्च कल्पयन्ति २ अमुष्मै कल्पयाम्यमुष्मै कल्पयामि । इत्यासनेन ३ अमुं तर्पयाम्यमुं तर्पयामि । इत्युदकेन ४ अमुष्मै नमोमुष्मै नमः । इति गन्धपुष्पधूपदीपैः ५ अमुष्मै स्वाहामुष्मै स्वाहा । इत्यन्नेन ६ अमुं तर्पयाम्यमुं तर्पयामि । इति फलोदकेन ७ अमुष्मै नमोमुष्मै नमः । इत्युपस्थाय ८ अपरेण वेदिमग्निमुपसमाधाय व्याहृतिपर्यन्तं कृत्वा काण्डर्षीञ्जुहोति काण्डनामानि वा सावित्रीमृग्वेदं यजुर्वेदं सामवेदमथर्ववेदं सदसस्पतिमिति । हुत्वा प्रथमेनानुवाकेनाधीयते । काण्डादीन्वा सर्वान् । जयादि प्रतिपद्यते । स्विष्टकृदन्तं कृत्वा त्र्! यहमेकाहं वा क्षम्य यथाध्यायमध्येतव्यमिति वदन्ति ९ काण्डात्काण्डात् । या शतेन । इति द्वाभ्यामुदकान्ते दूर्वा रोपयन्ति १० उदधिमूर्मिमन्तं कृत्वा प्राचीमुदीचीं वा दिशमातमितोराजिं धावन्ति ११ प्रत्येत्यापूपैः सक्तुभिरोदनेनेति ब्राह्मणांस्तर्पयन्ति १२ एवं पारायणसमाप्तौ दूर्वारोपणोदधिधावनवर्जम् १३ नित्यमेवाद्भिर्देवानृषीन्पितॄंश्च तर्पयन्ति
37
42
48
53
75
79
84
89
97
102
107
225
312
376
441
520
525
530