ten;Sy k<@U" Ép@k;" sko'#;" kÚÏ;Én xof; xm' v[j²Nt 9
tenAsya kaNDUH piDakAH sakoMThAH kuSThAni fophAfca famaM vrajanti 9
tenAsya kaNDUH piDakAH sakOThAH kuSThAni fophAfca famaM vrajanti 9
तेनास्य कण्डूः पिडकाः सकोंठाः कुष्ठानि शोफाश्च शमं व्रजन्ति ९
तेनास्य कण्डूः पिडकाः सकॐठाः कुष्ठानि शोफाश्च शमं व्रजन्ति ९
mno mnoqoR bu²õr;Tm; ceTy?y;Tm{Vygu,s'g[h" xu.;xu.p[vOÉÿÉnvOÉÿ
mano manortho buddhirAtmA cetyadhyAtmadravyaguNasaMgrahaH fubhAfubhapravqttinivqttitta
mano manortho buddhirAtmA cetyadhyAtmadravyaguNasaMgrahaH fubhAfubhapravqttinivqtti[ ]!
मनो मनोर्थो बुद्धिरात्मा चेत्यध्यात्मद्रव्यगुणसंग्रहः शुभाशुभप्रवृत्तिनिवृत्तित्त
मनो मनोर्थो बुद्धिरात्मा चेत्यध्यात्मद्रव्यगुणसंग्रहः शुभाशुभप्रवृत्तिनिवृत्ति[ ]!
h %lu r;j;n' r;jm;]mNy' v; Évpul{Vy' vmn' Évrecn' v; p;yÉtu-
iha khalu rAjAnaM rAjamAtramanyaM vA vipuladravyaM vamanaM virecanaM vA pAyati?-
iha khalu rAjAnaM rAjamAtramanyaM vA vipuladravyaM vamanaM virecanaM vA pAyatiu!-
इह खलु राजानं राजमात्रमन्यं वा विपुलद्रव्यं वमनं विरेचनं वा पायति?-
इह खलु राजानं राजमात्रमन्यं वा विपुलद्रव्यं वमनं विरेचनं वा पायतिउ!-
t´q;--a¥' vOÉÿkr;,;' ÅeÏm( ¬dkm;;skr;,;' sur; Åmhr;,;' =Ir' jIvnIy;n;' m;'s' bO'h,Iy;n;' rsStpR,Iy;n;' lv,m¥{Vy¨Éckr;,;m( aMl' ú´;n;' kÚÔÚ$o bLy;n;' n£reto vOãy;,;' m/u XleãmÉpÿp[xmn;n;' sipRv;RtÉpÿp[xmn;n;' twl' v;tXleãmp[xmn;n;' vmn' Xleãmhr;n;' Év-recn' Épÿhr;,;' vâStv;Rthr;,;' Svedo m;dRvkr;,;' Vy;y;m" SqwyRk-r;,;' =;r" pu'STvop`;itn;' itNdukmn¥{Vy¨Éckr;,;m( a;m' kÉpTqm-k<#än;m( a;Évkù sipRrú´;n;m( aj;=Ir' xoWßStNys;TMyrÿ_s;'g[-ihkrÿ_Épÿp[xmn;n;m( aÉv=Ir' XleãmÉpÿjn;n;' mihWI=Ir' SvÒj-nn;n;' mNdkù d?yÉ.ãyNdkr;,;' gve/uk;¥' kxRnIy;n;m( ¬¶;lk;¥' Évå=,Iy;n;m( =umUR]jnn;n;' yv;" purIWjnn;n;' j;Mbv' v;tjn-n;n;' xãkÚLy" XleãmÉpÿjnn;n;' kÚlTq; aMlÉpÿjnn;n;' m;W;" XleãmÉpÿjnn;n;' mdnfl' vmn;Sq;pn;nuv;snopyoÉgn;' i]vOt( su%-Évrecn;n;' ctur©lo mOduÉvrecn;n;' uKpyStI+,Évrecnn;' p[TyKpuãp;-ÉxroÉvrecn;n;' Év@©' É£Émß;n;' ÉxrIWo ÉvWß;n;' %idr" kÚÏß;n;' r;; v;thr;,;m( a;mlkù vy" Sq;pn;n;' hrItk¡ pQy;n;mer<@mUl' vOãyv;thr;,;' ÉpPplImUl' dIpnIyp;cnIy;n;hp[xmn;n;' Éc]kmUl' dIpnIy p;cnIygudxoq;xR"xUlhr;,;' puãkrmUl' ihÔ;;sk;sp;R-xUlhr;,;' muSt' s;'g[;ihkdIpnIyp;cnIy;n;m( ¬dICy' Énv;Rp,dIp-nIyp;cnIyCz´RtIs;rhr;,;' k$v©' s;'g[;ihkp;cnIydIpnIy;n;m( anNt; s;'g[;ihkrÿ_Épÿp[xmn;n;mmOt; s;'g[;ihkv;thrdIpnIy-XleãmxoÉ,tÉvbN/p[xmn;n;' ÉbLv' s;'g[;ihkdIpnIyv;tkfp[xm-n;n;m( aitÉvW; dIpnIyp;cnIys;'g[;ihksvRdoWhr;,;m( ¬TplkÚmu-dpµikïLk" s;'g[;ihkrÿ_Épÿp[xmn;n;' dur;l.; ÉpÿXleãmp[xmn;n;' gN/ip[y©" xoÉ,tÉpÿXleãmp[xmn;n;' kÚ$jTvkª XleãmÉpÿrÿ_s;'g[;-ihkopxoW,;n;' k;XmyRfl' rÿ_s;'g[;ihkrÿ_Épÿp[xmn;n;' pOâXnp,IR s;'g[;ihkv;thrdIpnIy vOãy;,;' Évd;árgN/; vOãysvRdoWhr;,;' bl; s;'g[;ihkbLyv;thr;,;' go=urko mU]ÕCz^;Énlhr;,;' ih©Ény;RsXz¼-dnIydIpnIy;nuloÉmkv;tkfp[xmn;n;m( aMlvetso .ednIydIp-nIy;nuloÉmkv;tXleãmhr;,;' y;vxUk" §'snIyp;cnIy;xoRß;n;' t-£;>y;so g[h,IdoWxof;xoR`OtVy;pTp[xmn;n;' £Vy;Nm;'srs;>y;so g[h,IdoWxoW;xoRß;n;' =Ir`Ot;>y;so rs;yn;n;' sm`Otsÿ_Úp[;x;>y;-so bOãyod;vtRhr;,;' twlg<@UW;>y;so dNtbl¨Éckr;,;' cNdn' dugR-N/hrd;hÉnv;Rp,lepn;n;' r;;gu¨,I xIt;pnynp[lepn;n;' l;mÆko-xIr' d;hTvGdoWSved;pnynp[lepn;n;' kÚ·' v;thr;>y©opn;hopyoÉgn;' m/ukù c=uãyvOãykXyk<#äv
tadyathA--annaM vqttikarANAM freSTham udakamAfvAsakarANAM surA framaharANAM kSIraM jIvanIyAnAM mAMsaM bqMhaNIyAnAM rasastarpaNIyAnAM lavaNamannadravyarucikarANAm amlaM hqdyAnAM kukkuTo balyAnAM nakrareto vqSyANAM madhu fleSmapittaprafamanAnAM sarpirvAtapittaprafamanAnAM tailaM vAtafleSmaprafamanAnAM vamanaM fleSmaharAnAM vi-recanaM pittaharANAM vastirvAtaharANAM svedo mArdavakarANAM vyAyAmaH sthairyaka-rANAM kSAraH puMstvopaghAtinAM tindukamanannadravyarucikarANAm AmaM kapitthama-kaNThyanAm AvikaM sarpirahqdyAnAm ajAkSIraM foSaghnastanyasAtmyaraktasAMgra-hikaraktapittaprafamanAnAm avikSIraM fleSmapittajanAnAM mahiSIkSIraM svapnaja-nanAnAM mandakaM dadhyabhiSyandakarANAM gavedhukAnnaM karfanIyAnAm uddAlakAnnaM virUkSaNIyAnAm ikSurmUtrajananAnAM yavAH purISajananAnAM jAmbavaM vAtajana-nAnAM faSkulyaH fleSmapittajananAnAM kulatthA amlapittajananAnAM mASAH fleSmapittajananAnAM madanaphalaM vamanAsthApanAnuvAsanopayoginAM trivqt sukha-virecanAnAM caturazgulo mqduvirecanAnAM snukpayastIkSNavirecananAM pratyakpuSpA-firovirecanAnAM viDazgaM krimighnAnAM firISo viSaghnAnAM khadiraH kuSThaghnAnAM rAsnA vAtaharANAm AmalakaM vayaH sthApanAnAM harItakI pathyAnAmeraNDamUlaM vqSyavAtaharANAM pippalImUlaM dIpanIyapAcanIyAnAhaprafamanAnAM citrakamUlaM dIpanIya pAcanIyagudafothArfaHfUlaharANAM puSkaramUlaM hikkAfvAsakAsapArfva-fUlaharANAM mustaM sAMgrAhikadIpanIyapAcanIyAnAm udIcyaM nirvApaNadIpa-nIyapAcanIyacchardyatIsAraharANAM kaTvazgaM sAMgrAhikapAcanIyadIpanIyAnAm anantA sAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAmamqtA sAMgrAhikavAtaharadIpanIya-fleSmafoNitavibandhaprafamanAnAM bilvaM sAMgrAhikadIpanIyavAtakaphaprafama-nAnAm ativiSA dIpanIyapAcanIyasAMgrAhikasarvadoSaharANAm utpalakumu-dapadmakixjalkaH sAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAM durAlabhA pittafleSmaprafamanAnAM gandhapriyazguH foNitapittafleSmaprafamanAnAM kuTajatvak fleSmapittaraktasAMgrA-hikopafoSaNAnAM kAfmaryaphalaM raktasAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAM pqfniparNI sAMgrAhikavAtaharadIpanIya vqSyANAM vidArigandhA vqSyasarvadoSaharANAM balA sAMgrAhikabalyavAtaharANAM gokSurako mUtrakqcchrAnilaharANAM hizguniryAsafche-danIyadIpanIyAnulomikavAtakaphaprafamanAnAm amlavetaso bhedanIyadIpa-nIyAnulomikavAtafleSmaharANAM yAvafUkaH sraMsanIyapAcanIyArfoghnAnAM ta-krAbhyAso grahaNIdoSafophArfoghqtavyApatprafamanAnAM kravyAnmAMsarasAbhyAso grahaNIdoSafoSArfoghnAnAM kSIraghqtAbhyAso rasAyanAnAM samaghqtasaktuprAfAbhyA-so bqSyodAvartaharANAM tailagaNDUSAbhyAso dantabalarucikarANAM candanaM durga-ndhaharadAhanirvApaNalepanAnAM rAsnAguruNI fItApanayanapralepanAnAM lAmajjako-fIraM dAhatvagdoSasvedApanayanapralepanAnAM kuSTaM vAtaharAbhyazgopanAhopayoginAM madhukaM cakSuSyavqSyakefyakaNThyavarNyavirajanIyaropaNIyAnAM vAyuH prANasaM-jxApradAnahetUnAm agnirAmastambhafItafUlodvepanaprafamanAnAM jalaM stambhanIyAnAM mqdbhqSTaloSTranirvApitamudakaM tqSNAcchardyatiyogaprafamanAnAm atimAtrAfanamA-mapradoSahetUnAM yathAgnyabhyavahAro'gnisandhukSaNAnAM yathAsAtmyaM ceSTAbhyavahArau sevyAnAM kAlabhojanamArogyakarANAM tqptirAhAraguNAnAM vegasandhAraNamanAro-gyakarANAM madyaM saumanasyajananAnAM madyAkSepodhIdhqtismqtiharANAM gurubhojanaM durvipAkakarANAm ekAfanabhojanaM sukhapariNAmakarANAM strISvatiprasazgaH foSa karANAM fukraveganigrahaH SANDyakarANAM parAghAtanamannAfraddhAjananAnAm ana-fanamAyuSohrAsakarANAM pramitAfanaM karfanIyAnAm ajIrNAdhyafanaM grahaNIdU-SaNAnAM viSamAfanamagnivaiSamyakarANAM viruddhavIryAfanaM ninditavyAdhikarANAM prafamaH pathyAnAM AyAsaH sarvApathyAnAM mithyAyogo vyAdhikarANAM rajasva-lAbhigamanamalakSmImukhAnAM brahmacaryamAyuSyANAM paradArAbhigamanamanAyuSyANAM sazkalpo bqSyANAM daurmanasyamavqSyANAM ayathAbalamArambhaH prANoparodhinAM vi-SAdo rogavardhanAnAM snAnaM framaharANAM harSaH prINanAnAM fokaH foSaNAnAM nivq-ttiH puSTikarANAM puSTiH svapnakarANAm atisvapnastandrAkarANAM sarvarasAbhyAso balakarANAm ekarasAbhyAso daurbalyakarANAM garbhafalyamAhAryANAm ajIrNa-?mudghAryANAM bAlo mqdubheSajIyAnAM vqddhoyApyAnAM garbhiNI tIkSNauSadhavyavA-yavyAyAmavarjanIyAnAM saumanasyaM garbhadhAraNAnAM sannipAto dufcikitsyAnAm AmaviSamacikitsyAnAM jvaro rogANAM kuSThaM dIrgharogAnAM rAjayakSmA rogasa-mUhAnAM prameho'nuSazgiNAM jalaukaso'nufastrANAM bastistantrANAM himavAnauSa-dhibhUmInAM soma oSadhInAM marubhUmirArogyadefAnAm anUpo'hitadefAnAm nirdefakAritvamAturaguNAnAM bhiSak cikitsAzgAnAM nAstiko varjyAnAM lau-lyaM klefakarANAm anirdefakAritvamariSTAnAM anirvedo vArtalakSaNAnAM vai-dyasamUho niHsaMfayakarANAM yogo vaidyaguNAnAM vijxAnamauSadhInAM fAstrasahi-tastarkaH sAdhanAnAM saMpratipattiH kAlajxAnaprayojanAnAm avyavasAyaH kA-lAtipattihetUnAM dqSTakarmatA niHsaMfayakarANAm asamarthatA bhayakarANAM tadvi-dyasaMbhASA buddhivardhanAnAm AcAryaH fAstrAdhigamahetUnAm Ayurvedo'mqtAnAM sadvacanamanuSTeyAnAm asadgrahaNaM sarvAhitAnAM sarvasannyAsaH sukhAnAmiti
tadyathA--annaM vqttikarANAM freSTham udakamAfvAsakarANAM surA framaharANAM kSIraM jIvanIyAnAM mAMsaM bqMhaNIyAnAM rasastarpaNIyAnAM lavaNamannadravyarucikarANAm amlaM hqdyAnAM kukkuTo balyAnAM nakrareto vqSyANAM madhu fleSmapittaprafamanAnAM sarpirvAtapittaprafamanAnAM tailaM vAtafleSmaprafamanAnAM vamanaM fleSmaharAnAM vi-recanaM pittaharANAM vastirvAtaharANAM svedo mArdavakarANAM vyAyAmaH sthairyaka-rANAM kSAraH puMstvopaghAtinAM tindukamanannadravyarucikarANAm AmaM kapitthama-kaNThyanAm AvikaM sarpirahqdyAnAm ajAkSIraM foSaghnastanyasAtmyaraktasAMgra-hikaraktapittaprafamanAnAm avikSIraM fleSmapittajanAnAM mahiSIkSIraM svapnaja-nanAnAM mandakaM dadhyabhiSyandakarANAM gavedhukAnnaM karfanIyAnAm uddAlakAnnaM virUkSaNIyAnAm ikSurmUtrajananAnAM yavAH purISajananAnAM jAmbavaM vAtajana-nAnAM faSkulyaH fleSmapittajananAnAM kulatthA amlapittajananAnAM mASAH fleSmapittajananAnAM madanaphalaM vamanAsthApanAnuvAsanopayoginAM trivqt sukha-virecanAnAM caturazgulo mqduvirecanAnAM snukpayastIkSNavirecananAM pratyakpuSpA-firovirecanAnAM viDazgaM krimighnAnAM firISo viSaghnAnAM khadiraH kuSThaghnAnAM rAsnA vAtaharANAm AmalakaM vayaH sthApanAnAM harItakI pathyAnAmeraNDamUlaM vqSyavAtaharANAM pippalImUlaM dIpanIyapAcanIyAnAhaprafamanAnAM citrakamUlaM dIpanIya pAcanIyagudafothArfaHfUlaharANAM puSkaramUlaM hikkAfvAsakAsapArfva-fUlaharANAM mustaM sAMgrAhikadIpanIyapAcanIyAnAm udIcyaM nirvApaNadIpa-nIyapAcanIyacchardyatIsAraharANAM kaTvazgaM sAMgrAhikapAcanIyadIpanIyAnAm anantA sAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAmamqtA sAMgrAhikavAtaharadIpanIya-fleSmafoNitavibandhaprafamanAnAM bilvaM sAMgrAhikadIpanIyavAtakaphaprafama-nAnAm ativiSA dIpanIyapAcanIyasAMgrAhikasarvadoSaharANAm utpalakumu-dapadmakixjalkaH sAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAM durAlabhA pittafleSmaprafamanAnAM gandhapriyazguH foNitapittafleSmaprafamanAnAM kuTajatvak fleSmapittaraktasAMgrA-hikopafoSaNAnAM kAfmaryaphalaM raktasAMgrAhikaraktapittaprafamanAnAM pqfniparNI sAMgrAhikavAtaharadIpanIya vqSyANAM vidArigandhA vqSyasarvadoSaharANAM balA sAMgrAhikabalyavAtaharANAM gokSurako mUtrakqcchrAnilaharANAM hizguniryAsafche-danIyadIpanIyAnulomikavAtakaphaprafamanAnAm amlavetaso bhedanIyadIpa-nIyAnulomikavAtafleSmaharANAM yAvafUkaH sraMsanIyapAcanIyArfoghnAnAM ta-krAbhyAso grahaNIdoSafophArfoghqtavyApatprafamanAnAM kravyAnmAMsarasAbhyAso grahaNIdoSafoSArfoghnAnAM kSIraghqtAbhyAso rasAyanAnAM samaghqtasaktuprAfAbhyA-so bqSyodAvartaharANAM tailagaNDUSAbhyAso dantabalarucikarANAM candanaM durga-ndhaharadAhanirvApaNalepanAnAM rAsnAguruNI fItApanayanapralepanAnAM lAmajjako-fIraM dAhatvagdoSasvedApanayanapralepanAnAM kuSTaM vAtaharAbhyazgopanAhopayoginAM madhukaM cakSuSyavqSyakefyakaNThyavarNyavirajanIyaropaNIyAnAM vAyuH prANasaM-jxApradAnahetUnAm agnirAmastambhafItafUlodvepanaprafamanAnAM jalaM stambhanIyAnAM mqdbhqSTaloSTranirvApitamudakaM tqSNAcchardyatiyogaprafamanAnAm atimAtrAfanamA-mapradoSahetUnAM yathAgnyabhyavahAro'gnisandhukSaNAnAM yathAsAtmyaM ceSTAbhyavahArau sevyAnAM kAlabhojanamArogyakarANAM tqptirAhAraguNAnAM vegasandhAraNamanAro-gyakarANAM madyaM saumanasyajananAnAM madyAkSepodhIdhqtismqtiharANAM gurubhojanaM durvipAkakarANAm ekAfanabhojanaM sukhapariNAmakarANAM strISvatiprasazgaH foSa karANAM fukraveganigrahaH SANDyakarANAM parAghAtanamannAfraddhAjananAnAm ana-fanamAyuSohrAsakarANAM pramitAfanaM karfanIyAnAm ajIrNAdhyafanaM grahaNIdU-SaNAnAM viSamAfanamagnivaiSamyakarANAM viruddhavIryAfanaM ninditavyAdhikarANAM prafamaH pathyAnAM AyAsaH sarvApathyAnAM mithyAyogo vyAdhikarANAM rajasva-lAbhigamanamalakSmImukhAnAM brahmacaryamAyuSyANAM paradArAbhigamanamanAyuSyANAM sazkalpo bqSyANAM daurmanasyamavqSyANAM ayathAbalamArambhaH prANoparodhinAM vi-SAdo rogavardhanAnAM snAnaM framaharANAM harSaH prINanAnAM fokaH foSaNAnAM nivq-ttiH puSTikarANAM puSTiH svapnakarANAm atisvapnastandrAkarANAM sarvarasAbhyAso balakarANAm ekarasAbhyAso daurbalyakarANAM garbhafalyamAhAryANAm ajIrNa-rmu!dghAryANAM bAlo mqdubheSajIyAnAM vqddhoyApyAnAM garbhiNI tIkSNauSadhavyavA-yavyAyAmavarjanIyAnAM saumanasyaM garbhadhAraNAnAM sannipAto dufcikitsyAnAm AmaviSamacikitsyAnAM jvaro rogANAM kuSThaM dIrgharogAnAM rAjayakSmA rogasa-mUhAnAM prameho'nuSazgiNAM jalaukaso'nufastrANAM bastistantrANAM himavAnauSa-dhibhUmInAM soma oSadhInAM marubhUmirArogyadefAnAm anUpo'hitadefAnAm nirdefakAritvamAturaguNAnAM bhiSak cikitsAzgAnAM nAstiko varjyAnAM lau-lyaM klefakarANAm anirdefakAritvamariSTAnAM anirvedo vArtalakSaNAnAM vai-dyasamUho niHsaMfayakarANAM yogo vaidyaguNAnAM vijxAnamauSadhInAM fAstrasahi-tastarkaH sAdhanAnAM saMpratipattiH kAlajxAnaprayojanAnAm avyavasAyaH kA-lAtipattihetUnAM dqSTakarmatA niHsaMfayakarANAm asamarthatA bhayakarANAM tadvi-dyasaMbhASA buddhivardhanAnAm AcAryaH fAstrAdhigamahetUnAm Ayurvedo'mqtAnAM sadvacanamanuSTeyAnAm asadgrahaNaM sarvAhitAnAM sarvasannyAsaH sukhAnAmiti
तद्यथा--अन्नं वृत्तिकराणां श्रेष्ठम् उदकमाश्वासकराणां सुरा श्रमहराणां क्षीरं जीवनीयानां मांसं बृंहणीयानां रसस्तर्पणीयानां लवणमन्नद्रव्यरुचिकराणाम् अम्लं हृद्यानां कुक्कुटो बल्यानां नक्ररेतो वृष्याणां मधु श्लेष्मपित्तप्रशमनानां सर्पिर्वातपित्तप्रशमनानां तैलं वातश्लेष्मप्रशमनानां वमनं श्लेष्महरानां वि-रेचनं पित्तहराणां वस्तिर्वातहराणां स्वेदो मार्दवकराणां व्यायामः स्थैर्यक-राणां क्षारः पुंस्त्वोपघातिनां तिन्दुकमनन्नद्रव्यरुचिकराणाम् आमं कपित्थम-कण्ठ्यनाम् आविकं सर्पिरहृद्यानाम् अजाक्षीरं शोषघ्नस्तन्यसात्म्यरक्तसांग्र-हिकरक्तपित्तप्रशमनानाम् अविक्षीरं श्लेष्मपित्तजनानां महिषीक्षीरं स्वप्नज-ननानां मन्दकं दध्यभिष्यन्दकराणां गवेधुकान्नं कर्शनीयानाम् उद्दालकान्नं विरूक्षणीयानाम् इक्षुर्मूत्रजननानां यवाः पुरीषजननानां जाम्बवं वातजन-नानां शष्कुल्यः श्लेष्मपित्तजननानां कुलत्था अम्लपित्तजननानां माषाः श्लेष्मपित्तजननानां मदनफलं वमनास्थापनानुवासनोपयोगिनां त्रिवृत् सुख-विरेचनानां चतुरङ्गुलो मृदुविरेचनानां स्नुक्पयस्तीक्ष्णविरेचननां प्रत्यक्पुष्पा-शिरोविरेचनानां विडङ्गं क्रिमिघ्नानां शिरीषो विषघ्नानां खदिरः कुष्ठघ्नानां रास्ना वातहराणाम् आमलकं वयः स्थापनानां हरीतकी पथ्यानामेरण्डमूलं वृष्यवातहराणां पिप्पलीमूलं दीपनीयपाचनीयानाहप्रशमनानां चित्रकमूलं दीपनीय पाचनीयगुदशोथार्शःशूलहराणां पुष्करमूलं हिक्काश्वासकासपार्श्व-शूलहराणां मुस्तं सांग्राहिकदीपनीयपाचनीयानाम् उदीच्यं निर्वापणदीप-नीयपाचनीयच्छर्द्यतीसारहराणां कट्वङ्गं सांग्राहिकपाचनीयदीपनीयानाम् अनन्ता सांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानाममृता सांग्राहिकवातहरदीपनीय-श्लेष्मशोणितविबन्धप्रशमनानां बिल्वं सांग्राहिकदीपनीयवातकफप्रशम-नानाम् अतिविषा दीपनीयपाचनीयसांग्राहिकसर्वदोषहराणाम् उत्पलकुमु-दपद्मकिञ्जल्कः सांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानां दुरालभा पित्तश्लेष्मप्रशमनानां गन्धप्रियङ्गुः शोणितपित्तश्लेष्मप्रशमनानां कुटजत्वक् श्लेष्मपित्तरक्तसांग्रा-हिकोपशोषणानां काश्मर्यफलं रक्तसांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानां पृश्निपर्णी सांग्राहिकवातहरदीपनीय वृष्याणां विदारिगन्धा वृष्यसर्वदोषहराणां बला सांग्राहिकबल्यवातहराणां गोक्षुरको मूत्रकृच्छ्रानिलहराणां हिङ्गुनिर्यासश्छे-दनीयदीपनीयानुलोमिकवातकफप्रशमनानाम् अम्लवेतसो भेदनीयदीप-नीयानुलोमिकवातश्लेष्महराणां यावशूकः स्रंसनीयपाचनीयार्शोघ्नानां त-क्राभ्यासो ग्रहणीदोषशोफार्शोघृतव्यापत्प्रशमनानां क्रव्यान्मांसरसाभ्यासो ग्रहणीदोषशोषार्शोघ्नानां क्षीरघृताभ्यासो रसायनानां समघृतसक्तुप्राशाभ्या-सो बृष्योदावर्तहराणां तैलगण्डूषाभ्यासो दन्तबलरुचिकराणां चन्दनं दुर्ग-न्धहरदाहनिर्वापणलेपनानां रास्नागुरुणी शीतापनयनप्रलेपनानां लामज्जको-शीरं दाहत्वग्दोषस्वेदापनयनप्रलेपनानां कुष्टं वातहराभ्यङ्गोपनाहोपयोगिनां मधुकं चक्षुष्यवृष्यकेश्यकण्ठ्यवर्ण्यविरजनीयरोपणीयानां वायुः प्राणसं-ज्ञाप्रदानहेतूनाम् अग्निरामस्तम्भशीतशूलोद्वेपनप्रशमनानां जलं स्तम्भनीयानां मृद्भृष्टलोष्ट्रनिर्वापितमुदकं तृष्णाच्छर्द्यतियोगप्रशमनानाम् अतिमात्राशनमा-मप्रदोषहेतूनां यथाग्न्यभ्यवहारोऽग्निसन्धुक्षणानां यथासात्म्यं चेष्टाभ्यवहारौ सेव्यानां कालभोजनमारोग्यकराणां तृप्तिराहारगुणानां वेगसन्धारणमनारो-ग्यकराणां मद्यं सौमनस्यजननानां मद्याक्षेपोधीधृतिस्मृतिहराणां गुरुभोजनं दुर्विपाककराणाम् एकाशनभोजनं सुखपरिणामकराणां स्त्रीष्वतिप्रसङ्गः शोष कराणां शुक्रवेगनिग्रहः षाण्ड्यकराणां पराघातनमन्नाश्रद्धाजननानाम् अन-शनमायुषोह्रासकराणां प्रमिताशनं कर्शनीयानाम् अजीर्णाध्यशनं ग्रहणीदू-षणानां विषमाशनमग्निवैषम्यकराणां विरुद्धवीर्याशनं निन्दितव्याधिकराणां प्रशमः पथ्यानां आयासः सर्वापथ्यानां मिथ्यायोगो व्याधिकराणां रजस्व-लाभिगमनमलक्ष्मीमुखानां ब्रह्मचर्यमायुष्याणां परदाराभिगमनमनायुष्याणां सङ्कल्पो बृष्याणां दौर्मनस्यमवृष्याणां अयथाबलमारम्भः प्राणोपरोधिनां वि-षादो रोगवर्धनानां स्नानं श्रमहराणां हर्षः प्रीणनानां शोकः शोषणानां निवृ-त्तिः पुष्टिकराणां पुष्टिः स्वप्नकराणाम् अतिस्वप्नस्तन्द्राकराणां सर्वरसाभ्यासो बलकराणाम् एकरसाभ्यासो दौर्बल्यकराणां गर्भशल्यमाहार्याणाम् अजीर्ण-?मुद्घार्याणां बालो मृदुभेषजीयानां वृद्धोयाप्यानां गर्भिणी तीक्ष्णौषधव्यवा-यव्यायामवर्जनीयानां सौमनस्यं गर्भधारणानां सन्निपातो दुश्चिकित्स्यानाम् आमविषमचिकित्स्यानां ज्वरो रोगाणां कुष्ठं दीर्घरोगानां राजयक्ष्मा रोगस-मूहानां प्रमेहोऽनुषङ्गिणां जलौकसोऽनुशस्त्राणां बस्तिस्तन्त्राणां हिमवानौष-धिभूमीनां सोम ओषधीनां मरुभूमिरारोग्यदेशानाम् अनूपोऽहितदेशानाम् निर्देशकारित्वमातुरगुणानां भिषक् चिकित्साङ्गानां नास्तिको वर्ज्यानां लौ-ल्यं क्लेशकराणाम् अनिर्देशकारित्वमरिष्टानां अनिर्वेदो वार्तलक्षणानां वै-द्यसमूहो निःसंशयकराणां योगो वैद्यगुणानां विज्ञानमौषधीनां शास्त्रसहि-तस्तर्कः साधनानां संप्रतिपत्तिः कालज्ञानप्रयोजनानाम् अव्यवसायः का-लातिपत्तिहेतूनां दृष्टकर्मता निःसंशयकराणाम् असमर्थता भयकराणां तद्वि-द्यसंभाषा बुद्धिवर्धनानाम् आचार्यः शास्त्राधिगमहेतूनाम् आयुर्वेदोऽमृतानां सद्वचनमनुष्टेयानाम् असद्ग्रहणं सर्वाहितानां सर्वसन्न्यासः सुखानामिति
तद्यथा--अन्नं वृत्तिकराणां श्रेष्ठम् उदकमाश्वासकराणां सुरा श्रमहराणां क्षीरं जीवनीयानां मांसं बृंहणीयानां रसस्तर्पणीयानां लवणमन्नद्रव्यरुचिकराणाम् अम्लं हृद्यानां कुक्कुटो बल्यानां नक्ररेतो वृष्याणां मधु श्लेष्मपित्तप्रशमनानां सर्पिर्वातपित्तप्रशमनानां तैलं वातश्लेष्मप्रशमनानां वमनं श्लेष्महरानां वि-रेचनं पित्तहराणां वस्तिर्वातहराणां स्वेदो मार्दवकराणां व्यायामः स्थैर्यक-राणां क्षारः पुंस्त्वोपघातिनां तिन्दुकमनन्नद्रव्यरुचिकराणाम् आमं कपित्थम-कण्ठ्यनाम् आविकं सर्पिरहृद्यानाम् अजाक्षीरं शोषघ्नस्तन्यसात्म्यरक्तसांग्र-हिकरक्तपित्तप्रशमनानाम् अविक्षीरं श्लेष्मपित्तजनानां महिषीक्षीरं स्वप्नज-ननानां मन्दकं दध्यभिष्यन्दकराणां गवेधुकान्नं कर्शनीयानाम् उद्दालकान्नं विरूक्षणीयानाम् इक्षुर्मूत्रजननानां यवाः पुरीषजननानां जाम्बवं वातजन-नानां शष्कुल्यः श्लेष्मपित्तजननानां कुलत्था अम्लपित्तजननानां माषाः श्लेष्मपित्तजननानां मदनफलं वमनास्थापनानुवासनोपयोगिनां त्रिवृत् सुख-विरेचनानां चतुरङ्गुलो मृदुविरेचनानां स्नुक्पयस्तीक्ष्णविरेचननां प्रत्यक्पुष्पा-शिरोविरेचनानां विडङ्गं क्रिमिघ्नानां शिरीषो विषघ्नानां खदिरः कुष्ठघ्नानां रास्ना वातहराणाम् आमलकं वयः स्थापनानां हरीतकी पथ्यानामेरण्डमूलं वृष्यवातहराणां पिप्पलीमूलं दीपनीयपाचनीयानाहप्रशमनानां चित्रकमूलं दीपनीय पाचनीयगुदशोथार्शःशूलहराणां पुष्करमूलं हिक्काश्वासकासपार्श्व-शूलहराणां मुस्तं सांग्राहिकदीपनीयपाचनीयानाम् उदीच्यं निर्वापणदीप-नीयपाचनीयच्छर्द्यतीसारहराणां कट्वङ्गं सांग्राहिकपाचनीयदीपनीयानाम् अनन्ता सांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानाममृता सांग्राहिकवातहरदीपनीय-श्लेष्मशोणितविबन्धप्रशमनानां बिल्वं सांग्राहिकदीपनीयवातकफप्रशम-नानाम् अतिविषा दीपनीयपाचनीयसांग्राहिकसर्वदोषहराणाम् उत्पलकुमु-दपद्मकिञ्जल्कः सांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानां दुरालभा पित्तश्लेष्मप्रशमनानां गन्धप्रियङ्गुः शोणितपित्तश्लेष्मप्रशमनानां कुटजत्वक् श्लेष्मपित्तरक्तसांग्रा-हिकोपशोषणानां काश्मर्यफलं रक्तसांग्राहिकरक्तपित्तप्रशमनानां पृश्निपर्णी सांग्राहिकवातहरदीपनीय वृष्याणां विदारिगन्धा वृष्यसर्वदोषहराणां बला सांग्राहिकबल्यवातहराणां गोक्षुरको मूत्रकृच्छ्रानिलहराणां हिङ्गुनिर्यासश्छे-दनीयदीपनीयानुलोमिकवातकफप्रशमनानाम् अम्लवेतसो भेदनीयदीप-नीयानुलोमिकवातश्लेष्महराणां यावशूकः स्रंसनीयपाचनीयार्शोघ्नानां त-क्राभ्यासो ग्रहणीदोषशोफार्शोघृतव्यापत्प्रशमनानां क्रव्यान्मांसरसाभ्यासो ग्रहणीदोषशोषार्शोघ्नानां क्षीरघृताभ्यासो रसायनानां समघृतसक्तुप्राशाभ्या-सो बृष्योदावर्तहराणां तैलगण्डूषाभ्यासो दन्तबलरुचिकराणां चन्दनं दुर्ग-न्धहरदाहनिर्वापणलेपनानां रास्नागुरुणी शीतापनयनप्रलेपनानां लामज्जको-शीरं दाहत्वग्दोषस्वेदापनयनप्रलेपनानां कुष्टं वातहराभ्यङ्गोपनाहोपयोगिनां मधुकं चक्षुष्यवृष्यकेश्यकण्ठ्यवर्ण्यविरजनीयरोपणीयानां वायुः प्राणसं-ज्ञाप्रदानहेतूनाम् अग्निरामस्तम्भशीतशूलोद्वेपनप्रशमनानां जलं स्तम्भनीयानां मृद्भृष्टलोष्ट्रनिर्वापितमुदकं तृष्णाच्छर्द्यतियोगप्रशमनानाम् अतिमात्राशनमा-मप्रदोषहेतूनां यथाग्न्यभ्यवहारोऽग्निसन्धुक्षणानां यथासात्म्यं चेष्टाभ्यवहारौ सेव्यानां कालभोजनमारोग्यकराणां तृप्तिराहारगुणानां वेगसन्धारणमनारो-ग्यकराणां मद्यं सौमनस्यजननानां मद्याक्षेपोधीधृतिस्मृतिहराणां गुरुभोजनं दुर्विपाककराणाम् एकाशनभोजनं सुखपरिणामकराणां स्त्रीष्वतिप्रसङ्गः शोष कराणां शुक्रवेगनिग्रहः षाण्ड्यकराणां पराघातनमन्नाश्रद्धाजननानाम् अन-शनमायुषोह्रासकराणां प्रमिताशनं कर्शनीयानाम् अजीर्णाध्यशनं ग्रहणीदू-षणानां विषमाशनमग्निवैषम्यकराणां विरुद्धवीर्याशनं निन्दितव्याधिकराणां प्रशमः पथ्यानां आयासः सर्वापथ्यानां मिथ्यायोगो व्याधिकराणां रजस्व-लाभिगमनमलक्ष्मीमुखानां ब्रह्मचर्यमायुष्याणां परदाराभिगमनमनायुष्याणां सङ्कल्पो बृष्याणां दौर्मनस्यमवृष्याणां अयथाबलमारम्भः प्राणोपरोधिनां वि-षादो रोगवर्धनानां स्नानं श्रमहराणां हर्षः प्रीणनानां शोकः शोषणानां निवृ-त्तिः पुष्टिकराणां पुष्टिः स्वप्नकराणाम् अतिस्वप्नस्तन्द्राकराणां सर्वरसाभ्यासो बलकराणाम् एकरसाभ्यासो दौर्बल्यकराणां गर्भशल्यमाहार्याणाम् अजीर्ण-र्मु!द्घार्याणां बालो मृदुभेषजीयानां वृद्धोयाप्यानां गर्भिणी तीक्ष्णौषधव्यवा-यव्यायामवर्जनीयानां सौमनस्यं गर्भधारणानां सन्निपातो दुश्चिकित्स्यानाम् आमविषमचिकित्स्यानां ज्वरो रोगाणां कुष्ठं दीर्घरोगानां राजयक्ष्मा रोगस-मूहानां प्रमेहोऽनुषङ्गिणां जलौकसोऽनुशस्त्राणां बस्तिस्तन्त्राणां हिमवानौष-धिभूमीनां सोम ओषधीनां मरुभूमिरारोग्यदेशानाम् अनूपोऽहितदेशानाम् निर्देशकारित्वमातुरगुणानां भिषक् चिकित्साङ्गानां नास्तिको वर्ज्यानां लौ-ल्यं क्लेशकराणाम् अनिर्देशकारित्वमरिष्टानां अनिर्वेदो वार्तलक्षणानां वै-द्यसमूहो निःसंशयकराणां योगो वैद्यगुणानां विज्ञानमौषधीनां शास्त्रसहि-तस्तर्कः साधनानां संप्रतिपत्तिः कालज्ञानप्रयोजनानाम् अव्यवसायः का-लातिपत्तिहेतूनां दृष्टकर्मता निःसंशयकराणाम् असमर्थता भयकराणां तद्वि-द्यसंभाषा बुद्धिवर्धनानाम् आचार्यः शास्त्राधिगमहेतूनाम् आयुर्वेदोऽमृतानां सद्वचनमनुष्टेयानाम् असद्ग्रहणं सर्वाहितानां सर्वसन्न्यासः सुखानामिति