p[j;pitv;R d' ]ye, veden;jy´dSyed' Éjt' tt( 1 s Ee=teTq' ceÃ; aNye dev; anen veden y+yNt m;' v;v te Éjit' jeãy²Nt yeyMmm 2 hNtem' ]y' vedMpIÂy;nIit 3 s m' ]y' vedmpIÂyÿSy pIÂy¥ekmev;=r' n;xKnoTpIÂÉytumoÉmit ydett( 4 EW ¬ h v;v srs" srs; h v; Ev'ivdS]yI iv´; .vit 5 s m' rsMpIÂÉyTv;pin/;yo?voR{ vt( 6 t' { vNt' cTv;ro dev;n;mNvpXyÉ¥N{ N{ o ¨{ Ssmu{ " tSm;dete ÅeÏ; dev;n;mete ç¼nmNvpXyn( 7 s yoy' rs a;sIÿdev tpo.vt( 8 t m' rs' dev; aNvw=Nt te>ypXyNTs tpo v; a.Uidit 9 mmu vw ]y' vedMmrImO²xTv; tâSm¥etdev;=rmpI²ÂtmivNd¥oÉmit ydett( 10 EW ¬ h v;v srs" tenwnMp[;yuvNyq; m/un; l;j;Np[yuy;devm( 11 te>y-tPyNt teW;' tPym;n;n;m;Py;yt ved" tenen c tps;pInen c veden t;mu Ev ÉjitmjyNy;Mp[j;pitrjyÿ Ete svR Ev p[j;pitm;]; ay;3my;3-Émit 12 tSm;ÿPym;nSy .UysI k¡itR.Rvit .Uyo yx" s y Etdev' ve-dwvmev;pInen veden yjte ydo y;jyTyevmev;pInen veden y;jyit 13 tSy hwtSy nwv k; cn;itRrâSt y Ev' ved s y Evwnmupvdit s

prajApatirvA idaM trayeNa vedenAjayadyadasyedaM jitaM tat 1 sa aikSatetthaM cedvA anye devA anena vedena yakSyanta imAM vAva te jitiM jeSyanti ye'yammama 2 hantemaM trayaM vedampILayAnIti 3 sa imaM trayaM vedamapILayattasya pILayannekamevAkSaraM nAfaknotpILayitumomiti yadetat 4 eSa u ha vAva sarasaH sarasA ha vA evaMvidastrayI vidyA bhavati 5 sa imaM rasampILayitvApanidhAyordhvo'dra vat 6 taM dra vantaM catvAro devAnAmanvapafyannindra fcandra ?o rudra ssamudra ?H tasmAdete freSThA devAnAmete hyenamanvapafyan 7 sa yo'yaM rasa AsIttadeva tapo'bhavat 8 ta imaM rasaM devA anvaikSanta te'bhyapafyantsa tapo vA abhUditi 9 imamu vai trayaM vedammarImqfitvA tasminnetadevAkSaramapILitamavindannomiti yadetat 10 eSa u ha vAva sarasaH tenainamprAyuvanyathA madhunA lAjAnprayuyAdevam 11 te'bhya-tapyanta teSAM tapyamAnAnAmApyAyata vedaH te'nena ca tapasApInena ca vedena tAmu eva jitimajayanyAmprajApatirajayatta ete sarva eva prajApatimAtrA ayA3mayA3-miti 12 tasmAttapyamAnasya bhUyasI kIrtirbhavati bhUyo yafaH sa ya etadevaM ve-daivamevApInena vedena yajate yado yAjayatyevamevApInena vedena yAjayati 13 tasya haitasya naiva kA canArtirasti ya evaM veda sa ya evainamupavadati sa

prajApatirvA idaM trayeNa vedenAjayadyadasyedaM jitaM tat 1 sa aikSatetthaM cedvA anye devA anena vedena yakSyanta imAM vAva te jitiM jeSyanti ye'yammama 2 hantemaM trayaM vedampI[L]ayAnIti 3 sa imaM trayaM vedamapI[L]ayattasya pI[L]ayannekamevAkSaraM nAfaknotpI[L]ayitumomiti yadetat 4 eSa u ha vAva sarasaH sarasA ha vA evaMvidastrayI vidyA bhavati 5 sa imaM rasampI[L]ayitvApanidhAyordhvo'dra vat 6 taM dra vantaM catvAro devAnAmanvapafyannindra fcandro rudra ssamudra H! tasmAdete freSThA devAnAmete hyenamanvapafyan 7 sa yo'yaM rasa AsIttadeva tapo'bhavat 8 ta imaM rasaM devA anvaikSanta te'bhyapafyantsa tapo vA abhUditi 9 imamu vai trayaM vedammarImqfitvA tasminnetadevAkSaramapI[L]itamavindannomiti yadetat 10 eSa u ha vAva sarasaH tenainamprAyuvanyathA madhunA lAjAnprayuyAdevam 11 te'bhya-tapyanta teSAM tapyamAnAnAmApyAyata vedaH te'nena ca tapasApInena ca vedena tAmu eva jitimajayanyAmprajApatirajayatta ete sarva eva prajApatimAtrA ayA3mayA3-miti 12 tasmAttapyamAnasya bhUyasI kIrtirbhavati bhUyo yafaH sa ya etadevaM ve-daivamevApInena vedena yajate yado yAjayatyevamevApInena vedena yAjayati 13 tasya haitasya naiva kA canArtirasti ya evaM veda sa ya evainamupavadati sa

प्रजापतिर्वा इदं त्रयेण वेदेनाजयद्यदस्येदं जितं तत् १ स ऐक्षतेत्थं चेद्वा अन्ये देवा अनेन वेदेन यक्ष्यन्त इमां वाव ते जितिं जेष्यन्ति येऽयम्मम २ हन्तेमं त्रयं वेदम्पीळयानीति ३ स इमं त्रयं वेदमपीळयत्तस्य पीळयन्नेकमेवाक्षरं नाशक्नोत्पीळयितुमोमिति यदेतत् ४ एष उ ह वाव सरसः सरसा ह वा एवंविदस्त्रयी विद्या भवति ५ स इमं रसम्पीळयित्वापनिधायोर्ध्वोऽद्र वत् ६ तं द्र वन्तं चत्वारो देवानामन्वपश्यन्निन्द्र श्चन्द्र ?ो रुद्र स्समुद्र ?ः तस्मादेते श्रेष्ठा देवानामेते ह्येनमन्वपश्यन् ७ स योऽयं रस आसीत्तदेव तपोऽभवत् ८ त इमं रसं देवा अन्वैक्षन्त तेऽभ्यपश्यन्त्स तपो वा अभूदिति ९ इममु वै त्रयं वेदम्मरीमृशित्वा तस्मिन्नेतदेवाक्षरमपीळितमविन्दन्नोमिति यदेतत् १० एष उ ह वाव सरसः तेनैनम्प्रायुवन्यथा मधुना लाजान्प्रयुयादेवम् ११ तेऽभ्य-तप्यन्त तेषां तप्यमानानामाप्यायत वेदः तेऽनेन च तपसापीनेन च वेदेन तामु एव जितिमजयन्याम्प्रजापतिरजयत्त एते सर्व एव प्रजापतिमात्रा अया३मया३-मिति १२ तस्मात्तप्यमानस्य भूयसी कीर्तिर्भवति भूयो यशः स य एतदेवं वे-दैवमेवापीनेन वेदेन यजते यदो याजयत्येवमेवापीनेन वेदेन याजयति १३ तस्य हैतस्य नैव का चनार्तिरस्ति य एवं वेद स य एवैनमुपवदति स

प्रजापतिर्वा इदं त्रयेण वेदेनाजयद्यदस्येदं जितं तत् १ स ऐक्षतेत्थं चेद्वा अन्ये देवा अनेन वेदेन यक्ष्यन्त इमां वाव ते जितिं जेष्यन्ति येऽयम्मम २ हन्तेमं त्रयं वेदम्पीळयानीति ३ स इमं त्रयं वेदमपीळयत्तस्य पीळयन्नेकमेवाक्षरं नाशक्नोत्पीळयितुमोमिति यदेतत् ४ एष उ ह वाव सरसः सरसा ह वा एवंविदस्त्रयी विद्या भवति ५ स इमं रसम्पीळयित्वापनिधायोर्ध्वोऽद्र वत् ६ तं द्र वन्तं चत्वारो देवानामन्वपश्यन्निन्द्र श्चन्द्रो रुद्र स्समुद्र ः! तस्मादेते श्रेष्ठा देवानामेते ह्येनमन्वपश्यन् ७ स योऽयं रस आसीत्तदेव तपोऽभवत् ८ त इमं रसं देवा अन्वैक्षन्त तेऽभ्यपश्यन्त्स तपो वा अभूदिति ९ इममु वै त्रयं वेदम्मरीमृशित्वा तस्मिन्नेतदेवाक्षरमपीळितमविन्दन्नोमिति यदेतत् १० एष उ ह वाव सरसः तेनैनम्प्रायुवन्यथा मधुना लाजान्प्रयुयादेवम् ११ तेऽभ्य-तप्यन्त तेषां तप्यमानानामाप्यायत वेदः तेऽनेन च तपसापीनेन च वेदेन तामु एव जितिमजयन्याम्प्रजापतिरजयत्त एते सर्व एव प्रजापतिमात्रा अया३मया३-मिति १२ तस्मात्तप्यमानस्य भूयसी कीर्तिर्भवति भूयो यशः स य एतदेवं वे-दैवमेवापीनेन वेदेन यजते यदो याजयत्येवमेवापीनेन वेदेन याजयति १३ तस्य हैतस्य नैव का चनार्तिरस्ति य एवं वेद स य एवैनमुपवदति स

td;üyRdov; aov; it gIyte Kv;]G.Rvit Kv s;meit 1 aoÉmit vw s;m v;ÉgTyOkª aoÉmit mno v;Égit v;kª aoÉmit p[;,o v;ÉgTyev v;kª aoÉmtIN{ o v;Égit sveR dev;" tdetidN{ mev sveR dev; anuy²Nt 2 aoÉmTyetdev;=rmeten vw s'sve prSyeN{ ' vOïIt Eten h vw tko d;L>y a;jk²xn;ÉmN{ ' vvjR aoÉmTyetenwv;inn;y 3 t;Nyet;Ny·* a·;=r; g;y]I g;y]' s;m b[÷ ¬ g;y]I tdu b[÷;É.sMp´te a·;xf;" pxvSteno pxVym( 4 tSywt;in n;m;nIN{ " km;R²=itrmOt' Vyom;Nto v;c" bü-.URySsv| svRSm;duÿr' Jyoit" At' sTy' ivD;n' ivv;cnmp[itv;Cy' pUv|

tadAhuryadovA ovA iti gIyate kvAtrargbhavati kva sAmeti 1 omiti vai sAma vAgityqk omiti mano vAgiti vAk omiti prANo vAgityeva vAk omitIndra ?o vAgiti sarve devAH tadetadindra meva sarve devA anuyanti 2 omityetadevAkSarametena vai saMsave parasyendraM vqxjIta etena ha vai tadbako dAlbhya AjakefinAmindraM vavarja omityetenaivAninAya 3 tAnyetAnyaSTau aSTAkSarA gAyatrI gAyatraM sAma brahma u gAyatrI tadu brahmAbhisampadyate aSTAfaphAH pafavasteno pafavyam 4 tasyaitAni nAmAnIndra ?H karmAkSitiramqtaM vyomAnto vAcaH bahu-rbhUyassarvaM sarvasmAduttaraM jyotiH qtaM satyaM vijxAnaM vivAcanamaprativAcyaM pUrvaM

tadAhuryadovA ovA iti gIyate kvAtrargbhavati kva sAmeti 1 omiti vai sAma vAgityqk omiti mano vAgiti vAk omiti prANo vAgityeva vAk omitIndro vAgiti sarve devAH tadetadindra meva sarve devA anuyanti 2 omityetadevAkSarametena vai saMsave parasyendraM vqxjIta etena ha vai tadbako dAlbhya AjakefinAmindraM vavarja omityetenaivAninAya 3 tAnyetAnyaSTau aSTAkSarA gAyatrI gAyatraM sAma brahma u gAyatrI tadu brahmAbhisampadyate aSTAfaphAH pafavasteno pafavyam 4 tasyaitAni nAmAnIndra H! karmAkSitiramqtaM vyomAnto vAcaH bahu-rbhUyassarvaM sarvasmAduttaraM jyotiH qtaM satyaM vijxAnaM vivAcanamaprativAcyaM pUrvaM

तदाहुर्यदोवा ओवा इति गीयते क्वात्रर्ग्भवति क्व सामेति १ ओमिति वै साम वागित्यृक् ओमिति मनो वागिति वाक् ओमिति प्राणो वागित्येव वाक् ओमितीन्द्र ?ो वागिति सर्वे देवाः तदेतदिन्द्र मेव सर्वे देवा अनुयन्ति २ ओमित्येतदेवाक्षरमेतेन वै संसवे परस्येन्द्रं वृञ्जीत एतेन ह वै तद्बको दाल्भ्य आजकेशिनामिन्द्रं ववर्ज ओमित्येतेनैवानिनाय ३ तान्येतान्यष्टौ अष्टाक्षरा गायत्री गायत्रं साम ब्रह्म उ गायत्री तदु ब्रह्माभिसम्पद्यते अष्टाशफाः पशवस्तेनो पशव्यम् ४ तस्यैतानि नामानीन्द्र ?ः कर्माक्षितिरमृतं व्योमान्तो वाचः बहु-र्भूयस्सर्वं सर्वस्मादुत्तरं ज्योतिः ऋतं सत्यं विज्ञानं विवाचनमप्रतिवाच्यं पूर्वं

तदाहुर्यदोवा ओवा इति गीयते क्वात्रर्ग्भवति क्व सामेति १ ओमिति वै साम वागित्यृक् ओमिति मनो वागिति वाक् ओमिति प्राणो वागित्येव वाक् ओमितीन्द्रो वागिति सर्वे देवाः तदेतदिन्द्र मेव सर्वे देवा अनुयन्ति २ ओमित्येतदेवाक्षरमेतेन वै संसवे परस्येन्द्रं वृञ्जीत एतेन ह वै तद्बको दाल्भ्य आजकेशिनामिन्द्रं ववर्ज ओमित्येतेनैवानिनाय ३ तान्येतान्यष्टौ अष्टाक्षरा गायत्री गायत्रं साम ब्रह्म उ गायत्री तदु ब्रह्माभिसम्पद्यते अष्टाशफाः पशवस्तेनो पशव्यम् ४ तस्यैतानि नामानीन्द्र ः! कर्माक्षितिरमृतं व्योमान्तो वाचः बहु-र्भूयस्सर्वं सर्वस्मादुत्तरं ज्योतिः ऋतं सत्यं विज्ञानं विवाचनमप्रतिवाच्यं पूर्वं

122

td;üyRdov; aov; it gIyte Kv;]G.Rvit Kv s;meit 1 p[Stuv¥ev;-·;É.r=rw" p[St*it a·;=r; g;y]I a=rm=r' } y=r' t°tu-Év|xitSsMp´Nte ctuÉv|xTy=r; g;y]I 2 t;met;Mp[St;vencRm;PTv; y;

tadAhuryadovA ovA iti gIyate kvAtrargbhavati kva sAmeti 1 prastuvannevA-STAbhirakSaraiH prastauti aSTAkSarA gAyatrI akSaramakSaraM tr?yakSaraM taccatu-rviMfatissampadyante caturviMfatyakSarA gAyatrI 2 tAmetAmprastAvenarcamAptvA yA

tadAhuryadovA ovA iti gIyate kvAtrargbhavati kva sAmeti 1 prastuvannevA-STAbhirakSaraiH prastauti aSTAkSarA gAyatrI akSaramakSaraM tr! yakSaraM taccatu-rviMfatissampadyante caturviMfatyakSarA gAyatrI 2 tAmetAmprastAvenarcamAptvA yA

तदाहुर्यदोवा ओवा इति गीयते क्वात्रर्ग्भवति क्व सामेति १ प्रस्तुवन्नेवा-ष्टाभिरक्षरैः प्रस्तौति अष्टाक्षरा गायत्री अक्षरमक्षरं त्र्?यक्षरं तच्चतु-र्विंशतिस्सम्पद्यन्ते चतुर्विंशत्यक्षरा गायत्री २ तामेताम्प्रस्तावेनर्चमाप्त्वा या

तदाहुर्यदोवा ओवा इति गीयते क्वात्रर्ग्भवति क्व सामेति १ प्रस्तुवन्नेवा-ष्टाभिरक्षरैः प्रस्तौति अष्टाक्षरा गायत्री अक्षरमक्षरं त्र्! यक्षरं तच्चतु-र्विंशतिस्सम्पद्यन्ते चतुर्विंशत्यक्षरा गायत्री २ तामेताम्प्रस्तावेनर्चमाप्त्वा या

129

p[j;pitdeRv;nsOjt t;NmOTyu" p;Pm;NvsOJyt 1 te dev; p[j;pitmupeTy;-b[uvNkSm;du nosOÏ; mOTyu' ce¥" p;Pm;nmNvv§+y¥;Ésqeit 2 t;n-b[vICzNd;'És sM.rt t;in yq;ytnMp[ivxt tto mOTyun; p;Pmn; Vy;-vTSyRqeit 3 vsvo g;y]I' sm.rNt;' te p[;ivxNt;Ns;Cz;dyt( 4 ¨{ ;²S]·.' sm.rNt;' te p[;ivxNt;Ns;Cz;dyt( 5 a;idTy; jgtI' sm.rNt;' te p[;ivxNt;Ns;Cz;dyt( 6 ive dev; anu·.' sm.rNt;' te p[;ivxNt;Ns;Cz;dyt( 7 t;nSy;mOCySvr;y;MmOTyuinRrj;n;´q; m,* mÉ,sU]MpárpXyedevm( 8 te SvrMp[;ivxNt;NSvre sto n inrj;n;t( SvrSy tu `oWen;Nvwt( 9 t aoÉmTyetdev;=r' sm;rohnetdev;=r' ]yI iv´; yddomOt' tpit tTp[p´ tto mOTyun; p;Pmn; Vy;vtRNt 10 Evmevwv' ivÃ;noÉmTyetdev;=r' sm;¨ç yddomOt' tpit tTp[p´ tto mOTyun;

prajApatirdevAnasqjata tAnmqtyuH pApmAnvasqjyata 1 te devA prajApatimupetyA-bruvankasmAdu no'sqSThA mqtyuM cennaH pApmAnamanvavasrakSyannAsitheti 2 tAna-bravIcchandAMsi sambharata tAni yathAyatanampravifata tato mqtyunA pApmanA vyA-vartsyatheti 3 vasavo gAyatrIM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 4 rudra ?AstriSTubhaM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 5 AdityA jagatIM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 6 vifve devA anuSTubhaM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 7 tAnasyAmqcyasvarAyAmmqtyurnirajAnAdyathA maNau maNisUtramparipafyedevam 8 te svaramprAvifantAnsvare sato na nirajAnAt svarasya tu ghoSenAnvait 9 ta omityetadevAkSaraM samArohanetadevAkSaraM trayI vidyA yadado'mqtaM tapati tatprapadya tato mqtyunA pApmanA vyAvartanta 10 evamevaivaM vidvAnomityetadevAkSaraM samAruhya yadado'mqtaM tapati tatprapadya tato mqtyunA

prajApatirdevAnasqjata tAnmqtyuH pApmAnvasqjyata 1 te devA prajApatimupetyA-bruvankasmAdu no'sqSThA mqtyuM cennaH pApmAnamanvavasrakSyannAsitheti 2 tAna-bravIcchandAMsi sambharata tAni yathAyatanampravifata tato mqtyunA pApmanA vyA-vartsyatheti 3 vasavo gAyatrIM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 4 rudrA striSTubhaM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 5 AdityA jagatIM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 6 vifve devA anuSTubhaM samabharantAM te prAvifantAnsAcchAdayat 7 tAnasyAmqcyasvarAyAmmqtyurnirajAnAdyathA maNau maNisUtramparipafyedevam 8 te svaramprAvifantAnsvare sato na nirajAnAt svarasya tu ghoSenAnvait 9 ta omityetadevAkSaraM samArohanetadevAkSaraM trayI vidyA yadado'mqtaM tapati tatprapadya tato mqtyunA pApmanA vyAvartanta 10 evamevaivaM vidvAnomityetadevAkSaraM samAruhya yadado'mqtaM tapati tatprapadya tato mqtyunA

प्रजापतिर्देवानसृजत तान्मृत्युः पाप्मान्वसृज्यत १ ते देवा प्रजापतिमुपेत्या-ब्रुवन्कस्मादु नोऽसृष्ठा मृत्युं चेन्नः पाप्मानमन्ववस्रक्ष्यन्नासिथेति २ तान-ब्रवीच्छन्दांसि सम्भरत तानि यथायतनम्प्रविशत ततो मृत्युना पाप्मना व्या-वर्त्स्यथेति ३ वसवो गायत्रीं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ४ रुद्र ?ास्त्रिष्टुभं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ५ आदित्या जगतीं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ६ विश्वे देवा अनुष्टुभं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ७ तानस्यामृच्यस्वरायाम्मृत्युर्निरजानाद्यथा मणौ मणिसूत्रम्परिपश्येदेवम् ८ ते स्वरम्प्राविशन्तान्स्वरे सतो न निरजानात् स्वरस्य तु घोषेनान्वैत् ९ त ओमित्येतदेवाक्षरं समारोहनेतदेवाक्षरं त्रयी विद्या यददोऽमृतं तपति तत्प्रपद्य ततो मृत्युना पाप्मना व्यावर्तन्त १० एवमेवैवं विद्वानोमित्येतदेवाक्षरं समारुह्य यददोऽमृतं तपति तत्प्रपद्य ततो मृत्युना

प्रजापतिर्देवानसृजत तान्मृत्युः पाप्मान्वसृज्यत १ ते देवा प्रजापतिमुपेत्या-ब्रुवन्कस्मादु नोऽसृष्ठा मृत्युं चेन्नः पाप्मानमन्ववस्रक्ष्यन्नासिथेति २ तान-ब्रवीच्छन्दांसि सम्भरत तानि यथायतनम्प्रविशत ततो मृत्युना पाप्मना व्या-वर्त्स्यथेति ३ वसवो गायत्रीं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ४ रुद्रा स्त्रिष्टुभं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ५ आदित्या जगतीं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ६ विश्वे देवा अनुष्टुभं समभरन्तां ते प्राविशन्तान्साच्छादयत् ७ तानस्यामृच्यस्वरायाम्मृत्युर्निरजानाद्यथा मणौ मणिसूत्रम्परिपश्येदेवम् ८ ते स्वरम्प्राविशन्तान्स्वरे सतो न निरजानात् स्वरस्य तु घोषेनान्वैत् ९ त ओमित्येतदेवाक्षरं समारोहनेतदेवाक्षरं त्रयी विद्या यददोऽमृतं तपति तत्प्रपद्य ततो मृत्युना पाप्मना व्यावर्तन्त १० एवमेवैवं विद्वानोमित्येतदेवाक्षरं समारुह्य यददोऽमृतं तपति तत्प्रपद्य ततो मृत्युना

152

aq y;ãW®@±v.Uty AtvSte 1 aq y;t§" p[itÏ; m; Ev t;t§o idx" 2 aq ye dx p[g; m Ev te dx p[;,;" 3 aq y;Ss¢ s'Sq; y; Evwt;Ss¢;hor;];" p[;cIvRW$(kÚvR²Nt t; Ev t;" 4 aq y* Ã* Sto.;vhor;]e Ev te 5 aq ydekm[Up' kmwRv tt( kmR,; hId' sv| ivi£yte 6 tSywtSy s;»o dev; a;Éjm;yNs p[j;pithRrs; ihû;rmudjy-dÉ¦Stejs; p[St;v' åpe, bOhSpit¨íIq' Sv/y; iptr" p[ith;r' vIyeR,eN{ o in/nm( 7 aqetre dev; aNtárt; v;sNt N{ mb[uvNtv vw vy' Smonu n EtâSmNs;m¥;.jeit 8 te>ySSvrMp[;yCzÿMp[j;pitrb[vITkqeTq-mk" sv| v; E>ySs;m p[;d;" Et;vÃ;v s;m y;v;NSvr" AGv; EWteR Svr;ºvtIit 9 sob[vITpunv;R ahmeW;met' rsm;d;Sy it t;nb[vIdup m; g;yt aÉ. m; Svrteit tqeit 10 tmup;g;yNtm>ySvr' teW;Mpun;

atha yASSaDvibhUtaya qtavaste 1 atha yAfcatasraH pratiSThA imA eva tAfcatasro difaH 2 atha ye dafa pragA ima eva te dafa prANAH 3 atha yAssapta saMsthA yA evaitAssaptAhorAtrAH prAcIrvaSaTkurvanti tA eva tAH 4 atha yau dvau stobhAvahorAtre eva te 5 atha yadekamrUpaM karmaiva tat karmaNA hIdaM sarvaM vikriyate 6 tasyaitasya sAmno devA AjimAyansa prajApatirharasA hizkAramudajaya-dagnistejasA prastAvaM rUpeNa bqhaspatirudgIthaM svadhayA pitaraH pratihAraM vIryeNendra ?o nidhanam 7 athetare devA antaritA ivAsanta indra mabruvantava vai vayaM smo'nu na etasminsAmannAbhajeti 8 tebhyassvaramprAyacchattamprajApatirabravItkathettha-makaH sarvaM vA ebhyassAma prAdAH etAvadvAva sAma yAvAnsvaraH qgvA eSarte svarAdbhavatIti 9 so'bravItpunarvA ahameSAmetaM rasamAdAsya iti tAnabravIdupa mA gAyata abhi mA svarateti tatheti 10 tamupAgAyantamabhyasvaraM teSAmpunA

atha yASSaDvibhUtaya qtavaste 1 atha yAfcatasraH pratiSThA imA eva tAfcatasro difaH 2 atha ye dafa pragA ima eva te dafa prANAH 3 atha yAssapta saMsthA yA evaitAssaptAhorAtrAH prAcIrvaSaTkurvanti tA eva tAH 4 atha yau dvau stobhAvahorAtre eva te 5 atha yadekamrUpaM karmaiva tat karmaNA hIdaM sarvaM vikriyate 6 tasyaitasya sAmno devA AjimAyansa prajApatirharasA hizkAramudajaya-dagnistejasA prastAvaM rUpeNa bqhaspatirudgIthaM svadhayA pitaraH pratihAraM vIryeNendro nidhanam 7 athetare devA antaritA ivAsanta indra mabruvantava vai vayaM smo'nu na etasminsAmannAbhajeti 8 tebhyassvaramprAyacchattamprajApatirabravItkathettha-makaH sarvaM vA ebhyassAma prAdAH etAvadvAva sAma yAvAnsvaraH qgvA eSarte svarAdbhavatIti 9 so'bravItpunarvA ahameSAmetaM rasamAdAsya iti tAnabravIdupa mA gAyata abhi mA svarateti tatheti 10 tamupAgAyantamabhyasvaraM teSAmpunA

अथ याष्षड्विभूतय ऋतवस्ते १ अथ याश्चतस्रः प्रतिष्ठा इमा एव ताश्चतस्रो दिशः २ अथ ये दश प्रगा इम एव ते दश प्राणाः ३ अथ यास्सप्त संस्था या एवैतास्सप्ताहोरात्राः प्राचीर्वषट्कुर्वन्ति ता एव ताः ४ अथ यौ द्वौ स्तोभावहोरात्रे एव ते ५ अथ यदेकम्रूपं कर्मैव तत् कर्मणा हीदं सर्वं विक्रियते ६ तस्यैतस्य साम्नो देवा आजिमायन्स प्रजापतिर्हरसा हिङ्कारमुदजय-दग्निस्तेजसा प्रस्तावं रूपेण बृहस्पतिरुद्गीथं स्वधया पितरः प्रतिहारं वीर्येणेन्द्र ?ो निधनम् ७ अथेतरे देवा अन्तरिता इवासन्त इन्द्र मब्रुवन्तव वै वयं स्मोऽनु न एतस्मिन्सामन्नाभजेति ८ तेभ्यस्स्वरम्प्रायच्छत्तम्प्रजापतिरब्रवीत्कथेत्थ-मकः सर्वं वा एभ्यस्साम प्रादाः एतावद्वाव साम यावान्स्वरः ऋग्वा एषर्ते स्वराद्भवतीति ९ सोऽब्रवीत्पुनर्वा अहमेषामेतं रसमादास्य इति तानब्रवीदुप मा गायत अभि मा स्वरतेति तथेति १० तमुपागायन्तमभ्यस्वरं तेषाम्पुना

अथ याष्षड्विभूतय ऋतवस्ते १ अथ याश्चतस्रः प्रतिष्ठा इमा एव ताश्चतस्रो दिशः २ अथ ये दश प्रगा इम एव ते दश प्राणाः ३ अथ यास्सप्त संस्था या एवैतास्सप्ताहोरात्राः प्राचीर्वषट्कुर्वन्ति ता एव ताः ४ अथ यौ द्वौ स्तोभावहोरात्रे एव ते ५ अथ यदेकम्रूपं कर्मैव तत् कर्मणा हीदं सर्वं विक्रियते ६ तस्यैतस्य साम्नो देवा आजिमायन्स प्रजापतिर्हरसा हिङ्कारमुदजय-दग्निस्तेजसा प्रस्तावं रूपेण बृहस्पतिरुद्गीथं स्वधया पितरः प्रतिहारं वीर्येणेन्द्रो निधनम् ७ अथेतरे देवा अन्तरिता इवासन्त इन्द्र मब्रुवन्तव वै वयं स्मोऽनु न एतस्मिन्सामन्नाभजेति ८ तेभ्यस्स्वरम्प्रायच्छत्तम्प्रजापतिरब्रवीत्कथेत्थ-मकः सर्वं वा एभ्यस्साम प्रादाः एतावद्वाव साम यावान्स्वरः ऋग्वा एषर्ते स्वराद्भवतीति ९ सोऽब्रवीत्पुनर्वा अहमेषामेतं रसमादास्य इति तानब्रवीदुप मा गायत अभि मा स्वरतेति तथेति १० तमुपागायन्तमभ्यस्वरं तेषाम्पुना

159

s yq; m/u/;ne m/un;ÂÇÉ.mR?v;És;devmev tTs;mNpun; rsm;Ést( 1 tSm;du h nopg;yet( N{ EW yduí;t; s yq;s;vmIW;' rsm;dÿ EvmeW teW;' rsm;dÿe 2 k;m' h tu yjm;n ¬pg;ye´jm;nSy ih tºvTyqo b[÷c;y;Rc;yoRÿ_" 3 tdu v; a;ü¨pwv g;yet( idxo çup;g;y²Ndx;mev' slokt;' jytIit 4 te y Eveme mu:y;" p[;,; Et Evoí;t;ropg;t;r me h ]y ¬í;t;r m ¬ cTv;r ¬pg;t;r" 5 tSm;du ctur Evopg;t¿-NkÚvIRt tSm;du hopg;t¿Np[TyÉ.mOxei¶xSSq Åo]Mme m; ih'És·eit 6 s ySs rs a;sI´ Ev;yMpvt EW Ev s rs" 7 s yq; m?v;lop-m´;idit h Sm;h suÉcÿXxwln EvmetSy rsSy;Tm;nMpUryet s

sa yathA madhudhAne madhunALIbhirmadhvAsixcAdevameva tatsAmanpunA rasamAsixcat 1 tasmAdu ha nopagAyet indra eSa yadudgAtA sa yathAsAvamISAM rasamAdatta evameSa teSAM rasamAdatte 2 kAmaM ha tu yajamAna upagAyedyajamAnasya hi tadbhavatyatho brahmacAryAcAryoktaH 3 tadu vA Ahurupaiva gAyet difo hyupAgAyandifAmevaM salokatAM jayatIti 4 te ya eveme mukhyAH prANA eta evodgAtArafcopagAtArafca ime ha traya udgAtAra ima u catvAra upagAtAraH 5 tasmAdu catura evopagAtQ-nkurvIta tasmAdu hopagAtQnpratyabhimqfeddifasstha frotramme mA hiMsiSTeti 6 sa yassa rasa AsIdya evAyampavata eSa eva sa rasaH 7 sa yathA madhvAlopa-madyAditi ha smAha sucittaffailana evametasya rasasyAtmAnampUrayeta sa

sa yathA madhudhAne madhunA[L]IbhirmadhvAsixcAdevameva tatsAmanpunA rasamAsixcat 1 tasmAdu ha nopagAyet indra eSa yadudgAtA sa yathAsAvamISAM rasamAdatta evameSa teSAM rasamAdatte 2 kAmaM ha tu yajamAna upagAyedyajamAnasya hi tadbhavatyatho brahmacAryAcAryoktaH 3 tadu vA Ahurupaiva gAyet difo hyupAgAyandifAmevaM salokatAM jayatIti 4 te ya eveme mukhyAH prANA eta evodgAtArafcopagAtArafca ime ha traya udgAtAra ima u catvAra upagAtAraH 5 tasmAdu catura evopagAtQ-nkurvIta tasmAdu hopagAtQnpratyabhimqfeddifasstha frotramme mA hiMsiSTeti 6 sa yassa rasa AsIdya evAyampavata eSa eva sa rasaH 7 sa yathA madhvAlopa-madyAditi ha smAha sucittaffailana evametasya rasasyAtmAnampUrayeta sa

स यथा मधुधाने मधुनाळीभिर्मध्वासिञ्चादेवमेव तत्सामन्पुना रसमासिञ्चत् १ तस्मादु ह नोपगायेत् इन्द्र एष यदुद्गाता स यथासावमीषां रसमादत्त एवमेष तेषां रसमादत्ते २ कामं ह तु यजमान उपगायेद्यजमानस्य हि तद्भवत्यथो ब्रह्मचार्याचार्योक्तः ३ तदु वा आहुरुपैव गायेत् दिशो ह्युपागायन्दिशामेवं सलोकतां जयतीति ४ ते य एवेमे मुख्याः प्राणा एत एवोद्गातारश्चोपगातारश्च इमे ह त्रय उद्गातार इम उ चत्वार उपगातारः ५ तस्मादु चतुर एवोपगातॄ-न्कुर्वीत तस्मादु होपगातॄन्प्रत्यभिमृशेद्दिशस्स्थ श्रोत्रम्मे मा हिंसिष्टेति ६ स यस्स रस आसीद्य एवायम्पवत एष एव स रसः ७ स यथा मध्वालोप-मद्यादिति ह स्माह सुचित्तश्शैलन एवमेतस्य रसस्यात्मानम्पूरयेत स

168

aymevedmg[ a;k;x a;sIt( s ¬ Ev;PyetihR 1 s ySs a;k;xo v;gev s; tSm;d;k;x;Ã;Gvdit 2 t;met;' v;cMp[j;pitr>ypIÂyÿSy; aÉ.pI²Ât;yw rs" p[;,edÿ Eveme lok; a.vn( 3 s m;'Llok;n->ypIÂyÿeW;mÉ.pI²Ât;n;' rs" p[;,edÿ; Evwt; devt; a.v¥É¦v;R-yurs;v;idTy it 4 s Et; devt; a>ypIÂyÿ;s;mÉ.pI²Ât;n;' rs" p[;,edt( s; ]yI iv´;.vt( 5 s ]yI' iv´;m>ypIÂyÿSy; aÉ.pI²Ât;yw rs" p[;,edÿ; Evwt; Vy;útyo.vN.U.uRvSSvárit 6 s Et; Vy;útI-r>ypIÂyÿ;s;mÉ.pI²Ât;n;' rs" p[;,edÿdetd=rm.vdoÉmit ydett( 7

ayamevedamagra AkAfa AsIt sa u evApyetarhi 1 sa yassa AkAfo vAgeva sA tasmAdAkAfAdvAgvadati 2 tAmetAM vAcamprajApatirabhyapILayattasyA abhipILitAyai rasaH prANedatta eveme lokA abhavan 3 sa imAMllokAna-bhyapILayatteSAmabhipILitAnAM rasaH prANedattA evaitA devatA abhavannagnirvA-yurasAvAditya iti 4 sa etA devatA abhyapILayattAsAmabhipILitAnAM rasaH prANedat sA trayI vidyAbhavat 5 sa trayIM vidyAmabhyapILayattasyA abhipILitAyai rasaH prANedattA evaitA vyAhqtayo'bhavanbhUrbhuvassvariti 6 sa etA vyAhqtI-rabhyapILayattAsAmabhipILitAnAM rasaH prANedattadetadakSaramabhavadomiti yadetat 7

ayamevedamagra AkAfa AsIt sa u evApyetarhi 1 sa yassa AkAfo vAgeva sA tasmAdAkAfAdvAgvadati 2 tAmetAM vAcamprajApatirabhyapI[L]ayattasyA abhipI[L]itAyai rasaH prANedatta eveme lokA abhavan 3 sa imAMllokAna-bhyapI[L]ayatteSAmabhipI[L]itAnAM rasaH prANedattA evaitA devatA abhavannagnirvA-yurasAvAditya iti 4 sa etA devatA abhyapI[L]ayattAsAmabhipI[L]itAnAM rasaH prANedat sA trayI vidyAbhavat 5 sa trayIM vidyAmabhyapI[L]ayattasyA abhipI[L]itAyai rasaH prANedattA evaitA vyAhqtayo'bhavanbhUrbhuvassvariti 6 sa etA vyAhqtI-rabhyapI[L]ayattAsAmabhipI[L]itAnAM rasaH prANedattadetadakSaramabhavadomiti yadetat 7

अयमेवेदमग्र आकाश आसीत् स उ एवाप्येतर्हि १ स यस्स आकाशो वागेव सा तस्मादाकाशाद्वाग्वदति २ तामेतां वाचम्प्रजापतिरभ्यपीळयत्तस्या अभिपीळितायै रसः प्राणेदत्त एवेमे लोका अभवन् ३ स इमांल्लोकान-भ्यपीळयत्तेषामभिपीळितानां रसः प्राणेदत्ता एवैता देवता अभवन्नग्निर्वा-युरसावादित्य इति ४ स एता देवता अभ्यपीळयत्तासामभिपीळितानां रसः प्राणेदत् सा त्रयी विद्याभवत् ५ स त्रयीं विद्यामभ्यपीळयत्तस्या अभिपीळितायै रसः प्राणेदत्ता एवैता व्याहृतयोऽभवन्भूर्भुवस्स्वरिति ६ स एता व्याहृती-रभ्यपीळयत्तासामभिपीळितानां रसः प्राणेदत्तदेतदक्षरमभवदोमिति यदेतत् ७

170

s Etd=rm>ypIÂyÿSy;É.pI²ÂtSy rs" p[;,edt( 8 23

sa etadakSaramabhyapILayattasyAbhipILitasya rasaH prANedat 8 23

sa etadakSaramabhyapI[L]ayattasyAbhipI[L]itasya rasaH prANedat 8 23

स एतदक्षरमभ्यपीळयत्तस्याभिपीळितस्य रसः प्राणेदत् ८ २३

175

td=rdev yd=rdev tSm;d=rm( 1 yÃ¹v;=r' n;=Iyt tSm;d=ym=y' h vw n;mwtÿd=rÉmit pro=m;c=te 2 tõwtdek aoÉmit g;y²Nt tÿq; n g;yet( éro hwndeten rsen;Nt/;Rto" aqo Ã¹ vwvM.vt aoÉmit ao Tyu hwk g;y²Nt tdu h t¥ gIt' nwv tq; g;yet( ao' Tyev g;yeÿdendeten rsen s'd/;it 3 tdet' rs' tpRyit rsStO¢o=r' tpRyit a=r' tO¢' Vy;útI-StpRyit Vy;útyStO¢; ved;'StpRy²Nt ved;StO¢; devt;StpRy²Nt devt;StO¢; lok;'StpRy²Nt lok;StO¢; a=r' tpRy²Nt a=r' tO¢' v;c' tpRyit v;ÿ_¢;k;x' tpRyit a;k;xStO¢" p[j;StpRyit tOPyit p[jy; pxuÉ.yR

tadakSaradeva yadakSaradeva tasmAdakSaram 1 yadvevAkSaraM nAkSIyata tasmAdakSayamakSayaM ha vai nAmaitattadakSaramiti parokSamAcakSate 2 taddhaitadeka omiti gAyanti tattathA na gAyet Ifvaro hainadetena rasenAntardhAtoH atho dve ivaivambhavata omiti o ityu haike gAyanti tadu ha tanna gItaM naiva tathA gAyet oM ityeva gAyettadenadetena rasena saMdadhAti 3 tadetaM rasaM tarpayati rasastqpto'kSaraM tarpayati akSaraM tqptaM vyAhqtI-starpayati vyAhqtayastqptA vedAMstarpayanti vedAstqptA devatAstarpayanti devatAstqptA lokAMstarpayanti lokAstqptA akSaraM tarpayanti akSaraM tqptaM vAcaM tarpayati vAktqptAkAfaM tarpayati AkAfastqptaH prajAstarpayati tqpyati prajayA pafubhirya

tadakSaradeva yadakSaradeva tasmAdakSaram 1 yadvevAkSaraM nAkSIyata tasmAdakSayamakSayaM ha vai nAmaitattadakSaramiti parokSamAcakSate 2 taddhaitadeka omiti gAyanti tattathA na gAyet Ifvaro hainadetena rasenAntardhAtoH atho dve ivaivambhavata omiti o ityu haike gAyanti tadu ha tanna gItaM naiva tathA gAyet O ityeva gAyettadenadetena rasena saMdadhAti 3 tadetaM rasaM tarpayati rasastqpto'kSaraM tarpayati akSaraM tqptaM vyAhqtI-starpayati vyAhqtayastqptA vedAMstarpayanti vedAstqptA devatAstarpayanti devatAstqptA lokAMstarpayanti lokAstqptA akSaraM tarpayanti akSaraM tqptaM vAcaM tarpayati vAktqptAkAfaM tarpayati AkAfastqptaH prajAstarpayati tqpyati prajayA pafubhirya

तदक्षरदेव यदक्षरदेव तस्मादक्षरम् १ यद्वेवाक्षरं नाक्षीयत तस्मादक्षयमक्षयं ह वै नामैतत्तदक्षरमिति परोक्षमाचक्षते २ तद्धैतदेक ओमिति गायन्ति तत्तथा न गायेत् ईश्वरो हैनदेतेन रसेनान्तर्धातोः अथो द्वे इवैवम्भवत ओमिति ओ इत्यु हैके गायन्ति तदु ह तन्न गीतं नैव तथा गायेत् ओं इत्येव गायेत्तदेनदेतेन रसेन संदधाति ३ तदेतं रसं तर्पयति रसस्तृप्तोऽक्षरं तर्पयति अक्षरं तृप्तं व्याहृती-स्तर्पयति व्याहृतयस्तृप्ता वेदांस्तर्पयन्ति वेदास्तृप्ता देवतास्तर्पयन्ति देवतास्तृप्ता लोकांस्तर्पयन्ति लोकास्तृप्ता अक्षरं तर्पयन्ति अक्षरं तृप्तं वाचं तर्पयति वाक्तृप्ताकाशं तर्पयति आकाशस्तृप्तः प्रजास्तर्पयति तृप्यति प्रजया पशुभिर्य

तदक्षरदेव यदक्षरदेव तस्मादक्षरम् १ यद्वेवाक्षरं नाक्षीयत तस्मादक्षयमक्षयं ह वै नामैतत्तदक्षरमिति परोक्षमाचक्षते २ तद्धैतदेक ओमिति गायन्ति तत्तथा न गायेत् ईश्वरो हैनदेतेन रसेनान्तर्धातोः अथो द्वे इवैवम्भवत ओमिति ओ इत्यु हैके गायन्ति तदु ह तन्न गीतं नैव तथा गायेत् ॐ इत्येव गायेत्तदेनदेतेन रसेन संदधाति ३ तदेतं रसं तर्पयति रसस्तृप्तोऽक्षरं तर्पयति अक्षरं तृप्तं व्याहृती-स्तर्पयति व्याहृतयस्तृप्ता वेदांस्तर्पयन्ति वेदास्तृप्ता देवतास्तर्पयन्ति देवतास्तृप्ता लोकांस्तर्पयन्ति लोकास्तृप्ता अक्षरं तर्पयन्ति अक्षरं तृप्तं वाचं तर्पयति वाक्तृप्ताकाशं तर्पयति आकाशस्तृप्तः प्रजास्तर्पयति तृप्यति प्रजया पशुभिर्य

183

aymevedmg[ a;k;x a;sIt( s ¬ Ev;PyetihR 1 s ySs a;k;x a;idTy Ev s EtâSmn(çuidte svRÉmdm;k;xte 2 tSy mTy;RmOtyovwR tIr;É, smu{ Ev t´Tsmu{ e, párgOhIt' tNmOTyor;¢mq yTpr' tdmOtm( 3 s yo h s smu{ o y Ev;yMpvt EW Ev s smu{ " Et' ih s'{ vNt' sv;RÉ, .Ut;Nynus'{v²Nt 4 tSy ´;v;pOÉqvI Ev ro/sI aq yq; n´;' kùs;in v; p[hI,;in SyuSsr;'És vwvmSy;yMp;ÉqRvSsmu{ " 5 s EW p;r Ev smu{ Syodeit s ¬´¥ev v;yo" pOÏ a;£mte somOt;devodeit amOtm-nus'crit amOte p[itiÏt" 6 tSywt²T]vO{ UpMmOTyorn;¢' xuKl' Õã,Mpu¨W" 7 t´CzÚKl' tÃ;co åpmOco¦emORTyo" s; y; s; v;gOKs; aq yo-É¦mORTyuSs" 8 aq yTÕã,' tdp;' åpm¥Sy mnso yjuW" t´;St; a;po¥' tdq yNmno yju·t( 9 aq y" pu¨WSs p[;,StTs;m td(b[÷

ayamevedamagra AkAfa AsIt sa u evApyetarhi 1 sa yassa AkAfa Aditya eva sa etasminhyudite sarvamidamAkAfate 2 tasya martyAmqtayorvai tIrANi samudra eva tadyatsamudre Na parigqhItaM tanmqtyorAptamatha yatparaM tadamqtam 3 sa yo ha sa samudra ?o ya evAyampavata eSa eva sa samudra ?H etaM hi saMdra vantaM sarvANi bhUtAnyanusaMdravanti 4 tasya dyAvApqthivI eva rodhasI atha yathA nadyAM kaMsAni vA prahINAni syussarAMsi vaivamasyAyampArthivassamudra ?H 5 sa eSa pAra eva samudra syodeti sa udyanneva vAyoH pqSTha Akramate so'mqtAdevodeti amqtama-nusaMcarati amqte pratiSThitaH 6 tasyaitattrivqdrU pammqtyoranAptaM fuklaM kqSNampuruSaH 7 tadyacchuklaM tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH sA yA sA vAgqksA atha yo-'gnirmqtyussaH 8 atha yatkqSNaM tadapAM rUpamannasya manaso yajuSaH tadyAstA Apo'nnaM tadatha yanmano yajuSTat 9 atha yaH puruSassa prANastatsAma tadbrahma

ayamevedamagra AkAfa AsIt sa u evApyetarhi 1 sa yassa AkAfa Aditya eva sa etasminhyudite sarvamidamAkAfate 2 tasya martyAmqtayorvai tIrANi samudra eva tadyatsamudre Na parigqhItaM tanmqtyorAptamatha yatparaM tadamqtam 3 sa yo ha sa samudro ya evAyampavata eSa eva sa samudra H! etaM hi saMdra vantaM sarvANi bhUtAnyanusaMdravanti 4 tasya dyAvApqthivI eva rodhasI atha yathA nadyAM kaMsAni vA prahINAni syussarAMsi vaivamasyAyampArthivassamudra H! 5 sa eSa pAra eva samudra syodeti sa udyanneva vAyoH pqSTha Akramate so'mqtAdevodeti amqtama-nusaMcarati amqte pratiSThitaH 6 tasyaitattrivqdrU pammqtyoranAptaM fuklaM kqSNampuruSaH 7 tadyacchuklaM tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH sA yA sA vAgqksA atha yo-'gnirmqtyussaH 8 atha yatkqSNaM tadapAM rUpamannasya manaso yajuSaH tadyAstA Apo'nnaM tadatha yanmano yajuSTat 9 atha yaH puruSassa prANastatsAma tadbrahma

अयमेवेदमग्र आकाश आसीत् स उ एवाप्येतर्हि १ स यस्स आकाश आदित्य एव स एतस्मिन्ह्युदिते सर्वमिदमाकाशते २ तस्य मर्त्यामृतयोर्वै तीराणि समुद्र एव तद्यत्समुद्रे ण परिगृहीतं तन्मृत्योराप्तमथ यत्परं तदमृतम् ३ स यो ह स समुद्र ?ो य एवायम्पवत एष एव स समुद्र ?ः एतं हि संद्र वन्तं सर्वाणि भूतान्यनुसंद्रवन्ति ४ तस्य द्यावापृथिवी एव रोधसी अथ यथा नद्यां कंसानि वा प्रहीणानि स्युस्सरांसि वैवमस्यायम्पार्थिवस्समुद्र ?ः ५ स एष पार एव समुद्र स्योदेति स उद्यन्नेव वायोः पृष्ठ आक्रमते सोऽमृतादेवोदेति अमृतम-नुसंचरति अमृते प्रतिष्ठितः ६ तस्यैतत्त्रिवृद्रू पम्मृत्योरनाप्तं शुक्लं कृष्णम्पुरुषः ७ तद्यच्छुक्लं तद्वाचो रूपमृचोऽग्नेर्मृत्योः सा या सा वागृक्सा अथ यो-ऽग्निर्मृत्युस्सः ८ अथ यत्कृष्णं तदपां रूपमन्नस्य मनसो यजुषः तद्यास्ता आपोऽन्नं तदथ यन्मनो यजुष्टत् ९ अथ यः पुरुषस्स प्राणस्तत्साम तद्ब्रह्म

अयमेवेदमग्र आकाश आसीत् स उ एवाप्येतर्हि १ स यस्स आकाश आदित्य एव स एतस्मिन्ह्युदिते सर्वमिदमाकाशते २ तस्य मर्त्यामृतयोर्वै तीराणि समुद्र एव तद्यत्समुद्रे ण परिगृहीतं तन्मृत्योराप्तमथ यत्परं तदमृतम् ३ स यो ह स समुद्रो य एवायम्पवत एष एव स समुद्र ः! एतं हि संद्र वन्तं सर्वाणि भूतान्यनुसंद्रवन्ति ४ तस्य द्यावापृथिवी एव रोधसी अथ यथा नद्यां कंसानि वा प्रहीणानि स्युस्सरांसि वैवमस्यायम्पार्थिवस्समुद्र ः! ५ स एष पार एव समुद्र स्योदेति स उद्यन्नेव वायोः पृष्ठ आक्रमते सोऽमृतादेवोदेति अमृतम-नुसंचरति अमृते प्रतिष्ठितः ६ तस्यैतत्त्रिवृद्रू पम्मृत्योरनाप्तं शुक्लं कृष्णम्पुरुषः ७ तद्यच्छुक्लं तद्वाचो रूपमृचोऽग्नेर्मृत्योः सा या सा वागृक्सा अथ यो-ऽग्निर्मृत्युस्सः ८ अथ यत्कृष्णं तदपां रूपमन्नस्य मनसो यजुषः तद्यास्ता आपोऽन्नं तदथ यन्मनो यजुष्टत् ९ अथ यः पुरुषस्स प्राणस्तत्साम तद्ब्रह्म

190

aq;?y;Tmimdmev c=u²S]vOCzÚKl' Õã,Mpu¨W" 1 t´CzÚKl' tÃ;co åpmOco¦emORTyo" s; y; s; v;gOKs; aq yoÉ¦mORTyuSs" 2 aq yTÕã,' tdp;' åpm¥Sy mnso yjuW" t´;St; a;po¥' tt( aq yNmno yju·t( 3 aq y" pu¨WSs p[;,StTs;m td(b[÷ tdmOt' s y" p[;,StTs;m aq yd(b[÷ tdmOtm( 4 swWoT£;²Ntb[R÷," aq;t" pr;£;²Nt" 5 s; y; s;£;-²NtivR´udev s; s ydev iv´uto iv´otm;n;yw Xyet' åpM.vit tÃ;co åpmOco¦emORTyo" 6 yÃ¹v iv´utSs'{ vNTyw nIÂÖ åpM.vit tdp;' åpm-¥Sy mnso yjuW" 7 y EvwW iv´uit pu¨WSs p[;,StTs;m td(b[÷ tdmOt'

athAdhyAtmamidameva cakSustrivqcchuklaM kqSNampuruSaH 1 tadyacchuklaM tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH sA yA sA vAgqksA atha yo'gnirmqtyussaH 2 atha yatkqSNaM tadapAM rUpamannasya manaso yajuSaH tadyAstA Apo'nnaM tat atha yanmano yajuSTat 3 atha yaH puruSassa prANastatsAma tadbrahma tadamqtaM sa yaH prANastatsAma atha yadbrahma tadamqtam 4 saiSotkrAntirbrahmaNaH athAtaH parAkrAntiH 5 sA yA sAkrA-ntirvidyudeva sA sa yadeva vidyuto vidyotamAnAyai fyetaM rUpambhavati tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH 6 yadveva vidyutassaMdra vantyai nILaM rUpambhavati tadapAM rUpama-nnasya manaso yajuSaH 7 ya evaiSa vidyuti puruSassa prANastatsAma tadbrahma tadamqtaM

athAdhyAtmamidameva cakSustrivqcchuklaM kqSNampuruSaH 1 tadyacchuklaM tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH sA yA sA vAgqksA atha yo'gnirmqtyussaH 2 atha yatkqSNaM tadapAM rUpamannasya manaso yajuSaH tadyAstA Apo'nnaM tat atha yanmano yajuSTat 3 atha yaH puruSassa prANastatsAma tadbrahma tadamqtaM sa yaH prANastatsAma atha yadbrahma tadamqtam 4 saiSotkrAntirbrahmaNaH athAtaH parAkrAntiH 5 sA yA sAkrA-ntirvidyudeva sA sa yadeva vidyuto vidyotamAnAyai fyetaM rUpambhavati tadvAco rUpamqco'gnermqtyoH 6 yadveva vidyutassaMdra vantyai nI[L]aM rUpambhavati tadapAM rUpama-nnasya manaso yajuSaH 7 ya evaiSa vidyuti puruSassa prANastatsAma tadbrahma tadamqtaM

अथाध्यात्ममिदमेव चक्षुस्त्रिवृच्छुक्लं कृष्णम्पुरुषः १ तद्यच्छुक्लं तद्वाचो रूपमृचोऽग्नेर्मृत्योः सा या सा वागृक्सा अथ योऽग्निर्मृत्युस्सः २ अथ यत्कृष्णं तदपां रूपमन्नस्य मनसो यजुषः तद्यास्ता आपोऽन्नं तत् अथ यन्मनो यजुष्टत् ३ अथ यः पुरुषस्स प्राणस्तत्साम तद्ब्रह्म तदमृतं स यः प्राणस्तत्साम अथ यद्ब्रह्म तदमृतम् ४ सैषोत्क्रान्तिर्ब्रह्मणः अथातः पराक्रान्तिः ५ सा या साक्रा-न्तिर्विद्युदेव सा स यदेव विद्युतो विद्योतमानायै श्येतं रूपम्भवति तद्वाचो रूपमृचोऽग्नेर्मृत्योः ६ यद्वेव विद्युतस्संद्र वन्त्यै नीळं रूपम्भवति तदपां रूपम-न्नस्य मनसो यजुषः ७ य एवैष विद्युति पुरुषस्स प्राणस्तत्साम तद्ब्रह्म तदमृतं

215

jn;s N{ it EW hIN{ " 11 29

janAsa indra iti eSa hIndra ?H 11 29

janAsa indra iti eSa hIndra H! 11 29

जनास इन्द्र इति एष हीन्द्र ?ः ११ २९

जनास इन्द्र इति एष हीन्द्र ः! ११ २९

220

t´q; ÉgárMpNq;nSsmuidyuárit h Sm;h x;$ä;yinrevmet a;idTySy rXmy Etm;idTy' svRtoipy²Nt s hwv' ivÃ;noÉmTy;dd;n EtwretSy râXmÉ.retm;idTy' svRtoPyeit 1 tdetTsvRtoÃ;rminWe/' s;m aNytoÃ;r' hwndek Ev;.['gmup;ste atoNyq; iv´u" 2 aq y Etdev' ved s Evwt-TsvRtoÃ;rminWe/' s;m ved 3 s; EW; iv´ut( ydetNm<@l' smNt-Mpárptit tTs;m aq yTprmit.;it s puyitmuCyte 4 tdetd.[;tOVy' s;m n h v; N{ " kù cn .[;tOVyMpXyte s yqeN{ o n kù cn .[;tOVyMpXyt Evmev n kù cn .[;tOVyMpXyte y Etdev' ved;qo ySywv'

tadyathA girimpanthAnassamudiyuriti ha smAha fATyAyanirevameta Adityasya rafmaya etamAdityaM sarvato'piyanti sa haivaM vidvAnomityAdadAna etairetasya rafmibhiretamAdityaM sarvato'pyeti 1 tadetatsarvatodvAramaniSedhaM sAma anyatodvAraM hainadeka evAbhraMgamupAsate ato'nyathA vidyuH 2 atha ya etadevaM veda sa evaita-tsarvatodvAramaniSedhaM sAma veda 3 sA eSA vidyut yadetanmaNDalaM samanta-mparipatati tatsAma atha yatparamatibhAti sa puNyakqtyAyai rasaH tamabhyatimucyate 4 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra ?H kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendra ?o na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na kaM cana bhrAtqvyampafyate ya etadevaM vedAtho yasyaivaM

tadyathA girimpanthAnassamudiyuriti ha smAha fATyAyanirevameta Adityasya rafmaya etamAdityaM sarvato'piyanti sa haivaM vidvAnomityAdadAna etairetasya rafmibhiretamAdityaM sarvato'pyeti 1 tadetatsarvatodvAramaniSedhaM sAma anyatodvAraM hainadeka evAbhraMgamupAsate ato'nyathA vidyuH 2 atha ya etadevaM veda sa evaita-tsarvatodvAramaniSedhaM sAma veda 3 sA eSA vidyut yadetanmaNDalaM samanta-mparipatati tatsAma atha yatparamatibhAti sa puNyakqtyAyai rasaH tamabhyatimucyate 4 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra H! kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendro na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na kaM cana bhrAtqvyampafyate ya etadevaM vedAtho yasyaivaM

तद्यथा गिरिम्पन्थानस्समुदियुरिति ह स्माह शाट्यायनिरेवमेत आदित्यस्य रश्मय एतमादित्यं सर्वतोऽपियन्ति स हैवं विद्वानोमित्याददान एतैरेतस्य रश्मिभिरेतमादित्यं सर्वतोऽप्येति १ तदेतत्सर्वतोद्वारमनिषेधं साम अन्यतोद्वारं हैनदेक एवाभ्रंगमुपासते अतोऽन्यथा विद्युः २ अथ य एतदेवं वेद स एवैत-त्सर्वतोद्वारमनिषेधं साम वेद ३ सा एषा विद्युत् यदेतन्मण्डलं समन्त-म्परिपतति तत्साम अथ यत्परमतिभाति स पुण्यकृत्यायै रसः तमभ्यतिमुच्यते ४ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ?ः कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्र ?ो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते य एतदेवं वेदाथो यस्यैवं

तद्यथा गिरिम्पन्थानस्समुदियुरिति ह स्माह शाट्यायनिरेवमेत आदित्यस्य रश्मय एतमादित्यं सर्वतोऽपियन्ति स हैवं विद्वानोमित्याददान एतैरेतस्य रश्मिभिरेतमादित्यं सर्वतोऽप्येति १ तदेतत्सर्वतोद्वारमनिषेधं साम अन्यतोद्वारं हैनदेक एवाभ्रंगमुपासते अतोऽन्यथा विद्युः २ अथ य एतदेवं वेद स एवैत-त्सर्वतोद्वारमनिषेधं साम वेद ३ सा एषा विद्युत् यदेतन्मण्डलं समन्त-म्परिपतति तत्साम अथ यत्परमतिभाति स पुण्यकृत्यायै रसः तमभ्यतिमुच्यते ४ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ः! कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्रो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते य एतदेवं वेदाथो यस्यैवं

275

tSywt;âSt§ a;g; a;¦eYyekN{ (yek; vwdeVyek; 1 s; y; mN{ ; s;¦eyI ty; p[;tSsvnSyoíeym;¦ey' vw p[;tSsvnm;¦eyoy' lok" Svy;gy; p[;tSsvnSyoí;yTyOÝotIm' lokm( 2 aq y; `oiW

tasyaitAstisra AgA Agneyyekaindr yekA vaifvadevyekA 1 sA yA mandra ?A sAgneyI tayA prAtassavanasyodgeyamAgneyaM vai prAtassavanamAgneyo'yaM lokaH svayAgayA prAtassavanasyodgAyatyqdhnotImaM lokam 2 atha yA ghoSiNyupabdimatI saindra ?I tayA mAdhyandinasya savanasyodgeyamaindraM vai mAdhyandinaM savanamaindra ?o'sau lokaH svayAgayA mAdhyandinasya savanasyodgAyatyqdhnotyamuM lokam 3 atha yAM vIzkhaya-nniva prathayanniva gAyati sA vaifvadevI tayA tqtIyasavanasyodgeyaM vaifvadevaM vai tqtIyasavanaM vaifvadevo'yamantarAlokaH svayAgayA tqtIyasavanasyodgAyatyqdhno-tImamantarAlokam 4 atho uccA khalvAhurekayaivAgayodgeyaM yadevAsya madhyaM vAca iti tadyayA vai vAcA vyAyacchamAna udgAyati tadevAsya madhyaM vAcaH tayA vA etayA vAcA sarvA vAca upagacchati avyAsiktAmekasthAM friyamqdhnoti ya evaM veda 5 atha yA krauxcA sA bArhaspatyA sa yo brahmavarcasakAmassyAtsa tayodgAyettadbrahma vai bqhaspatiH tadvai brahmavarcasamqdhnoti tathA ha brahmavarcasI bhavati 6 atha ha caikitAneya ekasyaiva sAmna AgAM gAyati gAyatrasyaiva tadanavAnaM geyaM tatsAmna evA pratihArAdanavAnaM geyaM tatprANo vai gAyatraM tadvai prANamqdhnoti tathA

tasyaitAstisra AgA Agneyyekaindr yekA vaifvadevyekA 1 sA yA mandrA sAgneyI tayA prAtassavanasyodgeyamAgneyaM vai prAtassavanamAgneyo'yaM lokaH svayAgayA prAtassavanasyodgAyatyqdhnotImaM lokam 2 atha yA ghoSiNyupabdimatI saindrI tayA mAdhyandinasya savanasyodgeyamaindraM vai mAdhyandinaM savanamaindro 'sau lokaH svayAgayA mAdhyandinasya savanasyodgAyatyqdhnotyamuM lokam 3 atha yAM vIzkhaya-nniva prathayanniva gAyati sA vaifvadevI tayA tqtIyasavanasyodgeyaM vaifvadevaM vai tqtIyasavanaM vaifvadevo'yamantarAlokaH svayAgayA tqtIyasavanasyodgAyatyqdhno-tImamantarAlokam 4 atho uccA khalvAhurekayaivAgayodgeyaM yadevAsya madhyaM vAca iti tadyayA vai vAcA vyAyacchamAna udgAyati tadevAsya madhyaM vAcaH tayA vA etayA vAcA sarvA vAca upagacchati avyAsiktAmekasthAM friyamqdhnoti ya evaM veda 5 atha yA krauxcA sA bArhaspatyA sa yo brahmavarcasakAmassyAtsa tayodgAyettadbrahma vai bqhaspatiH tadvai brahmavarcasamqdhnoti tathA ha brahmavarcasI bhavati 6 atha ha caikitAneya ekasyaiva sAmna AgAM gAyati gAyatrasyaiva tadanavAnaM geyaM tatsAmna evA pratihArAdanavAnaM geyaM tatprANo vai gAyatraM tadvai prANamqdhnoti tathA

तस्यैतास्तिस्र आगा आग्नेय्येकैन्द्र् येका वैश्वदेव्येका १ सा या मन्द्र ?ा साग्नेयी तया प्रातस्सवनस्योद्गेयमाग्नेयं वै प्रातस्सवनमाग्नेयोऽयं लोकः स्वयागया प्रातस्सवनस्योद्गायत्यृध्नोतीमं लोकम् २ अथ या घोषिण्युपब्दिमती सैन्द्र ?ी तया माध्यन्दिनस्य सवनस्योद्गेयमैन्द्रं वै माध्यन्दिनं सवनमैन्द्र ?ोऽसौ लोकः स्वयागया माध्यन्दिनस्य सवनस्योद्गायत्यृध्नोत्यमुं लोकम् ३ अथ यां वीङ्खय-न्निव प्रथयन्निव गायति सा वैश्वदेवी तया तृतीयसवनस्योद्गेयं वैश्वदेवं वै तृतीयसवनं वैश्वदेवोऽयमन्तरालोकः स्वयागया तृतीयसवनस्योद्गायत्यृध्नो-तीममन्तरालोकम् ४ अथो उच्चा खल्वाहुरेकयैवागयोद्गेयं यदेवास्य मध्यं वाच इति तद्यया वै वाचा व्यायच्छमान उद्गायति तदेवास्य मध्यं वाचः तया वा एतया वाचा सर्वा वाच उपगच्छति अव्यासिक्तामेकस्थां श्रियमृध्नोति य एवं वेद ५ अथ या क्रौञ्चा सा बार्हस्पत्या स यो ब्रह्मवर्चसकामस्स्यात्स तयोद्गायेत्तद्ब्रह्म वै बृहस्पतिः तद्वै ब्रह्मवर्चसमृध्नोति तथा ह ब्रह्मवर्चसी भवति ६ अथ ह चैकितानेय एकस्यैव साम्न आगां गायति गायत्रस्यैव तदनवानं गेयं तत्साम्न एवा प्रतिहारादनवानं गेयं तत्प्राणो वै गायत्रं तद्वै प्राणमृध्नोति तथा

तस्यैतास्तिस्र आगा आग्नेय्येकैन्द्र् येका वैश्वदेव्येका १ सा या मन्द्रा साग्नेयी तया प्रातस्सवनस्योद्गेयमाग्नेयं वै प्रातस्सवनमाग्नेयोऽयं लोकः स्वयागया प्रातस्सवनस्योद्गायत्यृध्नोतीमं लोकम् २ अथ या घोषिण्युपब्दिमती सैन्द्री तया माध्यन्दिनस्य सवनस्योद्गेयमैन्द्रं वै माध्यन्दिनं सवनमैन्द्रो ऽसौ लोकः स्वयागया माध्यन्दिनस्य सवनस्योद्गायत्यृध्नोत्यमुं लोकम् ३ अथ यां वीङ्खय-न्निव प्रथयन्निव गायति सा वैश्वदेवी तया तृतीयसवनस्योद्गेयं वैश्वदेवं वै तृतीयसवनं वैश्वदेवोऽयमन्तरालोकः स्वयागया तृतीयसवनस्योद्गायत्यृध्नो-तीममन्तरालोकम् ४ अथो उच्चा खल्वाहुरेकयैवागयोद्गेयं यदेवास्य मध्यं वाच इति तद्यया वै वाचा व्यायच्छमान उद्गायति तदेवास्य मध्यं वाचः तया वा एतया वाचा सर्वा वाच उपगच्छति अव्यासिक्तामेकस्थां श्रियमृध्नोति य एवं वेद ५ अथ या क्रौञ्चा सा बार्हस्पत्या स यो ब्रह्मवर्चसकामस्स्यात्स तयोद्गायेत्तद्ब्रह्म वै बृहस्पतिः तद्वै ब्रह्मवर्चसमृध्नोति तथा ह ब्रह्मवर्चसी भवति ६ अथ ह चैकितानेय एकस्यैव साम्न आगां गायति गायत्रस्यैव तदनवानं गेयं तत्साम्न एवा प्रतिहारादनवानं गेयं तत्प्राणो वै गायत्रं तद्वै प्राणमृध्नोति तथा

282

aq h b[÷dÿ' cwikt;neymuí;yNt' kÚrv ¬podu¨Æihih s;m d;L>yeit 1 s hopo´m;no intr;' jg* t' hocu" ikmupo´m;no intr;mg;sIárit 2 s hov;ced' vw lomeTyetdevwtTp[Tyupêy;muâTqtMpp[Czc;Rg;t; x;l;vTy;3 s;»;3 it 4 nwv r;j¥Oceit hov;c n s;»eit t´Uy' tihR svR Ev p,;Yy; .ivãyq y Ev' ivÃ;'sog;yteit 5 aq yõ;v+ydOc; c s;»; c;g;meit /Iten vw t´;ty;»;ml;k;<@¼n;g;teit hwn;'Stdv-

atha ha brahmadattaM caikitAneyamudgAyantaM kurava upodurujjahihi sAma dAlbhyeti 1 sa hopodyamAno nitarAM jagau taM hocuH kimupodyamAno nitarAmagAsIriti 2 sa hovAcedaM vai lometyetadevaitatpratyupafqNmaH tasmAdu ye na etadupAvAdiSurloma-fAnIva teSAM fmafAnAni bhavitAraH atha vayamudeva gAtArassma iti 3 atha ha rAjA jaivalirgaLUnasamArkSAkAyaNaM fAmUlaparNAbhyAmutthitampapraccharcAgAtA fAlAvatyA3 sAmnA3 iti 4 naiva rAjannqceti hovAca na sAmneti tadyUyaM tarhi sarva eva paNAyyA bhaviSyatha ya evaM vidvAMso'gAyateti 5 atha yaddhAvakSyadqcA ca sAmnA cAgAmeti dhItena vai tadyAtayAmnAmalAkANDenAgAteti hainAMstadava-

atha ha brahmadattaM caikitAneyamudgAyantaM kurava upodurujjahihi sAma dAlbhyeti 1 sa hopodyamAno nitarAM jagau taM hocuH kimupodyamAno nitarAmagAsIriti 2 sa hovAcedaM vai lometyetadevaitatpratyupafqNmaH tasmAdu ye na etadupAvAdiSurloma-fAnIva teSAM fmafAnAni bhavitAraH atha vayamudeva gAtArassma iti 3 atha ha rAjA jaivalirga[L]UnasamArkSAkAyaNaM fAmUlaparNAbhyAmutthitampapraccharcAgAtA fAlAvatyA3 sAmnA3 iti 4 naiva rAjannqceti hovAca na sAmneti tadyUyaM tarhi sarva eva paNAyyA bhaviSyatha ya evaM vidvAMso'gAyateti 5 atha yaddhAvakSyadqcA ca sAmnA cAgAmeti dhItena vai tadyAtayAmnAmalAkANDenAgAteti hainAMstadava-

अथ ह ब्रह्मदत्तं चैकितानेयमुद्गायन्तं कुरव उपोदुरुज्जहिहि साम दाल्भ्येति १ स होपोद्यमानो नितरां जगौ तं होचुः किमुपोद्यमानो नितरामगासीरिति २ स होवाचेदं वै लोमेत्येतदेवैतत्प्रत्युपशृण्मः तस्मादु ये न एतदुपावादिषुर्लोम-शानीव तेषां श्मशानानि भवितारः अथ वयमुदेव गातारस्स्म इति ३ अथ ह राजा जैवलिर्गळूनसमार्क्षाकायणं शामूलपर्णाभ्यामुत्थितम्पप्रच्छर्चागाता शालावत्या३ साम्ना३ इति ४ नैव राजन्नृचेति होवाच न साम्नेति तद्यूयं तर्हि सर्व एव पणाय्या भविष्यथ य एवं विद्वांसोऽगायतेति ५ अथ यद्धावक्ष्यदृचा च साम्ना चागामेति धीतेन वै तद्यातयाम्नामलाकाण्डेनागातेति हैनांस्तदव-

327

åp'åpMp[itåpo b.Uv tdSy åpMp[itc=,;y N{ o m;y;É." pu¨åp éyte yuÿ_; çSy hryXxt; dxeit 1 åp'åpMp[itåpo b.Uveit åp'åp' ç¼W p[itåpo b.Uv 2 tdSy åpMp[itc=,;yeit p[itc=,;y h;Sywt{ Upm( 3 N{ o m;y;É." pu¨åp éyt it m;y;É.ç¼RW EtTpu¨åp éyte 4 yuÿ_; çSy hryXxt; dxeit sh§' hwt a;idTySy rXmy" teSy yuÿ_;Stwárd' sv| hrit t´detwárd' sv| hrit tSm;õry" 5 åp'åpMm`v; bo.vIit m;y;" Õ

rUpaMrUpampratirUpo babhUva tadasya rUpampraticakSaNAya indra ?o mAyAbhiH pururUpa Iyate yuktA hyasya harayaffatA dafeti 1 rUpaMrUpampratirUpo babhUveti rUpaMrUpaM hyeSa pratirUpo babhUva 2 tadasya rUpampraticakSaNAyeti praticakSaNAya hAsyaitadrU pam 3 indra ?o mAyAbhiH pururUpa Iyata iti mAyAbhirhyeSa etatpururUpa Iyate 4 yuktA hyasya harayaffatA dafeti sahasraM haita Adityasya rafmayaH te'sya yuktAstairidaM sarvaM harati tadyadetairidaM sarvaM harati tasmAddharayaH 5 rUpaMrUpammaghavA bobhavIti mAyAH kqNvAnaH pari tanvaM svAM triryaddivaH pari muhUrtamAgAtsvairmantrairanqtupA qtAveti 6 rUpaMrUpammaghavA bobhavItIti rUpaMrUpaM hyeSa maghavA bobhavIti 7 mAyAH kqNvAnaH pari tanvaM svAmiti mAyAbhirhyeSa etatsvAM tanuM gopAyati 8 triryaddivaH pari muhUrtamAgAditi trirha vA eSa etasya muhUrtasyemAmpqthivIM samantaH paryetImAH prajAssaMcakSANaH 9 svairmantrairanqtupA qtAveti anqtupA hyeSa etadqtAvA

rUpaMrUpampratirUpo babhUva tadasya rUpampraticakSaNAya indro mAyAbhiH pururUpa Iyate yuktA hyasya harayaffatA dafeti 1 rUpaMrUpampratirUpo babhUveti rUpaMrUpaM hyeSa pratirUpo babhUva 2 tadasya rUpampraticakSaNAyeti praticakSaNAya hAsyaitadrU pam 3 indro mAyAbhiH pururUpa Iyata iti mAyAbhirhyeSa etatpururUpa Iyate 4 yuktA hyasya harayaffatA dafeti sahasraM haita Adityasya rafmayaH te'sya yuktAstairidaM sarvaM harati tadyadetairidaM sarvaM harati tasmAddharayaH 5 rUpaMrUpammaghavA bobhavIti mAyAH kqNvAnaH pari tanvaM svAM triryaddivaH pari muhUrtamAgAtsvairmantrairanqtupA qtAveti 6 rUpaMrUpammaghavA bobhavItIti rUpaMrUpaM hyeSa maghavA bobhavIti 7 mAyAH kqNvAnaH pari tanvaM svAmiti mAyAbhirhyeSa etatsvAM tanuM gopAyati 8 triryaddivaH pari muhUrtamAgAditi trirha vA eSa etasya muhUrtasyemAmpqthivIM samantaH paryetImAH prajAssaMcakSANaH 9 svairmantrairanqtupA qtAveti anqtupA hyeSa etadqtAvA

रूपंरूपम्प्रतिरूपो बभूव तदस्य रूपम्प्रतिचक्षणाय इन्द्र ?ो मायाभिः पुरुरूप ईयते युक्ता ह्यस्य हरयश्शता दशेति १ रूपंरूपम्प्रतिरूपो बभूवेति रूपंरूपं ह्येष प्रतिरूपो बभूव २ तदस्य रूपम्प्रतिचक्षणायेति प्रतिचक्षणाय हास्यैतद्रू पम् ३ इन्द्र ?ो मायाभिः पुरुरूप ईयत इति मायाभिर्ह्येष एतत्पुरुरूप ईयते ४ युक्ता ह्यस्य हरयश्शता दशेति सहस्रं हैत आदित्यस्य रश्मयः तेऽस्य युक्तास्तैरिदं सर्वं हरति तद्यदेतैरिदं सर्वं हरति तस्माद्धरयः ५ रूपंरूपम्मघवा बोभवीति मायाः कृण्वानः परि तन्वं स्वां त्रिर्यद्दिवः परि मुहूर्तमागात्स्वैर्मन्त्रैरनृतुपा ऋतावेति ६ रूपंरूपम्मघवा बोभवीतीति रूपंरूपं ह्येष मघवा बोभवीति ७ मायाः कृण्वानः परि तन्वं स्वामिति मायाभिर्ह्येष एतत्स्वां तनुं गोपायति ८ त्रिर्यद्दिवः परि मुहूर्तमागादिति त्रिर्ह वा एष एतस्य मुहूर्तस्येमाम्पृथिवीं समन्तः पर्येतीमाः प्रजास्संचक्षाणः ९ स्वैर्मन्त्रैरनृतुपा ऋतावेति अनृतुपा ह्येष एतदृतावा

रूपंरूपम्प्रतिरूपो बभूव तदस्य रूपम्प्रतिचक्षणाय इन्द्रो मायाभिः पुरुरूप ईयते युक्ता ह्यस्य हरयश्शता दशेति १ रूपंरूपम्प्रतिरूपो बभूवेति रूपंरूपं ह्येष प्रतिरूपो बभूव २ तदस्य रूपम्प्रतिचक्षणायेति प्रतिचक्षणाय हास्यैतद्रू पम् ३ इन्द्रो मायाभिः पुरुरूप ईयत इति मायाभिर्ह्येष एतत्पुरुरूप ईयते ४ युक्ता ह्यस्य हरयश्शता दशेति सहस्रं हैत आदित्यस्य रश्मयः तेऽस्य युक्तास्तैरिदं सर्वं हरति तद्यदेतैरिदं सर्वं हरति तस्माद्धरयः ५ रूपंरूपम्मघवा बोभवीति मायाः कृण्वानः परि तन्वं स्वां त्रिर्यद्दिवः परि मुहूर्तमागात्स्वैर्मन्त्रैरनृतुपा ऋतावेति ६ रूपंरूपम्मघवा बोभवीतीति रूपंरूपं ह्येष मघवा बोभवीति ७ मायाः कृण्वानः परि तन्वं स्वामिति मायाभिर्ह्येष एतत्स्वां तनुं गोपायति ८ त्रिर्यद्दिवः परि मुहूर्तमागादिति त्रिर्ह वा एष एतस्य मुहूर्तस्येमाम्पृथिवीं समन्तः पर्येतीमाः प्रजास्संचक्षाणः ९ स्वैर्मन्त्रैरनृतुपा ऋतावेति अनृतुपा ह्येष एतदृतावा

334

tõ pOquvwRNyo idVy;Nv[;Ty;Npp[Cz¹ N{ muKqmOcmuíIqm;üb[R÷ s;m p[;,' Vy;nMmno v; c=urp;nm;üXÅo]' Åoi]y; bü/; vdNtIit 1 te p[TyU-cuARWy Ete mN]Õt" pur;j;" punr;j;yNte ved;n;' gu¢äw k' te vw ivÃ;'so vwNy tÃd²Nt sm;nMpu¨WMbü/; iniv·Émit 2 m;' h v; t¶¼vt;' ]Yy;' iv´;y;Émm;' sm;n;m>yek a;py²Nt nwk yo h v;vwtdev' ved s Evwt;' devt;' sMp[it ved 3 s EW N{ ¬íIq" s ydwW N{ ¬íIq a;gCzit nwvoí;tuopg;t¿,;' c ivD;yte t Evo?vRSSv¨deit s ¬pár mUÝoR lel;yit 4 s iv´;d;gmidN{ o neh kn p;Pm; Ny©" párxe+yt it tâSmNh n kn p;Pm; Ny©" pár²xãyte 5 tdetd.[;tOVy' s;m n h v; N{ " kù cn .[;tOVyMpXyte s yqeN{ o n kù cn .[;tOVyMpXyt Evmev n

taddha pqthurvainyo divyAnvrAtyAnpapracche indra mukthamqcamudgIthamAhurbrahma sAma prANaM vyAnammano vA cakSurapAnamAhuffrotraM frotriyA bahudhA vadantIti 1 te pratyU-curqSaya ete mantrakqtaH purAjAH punarAjAyante vedAnAM guptyai kaM te vai vidvAMso vainya tadvadanti samAnampuruSambahudhA niviSTamiti 2 imAM ha vA taddevatAM trayyAM vidyAyAmimAM samAnAmabhyeka Apayanti naike yo ha vAvaitadevaM veda sa evaitAM devatAM samprati veda 3 sa eSa indra udgIthaH sa yadaiSa indra udgItha Agacchati naivodgAtufcopagAtQNAM ca vijxAyate ita evordhvassvarudeti sa upari mUrdhno lelAyati 4 sa vidyAdAgamadindra ?o neha kafcana pApmA nyazgaH parifekSyata iti tasminha na kafcana pApmA nyazgaH parifiSyate 5 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra ?H kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendra ?o na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na

taddha pqthurvainyo divyAnvrAtyAnpapracche indra mukthamqcamudgIthamAhurbrahma sAma prANaM vyAnammano vA cakSurapAnamAhuffrotraM frotriyA bahudhA vadantIti 1 te pratyU-curqSaya ete mantrakqtaH purAjAH punarAjAyante vedAnAM guptyai kaM te vai vidvAMso vainya tadvadanti samAnampuruSambahudhA niviSTamiti 2 imAM ha vA taddevatAM trayyAM vidyAyAmimAM samAnAmabhyeka Apayanti naike yo ha vAvaitadevaM veda sa evaitAM devatAM samprati veda 3 sa eSa indra udgIthaH sa yadaiSa indra udgItha Agacchati naivodgAtufcopagAtQNAM ca vijxAyate ita evordhvassvarudeti sa upari mUrdhno lelAyati 4 sa vidyAdAgamadindro neha kafcana pApmA nyazgaH parifekSyata iti tasminha na kafcana pApmA nyazgaH parifiSyate 5 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra H! kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendro na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na

तद्ध पृथुर्वैन्यो दिव्यान्व्रात्यान्पप्रच्छे इन्द्र मुक्थमृचमुद्गीथमाहुर्ब्रह्म साम प्राणं व्यानम्मनो वा चक्षुरपानमाहुश्श्रोत्रं श्रोत्रिया बहुधा वदन्तीति १ ते प्रत्यू-चुरृषय एते मन्त्रकृतः पुराजाः पुनराजायन्ते वेदानां गुप्त्यै कं ते वै विद्वांसो वैन्य तद्वदन्ति समानम्पुरुषम्बहुधा निविष्टमिति २ इमां ह वा तद्देवतां त्रय्यां विद्यायामिमां समानामभ्येक आपयन्ति नैके यो ह वावैतदेवं वेद स एवैतां देवतां सम्प्रति वेद ३ स एष इन्द्र उद्गीथः स यदैष इन्द्र उद्गीथ आगच्छति नैवोद्गातुश्चोपगातॄणां च विज्ञायते इत एवोर्ध्वस्स्वरुदेति स उपरि मूर्ध्नो लेलायति ४ स विद्यादागमदिन्द्र ?ो नेह कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशेक्ष्यत इति तस्मिन्ह न कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशिष्यते ५ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ?ः कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्र ?ो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न

तद्ध पृथुर्वैन्यो दिव्यान्व्रात्यान्पप्रच्छे इन्द्र मुक्थमृचमुद्गीथमाहुर्ब्रह्म साम प्राणं व्यानम्मनो वा चक्षुरपानमाहुश्श्रोत्रं श्रोत्रिया बहुधा वदन्तीति १ ते प्रत्यू-चुरृषय एते मन्त्रकृतः पुराजाः पुनराजायन्ते वेदानां गुप्त्यै कं ते वै विद्वांसो वैन्य तद्वदन्ति समानम्पुरुषम्बहुधा निविष्टमिति २ इमां ह वा तद्देवतां त्रय्यां विद्यायामिमां समानामभ्येक आपयन्ति नैके यो ह वावैतदेवं वेद स एवैतां देवतां सम्प्रति वेद ३ स एष इन्द्र उद्गीथः स यदैष इन्द्र उद्गीथ आगच्छति नैवोद्गातुश्चोपगातॄणां च विज्ञायते इत एवोर्ध्वस्स्वरुदेति स उपरि मूर्ध्नो लेलायति ४ स विद्यादागमदिन्द्रो नेह कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशेक्ष्यत इति तस्मिन्ह न कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशिष्यते ५ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ः! कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्रो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न

350

ttN{ msmsOjt tdSy cN{ m; anUpitÏte tSm;Ts rets" p[itåp" 1 .UtMp[;,oSy s" tto v;yumsOjt tdSy v;yurnUpitÏte 2 svRmp;noSy s" tt" pxUnsOjt tdSy pxvonUpitÏNte 3 åp' Vy;noSy s" tt" p[j; asOjt tdSy p[j; anUpitÏNte tSm;d;su p[j;su åp;

tatafcandra masamasqjata tadasya candra mA anUpatiSThate tasmAtsa retasaH pratirUpaH 1 bhUtamprANo'sya saH tato vAyumasqjata tadasya vAyuranUpatiSThate 2 sarvamapAno'sya saH tataH pafUnasqjata tadasya pafavo'nUpatiSThante 3 rUpaM vyAno'sya saH tataH prajA asqjata tadasya prajA anUpatiSThante tasmAdAsu prajAsu rUpANyadhigamyante 4 aparimitammano'sya tattato difo'sqjata tadasya difo'nUpatiSThante tasmAttA aparimitAH aparimitamiva hi manaH 5 frIrvAgasya sA tatassamudra masqjata tadasya samudra ?o'nUpatiSThate 6 yafastapo'sya tattato'gnimasqjata tadasyAgniranU-patiSThate tasmAtsa mathitAdiva saMtaptAdiva jAyate 7 nAma cakSurasya tat 8

tatafcandra masamasqjata tadasya candra mA anUpatiSThate tasmAtsa retasaH pratirUpaH 1 bhUtamprANo'sya saH tato vAyumasqjata tadasya vAyuranUpatiSThate 2 sarvamapAno'sya saH tataH pafUnasqjata tadasya pafavo'nUpatiSThante 3 rUpaM vyAno'sya saH tataH prajA asqjata tadasya prajA anUpatiSThante tasmAdAsu prajAsu rUpANyadhigamyante 4 aparimitammano'sya tattato difo'sqjata tadasya difo'nUpatiSThante tasmAttA aparimitAH aparimitamiva hi manaH 5 frIrvAgasya sA tatassamudra masqjata tadasya samudro 'nUpatiSThate 6 yafastapo'sya tattato'gnimasqjata tadasyAgniranU-patiSThate tasmAtsa mathitAdiva saMtaptAdiva jAyate 7 nAma cakSurasya tat 8

ततश्चन्द्र मसमसृजत तदस्य चन्द्र मा अनूपतिष्ठते तस्मात्स रेतसः प्रतिरूपः १ भूतम्प्राणोऽस्य सः ततो वायुमसृजत तदस्य वायुरनूपतिष्ठते २ सर्वमपानोऽस्य सः ततः पशूनसृजत तदस्य पशवोऽनूपतिष्ठन्ते ३ रूपं व्यानोऽस्य सः ततः प्रजा असृजत तदस्य प्रजा अनूपतिष्ठन्ते तस्मादासु प्रजासु रूपाण्यधिगम्यन्ते ४ अपरिमितम्मनोऽस्य तत्ततो दिशोऽसृजत तदस्य दिशोऽनूपतिष्ठन्ते तस्मात्ता अपरिमिताः अपरिमितमिव हि मनः ५ श्रीर्वागस्य सा ततस्समुद्र मसृजत तदस्य समुद्र ?ोऽनूपतिष्ठते ६ यशस्तपोऽस्य तत्ततोऽग्निमसृजत तदस्याग्निरनू-पतिष्ठते तस्मात्स मथितादिव संतप्तादिव जायते ७ नाम चक्षुरस्य तत् ८

ततश्चन्द्र मसमसृजत तदस्य चन्द्र मा अनूपतिष्ठते तस्मात्स रेतसः प्रतिरूपः १ भूतम्प्राणोऽस्य सः ततो वायुमसृजत तदस्य वायुरनूपतिष्ठते २ सर्वमपानोऽस्य सः ततः पशूनसृजत तदस्य पशवोऽनूपतिष्ठन्ते ३ रूपं व्यानोऽस्य सः ततः प्रजा असृजत तदस्य प्रजा अनूपतिष्ठन्ते तस्मादासु प्रजासु रूपाण्यधिगम्यन्ते ४ अपरिमितम्मनोऽस्य तत्ततो दिशोऽसृजत तदस्य दिशोऽनूपतिष्ठन्ते तस्मात्ता अपरिमिताः अपरिमितमिव हि मनः ५ श्रीर्वागस्य सा ततस्समुद्र मसृजत तदस्य समुद्रो ऽनूपतिष्ठते ६ यशस्तपोऽस्य तत्ततोऽग्निमसृजत तदस्याग्निरनू-पतिष्ठते तस्मात्स मथितादिव संतप्तादिव जायते ७ नाम चक्षुरस्य तत् ८

410

md?y.U3Nmd?y.U3idit tSm;d;ümR/upu] it 1 tSm;dut ²S]yo m/u n;-Xn²Nt pu];,;Émd' v[t' cr;m it vdNtI" 2 tdy' tOconUdÅyt ymev g;y} yNtár=' i]·b( as* jgtI tSywtÿOc" 3 s ¬pár·;Ts;m;?y;iht' tpit so/[uv v;sIdlel;yidv s no?voRtpt( 4 s dev;nb[vIduNm; g;yteit ikù ttSSy;idit ÉÅy' v" p[yCz¹yMm;Émh ë'heteit 5 tqeit tmudg;yNtmetd];ë'hNte>y®XÅyMp[;yCzt( swW; dev;n;' ÅI" 6 tt EtdU?vRStpit s n;v;Rtpt( 7 s AWInb[vIdnu m; g;yteit ikù tt-SSy;idit ÉÅy' v" p[yCz¹yMm;Émh ë'heteit 8 tqeit tmNvg;y-Ntmetd];ë'hNte>y®XÅyMp[;yCzt( swWWIR,;' ÅI" 9 tt Etdv;Rªtpit s n ityRªtpt( 10 s gN/v;RPsrsob[vId; m; g;yteit ikù ttSSy;idit ÉÅy' v" p[yCz¹yMm;Émh ë'heteit 11 tqeit tm;g;yNtmetd];ë'hNte>y-®XÅyMp[;yCzt( swW; gN/v;RPsrs;' ÅI" 12 tt EtáÿyRªtpit 13 t;in v; Et;in ]IÉ, s;» ¬íItmnugItm;gIt' t´qed' vym;g;yoí;y;m EtduíItmq y´q;gIt' tdnugItmq y²Tkù ceit s;»Std;gItmet;in ç¼v

madadhyabhU3nmadadhyabhU3diti tasmAdAhurmadhuputra iti 1 tasmAduta striyo madhu nA-fnanti putrANAmidaM vrataM carAma iti vadantIH 2 tadayaM tqco'nUdafrayata iyameva gAya tr?yantarikSaM triSTub asau jagatI tasyaitattqcaH 3 sa upariSTAtsAmAdhyAhitaM tapati so'dhruva ivAsIdalelAyadiva sa nordhvo'tapat 4 sa devAnabravIdunmA gAyateti kiM tatassyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 5 tatheti tamudagAyantametadatrAdqMhantebhyaffriyamprAyacchat saiSA devAnAM frIH 6 tata etadUrdhvastapati sa nArvAzatapat 7 sa qSInabravIdanu mA gAyateti kiM tata-ssyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 8 tatheti tamanvagAya-ntametadatrAdqMhantebhyaffriyamprAyacchat saiSarSINAM frIH 9 tata etadarvAztapati sa na tiryazzatapat 10 sa gandharvApsaraso'bravIdA mA gAyateti kiM tatassyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 11 tatheti tamAgAyantametadatrAdqMhantebhya-ffriyamprAyacchat saiSA gandharvApsarasAM frIH 12 tata etattiryaztapati 13 tAni vA etAni trINi sAmna udgItamanugItamAgItaM tadyathedaM vayamAgAyodgAyAma etadudgItamatha yadyathAgItaM tadanugItamatha yatkiM ceti sAmnastadAgItametAni hyeva

madadhyabhU3nmadadhyabhU3diti tasmAdAhurmadhuputra iti 1 tasmAduta striyo madhu nA-fnanti putrANAmidaM vrataM carAma iti vadantIH 2 tadayaM tqco'nUdafrayata iyameva gAyatr! yantarikSaM triSTub asau jagatI tasyaitattqcaH 3 sa upariSTAtsAmAdhyAhitaM tapati so'dhruva ivAsIdalelAyadiva sa nordhvo'tapat 4 sa devAnabravIdunmA gAyateti kiM tatassyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 5 tatheti tamudagAyantametadatrAdqMhantebhyaffriyamprAyacchat saiSA devAnAM frIH 6 tata etadUrdhvastapati sa nArvAzatapat 7 sa qSInabravIdanu mA gAyateti kiM tata-ssyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 8 tatheti tamanvagAya-ntametadatrAdqMhantebhyaffriyamprAyacchat saiSarSINAM frIH 9 tata etadarvAztapati sa na tiryazzatapat 10 sa gandharvApsaraso'bravIdA mA gAyateti kiM tatassyAditi friyaM vaH prayaccheyammAmiha dqMheteti 11 tatheti tamAgAyantametadatrAdqMhantebhya-ffriyamprAyacchat saiSA gandharvApsarasAM frIH 12 tata etattiryaztapati 13 tAni vA etAni trINi sAmna udgItamanugItamAgItaM tadyathedaM vayamAgAyodgAyAma etadudgItamatha yadyathAgItaM tadanugItamatha yatkiM ceti sAmnastadAgItametAni hyeva

मदध्यभू३न्मदध्यभू३दिति तस्मादाहुर्मधुपुत्र इति १ तस्मादुत स्त्रियो मधु ना-श्नन्ति पुत्राणामिदं व्रतं चराम इति वदन्तीः २ तदयं तृचोऽनूदश्रयत इयमेव गाय त्र्?यन्तरिक्षं त्रिष्टुब् असौ जगती तस्यैतत्तृचः ३ स उपरिष्टात्सामाध्याहितं तपति सोऽध्रुव इवासीदलेलायदिव स नोर्ध्वोऽतपत् ४ स देवानब्रवीदुन्मा गायतेति किं ततस्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ५ तथेति तमुदगायन्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्यश्श्रियम्प्रायच्छत् सैषा देवानां श्रीः ६ तत एतदूर्ध्वस्तपति स नार्वाङतपत् ७ स ऋषीनब्रवीदनु मा गायतेति किं तत-स्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ८ तथेति तमन्वगाय-न्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्यश्श्रियम्प्रायच्छत् सैषर्षीणां श्रीः ९ तत एतदर्वाङ्तपति स न तिर्यङ्ङतपत् १० स गन्धर्वाप्सरसोऽब्रवीदा मा गायतेति किं ततस्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ११ तथेति तमागायन्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्य-श्श्रियम्प्रायच्छत् सैषा गन्धर्वाप्सरसां श्रीः १२ तत एतत्तिर्यङ्तपति १३ तानि वा एतानि त्रीणि साम्न उद्गीतमनुगीतमागीतं तद्यथेदं वयमागायोद्गायाम एतदुद्गीतमथ यद्यथागीतं तदनुगीतमथ यत्किं चेति साम्नस्तदागीतमेतानि ह्येव

मदध्यभू३न्मदध्यभू३दिति तस्मादाहुर्मधुपुत्र इति १ तस्मादुत स्त्रियो मधु ना-श्नन्ति पुत्राणामिदं व्रतं चराम इति वदन्तीः २ तदयं तृचोऽनूदश्रयत इयमेव गायत्र्! यन्तरिक्षं त्रिष्टुब् असौ जगती तस्यैतत्तृचः ३ स उपरिष्टात्सामाध्याहितं तपति सोऽध्रुव इवासीदलेलायदिव स नोर्ध्वोऽतपत् ४ स देवानब्रवीदुन्मा गायतेति किं ततस्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ५ तथेति तमुदगायन्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्यश्श्रियम्प्रायच्छत् सैषा देवानां श्रीः ६ तत एतदूर्ध्वस्तपति स नार्वाङतपत् ७ स ऋषीनब्रवीदनु मा गायतेति किं तत-स्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ८ तथेति तमन्वगाय-न्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्यश्श्रियम्प्रायच्छत् सैषर्षीणां श्रीः ९ तत एतदर्वाङ्तपति स न तिर्यङ्ङतपत् १० स गन्धर्वाप्सरसोऽब्रवीदा मा गायतेति किं ततस्स्यादिति श्रियं वः प्रयच्छेयम्मामिह दृंहेतेति ११ तथेति तमागायन्तमेतदत्रादृंहन्तेभ्य-श्श्रियम्प्रायच्छत् सैषा गन्धर्वाप्सरसां श्रीः १२ तत एतत्तिर्यङ्तपति १३ तानि वा एतानि त्रीणि साम्न उद्गीतमनुगीतमागीतं तद्यथेदं वयमागायोद्गायाम एतदुद्गीतमथ यद्यथागीतं तदनुगीतमथ यत्किं चेति साम्नस्तदागीतमेतानि ह्येव

426

s; g;y]I g;qy;punIt n;r;x'Sy; i]·b( rw>y; jgtI .ImMbt mlmp;vÉ/Wteit tSm;ºIml; É/yo v; Et;" É/yo v; m; mlmp;vÉ/Wteit tSm;du .Iml;" tSm;du g;yt;' n;XnIy;t( mlen ç¼te jIv²Nt 1 aqKs;Rm;b[vIü vw ikù c ikù c pum;'rit TvmnupunIãveit s è?vRg,en;punIt 2 pUt;in h v; aSy s;m;in pUt; Ac" pUt;in yjU'iW pUtmnUÿ_MpUt' svRM.vit y Ev' ved 3 t;>y;' idxo Émqun;y py*RhNt;' sM.ivãy¥×yt;mohmâSm s; Tv' s; TvmSymohÉmit 4 t;metdu.yto v;c;TyárCyt ihû;re, purSt;TSto.en m?yto in/nenopár·;t( ait it§o b[;÷,;ynISsdOxI árCyte y Ev' ved 5 tyoyRSsM.vtoå?vRXxUWo{ vt( p[;,;Ste te p[;,; Evo?v;R a{ vN 6 sos;v;idTySs EW Ev ¬dÉ¦rev gI cN{ m; Ev q' s;m;Nyev ¬dOc Ev gI yjU'ãyev qÉmTyÉ/devtm( 7 aq;?y;Tm' p[;, Ev ¬Ã;gev gI mn Ev q' s EWoÉ/devt' c;?y;Tm' coíIq" 8 s y EvmetdÉ/devt' c;?y;Tm' coíIq' vedwten h;Sy sveR,o-

sA gAyatrI gAthayApunIta nArAfaMsyA triSTub raibhyA jagatI bhImambata malamapAvadhiSateti tasmAdbhImalA dhiyo vA etAH dhiyo vA imA malamapAvadhiSateti tasmAdu bhImalAH tasmAdu gAyatAM nAfnIyAt malena hyete jIvanti 1 atharksAmAbravIdbahu vai kiM ca kiM ca pumAMfcarati tvamanupunISveti sa UrdhvagaNenApunIta 2 pUtAni ha vA asya sAmAni pUtA qcaH pUtAni yajUMSi pUtamanUktampUtaM sarvambhavati ya evaM veda 3 tAbhyAM difo mithunAya paryauhantAM sambhaviSyannahvayatAmo'hamasmi sA tvaM sA tvamasyamo'hamiti 4 tAmetadubhayato vAcAtyaricyata hizkAreNa purastAtstobhena madhyato nidhanenopariSTAt ati tisro brAhmaNAyanIssadqfI ricyate ya evaM veda 5 tayoryassambhavatorUrdhvaffUSo'dra vat prANAste te prANA evordhvA adra va 6 n?so'sAvAdityassa eSa eva udagnireva gI candra mA eva thaM sAmAnyeva udqca eva gI yajUMSyeva thamityadhidevatam 7 athAdhyAtmaM prANa eva udvAgeva gI mana eva thaM sa eSo'dhidevataM cAdhyAtmaM codgIthaH 8 sa ya evametadadhidevataM cAdhyAtmaM codgIthaM vedaitena hAsya sarveNo-

sA gAyatrI gAthayApunIta nArAfaMsyA triSTub raibhyA jagatI bhImambata malamapAvadhiSateti tasmAdbhImalA dhiyo vA etAH dhiyo vA imA malamapAvadhiSateti tasmAdu bhImalAH tasmAdu gAyatAM nAfnIyAt malena hyete jIvanti 1 atharksAmAbravIdbahu vai kiM ca kiM ca pumAMfcarati tvamanupunISveti sa UrdhvagaNenApunIta 2 pUtAni ha vA asya sAmAni pUtA qcaH pUtAni yajUMSi pUtamanUktampUtaM sarvambhavati ya evaM veda 3 tAbhyAM difo mithunAya paryauhantAM sambhaviSyannahvayatAmo'hamasmi sA tvaM sA tvamasyamo'hamiti 4 tAmetadubhayato vAcAtyaricyata hizkAreNa purastAtstobhena madhyato nidhanenopariSTAt ati tisro brAhmaNAyanIssadqfI ricyate ya evaM veda 5 tayoryassambhavatorUrdhvaffUSo'dra vat prANAste te prANA evordhvA adra van! 6 so'sAvAdityassa eSa eva udagnireva gI candra mA eva thaM sAmAnyeva udqca eva gI yajUMSyeva thamityadhidevatam 7 athAdhyAtmaM prANa eva udvAgeva gI mana eva thaM sa eSo'dhidevataM cAdhyAtmaM codgIthaH 8 sa ya evametadadhidevataM cAdhyAtmaM codgIthaM vedaitena hAsya sarveNo-

सा गायत्री गाथयापुनीत नाराशंस्या त्रिष्टुब् रैभ्या जगती भीमम्बत मलमपावधिषतेति तस्माद्भीमला धियो वा एताः धियो वा इमा मलमपावधिषतेति तस्मादु भीमलाः तस्मादु गायतां नाश्नीयात् मलेन ह्येते जीवन्ति १ अथर्क्सामाब्रवीद्बहु वै किं च किं च पुमांश्चरति त्वमनुपुनीष्वेति स ऊर्ध्वगणेनापुनीत २ पूतानि ह वा अस्य सामानि पूता ऋचः पूतानि यजूंषि पूतमनूक्तम्पूतं सर्वम्भवति य एवं वेद ३ ताभ्यां दिशो मिथुनाय पर्यौहन्तां सम्भविष्यन्नह्वयतामोऽहमस्मि सा त्वं सा त्वमस्यमोऽहमिति ४ तामेतदुभयतो वाचात्यरिच्यत हिङ्कारेण पुरस्तात्स्तोभेन मध्यतो निधनेनोपरिष्टात् अति तिस्रो ब्राह्मणायनीस्सदृशी रिच्यते य एवं वेद ५ तयोर्यस्सम्भवतोरूर्ध्वश्शूषोऽद्र वत् प्राणास्ते ते प्राणा एवोर्ध्वा अद्र व ६ न्?सोऽसावादित्यस्स एष एव उदग्निरेव गी चन्द्र मा एव थं सामान्येव उदृच एव गी यजूंष्येव थमित्यधिदेवतम् ७ अथाध्यात्मं प्राण एव उद्वागेव गी मन एव थं स एषोऽधिदेवतं चाध्यात्मं चोद्गीथः ८ स य एवमेतदधिदेवतं चाध्यात्मं चोद्गीथं वेदैतेन हास्य सर्वेणो-

सा गायत्री गाथयापुनीत नाराशंस्या त्रिष्टुब् रैभ्या जगती भीमम्बत मलमपावधिषतेति तस्माद्भीमला धियो वा एताः धियो वा इमा मलमपावधिषतेति तस्मादु भीमलाः तस्मादु गायतां नाश्नीयात् मलेन ह्येते जीवन्ति १ अथर्क्सामाब्रवीद्बहु वै किं च किं च पुमांश्चरति त्वमनुपुनीष्वेति स ऊर्ध्वगणेनापुनीत २ पूतानि ह वा अस्य सामानि पूता ऋचः पूतानि यजूंषि पूतमनूक्तम्पूतं सर्वम्भवति य एवं वेद ३ ताभ्यां दिशो मिथुनाय पर्यौहन्तां सम्भविष्यन्नह्वयतामोऽहमस्मि सा त्वं सा त्वमस्यमोऽहमिति ४ तामेतदुभयतो वाचात्यरिच्यत हिङ्कारेण पुरस्तात्स्तोभेन मध्यतो निधनेनोपरिष्टात् अति तिस्रो ब्राह्मणायनीस्सदृशी रिच्यते य एवं वेद ५ तयोर्यस्सम्भवतोरूर्ध्वश्शूषोऽद्र वत् प्राणास्ते ते प्राणा एवोर्ध्वा अद्र वन्! ६ सोऽसावादित्यस्स एष एव उदग्निरेव गी चन्द्र मा एव थं सामान्येव उदृच एव गी यजूंष्येव थमित्यधिदेवतम् ७ अथाध्यात्मं प्राण एव उद्वागेव गी मन एव थं स एषोऽधिदेवतं चाध्यात्मं चोद्गीथः ८ स य एवमेतदधिदेवतं चाध्यात्मं चोद्गीथं वेदैतेन हास्य सर्वेणो-

440

aq h b[÷dÿwikt;ney" kÚ¨ù jg;m;É.p[t;ár,' k;=sein' s h;Smw m/upk| yy;c 1 aq h;Sy vw p[p´ puroihtoNte inWs;d x*nk" t' h;n;mN} y m/upkMpp* 2 t' hov;c ikù ivÃ;¥o d;L>y;n;mN} y m/upkâMpbsIit s;mvwyRMp[p´eit hov;c 3 t' h t]wv pp[Cz yÃ;y* tÃ¹Tq;3 it ihû;ro v; aSy s it 4 yd¦* tÃ¹Tq;3 it p[St;vo v; aSy s it 5 yidN{ e tÃ¹Tq;3 it a;idv;R aSy s it 6 yTsombOhSpTyoStÃ¹Tq;3 it ¬íIqo v; aSy s it 7 ydÉnoStÃ¹Tq;3 it p[ith;ro v; aSy s it 8 yiÃeWu deveWu tÃ¹Tq;3 it ¬p{ vo v; aSy s it 9 yTp[j;-pt* tÃ¹Tq;3 it in/n' v; aSy tidit hov;c a;WeRy' v; aSy tN/ut; v; aSy seit 10 s hov;c nmSteStu .gvo ivÃ;np; m/upkÉmit 11 aq hetr" pp[Cz ikùdevTy' s;mvwyRMp[p´eit y¶¼vTy;su Stuvt it hov;c t¶¼vTyÉmit 12 tdetTs;?vev p[Tyuÿ_' Vy;i¢v;R aSywWeit hov;c b[Uç¼veit med' te nmokmeRit hov;c mwv noitp[;=Iárit 13 s hov;c;p[+y' v;v Tv; devt;mp[+y' v;v Tv; devt;yw devt;" v;GdevTy' s;m v;co mno devt; mns" pxv" pxUn;moW/y aoW/In;m;p" tdetdÎo j;t' s;m;Psu

atha ha brahmadattafcaikitAneyaH kuruM jagAmAbhipratAriNaM kAkSaseniM sa hAsmai madhuparkaM yayAca 1 atha hAsya vai prapadya purohito'nte niSasAda faunakaH taM hAnAma ntr?ya madhuparkampapau 2 taM hovAca kiM vidvAnno dAlbhyAnAma ntr?ya madhuparkampibasIti sAmavairyamprapadyeti hovAca 3 taM ha tatraiva papraccha yadvAyau tadvetthA3 iti hizkAro vA asya sa iti 4 yadagnau tadvetthA3 iti prastAvo vA asya sa iti 5 yadindre tadvetthA3 iti AdirvA asya sa iti 6 yatsomabqhaspatyostadvetthA3 iti udgItho vA asya sa iti 7 yadafvinostadvetthA3 iti pratihAro vA asya sa iti 8 yadvifveSu deveSu tadvetthA3 iti upadra vo vA asya sa iti 9 yatprajA-patau tadvetthA3 iti nidhanaM vA asya taditi hovAca ArSeyaM vA asya tadbandhutA vA asya seti 10 sa hovAca namaste'stu bhagavo vidvAnapA madhuparkamiti 11 atha hetaraH papraccha kiMdevatyaM sAmavairyamprapadyeti yaddevatyAsu stuvata iti hovAca taddevatyamiti 12 tadetatsAdhveva pratyuktaM vyAptirvA asyaiSeti hovAca brUhyeveti medaM te namo'karmeti hovAca maiva no'tiprAkSIriti 13 sa hovAcAprakSyaM vAva tvA devatAmaprakSyaM vAva tvA devatAyai devatAH vAgdevatyaM sAma vAco mano devatA manasaH pafavaH pafUnAmoSadhaya oSadhInAmApaH tadetadadbhyo jAtaM sAmApsu

atha ha brahmadattafcaikitAneyaH kuruM jagAmAbhipratAriNaM kAkSaseniM sa hAsmai madhuparkaM yayAca 1 atha hAsya vai prapadya purohito'nte niSasAda faunakaH taM hAnAmantr! ya madhuparkampapau 2 taM hovAca kiM vidvAnno dAlbhyAnAmantr! ya madhuparkampibasIti sAmavairyamprapadyeti hovAca 3 taM ha tatraiva papraccha yadvAyau tadvetthA3 iti hizkAro vA asya sa iti 4 yadagnau tadvetthA3 iti prastAvo vA asya sa iti 5 yadindre tadvetthA3 iti AdirvA asya sa iti 6 yatsomabqhaspatyostadvetthA3 iti udgItho vA asya sa iti 7 yadafvinostadvetthA3 iti pratihAro vA asya sa iti 8 yadvifveSu deveSu tadvetthA3 iti upadra vo vA asya sa iti 9 yatprajA-patau tadvetthA3 iti nidhanaM vA asya taditi hovAca ArSeyaM vA asya tadbandhutA vA asya seti 10 sa hovAca namaste'stu bhagavo vidvAnapA madhuparkamiti 11 atha hetaraH papraccha kiMdevatyaM sAmavairyamprapadyeti yaddevatyAsu stuvata iti hovAca taddevatyamiti 12 tadetatsAdhveva pratyuktaM vyAptirvA asyaiSeti hovAca brUhyeveti medaM te namo'karmeti hovAca maiva no'tiprAkSIriti 13 sa hovAcAprakSyaM vAva tvA devatAmaprakSyaM vAva tvA devatAyai devatAH vAgdevatyaM sAma vAco mano devatA manasaH pafavaH pafUnAmoSadhaya oSadhInAmApaH tadetadadbhyo jAtaM sAmApsu

अथ ह ब्रह्मदत्तश्चैकितानेयः कुरुं जगामाभिप्रतारिणं काक्षसेनिं स हास्मै मधुपर्कं ययाच १ अथ हास्य वै प्रपद्य पुरोहितोऽन्ते निषसाद शौनकः तं हानाम न्त्र्?य मधुपर्कम्पपौ २ तं होवाच किं विद्वान्नो दाल्भ्यानाम न्त्र्?य मधुपर्कम्पिबसीति सामवैर्यम्प्रपद्येति होवाच ३ तं ह तत्रैव पप्रच्छ यद्वायौ तद्वेत्था३ इति हिङ्कारो वा अस्य स इति ४ यदग्नौ तद्वेत्था३ इति प्रस्तावो वा अस्य स इति ५ यदिन्द्रे तद्वेत्था३ इति आदिर्वा अस्य स इति ६ यत्सोमबृहस्पत्योस्तद्वेत्था३ इति उद्गीथो वा अस्य स इति ७ यदश्विनोस्तद्वेत्था३ इति प्रतिहारो वा अस्य स इति ८ यद्विश्वेषु देवेषु तद्वेत्था३ इति उपद्र वो वा अस्य स इति ९ यत्प्रजा-पतौ तद्वेत्था३ इति निधनं वा अस्य तदिति होवाच आर्षेयं वा अस्य तद्बन्धुता वा अस्य सेति १० स होवाच नमस्तेऽस्तु भगवो विद्वानपा मधुपर्कमिति ११ अथ हेतरः पप्रच्छ किंदेवत्यं सामवैर्यम्प्रपद्येति यद्देवत्यासु स्तुवत इति होवाच तद्देवत्यमिति १२ तदेतत्साध्वेव प्रत्युक्तं व्याप्तिर्वा अस्यैषेति होवाच ब्रूह्येवेति मेदं ते नमोऽकर्मेति होवाच मैव नोऽतिप्राक्षीरिति १३ स होवाचाप्रक्ष्यं वाव त्वा देवतामप्रक्ष्यं वाव त्वा देवतायै देवताः वाग्देवत्यं साम वाचो मनो देवता मनसः पशवः पशूनामोषधय ओषधीनामापः तदेतदद्भ्यो जातं सामाप्सु

अथ ह ब्रह्मदत्तश्चैकितानेयः कुरुं जगामाभिप्रतारिणं काक्षसेनिं स हास्मै मधुपर्कं ययाच १ अथ हास्य वै प्रपद्य पुरोहितोऽन्ते निषसाद शौनकः तं हानामन्त्र्! य मधुपर्कम्पपौ २ तं होवाच किं विद्वान्नो दाल्भ्यानामन्त्र्! य मधुपर्कम्पिबसीति सामवैर्यम्प्रपद्येति होवाच ३ तं ह तत्रैव पप्रच्छ यद्वायौ तद्वेत्था३ इति हिङ्कारो वा अस्य स इति ४ यदग्नौ तद्वेत्था३ इति प्रस्तावो वा अस्य स इति ५ यदिन्द्रे तद्वेत्था३ इति आदिर्वा अस्य स इति ६ यत्सोमबृहस्पत्योस्तद्वेत्था३ इति उद्गीथो वा अस्य स इति ७ यदश्विनोस्तद्वेत्था३ इति प्रतिहारो वा अस्य स इति ८ यद्विश्वेषु देवेषु तद्वेत्था३ इति उपद्र वो वा अस्य स इति ९ यत्प्रजा-पतौ तद्वेत्था३ इति निधनं वा अस्य तदिति होवाच आर्षेयं वा अस्य तद्बन्धुता वा अस्य सेति १० स होवाच नमस्तेऽस्तु भगवो विद्वानपा मधुपर्कमिति ११ अथ हेतरः पप्रच्छ किंदेवत्यं सामवैर्यम्प्रपद्येति यद्देवत्यासु स्तुवत इति होवाच तद्देवत्यमिति १२ तदेतत्साध्वेव प्रत्युक्तं व्याप्तिर्वा अस्यैषेति होवाच ब्रूह्येवेति मेदं ते नमोऽकर्मेति होवाच मैव नोऽतिप्राक्षीरिति १३ स होवाचाप्रक्ष्यं वाव त्वा देवतामप्रक्ष्यं वाव त्वा देवतायै देवताः वाग्देवत्यं साम वाचो मनो देवता मनसः पशवः पशूनामोषधय ओषधीनामापः तदेतदद्भ्यो जातं सामाप्सु

581

t* h ÉbÉ.=e t' h n;d{ ;te ko v; ko veit mNym;n* 1 t* hopjg* mh;Tmnturo dev Ek" kSs jg;r .uvnSy gop;" t' k;pey n ivj;-nNTyekÉ.p[t;árNbü/; iniv·Émit 2 s hov;c;É.p[t;rIm' v;v p[p´ p[itb[UhIit Tvy; v; ayMp[TyuCy it 3 t' h p[Tyuv;c a;Tm; dev;n;mut mTy;Rn;' ihr

tau ha bibhikSe taM ha nAdadra ?Ate ko vA ko veti manyamAnau 1 tau hopajagau mahAtmanafcaturo deva ekaH kassa jagAra bhuvanasya gopAH taM kApeya na vijA-nantyeke'bhipratArinbahudhA niviSTamiti 2 sa hovAcAbhipratArImaM vAva prapadya pratibrUhIti tvayA vA ayampratyucya iti 3 taM ha pratyuvAca AtmA devAnAmuta martyAnAM hiraNyadanto rapaso na sUnuH mahAntamasya mahimAnamAhuranadyamAno yadadantamattIti 4 mahAtmanafcaturo deva eka iti vAgvA agniH sa mahAtmA devaH sa yatra svapiti tadvAcamprANo girati 5 manafcandra mAssa mahAtmA devaH sa yatra svapiti tanmanaH prANo girati 6 cakSurAdityassa mahAtmA devaH sa yatra svapiti taccakSuH prANo girati 7 frotraM difastA mahAtmAno devAH sa yatra svapiti tacchrotramprANo girati 8 tadyanmahAtmanafcaturo deva eka ityetaddha tat 9 kassa jagAreti prajApatirvai kaH sa haitajjagAra 10 bhuvanasya gopA iti sa u vAva bhuvanasya gopAH 11 taM kApeya na vijAnantyeka iti na hyetameke vijA-nanti 12 abhipratArinbahudhA niviSTamiti bahudhA hyevaiSa niviSTo yatprANaH 13 AtmA devAnAmuta martyAnAmiti AtmA hyeSa devAnAmuta martyAnAm 14 hiraNyadanto rapaso na sUnuriti na hyeSa sUnuH sUnurUpo hyeSa sanna sUnuH 15 mahAntamasya mahimAnamAhuriti mahAntaM hyetasya mahimAnamAhuH 16 anadyamAno

tau ha bibhikSe taM ha nAdadrA te ko vA ko veti manyamAnau 1 tau hopajagau mahAtmanafcaturo deva ekaH kassa jagAra bhuvanasya gopAH taM kApeya na vijA-nantyeke'bhipratArinbahudhA niviSTamiti 2 sa hovAcAbhipratArImaM vAva prapadya pratibrUhIti tvayA vA ayampratyucya iti 3 taM ha pratyuvAca AtmA devAnAmuta martyAnAM hiraNyadanto rapaso na sUnuH mahAntamasya mahimAnamAhuranadyamAno yadadantamattIti 4 mahAtmanafcaturo deva eka iti vAgvA agniH sa mahAtmA devaH sa yatra svapiti tadvAcamprANo girati 5 manafcandra mAssa mahAtmA devaH sa yatra svapiti tanmanaH prANo girati 6 cakSurAdityassa mahAtmA devaH sa yatra svapiti taccakSuH prANo girati 7 frotraM difastA mahAtmAno devAH sa yatra svapiti tacchrotramprANo girati 8 tadyanmahAtmanafcaturo deva eka ityetaddha tat 9 kassa jagAreti prajApatirvai kaH sa haitajjagAra 10 bhuvanasya gopA iti sa u vAva bhuvanasya gopAH 11 taM kApeya na vijAnantyeka iti na hyetameke vijA-nanti 12 abhipratArinbahudhA niviSTamiti bahudhA hyevaiSa niviSTo yatprANaH 13 AtmA devAnAmuta martyAnAmiti AtmA hyeSa devAnAmuta martyAnAm 14 hiraNyadanto rapaso na sUnuriti na hyeSa sUnuH sUnurUpo hyeSa sanna sUnuH 15 mahAntamasya mahimAnamAhuriti mahAntaM hyetasya mahimAnamAhuH 16 anadyamAno

तौ ह बिभिक्षे तं ह नादद्र ?ाते को वा को वेति मन्यमानौ १ तौ होपजगौ महात्मनश्चतुरो देव एकः कस्स जगार भुवनस्य गोपाः तं कापेय न विजा-नन्त्येकेऽभिप्रतारिन्बहुधा निविष्टमिति २ स होवाचाभिप्रतारीमं वाव प्रपद्य प्रतिब्रूहीति त्वया वा अयम्प्रत्युच्य इति ३ तं ह प्रत्युवाच आत्मा देवानामुत मर्त्यानां हिरण्यदन्तो रपसो न सूनुः महान्तमस्य महिमानमाहुरनद्यमानो यददन्तमत्तीति ४ महात्मनश्चतुरो देव एक इति वाग्वा अग्निः स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तद्वाचम्प्राणो गिरति ५ मनश्चन्द्र मास्स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तन्मनः प्राणो गिरति ६ चक्षुरादित्यस्स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तच्चक्षुः प्राणो गिरति ७ श्रोत्रं दिशस्ता महात्मानो देवाः स यत्र स्वपिति तच्छ्रोत्रम्प्राणो गिरति ८ तद्यन्महात्मनश्चतुरो देव एक इत्येतद्ध तत् ९ कस्स जगारेति प्रजापतिर्वै कः स हैतज्जगार १० भुवनस्य गोपा इति स उ वाव भुवनस्य गोपाः ११ तं कापेय न विजानन्त्येक इति न ह्येतमेके विजा-नन्ति १२ अभिप्रतारिन्बहुधा निविष्टमिति बहुधा ह्येवैष निविष्टो यत्प्राणः १३ आत्मा देवानामुत मर्त्यानामिति आत्मा ह्येष देवानामुत मर्त्यानाम् १४ हिरण्यदन्तो रपसो न सूनुरिति न ह्येष सूनुः सूनुरूपो ह्येष सन्न सूनुः १५ महान्तमस्य महिमानमाहुरिति महान्तं ह्येतस्य महिमानमाहुः १६ अनद्यमानो

तौ ह बिभिक्षे तं ह नादद्रा ते को वा को वेति मन्यमानौ १ तौ होपजगौ महात्मनश्चतुरो देव एकः कस्स जगार भुवनस्य गोपाः तं कापेय न विजा-नन्त्येकेऽभिप्रतारिन्बहुधा निविष्टमिति २ स होवाचाभिप्रतारीमं वाव प्रपद्य प्रतिब्रूहीति त्वया वा अयम्प्रत्युच्य इति ३ तं ह प्रत्युवाच आत्मा देवानामुत मर्त्यानां हिरण्यदन्तो रपसो न सूनुः महान्तमस्य महिमानमाहुरनद्यमानो यददन्तमत्तीति ४ महात्मनश्चतुरो देव एक इति वाग्वा अग्निः स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तद्वाचम्प्राणो गिरति ५ मनश्चन्द्र मास्स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तन्मनः प्राणो गिरति ६ चक्षुरादित्यस्स महात्मा देवः स यत्र स्वपिति तच्चक्षुः प्राणो गिरति ७ श्रोत्रं दिशस्ता महात्मानो देवाः स यत्र स्वपिति तच्छ्रोत्रम्प्राणो गिरति ८ तद्यन्महात्मनश्चतुरो देव एक इत्येतद्ध तत् ९ कस्स जगारेति प्रजापतिर्वै कः स हैतज्जगार १० भुवनस्य गोपा इति स उ वाव भुवनस्य गोपाः ११ तं कापेय न विजानन्त्येक इति न ह्येतमेके विजा-नन्ति १२ अभिप्रतारिन्बहुधा निविष्टमिति बहुधा ह्येवैष निविष्टो यत्प्राणः १३ आत्मा देवानामुत मर्त्यानामिति आत्मा ह्येष देवानामुत मर्त्यानाम् १४ हिरण्यदन्तो रपसो न सूनुरिति न ह्येष सूनुः सूनुरूपो ह्येष सन्न सूनुः १५ महान्तमस्य महिमानमाहुरिति महान्तं ह्येतस्य महिमानमाहुः १६ अनद्यमानो

618

Svymu t] y]wn' ivdu" 1 sud²=,o h vw =wÉm" p[;cInx;²lj;Rb;l* te h sb[÷c;ár, a;su" 2 te heme bü jPySy c;NySy c;nUÉcre p[;cInx;-²l j;b;l* c 3 aq h Sm sud²=," =wÉmyRdev yDSy;ïo yTsuividt' tõ Smwv pOCzit 4 t ¬ h v; apoidt; Vy;£oxm;n;e¨XxU{ o durnUc;n

svayamu tatra yatrainaM viduH 1 sudakSiNo ha vai kSaimiH prAcInafAlirjAbAlau te ha sabrahmacAriNa AsuH 2 te heme bahu japyasya cAnyasya cAnUcire prAcInafA-lifca jAbAlau ca 3 atha ha sma sudakSiNaH kSaimiryadeva yajxasyAxjo yatsuviditaM taddha smaiva pqcchati 4 ta u ha vA apoditA vyAkrofamAnAfceruffUdra ?o duranUcAna

स्वयमु तत्र यत्रैनं विदुः १ सुदक्षिणो ह वै क्षैमिः प्राचीनशालिर्जाबालौ ते ह सब्रह्मचारिण आसुः २ ते हेमे बहु जप्यस्य चान्यस्य चानूचिरे प्राचीनशा-लिश्च जाबालौ च ३ अथ ह स्म सुदक्षिणः क्षैमिर्यदेव यज्ञस्याञ्जो यत्सुविदितं तद्ध स्मैव पृच्छति ४ त उ ह वा अपोदिता व्याक्रोशमानाश्चेरुश्शूद्र ?ो दुरनूचान

619

h Sm sud²=,' =wÉmm;£ox²Nt p[;cInx;²l j;b;l* c 5 s h Sm;h sud²=," =wÉmyR] .UÉyÏ;" kÚ¨p;l;Ssm;at; .ivt;rSt¥ EW s'v;do n;nupdO·e xU{ ; v s'vidãy;mh it 6 t; ¬ h vw j;b;l* id-dI=;te xu£ goÅu tyohR p[;cInx;²lvORt ¬í;t; 7 s tõ sud²=-,onububu/e j;b;l* h;dI²=W;t;Émit s h s'g[hIt;rmuv;c;nySv;re

ha sma sudakSiNaM kSaimimAkrofanti prAcInafAlifca jAbAlau ca 5 sa ha smAha sudakSiNaH kSaimiryatra bhUyiSThAH kurupaxcAlAssamAatA bhavitArastanna eSa saMvAdo nAnupadqSTe fUdra ?A iva saMvadiSyAmaha iti 6 tA u ha vai jAbAlau di-dIkSAte fukrafca gofrufca tayorha prAcInafAlirvqta udgAtA 7 sa taddha sudakSi-No'nububudhe jAbAlau hAdIkSiSAtAmiti sa ha saMgrahItAramuvAcAnayasvAre

ha sma sudakSiNaM kSaimimAkrofanti prAcInafAlifca jAbAlau ca 5 sa ha smAha sudakSiNaH kSaimiryatra bhUyiSThAH kurupaxcAlAssamAatA bhavitArastanna eSa saMvAdo nAnupadqSTe fUdrA iva saMvadiSyAmaha iti 6 tA u ha vai jAbAlau di-dIkSAte fukrafca gofrufca tayorha prAcInafAlirvqta udgAtA 7 sa taddha sudakSi-No'nububudhe jAbAlau hAdIkSiSAtAmiti sa ha saMgrahItAramuvAcAnayasvAre

ह स्म सुदक्षिणं क्षैमिमाक्रोशन्ति प्राचीनशालिश्च जाबालौ च ५ स ह स्माह सुदक्षिणः क्षैमिर्यत्र भूयिष्ठाः कुरुपञ्चालास्समाअता भवितारस्तन्न एष संवादो नानुपदृष्टे शूद्र ?ा इव संवदिष्यामह इति ६ ता उ ह वै जाबालौ दि-दीक्षाते शुक्रश्च गोश्रुश्च तयोर्ह प्राचीनशालिर्वृत उद्गाता ७ स तद्ध सुदक्षि-णोऽनुबुबुधे जाबालौ हादीक्षिषातामिति स ह संग्रहीतारमुवाचानयस्वारे

ह स्म सुदक्षिणं क्षैमिमाक्रोशन्ति प्राचीनशालिश्च जाबालौ च ५ स ह स्माह सुदक्षिणः क्षैमिर्यत्र भूयिष्ठाः कुरुपञ्चालास्समाअता भवितारस्तन्न एष संवादो नानुपदृष्टे शूद्रा इव संवदिष्यामह इति ६ ता उ ह वै जाबालौ दि-दीक्षाते शुक्रश्च गोश्रुश्च तयोर्ह प्राचीनशालिर्वृत उद्गाता ७ स तद्ध सुदक्षि-णोऽनुबुबुधे जाबालौ हादीक्षिषातामिति स ह संग्रहीतारमुवाचानयस्वारे

649

i]hR vw pu¨Wo Ém[yte i]j;Ryte 1 s hwtdev p[qmiMm[yte y{ et¾Ssÿ_' sM.Ut-M.vit s p[;,mev;É.sM.vit a;x;mÉ.j;yte 2 aqwtâd(ÃtIyiMm[yte y¶I=te s zNd;'Syev;É.sM.vit d²=,;mÉ.j;yte 3 aqwtÿOtIyiMm[yte y²Nm[yte s Åõ;mev;É.sM.vit lokmÉ.j;yte 4 tdetT} y;vOí;y]' g;yit tSy p[qmy;vOtemmev lokù jyit ydu c;âSm'Llok tdeten cwnMp[;,en sm/Ryit ymÉ.sM.vTyet;' c;Sm; a;x;Mp[yCzit y;m-É.j;yte 5 aq iÃtIyy;vOtedmev;Ntár=' jyit ydu c;Ntár=e tdetwwn' zNdoÉ.Ssm/Ryit y;NyÉ.sM.vit Et;' c;Smw d²=,;Mp[yCzit y;mÉ.j;yte 6 aq tOtIyy;vOt;mumev lokùjyit ydu c;muâãm'Llok tdety; cwn' Åõy; sm/Ryit yywvwnmetCz^õy;¦;v>y;d/it smyÉm

trirha vai puruSo mriyate trirjAyate 1 sa haitadeva prathamammriyate yadre tassiktaM sambhUta-mbhavati sa prANamevAbhisambhavati AfAmabhijAyate 2 athaitaddvitIyammriyate yaddIkSate sa chandAMsyevAbhisambhavati dakSiNAmabhijAyate 3 athaitattqtIyammriyate yanmriyate sa fraddhAmevAbhisambhavati lokamabhijAyate 4 tadeta ttr?yAvqdgAyatraM gAyati tasya prathamayAvqtemameva lokaM jayati yadu cAsmiMlloke tadetena cainamprANena samardhayati yamabhisambhavatyetAM cAsmA AfAmprayacchati yAma-bhijAyate 5 atha dvitIyayAvqtedamevAntarikSaM jayati yadu cAntarikSe tadetaifcainaM chandobhissamardhayati yAnyabhisambhavati etAM cAsmai dakSiNAmprayacchati yAmabhijAyate 6 atha tqtIyayAvqtAmumeva lokaMjayati yadu cAmuSmiMlloke tadetayA cainaM fraddhayA samardhayati yayaivainametacchraddhayAgnAvabhyAdadhati samayami

trirha vai puruSo mriyate trirjAyate 1 sa haitadeva prathamammriyate yadre tassiktaM sambhUta-mbhavati sa prANamevAbhisambhavati AfAmabhijAyate 2 athaitaddvitIyammriyate yaddIkSate sa chandAMsyevAbhisambhavati dakSiNAmabhijAyate 3 athaitattqtIyammriyate yanmriyate sa fraddhAmevAbhisambhavati lokamabhijAyate 4 tadetattr! yAvqdgAyatraM gAyati tasya prathamayAvqtemameva lokaM jayati yadu cAsmiMlloke tadetena cainamprANena samardhayati yamabhisambhavatyetAM cAsmA AfAmprayacchati yAma-bhijAyate 5 atha dvitIyayAvqtedamevAntarikSaM jayati yadu cAntarikSe tadetaifcainaM chandobhissamardhayati yAnyabhisambhavati etAM cAsmai dakSiNAmprayacchati yAmabhijAyate 6 atha tqtIyayAvqtAmumeva lokaMjayati yadu cAmuSmiMlloke tadetayA cainaM fraddhayA samardhayati yayaivainametacchraddhayAgnAvabhyAdadhati samayami

त्रिर्ह वै पुरुषो म्रियते त्रिर्जायते १ स हैतदेव प्रथमम्म्रियते यद्रे तस्सिक्तं सम्भूत-म्भवति स प्राणमेवाभिसम्भवति आशामभिजायते २ अथैतद्द्वितीयम्म्रियते यद्दीक्षते स छन्दांस्येवाभिसम्भवति दक्षिणामभिजायते ३ अथैतत्तृतीयम्म्रियते यन्म्रियते स श्रद्धामेवाभिसम्भवति लोकमभिजायते ४ तदेत त्त्र्?यावृद्गायत्रं गायति तस्य प्रथमयावृतेममेव लोकं जयति यदु चास्मिंल्लोके तदेतेन चैनम्प्राणेन समर्धयति यमभिसम्भवत्येतां चास्मा आशाम्प्रयच्छति याम-भिजायते ५ अथ द्वितीययावृतेदमेवान्तरिक्षं जयति यदु चान्तरिक्षे तदेतैश्चैनं छन्दोभिस्समर्धयति यान्यभिसम्भवति एतां चास्मै दक्षिणाम्प्रयच्छति यामभिजायते ६ अथ तृतीययावृतामुमेव लोकंजयति यदु चामुष्मिंल्लोके तदेतया चैनं श्रद्धया समर्धयति ययैवैनमेतच्छ्रद्धयाग्नावभ्यादधति समयमि

त्रिर्ह वै पुरुषो म्रियते त्रिर्जायते १ स हैतदेव प्रथमम्म्रियते यद्रे तस्सिक्तं सम्भूत-म्भवति स प्राणमेवाभिसम्भवति आशामभिजायते २ अथैतद्द्वितीयम्म्रियते यद्दीक्षते स छन्दांस्येवाभिसम्भवति दक्षिणामभिजायते ३ अथैतत्तृतीयम्म्रियते यन्म्रियते स श्रद्धामेवाभिसम्भवति लोकमभिजायते ४ तदेतत्त्र्! यावृद्गायत्रं गायति तस्य प्रथमयावृतेममेव लोकं जयति यदु चास्मिंल्लोके तदेतेन चैनम्प्राणेन समर्धयति यमभिसम्भवत्येतां चास्मा आशाम्प्रयच्छति याम-भिजायते ५ अथ द्वितीययावृतेदमेवान्तरिक्षं जयति यदु चान्तरिक्षे तदेतैश्चैनं छन्दोभिस्समर्धयति यान्यभिसम्भवति एतां चास्मै दक्षिणाम्प्रयच्छति यामभिजायते ६ अथ तृतीययावृतामुमेव लोकंजयति यदु चामुष्मिंल्लोके तदेतया चैनं श्रद्धया समर्धयति ययैवैनमेतच्छ्रद्धयाग्नावभ्यादधति समयमि

679

v;Égit heN{ o iv;Ém];yoKqmuv;c tdetiÃ;Ém]; ¬p;ste v;cmev 1 mnuhR vÉsÏ;y b[÷Tvmuv;c tSm;d;üv;RÉsÏmev b[÷eit 2 tdu v; a;ü-rev'ivdev b[÷; k ¬ Ev'ivd' v;ÉsÏmhRtIit 3 p[j;pit" p[;ÉjjinWt s tpotPyt s Ee=t hNt nu p[itÏ;' jnyw tto y;" p[j;S§+ye t; Etdev p[itÏ;Sy²Nt n;p[itÏ;rNtI" p[dÉ`ãyNt it 4 s m' lokmjny-dNtár=lokmmu' lokÉmit t;inm;'S]I'Llok;ïnÉyTv;>yÅ;Myt( 5 t;Nsmtpÿe>ySs't¢e>yS]IÉ, xu£;yev;tpÿe>ySs't¢e>yS]Iyev;tpÿe>ySs't¢e>yS]I

vAgiti hendra ?o vifvAmitrAyokthamuvAca tadetadvifvAmitrA upAsate vAcameva 1 manurha vasiSThAya brahmatvamuvAca tasmAdAhurvAsiSThameva brahmeti 2 tadu vA Ahu-revaMvideva brahmA ka u evaMvidaM vAsiSThamarhatIti 3 prajApatiH prAjijaniSata sa tapo'tapyata sa aikSata hanta nu pratiSThAM janayai tato yAH prajAssrakSye tA etadeva pratiSThAsyanti nApratiSThAfcarantIH pradaghiSyanta iti 4 sa imaM lokamajanaya-dantarikSalokamamuM lokamiti tAnimAMstrIMllokAxjanayitvAbhyafrAmyat 5 tAnsamatapattebhyassaMtaptebhyastrINi fukrANyudAyannagniH pqthivyA vAyurantarikSA-dAdityo divaH 6 sa etAni fukrANi punarabhyevAtapattebhyassaMtaptebhyastrINyeva fukrANyudAyannqgveda evAgneryajurvedo vAyossAmaveda AdityAt 7 sa etAni fukrANi punarabhyevAtapattebhyassaMtaptebhyastrINyeva fukrANyudAyanbhUrityevargvedA-dbhuva iti yajurvedAtsvariti sAmavedAttadeva 8 taddha vai trayyai vidyAyai fukra-metAvadidaM sarvaM sa yo vai trayIM vidyAM viduSo lokasso'sya loko bhavati ya

vAgiti hendro vifvAmitrAyokthamuvAca tadetadvifvAmitrA upAsate vAcameva 1 manurha vasiSThAya brahmatvamuvAca tasmAdAhurvAsiSThameva brahmeti 2 tadu vA Ahu-revaMvideva brahmA ka u evaMvidaM vAsiSThamarhatIti 3 prajApatiH prAjijaniSata sa tapo'tapyata sa aikSata hanta nu pratiSThAM janayai tato yAH prajAssrakSye tA etadeva pratiSThAsyanti nApratiSThAfcarantIH pradaghiSyanta iti 4 sa imaM lokamajanaya-dantarikSalokamamuM lokamiti tAnimAMstrIMllokAxjanayitvAbhyafrAmyat 5 tAnsamatapattebhyassaMtaptebhyastrINi fukrANyudAyannagniH pqthivyA vAyurantarikSA-dAdityo divaH 6 sa etAni fukrANi punarabhyevAtapattebhyassaMtaptebhyastrINyeva fukrANyudAyannqgveda evAgneryajurvedo vAyossAmaveda AdityAt 7 sa etAni fukrANi punarabhyevAtapattebhyassaMtaptebhyastrINyeva fukrANyudAyanbhUrityevargvedA-dbhuva iti yajurvedAtsvariti sAmavedAttadeva 8 taddha vai trayyai vidyAyai fukra-metAvadidaM sarvaM sa yo vai trayIM vidyAM viduSo lokasso'sya loko bhavati ya

वागिति हेन्द्र ?ो विश्वामित्रायोक्थमुवाच तदेतद्विश्वामित्रा उपासते वाचमेव १ मनुर्ह वसिष्ठाय ब्रह्मत्वमुवाच तस्मादाहुर्वासिष्ठमेव ब्रह्मेति २ तदु वा आहु-रेवंविदेव ब्रह्मा क उ एवंविदं वासिष्ठमर्हतीति ३ प्रजापतिः प्राजिजनिषत स तपोऽतप्यत स ऐक्षत हन्त नु प्रतिष्ठां जनयै ततो याः प्रजास्स्रक्ष्ये ता एतदेव प्रतिष्ठास्यन्ति नाप्रतिष्ठाश्चरन्तीः प्रदघिष्यन्त इति ४ स इमं लोकमजनय-दन्तरिक्षलोकममुं लोकमिति तानिमांस्त्रींल्लोकाञ्जनयित्वाभ्यश्राम्यत् ५ तान्समतपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीणि शुक्राण्युदायन्नग्निः पृथिव्या वायुरन्तरिक्षा-दादित्यो दिवः ६ स एतानि शुक्राणि पुनरभ्येवातपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीण्येव शुक्राण्युदायन्नृग्वेद एवाग्नेर्यजुर्वेदो वायोस्सामवेद आदित्यात् ७ स एतानि शुक्राणि पुनरभ्येवातपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीण्येव शुक्राण्युदायन्भूरित्येवर्ग्वेदा-द्भुव इति यजुर्वेदात्स्वरिति सामवेदात्तदेव ८ तद्ध वै त्रय्यै विद्यायै शुक्र-मेतावदिदं सर्वं स यो वै त्रयीं विद्यां विदुषो लोकस्सोऽस्य लोको भवति य

वागिति हेन्द्रो विश्वामित्रायोक्थमुवाच तदेतद्विश्वामित्रा उपासते वाचमेव १ मनुर्ह वसिष्ठाय ब्रह्मत्वमुवाच तस्मादाहुर्वासिष्ठमेव ब्रह्मेति २ तदु वा आहु-रेवंविदेव ब्रह्मा क उ एवंविदं वासिष्ठमर्हतीति ३ प्रजापतिः प्राजिजनिषत स तपोऽतप्यत स ऐक्षत हन्त नु प्रतिष्ठां जनयै ततो याः प्रजास्स्रक्ष्ये ता एतदेव प्रतिष्ठास्यन्ति नाप्रतिष्ठाश्चरन्तीः प्रदघिष्यन्त इति ४ स इमं लोकमजनय-दन्तरिक्षलोकममुं लोकमिति तानिमांस्त्रींल्लोकाञ्जनयित्वाभ्यश्राम्यत् ५ तान्समतपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीणि शुक्राण्युदायन्नग्निः पृथिव्या वायुरन्तरिक्षा-दादित्यो दिवः ६ स एतानि शुक्राणि पुनरभ्येवातपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीण्येव शुक्राण्युदायन्नृग्वेद एवाग्नेर्यजुर्वेदो वायोस्सामवेद आदित्यात् ७ स एतानि शुक्राणि पुनरभ्येवातपत्तेभ्यस्संतप्तेभ्यस्त्रीण्येव शुक्राण्युदायन्भूरित्येवर्ग्वेदा-द्भुव इति यजुर्वेदात्स्वरिति सामवेदात्तदेव ८ तद्ध वै त्रय्यै विद्यायै शुक्र-मेतावदिदं सर्वं स यो वै त्रयीं विद्यां विदुषो लोकस्सोऽस्य लोको भवति य

707

aqwW v;c; vj[muíÈð;it yd;h som" pvt it vop;vtR?vÉmit v; v;cwv tÃ;co vj[' ivgOçte v;cSsTyen;itmuCyte tSm;doÉmTyev;numN]yet 1 dev; v; any; ]Yy; iv´y; srsyo?v;RSSvg| lokmud£;mNte mmuãy;,;mNv;gm;i>ytS]y' vedmpIÂyn( 2 tSy pIÂyNt Ekmev;=r' n;xKnuvNpIÂÉytumoÉmit ydett( 3 EW ¬ h v;v srs" srs; h v; Ev'ivdS]yI iv´; .vit 4 s y;' h vw ]Yy; iv´y; srsy; Éjit' jgit y;mO²õmOÝoit jyit t;' ÉjitmOÝoit t;mO²õ' y Ev' ved 5 Etõ v; a=r' ]Yyw iv´;yw p[itÏ; aoÉmit vw hot; p[itiÏt aoÉmTy-?vyuRroÉmTyuí;t; 6 Etõ v; a=r' ved;n;' i]iv·pmetâSmNv; a=r AâTvjo yjm;nm;/;y SvgeR lok smudUh²Nt tSm;doÉmTyev;numN]yet

athaiSa vAcA vajramudgqhNAti yadAha somaH pavata iti vopAvartadhvamiti vA vAcaiva tadvAco vajraM vigqhyate vAcassatyenAtimucyate tasmAdomityevAnumantrayeta 1 devA vA anayA trayyA vidyayA sarasayordhvAssvargaM lokamudakrAmante mamuSyANAmanvAgamAdbibhyatastrayaM vedamapILayan 2 tasya pILayanta ekamevAkSaraM nAfaknuvanpILayitumomiti yadetat 3 eSa u ha vAva sarasaH sarasA ha vA evaMvidastrayI vidyA bhavati 4 sa yAM ha vai trayyA vidyayA sarasayA jitiM jagati yAmqddhimqdhnoti jayati tAM jitimqdhnoti tAmqddhiM ya evaM veda 5 etaddha vA akSaraM trayyai vidyAyai pratiSThA omiti vai hotA pratiSThita omitya-dhvaryuromityudgAtA 6 etaddha vA akSaraM vedAnAM triviSTapametasminvA akSara qtvijo yajamAnamAdhAya svarge loke samudUhanti tasmAdomityevAnumantrayeta

athaiSa vAcA vajramudgqhNAti yadAha somaH pavata iti vopAvartadhvamiti vA vAcaiva tadvAco vajraM vigqhyate vAcassatyenAtimucyate tasmAdomityevAnumantrayeta 1 devA vA anayA trayyA vidyayA sarasayordhvAssvargaM lokamudakrAmante mamuSyANAmanvAgamAdbibhyatastrayaM vedamapI[L]ayan 2 tasya pI[L]ayanta ekamevAkSaraM nAfaknuvanpI[L]ayitumomiti yadetat 3 eSa u ha vAva sarasaH sarasA ha vA evaMvidastrayI vidyA bhavati 4 sa yAM ha vai trayyA vidyayA sarasayA jitiM jagati yAmqddhimqdhnoti jayati tAM jitimqdhnoti tAmqddhiM ya evaM veda 5 etaddha vA akSaraM trayyai vidyAyai pratiSThA omiti vai hotA pratiSThita omitya-dhvaryuromityudgAtA 6 etaddha vA akSaraM vedAnAM triviSTapametasminvA akSara qtvijo yajamAnamAdhAya svarge loke samudUhanti tasmAdomityevAnumantrayeta

अथैष वाचा वज्रमुद्गृह्णाति यदाह सोमः पवत इति वोपावर्तध्वमिति वा वाचैव तद्वाचो वज्रं विगृह्यते वाचस्सत्येनातिमुच्यते तस्मादोमित्येवानुमन्त्रयेत १ देवा वा अनया त्रय्या विद्यया सरसयोर्ध्वास्स्वर्गं लोकमुदक्रामन्ते ममुष्याणामन्वागमाद्बिभ्यतस्त्रयं वेदमपीळयन् २ तस्य पीळयन्त एकमेवाक्षरं नाशक्नुवन्पीळयितुमोमिति यदेतत् ३ एष उ ह वाव सरसः सरसा ह वा एवंविदस्त्रयी विद्या भवति ४ स यां ह वै त्रय्या विद्यया सरसया जितिं जगति यामृद्धिमृध्नोति जयति तां जितिमृध्नोति तामृद्धिं य एवं वेद ५ एतद्ध वा अक्षरं त्रय्यै विद्यायै प्रतिष्ठा ओमिति वै होता प्रतिष्ठित ओमित्य-ध्वर्युरोमित्युद्गाता ६ एतद्ध वा अक्षरं वेदानां त्रिविष्टपमेतस्मिन्वा अक्षर ऋत्विजो यजमानमाधाय स्वर्गे लोके समुदूहन्ति तस्मादोमित्येवानुमन्त्रयेत

723

ikm.Iit v;yuÉmit t' v;yumÉ.p[vhit 1 s v;yum;h yTpurSt;Ã;sIN{ o r;j; .Uto v;És y¶²=,to v;sIx;no .Uto v;És yTp;Ã;És v¨,o r;j; .Uto v;És yduÿrto v;És somo r;j; .Uto v;És ydupár·;dvv;És p[j;pit.URtovv;És 2 v[;TyoSyekv[;TyonvsO·o dev;n;âMblmPy/;" 3 tv p[j;Stv*W/yStv;po ivc²ltmnuivcl²Nt 4 sM.UdeRvoÉs smhM.Uy;sm;.UitrSy;.Uy;sM.UitrÉs .Uy;sm( 5 y;Ste p[j; ¬pid·; n;h' tv t;" pyeRÉm ¬p te t; idx;Ém 6 p[;,;p;n* me ÅutMme tNme TvÉy tNme mopúq; it v;yumvoct( 7 t' tqwv;gt' v;yu" p[itnNdTyy' te .gvo lok" sh n;vy' lok it 8 yÃ;v me TvyITy;h tÃ;v me pundeRhIit 9 ikù nu te myIit p[;,;p;n* me ÅutMme tNme TvÉy tNme pundeRhIit tdSmw v;yu" pundRd;it 10 tm;h p[ m; vheit ikm.Iit aNtár=lokÉmit tmNtár=lokmÉ.p[vhit 11 t' tqwv;gtmNtár=lok" p[itnNdTyy' te .gvo lok" sh n;vy' lok it 12 yÃ;v me TvyITy;h tÃ;v me pundeRhIit 13 ikù nu te myIit ayMm a;k;x" s me TvÉy tNme pundeRhIit

kimabhIti vAyumiti taM vAyumabhipravahati 1 sa vAyumAha yatpurastAdvAsIndra ?o rAjA bhUto vAsi yaddakSiNato vAsIfAno bhUto vAsi yatpafcAdvAsi varuNo rAjA bhUto vAsi yaduttarato vAsi somo rAjA bhUto vAsi yadupariSTAdavavAsi prajApatirbhUto'vavAsi 2 vrAtyo'syekavrAtyo'navasqSTo devAnAmbilamapyadhAH 3 tava prajAstavauSadhayastavApo vicalitamanuvicalanti 4 sambhUrdevo'si samahambhUyAsamAbhUtirasyAbhUyAsambhUtirasi bhUyAsam 5 yAste prajA upadiSTA nAhaM tava tAH paryemi upa te tA difAmi 6 prANApAnau me frutamme tanme tvayi tanme mopahqthA iti vAyumavocat 7 taM tathaivAgataM vAyuH pratinandatyayaM te bhagavo lokaH saha nAvayaM loka iti 8 yadvAva me tvayItyAha tadvAva me punardehIti 9 kiM nu te mayIti prANApAnau me frutamme tanme tvayi tanme punardehIti tadasmai vAyuH punardadAti 10 tamAha pra mA vaheti kimabhIti antarikSalokamiti tamantarikSalokamabhipravahati 11 taM tathaivAgatamantarikSalokaH pratinandatyayaM te bhagavo lokaH saha nAvayaM loka iti 12 yadvAva me tvayItyAha tadvAva me punardehIti 13 kiM nu te mayIti ayamma AkAfaH sa me tvayi tanme punardehIti

kimabhIti vAyumiti taM vAyumabhipravahati 1 sa vAyumAha yatpurastAdvAsIndro rAjA bhUto vAsi yaddakSiNato vAsIfAno bhUto vAsi yatpafcAdvAsi varuNo rAjA bhUto vAsi yaduttarato vAsi somo rAjA bhUto vAsi yadupariSTAdavavAsi prajApatirbhUto'vavAsi 2 vrAtyo'syekavrAtyo'navasqSTo devAnAmbilamapyadhAH 3 tava prajAstavauSadhayastavApo vicalitamanuvicalanti 4 sambhUrdevo'si samahambhUyAsamAbhUtirasyAbhUyAsambhUtirasi bhUyAsam 5 yAste prajA upadiSTA nAhaM tava tAH paryemi upa te tA difAmi 6 prANApAnau me frutamme tanme tvayi tanme mopahqthA iti vAyumavocat 7 taM tathaivAgataM vAyuH pratinandatyayaM te bhagavo lokaH saha nAvayaM loka iti 8 yadvAva me tvayItyAha tadvAva me punardehIti 9 kiM nu te mayIti prANApAnau me frutamme tanme tvayi tanme punardehIti tadasmai vAyuH punardadAti 10 tamAha pra mA vaheti kimabhIti antarikSalokamiti tamantarikSalokamabhipravahati 11 taM tathaivAgatamantarikSalokaH pratinandatyayaM te bhagavo lokaH saha nAvayaM loka iti 12 yadvAva me tvayItyAha tadvAva me punardehIti 13 kiM nu te mayIti ayamma AkAfaH sa me tvayi tanme punardehIti

किमभीति वायुमिति तं वायुमभिप्रवहति १ स वायुमाह यत्पुरस्ताद्वासीन्द्र ?ो राजा भूतो वासि यद्दक्षिणतो वासीशानो भूतो वासि यत्पश्चाद्वासि वरुणो राजा भूतो वासि यदुत्तरतो वासि सोमो राजा भूतो वासि यदुपरिष्टादववासि प्रजापतिर्भूतोऽववासि २ व्रात्योऽस्येकव्रात्योऽनवसृष्टो देवानाम्बिलमप्यधाः ३ तव प्रजास्तवौषधयस्तवापो विचलितमनुविचलन्ति ४ सम्भूर्देवोऽसि समहम्भूयासमाभूतिरस्याभूयासम्भूतिरसि भूयासम् ५ यास्ते प्रजा उपदिष्टा नाहं तव ताः पर्येमि उप ते ता दिशामि ६ प्राणापानौ मे श्रुतम्मे तन्मे त्वयि तन्मे मोपहृथा इति वायुमवोचत् ७ तं तथैवागतं वायुः प्रतिनन्दत्ययं ते भगवो लोकः सह नावयं लोक इति ८ यद्वाव मे त्वयीत्याह तद्वाव मे पुनर्देहीति ९ किं नु ते मयीति प्राणापानौ मे श्रुतम्मे तन्मे त्वयि तन्मे पुनर्देहीति तदस्मै वायुः पुनर्ददाति १० तमाह प्र मा वहेति किमभीति अन्तरिक्षलोकमिति तमन्तरिक्षलोकमभिप्रवहति ११ तं तथैवागतमन्तरिक्षलोकः प्रतिनन्दत्ययं ते भगवो लोकः सह नावयं लोक इति १२ यद्वाव मे त्वयीत्याह तद्वाव मे पुनर्देहीति १३ किं नु ते मयीति अयम्म आकाशः स मे त्वयि तन्मे पुनर्देहीति

किमभीति वायुमिति तं वायुमभिप्रवहति १ स वायुमाह यत्पुरस्ताद्वासीन्द्रो राजा भूतो वासि यद्दक्षिणतो वासीशानो भूतो वासि यत्पश्चाद्वासि वरुणो राजा भूतो वासि यदुत्तरतो वासि सोमो राजा भूतो वासि यदुपरिष्टादववासि प्रजापतिर्भूतोऽववासि २ व्रात्योऽस्येकव्रात्योऽनवसृष्टो देवानाम्बिलमप्यधाः ३ तव प्रजास्तवौषधयस्तवापो विचलितमनुविचलन्ति ४ सम्भूर्देवोऽसि समहम्भूयासमाभूतिरस्याभूयासम्भूतिरसि भूयासम् ५ यास्ते प्रजा उपदिष्टा नाहं तव ताः पर्येमि उप ते ता दिशामि ६ प्राणापानौ मे श्रुतम्मे तन्मे त्वयि तन्मे मोपहृथा इति वायुमवोचत् ७ तं तथैवागतं वायुः प्रतिनन्दत्ययं ते भगवो लोकः सह नावयं लोक इति ८ यद्वाव मे त्वयीत्याह तद्वाव मे पुनर्देहीति ९ किं नु ते मयीति प्राणापानौ मे श्रुतम्मे तन्मे त्वयि तन्मे पुनर्देहीति तदस्मै वायुः पुनर्ददाति १० तमाह प्र मा वहेति किमभीति अन्तरिक्षलोकमिति तमन्तरिक्षलोकमभिप्रवहति ११ तं तथैवागतमन्तरिक्षलोकः प्रतिनन्दत्ययं ते भगवो लोकः सह नावयं लोक इति १२ यद्वाव मे त्वयीत्याह तद्वाव मे पुनर्देहीति १३ किं नु ते मयीति अयम्म आकाशः स मे त्वयि तन्मे पुनर्देहीति

737

ikm.Iit a/Rm;s;init tm/Rm;s;nÉ.p[vht" 1 t' tqwv;gtm/Rm;s;" p[itnNdNTyy' te .gvo lok" sh noy' lok it 2 yÃ;v me yuãm;-¾SvTy;h tÃ;v me pundRÿeit 3 ikù nu teSm;¾Svit m;nu =u{ ;É, pv;RÉ, t;in me yuãm;su t;in me p[its'/ÿeit t;NySy;/Rm;s;" pun" p[its'd/it 4 t;n;h p[ m; vhteit ikm.Iit m;s;init tMm;s;nÉ.p[vh²Nt 5 t' tqwv;gtMm;s;" p[itnNdNTyy' te .gvo lok" sh noy' lok it 6 yÃ;v me yuãm;¾SvTy;h tÃ;v me pundRÿeit 7 ikù nu teSm;¾Svit m;in SqUl;in pv;RÉ, t;in me yuãm;su t;in me p[its'/ÿeit t;NySy m;s;" pun"

kimabhIti ardhamAsAniti tamardhamAsAnabhipravahataH 1 taM tathaivAgatamardhamAsAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 2 yadvAva me yuSmA-svityAha tadvAva me punardatteti 3 kiM nu te'smAsviti imAnu kSudra ?ANi parvANi tAni me yuSmAsu tAni me pratisaMdhatteti tAnyasyArdhamAsAH punaH pratisaMdadhati 4 tAnAha pra mA vahateti kimabhIti mAsAniti tammAsAnabhipravahanti 5 taM tathaivAgatammAsAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 6 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 7 kiM nu te'smAsviti imAni sthUlAni parvANi tAni me yuSmAsu tAni me pratisaMdhatteti tAnyasya mAsAH punaH

kimabhIti ardhamAsAniti tamardhamAsAnabhipravahataH 1 taM tathaivAgatamardhamAsAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 2 yadvAva me yuSmA-svityAha tadvAva me punardatteti 3 kiM nu te'smAsviti imAnu kSudrA Ni parvANi tAni me yuSmAsu tAni me pratisaMdhatteti tAnyasyArdhamAsAH punaH pratisaMdadhati 4 tAnAha pra mA vahateti kimabhIti mAsAniti tammAsAnabhipravahanti 5 taM tathaivAgatammAsAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 6 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 7 kiM nu te'smAsviti imAni sthUlAni parvANi tAni me yuSmAsu tAni me pratisaMdhatteti tAnyasya mAsAH punaH

किमभीति अर्धमासानिति तमर्धमासानभिप्रवहतः १ तं तथैवागतमर्धमासाः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति २ यद्वाव मे युष्मा-स्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ३ किं नु तेऽस्मास्विति इमानु क्षुद्र ?ाणि पर्वाणि तानि मे युष्मासु तानि मे प्रतिसंधत्तेति तान्यस्यार्धमासाः पुनः प्रतिसंदधति ४ तानाह प्र मा वहतेति किमभीति मासानिति तम्मासानभिप्रवहन्ति ५ तं तथैवागतम्मासाः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति ६ यद्वाव मे युष्मास्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ७ किं नु तेऽस्मास्विति इमानि स्थूलानि पर्वाणि तानि मे युष्मासु तानि मे प्रतिसंधत्तेति तान्यस्य मासाः पुनः

किमभीति अर्धमासानिति तमर्धमासानभिप्रवहतः १ तं तथैवागतमर्धमासाः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति २ यद्वाव मे युष्मा-स्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ३ किं नु तेऽस्मास्विति इमानु क्षुद्रा णि पर्वाणि तानि मे युष्मासु तानि मे प्रतिसंधत्तेति तान्यस्यार्धमासाः पुनः प्रतिसंदधति ४ तानाह प्र मा वहतेति किमभीति मासानिति तम्मासानभिप्रवहन्ति ५ तं तथैवागतम्मासाः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति ६ यद्वाव मे युष्मास्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ७ किं नु तेऽस्मास्विति इमानि स्थूलानि पर्वाणि तानि मे युष्मासु तानि मे प्रतिसंधत्तेति तान्यस्य मासाः पुनः

751

ikm.Iit idVy;NgN/v;Rinit t' idVy;NgN/v;RnÉ.p[vhit 1 t' tqwv;gt' idVy; gN/v;R" p[itnNdNTyy' te .gvo lok" sh noy' lok it 2 yÃ;v me yuãm;¾SvTy;h tÃ;v me pundRÿeit 3 ikù nu teSm;¾Svit gN/o me modo me p[modo me tNme yuãm;su tNme pundRÿeit tdSmw idVy; gN/v;R" pundRdit 4 t;n;h p[ m; vhteit ikm.Iit aPsrs it tmPsrsoÉ.p[vh²Nt 5 t' tqwv;gtmPsrs" p[itnNdNTyy' te .gvo lok" sh noy' lok it 6 yÃ;v me yuãm;¾SvTy;h tÃ;v me pundRÿeit 7 ikù nu teSm;¾Svit hso me £¡Â; me ÉmqunMme tNme yuãm;su tNme pundRÿeit tdSm; aPsrs" pundRdit

kimabhIti divyAngandharvAniti taM divyAngandharvAnabhipravahati 1 taM tathaivAgataM divyA gandharvAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 2 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 3 kiM nu te'smAsviti gandho me modo me pramodo me tanme yuSmAsu tanme punardatteti tadasmai divyA gandharvAH punardadati 4 tAnAha pra mA vahateti kimabhIti apsarasa iti tamapsaraso'bhipravahanti 5 taM tathaivAgatamapsarasaH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 6 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 7 kiM nu te'smAsviti haso me krILA me mithunamme tanme yuSmAsu tanme punardatteti tadasmA apsarasaH punardadati

kimabhIti divyAngandharvAniti taM divyAngandharvAnabhipravahati 1 taM tathaivAgataM divyA gandharvAH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 2 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 3 kiM nu te'smAsviti gandho me modo me pramodo me tanme yuSmAsu tanme punardatteti tadasmai divyA gandharvAH punardadati 4 tAnAha pra mA vahateti kimabhIti apsarasa iti tamapsaraso'bhipravahanti 5 taM tathaivAgatamapsarasaH pratinandantyayaM te bhagavo lokaH saha no'yaM loka iti 6 yadvAva me yuSmAsvityAha tadvAva me punardatteti 7 kiM nu te'smAsviti haso me krI[L]A me mithunamme tanme yuSmAsu tanme punardatteti tadasmA apsarasaH punardadati

किमभीति दिव्यान्गन्धर्वानिति तं दिव्यान्गन्धर्वानभिप्रवहति १ तं तथैवागतं दिव्या गन्धर्वाः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति २ यद्वाव मे युष्मास्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ३ किं नु तेऽस्मास्विति गन्धो मे मोदो मे प्रमोदो मे तन्मे युष्मासु तन्मे पुनर्दत्तेति तदस्मै दिव्या गन्धर्वाः पुनर्ददति ४ तानाह प्र मा वहतेति किमभीति अप्सरस इति तमप्सरसोऽभिप्रवहन्ति ५ तं तथैवागतमप्सरसः प्रतिनन्दन्त्ययं ते भगवो लोकः सह नोऽयं लोक इति ६ यद्वाव मे युष्मास्वित्याह तद्वाव मे पुनर्दत्तेति ७ किं नु तेऽस्मास्विति हसो मे क्रीळा मे मिथुनम्मे तन्मे युष्मासु तन्मे पुनर्दत्तेति तदस्मा अप्सरसः पुनर्ददति

835

apXy' gop;minp´m;nm; c pr; c pÉqÉ.rNt' s s/[IcISs ivWU-cIvRs;n a; vrIváÿR .uvneãvNtárit 1 apXy' gop;minp´m;nÉmit p[;,o vw gop;" s hId' svRminp´m;no gop;yit 2 a; c pr; c pÉq-É.rNtÉmit t´e c h v; me p[;,; amI c rXmy EtwhR v; EW Etd; c pr; c pÉqÉ.rit 3 s s/[IcISs ivWUcIvRs;n it s/[IcI ç¼W EtiÃWUcI p[j; vSte 4 a; vrIváÿR .uvneãvNtárit EW ç¼vwWu .uv-neãvNtr;vrIváÿR 5 s EW N{ ¬íIq" s ydwW N{ ¬íIq a;gCzit nwvoí;tuopg;t¿,;' c ivD;yte t Evo?vRSSv¨deit s ¬pár mUÝoR lel;yit 6 s iv´;d;gmidN{ o neh kn p;Pm; Ny©" párxe+yt it tâSmNh n kn pPm; Ny©" pár²xãyte 7 tdetd.[;tOVy' s;m n h v; N{ " kù cn .[;tOVyMpXyte s yqeN{ o n kù cn .[;tOVyMpXyt Evmev n

apafyaM gopAmanipadyamAnamA ca parA ca pathibhifcarantaM sa sadhrIcIssa viSU-cIrvasAna A varIvartti bhuvaneSvantariti 1 apafyaM gopAmanipadyamAnamiti prANo vai gopAH sa hIdaM sarvamanipadyamAno gopAyati 2 A ca parA ca pathi-bhifcarantamiti tadye ca ha vA ime prANA amI ca rafmaya etairha vA eSa etadA ca parA ca pathibhifcarati 3 sa sadhrIcIssa viSUcIrvasAna iti sadhrIcIfca hyeSa etadviSUcIfca prajA vaste 4 A varIvartti bhuvaneSvantariti eSa hyevaiSu bhuva-neSvantarAvarIvartti 5 sa eSa indra udgIthaH sa yadaiSa indra udgItha Agacchati naivodgAtufcopagAtQNAM ca vijxAyate ita evordhvassvarudeti sa upari mUrdhno lelAyati 6 sa vidyAdAgamadindra ?o neha kafcana pApmA nyazgaH parifekSyata iti tasminha na kafcana papmA nyazgaH parifiSyate 7 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra ?H kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendra ?o na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na

apafyaM gopAmanipadyamAnamA ca parA ca pathibhifcarantaM sa sadhrIcIssa viSU-cIrvasAna A varIvartti bhuvaneSvantariti 1 apafyaM gopAmanipadyamAnamiti prANo vai gopAH sa hIdaM sarvamanipadyamAno gopAyati 2 A ca parA ca pathi-bhifcarantamiti tadye ca ha vA ime prANA amI ca rafmaya etairha vA eSa etadA ca parA ca pathibhifcarati 3 sa sadhrIcIssa viSUcIrvasAna iti sadhrIcIfca hyeSa etadviSUcIfca prajA vaste 4 A varIvartti bhuvaneSvantariti eSa hyevaiSu bhuva-neSvantarAvarIvartti 5 sa eSa indra udgIthaH sa yadaiSa indra udgItha Agacchati naivodgAtufcopagAtQNAM ca vijxAyate ita evordhvassvarudeti sa upari mUrdhno lelAyati 6 sa vidyAdAgamadindro neha kafcana pApmA nyazgaH parifekSyata iti tasminha na kafcana papmA nyazgaH parifiSyate 7 tadetadabhrAtqvyaM sAma na ha vA indra H! kaM cana bhrAtqvyampafyate sa yathendro na kaM cana bhrAtqvyampafyata evameva na

अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तं स सध्रीचीस्स विषू-चीर्वसान आ वरीवर्त्ति भुवनेष्वन्तरिति १ अपश्यं गोपामनिपद्यमानमिति प्राणो वै गोपाः स हीदं सर्वमनिपद्यमानो गोपायति २ आ च परा च पथि-भिश्चरन्तमिति तद्ये च ह वा इमे प्राणा अमी च रश्मय एतैर्ह वा एष एतदा च परा च पथिभिश्चरति ३ स सध्रीचीस्स विषूचीर्वसान इति सध्रीचीश्च ह्येष एतद्विषूचीश्च प्रजा वस्ते ४ आ वरीवर्त्ति भुवनेष्वन्तरिति एष ह्येवैषु भुव-नेष्वन्तरावरीवर्त्ति ५ स एष इन्द्र उद्गीथः स यदैष इन्द्र उद्गीथ आगच्छति नैवोद्गातुश्चोपगातॄणां च विज्ञायते इत एवोर्ध्वस्स्वरुदेति स उपरि मूर्ध्नो लेलायति ६ स विद्यादागमदिन्द्र ?ो नेह कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशेक्ष्यत इति तस्मिन्ह न कश्चन पप्मा न्यङ्गः परिशिष्यते ७ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ?ः कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्र ?ो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न

अपश्यं गोपामनिपद्यमानमा च परा च पथिभिश्चरन्तं स सध्रीचीस्स विषू-चीर्वसान आ वरीवर्त्ति भुवनेष्वन्तरिति १ अपश्यं गोपामनिपद्यमानमिति प्राणो वै गोपाः स हीदं सर्वमनिपद्यमानो गोपायति २ आ च परा च पथि-भिश्चरन्तमिति तद्ये च ह वा इमे प्राणा अमी च रश्मय एतैर्ह वा एष एतदा च परा च पथिभिश्चरति ३ स सध्रीचीस्स विषूचीर्वसान इति सध्रीचीश्च ह्येष एतद्विषूचीश्च प्रजा वस्ते ४ आ वरीवर्त्ति भुवनेष्वन्तरिति एष ह्येवैषु भुव-नेष्वन्तरावरीवर्त्ति ५ स एष इन्द्र उद्गीथः स यदैष इन्द्र उद्गीथ आगच्छति नैवोद्गातुश्चोपगातॄणां च विज्ञायते इत एवोर्ध्वस्स्वरुदेति स उपरि मूर्ध्नो लेलायति ६ स विद्यादागमदिन्द्रो नेह कश्चन पाप्मा न्यङ्गः परिशेक्ष्यत इति तस्मिन्ह न कश्चन पप्मा न्यङ्गः परिशिष्यते ७ तदेतदभ्रातृव्यं साम न ह वा इन्द्र ः! कं चन भ्रातृव्यम्पश्यते स यथेन्द्रो न कं चन भ्रातृव्यम्पश्यत एवमेव न

858

tdetdmOt' g;y]m( Eten vw p[j;pitrmOtTvmgCzdeten dev; EtenWRy" 1 tdetd(b[÷ p[j;ptyeb[vITp[j;pit" prmeiÏne p[;j;pTy;y prmeÏI p[;j;pTyo dev;y siv]e devSsivÿ;¦yeÉ¦árN{ ;yeN{ " k;Xyp;y k;Xyp AXyê©;y k;Xyp;yXyRê©" k;Xypo devtrse Xy;vs;yn;y k;Xyp;y devtr;Xx(y;vs;yn" k;XypXÅuW;y v;öey;y k;Xyp;y ÅuWo v;öey" k;Xyp N{ ot;y dwv;p;y x*nk;yeN{ oto dwv;pXx*nko dOty EeN{ otye x*nk;y dOitrwN{ oitXx*nk" puluW;y p[;Écn;yoGy;y puluW" p[;cIn-yoGySsTyyD;y p*luWye p[;cInyoGy;y sTyyD" p*luiW" p[;cInyo-GySsomxuãm;y s;TyyDye p[;cInyoGy;y somxuãmSs;TyyÉD" p[;cIn-yoGyo úSTv;xy;y;Llky;y m;h;vOW;y r;De úTSv;xy a;Llkyo m;h;vOWo r;j; jnÅut;y k;i<@±vy;y jnÅut" k;i<@±vySs;yk;y j;nÅutey;y k;i<@±vy;y s;yko j;nÅutey" k;i<@±vyo ngár,e j;n-Åutey;y k;i<@±vy;y ngrI j;nÅutey" k;i<@±vyXx©;y x;$ä_ ayny a;]ey;y x©Xx;$ä;yinr;]eyo r;m;y £;tuj;tey;y vwy;`[p´;y r;m"

tadetadamqtaM gAyatram etena vai prajApatiramqtatvamagacchadetena devA etenarSayaH 1 tadetadbrahma prajApataye'bravItprajApatiH parameSThine prAjApatyAya parameSThI prAjApatyo devAya savitre devassavittAgnaye'gnirindra ?Ayendra ?H kAfyapAya kAfyapa qfyafqzgAya kAfyapAyarfyafqzgaH kAfyapo devatarase fyAvasAyanAya kAfyapAya devatarAffyAvasAyanaH kAfyapaffruSAya vAhneyAya kAfyapAya fruSo vAhneyaH kAfyapa indra ?otAya daivApAya faunakAyendra ?oto daivApaffaunako dqtaya aindra ?otaye faunakAya dqtiraindra ?otiffaunakaH puluSAya prAcinAyogyAya puluSaH prAcIna-yogyassatyayajxAya pauluSaye prAcInayogyAya satyayajxaH pauluSiH prAcInayo-gyassomafuSmAya sAtyayajxaye prAcInayogyAya somafuSmassAtyayajxiH prAcIna-yogyo hqstvAfayAyAllakeyAya mAhAvqSAya rAjxe hqtsvAfaya Allakeyo mAhAvqSo rAjA janafrutAya kANDviyAya janafrutaH kANDviyassAyakAya jAnafruteyAya kANDviyAya sAyako jAnafruteyaH kANDviyo nagariNe jAna-fruteyAya kANDviyAya nagarI jAnafruteyaH kANDviyaffazgAya fATya? ayanaya AtreyAya fazgaffATyAyanirAtreyo rAmAya krAtujAteyAya vaiyAghrapadyAya rAmaH

tadetadamqtaM gAyatram etena vai prajApatiramqtatvamagacchadetena devA etenarSayaH 1 tadetadbrahma prajApataye'bravItprajApatiH parameSThine prAjApatyAya parameSThI prAjApatyo devAya savitre devassavittAgnaye'gnirindrA yendra H! kAfyapAya kAfyapa qfyafqzgAya kAfyapAyarfyafqzgaH kAfyapo devatarase fyAvasAyanAya kAfyapAya devatarAffyAvasAyanaH kAfyapaffruSAya vAhneyAya kAfyapAya fruSo vAhneyaH kAfyapa indro tAya daivApAya faunakAyendro to daivApaffaunako dqtaya aindro taye faunakAya dqtiraindro tiffaunakaH puluSAya prAcinAyogyAya puluSaH prAcIna-yogyassatyayajxAya pauluSaye prAcInayogyAya satyayajxaH pauluSiH prAcInayo-gyassomafuSmAya sAtyayajxaye prAcInayogyAya somafuSmassAtyayajxiH prAcIna-yogyo hqstvAfayAyAllakeyAya mAhAvqSAya rAjxe hqtsvAfaya Allakeyo mAhAvqSo rAjA janafrutAya kANDviyAya janafrutaH kANDviyassAyakAya jAnafruteyAya kANDviyAya sAyako jAnafruteyaH kANDviyo nagariNe jAna-fruteyAya kANDviyAya nagarI jAnafruteyaH kANDviyaffazgAya fATykta ayanaya AtreyAya fazgaffATyAyanirAtreyo rAmAya krAtujAteyAya vaiyAghrapadyAya rAmaH

तदेतदमृतं गायत्रम् एतेन वै प्रजापतिरमृतत्वमगच्छदेतेन देवा एतेनर्षयः १ तदेतद्ब्रह्म प्रजापतयेऽब्रवीत्प्रजापतिः परमेष्ठिने प्राजापत्याय परमेष्ठी प्राजापत्यो देवाय सवित्रे देवस्सवित्ताग्नयेऽग्निरिन्द्र ?ायेन्द्र ?ः काश्यपाय काश्यप ऋश्यशृङ्गाय काश्यपायर्श्यशृङ्गः काश्यपो देवतरसे श्यावसायनाय काश्यपाय देवतराश्श्यावसायनः काश्यपश्श्रुषाय वाह्नेयाय काश्यपाय श्रुषो वाह्नेयः काश्यप इन्द्र ?ोताय दैवापाय शौनकायेन्द्र ?ोतो दैवापश्शौनको दृतय ऐन्द्र ?ोतये शौनकाय दृतिरैन्द्र ?ोतिश्शौनकः पुलुषाय प्राचिनायोग्याय पुलुषः प्राचीन-योग्यस्सत्ययज्ञाय पौलुषये प्राचीनयोग्याय सत्ययज्ञः पौलुषिः प्राचीनयो-ग्यस्सोमशुष्माय सात्ययज्ञये प्राचीनयोग्याय सोमशुष्मस्सात्ययज्ञिः प्राचीन-योग्यो हृस्त्वाशयायाल्लकेयाय माहावृषाय राज्ञे हृत्स्वाशय आल्लकेयो माहावृषो राजा जनश्रुताय काण्ड्वियाय जनश्रुतः काण्ड्वियस्सायकाय जानश्रुतेयाय काण्ड्वियाय सायको जानश्रुतेयः काण्ड्वियो नगरिणे जान-श्रुतेयाय काण्ड्वियाय नगरी जानश्रुतेयः काण्ड्वियश्शङ्गाय शाट्य? अयनय आत्रेयाय शङ्गश्शाट्यायनिरात्रेयो रामाय क्रातुजातेयाय वैयाघ्रपद्याय रामः

तदेतदमृतं गायत्रम् एतेन वै प्रजापतिरमृतत्वमगच्छदेतेन देवा एतेनर्षयः १ तदेतद्ब्रह्म प्रजापतयेऽब्रवीत्प्रजापतिः परमेष्ठिने प्राजापत्याय परमेष्ठी प्राजापत्यो देवाय सवित्रे देवस्सवित्ताग्नयेऽग्निरिन्द्रा येन्द्र ः! काश्यपाय काश्यप ऋश्यशृङ्गाय काश्यपायर्श्यशृङ्गः काश्यपो देवतरसे श्यावसायनाय काश्यपाय देवतराश्श्यावसायनः काश्यपश्श्रुषाय वाह्नेयाय काश्यपाय श्रुषो वाह्नेयः काश्यप इन्द्रो ताय दैवापाय शौनकायेन्द्रो तो दैवापश्शौनको दृतय ऐन्द्रो तये शौनकाय दृतिरैन्द्रो तिश्शौनकः पुलुषाय प्राचिनायोग्याय पुलुषः प्राचीन-योग्यस्सत्ययज्ञाय पौलुषये प्राचीनयोग्याय सत्ययज्ञः पौलुषिः प्राचीनयो-ग्यस्सोमशुष्माय सात्ययज्ञये प्राचीनयोग्याय सोमशुष्मस्सात्ययज्ञिः प्राचीन-योग्यो हृस्त्वाशयायाल्लकेयाय माहावृषाय राज्ञे हृत्स्वाशय आल्लकेयो माहावृषो राजा जनश्रुताय काण्ड्वियाय जनश्रुतः काण्ड्वियस्सायकाय जानश्रुतेयाय काण्ड्वियाय सायको जानश्रुतेयः काण्ड्वियो नगरिणे जान-श्रुतेयाय काण्ड्वियाय नगरी जानश्रुतेयः काण्ड्वियश्शङ्गाय शाट्य्क्त अयनय आत्रेयाय शङ्गश्शाट्यायनिरात्रेयो रामाय क्रातुजातेयाय वैयाघ्रपद्याय रामः

892

pu¨Wo vw yD" 1 tSy y;in ctuÉv|xitvRW;RÉ, tTp[;tSsvn' ctuÉv|xTy=r; g;y]I g;y]Mp[;tSsvnm( 2 tÃsUn;' p[;,; vw vsv" p[;,; hId' sv| vSv;ddte 3 s y´enmetâSmNk;l ¬ptpdup{ veTs b[Uy;Tp[;,; vsv dMme p[;tSsvnMm;?y²Ndnen svnen;nus'tnuteit agdo hwv .vit 4 aq y;in ctuTv;ár'xt' vW;RÉ, tNm;?y²Ndn' svn' ctuTv;ár'xd=r; i]·p( ]w·.Mm;?y²Ndn' svnm( 5 t&{ ;,;' p[;,; vw ¨{ ;" p[;,; hId' sv| rody²Nt 6 s y´enmetâSmNk;l ¬ptpdup{ veTs b[Uy;Tp[;,; ¨{ ; dMme m;?y²Ndn' svn' tOtIysvnen;nus'tnuteit agdo hwv .vit 7 aq y;Ny·;cTv;-ár'xt' vW;RÉ, tÿOtIysvnm·;cTv;ár'xd=r; jgtI j;gt' tOtIysvnm( 8 td;idTy;n;' p[;,; v; a;idTy;" p[;,; hId' svRm;ddte 9 s y´e-nmetâSmNk;l ¬ptpdup{ veTs b[Uy;Tp[;,; a;idTy; dMme tOtIysvnm;-yuW;nus'tnuteit agdo hwv .vit 10 Etõ tiÃÃ;Nb[;÷, ¬v;c mihd;s Eetrey ¬ptpit ikÉmdmuptpÉs yohmnenoptpt; n p[eãy;mIit s h Wo@xxt' vW;RÉ, ÉjjIv p[ h Wo@xxt' vW;RÉ, jIvit nwnMp[;,Ss;-

puruSo vai yajxaH 1 tasya yAni caturviMfatirvarSANi tatprAtassavanaM caturviMfatyakSarA gAyatrI gAyatramprAtassavanam 2 tadvasUnAM prANA vai vasavaH prANA hIdaM sarvaM vasvAdadate 3 sa yadyenametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA vasava idamme prAtassavanammAdhyandinena savanenAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 4 atha yAni catufcatvAriMfataM varSANi tanmAdhyandinaM savanaM catufcatvAriMfadakSarA triSTup traiSTubhammAdhyandinaM savanam 5 tadrudra ?ANAM prANA vai rudra ?AH prANA hIdaM sarvaM rodayanti 6 sa yadyenametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA rudra ?A idamme mAdhyandinaM savanaM tqtIyasavanenAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 7 atha yAnyaSTAcatvA-riMfataM varSANi tattqtIyasavanamaSTAcatvAriMfadakSarA jagatI jAgataM tqtIyasavanam 8 tadAdityAnAM prANA vA AdityAH prANA hIdaM sarvamAdadate 9 sa yadye-nametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA AdityA idamme tqtIyasavanamA-yuSAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 10 etaddha tadvidvAnbrAhmaNa uvAca mahidAsa aitareya upatapati kimidamupatapasi yo'hamanenopatapatA na preSyAmIti sa ha SoDafafataM varSANi jijIva pra ha SoDafafataM varSANi jIvati nainamprANassA-

puruSo vai yajxaH 1 tasya yAni caturviMfatirvarSANi tatprAtassavanaM caturviMfatyakSarA gAyatrI gAyatramprAtassavanam 2 tadvasUnAM prANA vai vasavaH prANA hIdaM sarvaM vasvAdadate 3 sa yadyenametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA vasava idamme prAtassavanammAdhyandinena savanenAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 4 atha yAni catufcatvAriMfataM varSANi tanmAdhyandinaM savanaM catufcatvAriMfadakSarA triSTup traiSTubhammAdhyandinaM savanam 5 tadrudrA NAM prANA vai rudrA H! prANA hIdaM sarvaM rodayanti 6 sa yadyenametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA rudrA idamme mAdhyandinaM savanaM tqtIyasavanenAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 7 atha yAnyaSTAcatvA-riMfataM varSANi tattqtIyasavanamaSTAcatvAriMfadakSarA jagatI jAgataM tqtIyasavanam 8 tadAdityAnAM prANA vA AdityAH prANA hIdaM sarvamAdadate 9 sa yadye-nametasminkAla upatapadupadra vetsa brUyAtprANA AdityA idamme tqtIyasavanamA-yuSAnusaMtanuteti agado haiva bhavati 10 etaddha tadvidvAnbrAhmaNa uvAca mahidAsa aitareya upatapati kimidamupatapasi yo'hamanenopatapatA na preSyAmIti sa ha SoDafafataM varSANi jijIva pra ha SoDafafataM varSANi jIvati nainamprANassA-

पुरुषो वै यज्ञः १ तस्य यानि चतुर्विंशतिर्वर्षाणि तत्प्रातस्सवनं चतुर्विंशत्यक्षरा गायत्री गायत्रम्प्रातस्सवनम् २ तद्वसूनां प्राणा वै वसवः प्राणा हीदं सर्वं वस्वाददते ३ स यद्येनमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा वसव इदम्मे प्रातस्सवनम्माध्यन्दिनेन सवनेनानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति ४ अथ यानि चतुश्चत्वारिंशतं वर्षाणि तन्माध्यन्दिनं सवनं चतुश्चत्वारिंशदक्षरा त्रिष्टुप् त्रैष्टुभम्माध्यन्दिनं सवनम् ५ तद्रुद्र ?ाणां प्राणा वै रुद्र ?ाः प्राणा हीदं सर्वं रोदयन्ति ६ स यद्येनमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा रुद्र ?ा इदम्मे माध्यन्दिनं सवनं तृतीयसवनेनानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति ७ अथ यान्यष्टाचत्वा-रिंशतं वर्षाणि तत्तृतीयसवनमष्टाचत्वारिंशदक्षरा जगती जागतं तृतीयसवनम् ८ तदादित्यानां प्राणा वा आदित्याः प्राणा हीदं सर्वमाददते ९ स यद्ये-नमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा आदित्या इदम्मे तृतीयसवनमा-युषानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति १० एतद्ध तद्विद्वान्ब्राह्मण उवाच महिदास ऐतरेय उपतपति किमिदमुपतपसि योऽहमनेनोपतपता न प्रेष्यामीति स ह षोडशशतं वर्षाणि जिजीव प्र ह षोडशशतं वर्षाणि जीवति नैनम्प्राणस्सा-

पुरुषो वै यज्ञः १ तस्य यानि चतुर्विंशतिर्वर्षाणि तत्प्रातस्सवनं चतुर्विंशत्यक्षरा गायत्री गायत्रम्प्रातस्सवनम् २ तद्वसूनां प्राणा वै वसवः प्राणा हीदं सर्वं वस्वाददते ३ स यद्येनमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा वसव इदम्मे प्रातस्सवनम्माध्यन्दिनेन सवनेनानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति ४ अथ यानि चतुश्चत्वारिंशतं वर्षाणि तन्माध्यन्दिनं सवनं चतुश्चत्वारिंशदक्षरा त्रिष्टुप् त्रैष्टुभम्माध्यन्दिनं सवनम् ५ तद्रुद्रा णां प्राणा वै रुद्रा ः! प्राणा हीदं सर्वं रोदयन्ति ६ स यद्येनमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा रुद्रा इदम्मे माध्यन्दिनं सवनं तृतीयसवनेनानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति ७ अथ यान्यष्टाचत्वा-रिंशतं वर्षाणि तत्तृतीयसवनमष्टाचत्वारिंशदक्षरा जगती जागतं तृतीयसवनम् ८ तदादित्यानां प्राणा वा आदित्याः प्राणा हीदं सर्वमाददते ९ स यद्ये-नमेतस्मिन्काल उपतपदुपद्र वेत्स ब्रूयात्प्राणा आदित्या इदम्मे तृतीयसवनमा-युषानुसंतनुतेति अगदो हैव भवति १० एतद्ध तद्विद्वान्ब्राह्मण उवाच महिदास ऐतरेय उपतपति किमिदमुपतपसि योऽहमनेनोपतपता न प्रेष्यामीति स ह षोडशशतं वर्षाणि जिजीव प्र ह षोडशशतं वर्षाणि जीवति नैनम्प्राणस्सा-

899

} y;yuW' kXypSy jmd¦eS} y;yuW' ]I

tr?yAyuSaM kafyapasya jamadagne str?yAyuSaM trINyamqtasya puSpANi trINyAyUMSi me'kqNoH 1 sa no mayobhUH pitavAvifasva fAntiko yastanuve syonaH 2 ye'gnayaH

tr! yAyuSaM kafyapasya jamadagnestr! yAyuSaM trINyamqtasya puSpANi trINyAyUMSi me'kqNoH 1 sa no mayobhUH pitavAvifasva fAntiko yastanuve syonaH 2 ye'gnayaH

त्र्?यायुषं कश्यपस्य जमदग्ने स्त्र्?यायुषं त्रीण्यमृतस्य पुष्पाणि त्रीण्यायूंषि मेऽकृणोः १ स नो मयोभूः पितवाविशस्व शान्तिको यस्तनुवे स्योनः २ येऽग्नयः

त्र्! यायुषं कश्यपस्य जमदग्नेस्त्र्! यायुषं त्रीण्यमृतस्य पुष्पाणि त्रीण्यायूंषि मेऽकृणोः १ स नो मयोभूः पितवाविशस्व शान्तिको यस्तनुवे स्योनः २ येऽग्नयः

913

VyuiW sivt; .vSyudeãyiNvã,u¨´Npu¨W ¬idto bOhSpitrÉ.p[yNm`veN{ o vwkÚ<#o m;?y²Ndne .gopr;ö ¬g[o devo loiht;y¥StÉmte ymo .vÉs 1 aXnsu somo r;j; inx;y;âMptOr;jSSvÒe mnuãy;Np[ivxÉs pys; pxUn( 2 ivr;]e .vo .vSyprr;]ei©r; aÉ¦ho]vel;y;M.Ogu" 3 tSy tdetdev m<@lmU/" tSywt* Stn* yÃ;Kc p[;, t;>y;Mme /u+v;?y;-yMb[÷cyRMp[j;MpxUNSvg| lokù sj;tvnSy;m( 4 Et; a;²xW a;x;se

vyuSi savitA bhavasyudeSyanviSNurudyanpuruSa udito bqhaspatirabhiprayanmaghavendra ?o vaikuNTho mAdhyandine bhago'parAhna ugro devo lohitAyannastamite yamo bhavasi 1 afnasu somo rAjA nifAyAmpitqrAjassvapne manuSyAnpravifasi payasA pafUn 2 virAtre bhavo bhavasyapararAtre'zgirA agnihotravelAyAmbhqguH 3 tasya tadetadeva maNDalamUdhaH tasyaitau stanau yadvAkca prANafca tAbhyAmme dhukSvAdhyA-yambrahmacaryamprajAmpafUnsvargaM lokaM sajAtavanasyAm 4 etA AfiSa AfAse

vyuSi savitA bhavasyudeSyanviSNurudyanpuruSa udito bqhaspatirabhiprayanmaghavendro vaikuNTho mAdhyandine bhago'parAhna ugro devo lohitAyannastamite yamo bhavasi 1 afnasu somo rAjA nifAyAmpitqrAjassvapne manuSyAnpravifasi payasA pafUn 2 virAtre bhavo bhavasyapararAtre'zgirA agnihotravelAyAmbhqguH 3 tasya tadetadeva maNDalamUdhaH tasyaitau stanau yadvAkca prANafca tAbhyAmme dhukSvAdhyA-yambrahmacaryamprajAmpafUnsvargaM lokaM sajAtavanasyAm 4 etA AfiSa AfAse

व्युषि सविता भवस्युदेष्यन्विष्णुरुद्यन्पुरुष उदितो बृहस्पतिरभिप्रयन्मघवेन्द्र ?ो वैकुण्ठो माध्यन्दिने भगोऽपराह्न उग्रो देवो लोहितायन्नस्तमिते यमो भवसि १ अश्नसु सोमो राजा निशायाम्पितृराजस्स्वप्ने मनुष्यान्प्रविशसि पयसा पशून् २ विरात्रे भवो भवस्यपररात्रेऽङ्गिरा अग्निहोत्रवेलायाम्भृगुः ३ तस्य तदेतदेव मण्डलमूधः तस्यैतौ स्तनौ यद्वाक्च प्राणश्च ताभ्याम्मे धुक्ष्वाध्या-यम्ब्रह्मचर्यम्प्रजाम्पशून्स्वर्गं लोकं सजातवनस्याम् ४ एता आशिष आशासे

व्युषि सविता भवस्युदेष्यन्विष्णुरुद्यन्पुरुष उदितो बृहस्पतिरभिप्रयन्मघवेन्द्रो वैकुण्ठो माध्यन्दिने भगोऽपराह्न उग्रो देवो लोहितायन्नस्तमिते यमो भवसि १ अश्नसु सोमो राजा निशायाम्पितृराजस्स्वप्ने मनुष्यान्प्रविशसि पयसा पशून् २ विरात्रे भवो भवस्यपररात्रेऽङ्गिरा अग्निहोत्रवेलायाम्भृगुः ३ तस्य तदेतदेव मण्डलमूधः तस्यैतौ स्तनौ यद्वाक्च प्राणश्च ताभ्याम्मे धुक्ष्वाध्या-यम्ब्रह्मचर्यम्प्रजाम्पशून्स्वर्गं लोकं सजातवनस्याम् ४ एता आशिष आशासे

920

.gerqo hw+v;ko r;j; k;mp[e, yDen y+ym;, a;s 1 tdu h kÚ¨p;-l;n;Mb[;÷,; ècu.Rgerqo h v; aymw+v;ko r;j; k;mp[e, yDen y+ym;," Eten kq;' vidãy;m it 2 t' h;>yeyu" te>yo h;>y;gte->yopÉctIk;r 3 aq hwW;' s .;g a;vv[;joPTv; kxXmÅUÉ, n%;-É¥ÕTy;Jyen;>yJy d<@op;nhâMb.[t( 4 t;Nhov;c b[;÷,; .gvNt" ktmo vStÃ¹d yq;Å;ivtp[Ty;Å;ivte dev;NgCzt it 5 aq hov;c ktmo vStÃ¹d yiÃduWSsUí;t; suhot; Sv?vyuRSsum;nuWivd;j;yt it 6 aq hov;c ktmo vStÃ¹d yCzNd;'És p[yuJyNte yÿ;in sv;RÉ, s'Stut;NyÉ.sMp´Nt it 7 aq hov;c ktmo vStÃ¹d yq; g;y} y; ¬ÿme a=re punyRDmipgCzt it 8 aq hov;c ktmo vStÃ¹d yq;

bhageratho haikSvAko rAjA kAmapreNa yajxena yakSyamANa Asa 1 tadu ha kurupaxcA-lAnAmbrAhmaNA Ucurbhageratho ha vA ayamaikSvAko rAjA kAmapreNa yajxena yakSyamANaH etena kathAM vadiSyAma iti 2 taM hAbhyeyuH tebhyo hAbhyAgate-bhyo'pacitIfcakAra 3 atha haiSAM sa bhAga AvavrAjoptvA kefafmafrUNi nakhA-nnikqtyAjyenAbhyajya daNDopAnahambibhrat 4 tAnhovAca brAhmaNA bhagavantaH katamo vastadveda yathAfrAvitapratyAfrAvite devAngacchata iti 5 atha hovAca katamo vastadveda yadviduSassUdgAtA suhotA svadhvaryussumAnuSavidAjAyata iti 6 atha hovAca katamo vastadveda yacchandAMsi prayujyante yattAni sarvANi saMstutAnyabhisampadyanta iti 7 atha hovAca katamo vastadveda yathA gAya tr?yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti 8 atha hovAca katamo vastadveda yathA

bhageratho haikSvAko rAjA kAmapreNa yajxena yakSyamANa Asa 1 tadu ha kurupaxcA-lAnAmbrAhmaNA Ucurbhageratho ha vA ayamaikSvAko rAjA kAmapreNa yajxena yakSyamANaH etena kathAM vadiSyAma iti 2 taM hAbhyeyuH tebhyo hAbhyAgate-bhyo'pacitIfcakAra 3 atha haiSAM sa bhAga AvavrAjoptvA kefafmafrUNi nakhA-nnikqtyAjyenAbhyajya daNDopAnahambibhrat 4 tAnhovAca brAhmaNA bhagavantaH katamo vastadveda yathAfrAvitapratyAfrAvite devAngacchata iti 5 atha hovAca katamo vastadveda yadviduSassUdgAtA suhotA svadhvaryussumAnuSavidAjAyata iti 6 atha hovAca katamo vastadveda yacchandAMsi prayujyante yattAni sarvANi saMstutAnyabhisampadyanta iti 7 atha hovAca katamo vastadveda yathA gAyatr! yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti 8 atha hovAca katamo vastadveda yathA

भगेरथो हैक्ष्वाको राजा कामप्रेण यज्ञेन यक्ष्यमाण आस १ तदु ह कुरुपञ्चा-लानाम्ब्राह्मणा ऊचुर्भगेरथो ह वा अयमैक्ष्वाको राजा कामप्रेण यज्ञेन यक्ष्यमाणः एतेन कथां वदिष्याम इति २ तं हाभ्येयुः तेभ्यो हाभ्यागते-भ्योऽपचितीश्चकार ३ अथ हैषां स भाग आवव्राजोप्त्वा केशश्मश्रूणि नखा-न्निकृत्याज्येनाभ्यज्य दण्डोपानहम्बिभ्रत् ४ तान्होवाच ब्राह्मणा भगवन्तः कतमो वस्तद्वेद यथाश्रावितप्रत्याश्राविते देवान्गच्छत इति ५ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यद्विदुषस्सूद्गाता सुहोता स्वध्वर्युस्सुमानुषविदाजायत इति ६ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यच्छन्दांसि प्रयुज्यन्ते यत्तानि सर्वाणि संस्तुतान्यभिसम्पद्यन्त इति ७ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यथा गाय त्र्?या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति ८ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यथा

भगेरथो हैक्ष्वाको राजा कामप्रेण यज्ञेन यक्ष्यमाण आस १ तदु ह कुरुपञ्चा-लानाम्ब्राह्मणा ऊचुर्भगेरथो ह वा अयमैक्ष्वाको राजा कामप्रेण यज्ञेन यक्ष्यमाणः एतेन कथां वदिष्याम इति २ तं हाभ्येयुः तेभ्यो हाभ्यागते-भ्योऽपचितीश्चकार ३ अथ हैषां स भाग आवव्राजोप्त्वा केशश्मश्रूणि नखा-न्निकृत्याज्येनाभ्यज्य दण्डोपानहम्बिभ्रत् ४ तान्होवाच ब्राह्मणा भगवन्तः कतमो वस्तद्वेद यथाश्रावितप्रत्याश्राविते देवान्गच्छत इति ५ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यद्विदुषस्सूद्गाता सुहोता स्वध्वर्युस्सुमानुषविदाजायत इति ६ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यच्छन्दांसि प्रयुज्यन्ते यत्तानि सर्वाणि संस्तुतान्यभिसम्पद्यन्त इति ७ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यथा गायत्र्! या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति ८ अथ होवाच कतमो वस्तद्वेद यथा

928

5 aq hov;c yq; g;y} y; ¬ÿme a=re punyRDmipgCzt it vW$(k;re,o h v;v r;jNg;y} y; ¬ÿme a=re punyRDmipgCzt it 6 aq hov;c yq; d²=,;" p[itgOhIt; n ih's-

5 atha hovAca yathA gAya tr?yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti vaSaTkAreNo ha vAva rAjangAya tr?yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti 6 atha hovAca yathA dakSiNAH pratigqhItA na hiMsa-

5 atha hovAca yathA gAyatr! yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti vaSaTkAreNo ha vAva rAjangAyatr! yA uttame akSare punaryajxamapigacchata iti 6 atha hovAca yathA dakSiNAH pratigqhItA na hiMsa-

५ अथ होवाच यथा गाय त्र्?या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति वषट्कारेणो ह वाव राजन्गाय त्र्?या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति ६ अथ होवाच यथा दक्षिणाः प्रतिगृहीता न हिंस-

५ अथ होवाच यथा गायत्र्! या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति वषट्कारेणो ह वाव राजन्गायत्र्! या उत्तमे अक्षरे पुनर्यज्ञमपिगच्छत इति ६ अथ होवाच यथा दक्षिणाः प्रतिगृहीता न हिंस-

935

yo vw g;y} yw mu%' vedeit hov;c t' d²=,; p[itgOhIt; n ih'sNtIit 1 aÉ¦hR v;v r;jNg;y]Imu%' tSm;´d¦;v>y;d/;it .Uy;nev s ten .vit v/Rte Evmevwv' ivÃ;Nb[;÷," p[itgOðN.Uy;nev .vit v/Rt ¬ Eveit 2 s hov;c;nUc;no vw ikl;yMb[;÷, a;s Tv;mhmnen yDenwmIit 3 tSy vw te tqoí;Sy;mIit hov;c yqwkr;@¼v .UTv; Svg| lokmeãysIit 4 tSm; Eten g;y]e,oíIqenoÆg* s hwkr;@¼v .UTv; Svg| lokÉmy;y ten hwtenwkr;@¼v .UTv; Svg| lokmeit y Ev' ved 5 ao' v; it Ã¹ a=re ao' v; it ctuqeR ao' v; it WÏ¼ üM.; ao' v;ÉgTy·me 6 ten hwten p[tIdxoRSy .ydSy;sm;TySyoÆg* 7 t' hov;c ikù t a;g;Sy;mIit s hov;c hrI me dev;;v;g;yeit tqeit t* h;Sm; a;jg* t* hwnm;jGmtu" 8 s v; EW ¬íIq" k;m;n;' sMpdo' v;3co' v;3co' v;3zÚM.; ao' v;Égit s;©o

yo vai gAya tr?yai mukhaM vedeti hovAca taM dakSiNA pratigqhItA na hiMsantIti 1 agnirha vAva rAjangAyatrImukhaM tasmAdyadagnAvabhyAdadhAti bhUyAneva sa tena bhavati vardhate evamevaivaM vidvAnbrAhmaNaH pratigqhNanbhUyAneva bhavati vardhata u eveti 2 sa hovAcAnUcAno vai kilAyambrAhmaNa Asa tvAmahamanena yajxenaimIti 3 tasya vai te tathodgAsyAmIti hovAca yathaikarADeva bhUtvA svargaM lokameSyasIti 4 tasmA etena gAyatreNodgIthenojjagau sa haikarADeva bhUtvA svargaM lokamiyAya tena haitenaikarADeva bhUtvA svargaM lokameti ya evaM veda 5 oM vA iti dve akSare oM vA iti caturthe oM vA iti SaSThe humbhA oM vAgityaSTame 6 tena haitena pratIdarfo'sya bhayadasyAsamAtyasyojjagau 7 taM hovAca kiM ta AgAsyAmIti sa hovAca harI me devAfvAvAgAyeti tatheti tau hAsmA Ajagau tau hainamAjagmatuH 8 sa vA eSa udgIthaH kAmAnAM sampadoM vA3coM vA3coM vA3chumbhA oM vAgiti sAzgo

yo vai gAyatr! yai mukhaM vedeti hovAca taM dakSiNA pratigqhItA na hiMsantIti 1 agnirha vAva rAjangAyatrImukhaM tasmAdyadagnAvabhyAdadhAti bhUyAneva sa tena bhavati vardhate evamevaivaM vidvAnbrAhmaNaH pratigqhNanbhUyAneva bhavati vardhata u eveti 2 sa hovAcAnUcAno vai kilAyambrAhmaNa Asa tvAmahamanena yajxenaimIti 3 tasya vai te tathodgAsyAmIti hovAca yathaikarADeva bhUtvA svargaM lokameSyasIti 4 tasmA etena gAyatreNodgIthenojjagau sa haikarADeva bhUtvA svargaM lokamiyAya tena haitenaikarADeva bhUtvA svargaM lokameti ya evaM veda 5 O vA iti dve akSare O vA iti caturthe O vA iti SaSThe humbhA O vAgityaSTame 6 tena haitena pratIdarfo'sya bhayadasyAsamAtyasyojjagau 7 taM hovAca kiM ta AgAsyAmIti sa hovAca harI me devAfvAvAgAyeti tatheti tau hAsmA Ajagau tau hainamAjagmatuH 8 sa vA eSa udgIthaH kAmAnAM sampadO vA3cO vA3cO vA3chumbhA O vAgiti sAzgo

यो वै गाय त्र्?यै मुखं वेदेति होवाच तं दक्षिणा प्रतिगृहीता न हिंसन्तीति १ अग्निर्ह वाव राजन्गायत्रीमुखं तस्माद्यदग्नावभ्यादधाति भूयानेव स तेन भवति वर्धते एवमेवैवं विद्वान्ब्राह्मणः प्रतिगृह्णन्भूयानेव भवति वर्धत उ एवेति २ स होवाचानूचानो वै किलायम्ब्राह्मण आस त्वामहमनेन यज्ञेनैमीति ३ तस्य वै ते तथोद्गास्यामीति होवाच यथैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमेष्यसीति ४ तस्मा एतेन गायत्रेणोद्गीथेनोज्जगौ स हैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमियाय तेन हैतेनैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमेति य एवं वेद ५ ओं वा इति द्वे अक्षरे ओं वा इति चतुर्थे ओं वा इति षष्ठे हुम्भा ओं वागित्यष्टमे ६ तेन हैतेन प्रतीदर्शोऽस्य भयदस्यासमात्यस्योज्जगौ ७ तं होवाच किं त आगास्यामीति स होवाच हरी मे देवाश्वावागायेति तथेति तौ हास्मा आजगौ तौ हैनमाजग्मतुः ८ स वा एष उद्गीथः कामानां सम्पदों वा३चों वा३चों वा३छुम्भा ओं वागिति साङ्गो

यो वै गायत्र्! यै मुखं वेदेति होवाच तं दक्षिणा प्रतिगृहीता न हिंसन्तीति १ अग्निर्ह वाव राजन्गायत्रीमुखं तस्माद्यदग्नावभ्यादधाति भूयानेव स तेन भवति वर्धते एवमेवैवं विद्वान्ब्राह्मणः प्रतिगृह्णन्भूयानेव भवति वर्धत उ एवेति २ स होवाचानूचानो वै किलायम्ब्राह्मण आस त्वामहमनेन यज्ञेनैमीति ३ तस्य वै ते तथोद्गास्यामीति होवाच यथैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमेष्यसीति ४ तस्मा एतेन गायत्रेणोद्गीथेनोज्जगौ स हैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमियाय तेन हैतेनैकराडेव भूत्वा स्वर्गं लोकमेति य एवं वेद ५ ॐ वा इति द्वे अक्षरे ॐ वा इति चतुर्थे ॐ वा इति षष्ठे हुम्भा ॐ वागित्यष्टमे ६ तेन हैतेन प्रतीदर्शोऽस्य भयदस्यासमात्यस्योज्जगौ ७ तं होवाच किं त आगास्यामीति स होवाच हरी मे देवाश्वावागायेति तथेति तौ हास्मा आजगौ तौ हैनमाजग्मतुः ८ स वा एष उद्गीथः कामानां सम्पदॐ वा३चॐ वा३चॐ वा३छुम्भा ॐ वागिति साङ्गो

951

t´Sywv' ivÃ;²Nhûroit y Ev;Sy lomsu mOTyup;xStSm;devwn' SpO,;it 1 aq ySywv' ivÃ;Np[St*it y Ev;Sy TvÉc mOTyup;xStSm;devwn' SpO,;it 2 aq ySywv' ivÃ;n;idm;dÿe y Ev;Sy m;'seWu mOTyup;xStSm;devwn' SpO,;it 3 aq ySywv' ivÃ;nuí;yit y Ev;Sy ;vsu mOTyup;xStSm;-devwn' SpO,;it 4 aq ySywv' ivÃ;Np[ithrit y Ev;Sy;©¹Wu mOTyup;-xStSm;devwn' SpO,;it 5 aq ySywv' ivÃ;nup{ vit y Ev;Sy;iSqWu mOTyup;xStSm;devwn' SpO,;it 6 aq ySywv' ivÃ;É¥/nmupwit y Ev;Sy mÆsu mOTyup;xSs tSm;devwn' SpO,;it 7 Ev' v; Ev'ivduí;t; yjm;nSy p[;,e>yoÉ/ mOTyup;x;nuNmuCy;qwn' s;©Ö stnu' svRmOTyoSSpO,;it 8 td;-üSs v; ¬í;t; yo yjm;nSy p[;,e>yoÉ/ mOTyup;x;nuNmuCy;qwn' s;©Ö stnu' svRmOTyoSSpOTv; SvgeR lok s¢/; d/;tIit 9 s v; EW N{ o vwmO/ ¬´N.vit sivtoidto Ém]Ss'gvk;l N{ o vwkÚ<#o m?y²Ndne sm;vtRm;nXxvR ¬g[o devo loiht;yNp[j;pitrev s'vexeStÉmt" 10 t´Sywv' ivÃ;²Nhûroit y Ev;Syo´tSSvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 11 aq ySywv' ivÃ;Np[St*it y Ev;Syoidte SvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 12 aq ySywv' ivÃ;n;idm;dÿe y Ev;Sy s'gvk;le SvgoR lok-StâSm¥evwn' d/;it 13 aq ySywv' ivÃ;nuí;yit y Ev;Sy m?y²Ndne SvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 14 aq ySywv' ivÃ;Np[ithrit y Ev;-Sy;pr;ð¼ SvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 15 aq ySywv' ivÃ;nup{ vit y Ev;Sy;St'ytSSvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 16 aq ySywv' ivÃ;É¥-/nmupwit y Ev;Sy;StÉmte SvgoR lokStâSm¥evwn' d/;it 17 Ev' v; Ev'ivduí;t; yjm;nSy p[;,e>yoÉ/ mOTyup;x;nuNmuCy;qwn' s;©Ö stnu'

tadyasyaivaM vidvAnhizkaroti ya evAsya lomasu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 1 atha yasyaivaM vidvAnprastauti ya evAsya tvaci mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 2 atha yasyaivaM vidvAnAdimAdatte ya evAsya mAMseSu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 3 atha yasyaivaM vidvAnudgAyati ya evAsya snAvasu mqtyupAfastasmA-devainaM spqNAti 4 atha yasyaivaM vidvAnpratiharati ya evAsyAzgeSu mqtyupA-fastasmAdevainaM spqNAti 5 atha yasyaivaM vidvAnupadra vati ya evAsyAsthiSu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 6 atha yasyaivaM vidvAnnidhanamupaiti ya evAsya majjasu mqtyupAfassa tasmAdevainaM spqNAti 7 evaM vA evaMvidudgAtA yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM sarvamqtyosspqNAti 8 tadA-hussa vA udgAtA yo yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM sarvamqtyosspqtvA svarge loke saptadhA dadhAtIti 9 sa vA eSa indra ?o vaimqdha udyanbhavati savitodito mitrassaMgavakAla indra ?o vaikuNTho madhyandine samAvartamAnaffarva ugro devo lohitAyanprajApatireva saMvefe'stamitaH 10 tadyasyaivaM vidvAnhizkaroti ya evAsyodyatassvargo lokastasminnevainaM dadhAti 11 atha yasyaivaM vidvAnprastauti ya evAsyodite svargo lokastasminnevainaM dadhAti 12 atha yasyaivaM vidvAnAdimAdatte ya evAsya saMgavakAle svargo loka-stasminnevainaM dadhAti 13 atha yasyaivaM vidvAnudgAyati ya evAsya madhyandine svargo lokastasminnevainaM dadhAti 14 atha yasyaivaM vidvAnpratiharati ya evA-syAparAhNe svargo lokastasminnevainaM dadhAti 15 atha yasyaivaM vidvAnupadra vati ya evAsyAstaMyatassvargo lokastasminnevainaM dadhAti 16 atha yasyaivaM vidvAnni-dhanamupaiti ya evAsyAstamite svargo lokastasminnevainaM dadhAti 17 evaM vA evaMvidudgAtA yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM

tadyasyaivaM vidvAnhizkaroti ya evAsya lomasu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 1 atha yasyaivaM vidvAnprastauti ya evAsya tvaci mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 2 atha yasyaivaM vidvAnAdimAdatte ya evAsya mAMseSu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 3 atha yasyaivaM vidvAnudgAyati ya evAsya snAvasu mqtyupAfastasmA-devainaM spqNAti 4 atha yasyaivaM vidvAnpratiharati ya evAsyAzgeSu mqtyupA-fastasmAdevainaM spqNAti 5 atha yasyaivaM vidvAnupadra vati ya evAsyAsthiSu mqtyupAfastasmAdevainaM spqNAti 6 atha yasyaivaM vidvAnnidhanamupaiti ya evAsya majjasu mqtyupAfassa tasmAdevainaM spqNAti 7 evaM vA evaMvidudgAtA yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM sarvamqtyosspqNAti 8 tadA-hussa vA udgAtA yo yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM sarvamqtyosspqtvA svarge loke saptadhA dadhAtIti 9 sa vA eSa indro vaimqdha udyanbhavati savitodito mitrassaMgavakAla indro vaikuNTho madhyandine samAvartamAnaffarva ugro devo lohitAyanprajApatireva saMvefe'stamitaH 10 tadyasyaivaM vidvAnhizkaroti ya evAsyodyatassvargo lokastasminnevainaM dadhAti 11 atha yasyaivaM vidvAnprastauti ya evAsyodite svargo lokastasminnevainaM dadhAti 12 atha yasyaivaM vidvAnAdimAdatte ya evAsya saMgavakAle svargo loka-stasminnevainaM dadhAti 13 atha yasyaivaM vidvAnudgAyati ya evAsya madhyandine svargo lokastasminnevainaM dadhAti 14 atha yasyaivaM vidvAnpratiharati ya evA-syAparAhNe svargo lokastasminnevainaM dadhAti 15 atha yasyaivaM vidvAnupadra vati ya evAsyAstaMyatassvargo lokastasminnevainaM dadhAti 16 atha yasyaivaM vidvAnni-dhanamupaiti ya evAsyAstamite svargo lokastasminnevainaM dadhAti 17 evaM vA evaMvidudgAtA yajamAnasya prANebhyo'dhi mqtyupAfAnunmucyAthainaM sAzgaM satanuM

तद्यस्यैवं विद्वान्हिङ्करोति य एवास्य लोमसु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति १ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रस्तौति य एवास्य त्वचि मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति २ अथ यस्यैवं विद्वानादिमादत्ते य एवास्य मांसेषु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ३ अथ यस्यैवं विद्वानुद्गायति य एवास्य स्नावसु मृत्युपाशस्तस्मा-देवैनं स्पृणाति ४ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रतिहरति य एवास्याङ्गेषु मृत्युपा-शस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ५ अथ यस्यैवं विद्वानुपद्र वति य एवास्यास्थिषु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ६ अथ यस्यैवं विद्वान्निधनमुपैति य एवास्य मज्जसु मृत्युपाशस्स तस्मादेवैनं स्पृणाति ७ एवं वा एवंविदुद्गाता यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं सर्वमृत्योस्स्पृणाति ८ तदा-हुस्स वा उद्गाता यो यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं सर्वमृत्योस्स्पृत्वा स्वर्गे लोके सप्तधा दधातीति ९ स वा एष इन्द्र ?ो वैमृध उद्यन्भवति सवितोदितो मित्रस्संगवकाल इन्द्र ?ो वैकुण्ठो मध्यन्दिने समावर्तमानश्शर्व उग्रो देवो लोहितायन्प्रजापतिरेव संवेशेऽस्तमितः १० तद्यस्यैवं विद्वान्हिङ्करोति य एवास्योद्यतस्स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति ११ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रस्तौति य एवास्योदिते स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १२ अथ यस्यैवं विद्वानादिमादत्ते य एवास्य संगवकाले स्वर्गो लोक-स्तस्मिन्नेवैनं दधाति १३ अथ यस्यैवं विद्वानुद्गायति य एवास्य मध्यन्दिने स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १४ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रतिहरति य एवा-स्यापराह्णे स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १५ अथ यस्यैवं विद्वानुपद्र वति य एवास्यास्तंयतस्स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १६ अथ यस्यैवं विद्वान्नि-धनमुपैति य एवास्यास्तमिते स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १७ एवं वा एवंविदुद्गाता यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं

तद्यस्यैवं विद्वान्हिङ्करोति य एवास्य लोमसु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति १ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रस्तौति य एवास्य त्वचि मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति २ अथ यस्यैवं विद्वानादिमादत्ते य एवास्य मांसेषु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ३ अथ यस्यैवं विद्वानुद्गायति य एवास्य स्नावसु मृत्युपाशस्तस्मा-देवैनं स्पृणाति ४ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रतिहरति य एवास्याङ्गेषु मृत्युपा-शस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ५ अथ यस्यैवं विद्वानुपद्र वति य एवास्यास्थिषु मृत्युपाशस्तस्मादेवैनं स्पृणाति ६ अथ यस्यैवं विद्वान्निधनमुपैति य एवास्य मज्जसु मृत्युपाशस्स तस्मादेवैनं स्पृणाति ७ एवं वा एवंविदुद्गाता यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं सर्वमृत्योस्स्पृणाति ८ तदा-हुस्स वा उद्गाता यो यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं सर्वमृत्योस्स्पृत्वा स्वर्गे लोके सप्तधा दधातीति ९ स वा एष इन्द्रो वैमृध उद्यन्भवति सवितोदितो मित्रस्संगवकाल इन्द्रो वैकुण्ठो मध्यन्दिने समावर्तमानश्शर्व उग्रो देवो लोहितायन्प्रजापतिरेव संवेशेऽस्तमितः १० तद्यस्यैवं विद्वान्हिङ्करोति य एवास्योद्यतस्स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति ११ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रस्तौति य एवास्योदिते स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १२ अथ यस्यैवं विद्वानादिमादत्ते य एवास्य संगवकाले स्वर्गो लोक-स्तस्मिन्नेवैनं दधाति १३ अथ यस्यैवं विद्वानुद्गायति य एवास्य मध्यन्दिने स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १४ अथ यस्यैवं विद्वान्प्रतिहरति य एवा-स्यापराह्णे स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १५ अथ यस्यैवं विद्वानुपद्र वति य एवास्यास्तंयतस्स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १६ अथ यस्यैवं विद्वान्नि-धनमुपैति य एवास्यास्तमिते स्वर्गो लोकस्तस्मिन्नेवैनं दधाति १७ एवं वा एवंविदुद्गाता यजमानस्य प्राणेभ्योऽधि मृत्युपाशानुन्मुच्याथैनं साङ्गं सतनुं

997

Ev' v; Et' g;y]SyoíIqmupinWdmmOtÉmN{ ogSTy;yov;c;gSTy W;y Xy;v;y WXx(y;v;Ég*RWUÿ_ye g*WUáÿ_Jv;Rl;yn;y Jv;l;ynXx;-$ä;ynye x;$ä;ynI r;m;y £;tuj;tey;y vwy;`[p´;y r;m" £;tuj;teyo

evaM vA etaM gAyatrasyodgIthamupaniSadamamqtamindra ?o'gastyAyovAcAgastya iSAya fyAvAfvaya iSaffyAvAfvirgauSUktaye gauSUktirjvAlAyanAya jvAlAyanaffA-TyAyanaye fATyAyanI rAmAya krAtujAteyAya vaiyAghrapadyAya rAmaH krAtujAteyo

evaM vA etaM gAyatrasyodgIthamupaniSadamamqtamindro 'gastyAyovAcAgastya iSAya fyAvAfvaya iSaffyAvAfvirgauSUktaye gauSUktirjvAlAyanAya jvAlAyanaffA-TyAyanaye fATyAyanI rAmAya krAtujAteyAya vaiyAghrapadyAya rAmaH krAtujAteyo

एवं वा एतं गायत्रस्योद्गीथमुपनिषदममृतमिन्द्र ?ोऽगस्त्यायोवाचागस्त्य इषाय श्यावाश्वय इषश्श्यावाश्विर्गौषूक्तये गौषूक्तिर्ज्वालायनाय ज्वालायनश्शा-ट्यायनये शाट्यायनी रामाय क्रातुजातेयाय वैयाघ्रपद्याय रामः क्रातुजातेयो

एवं वा एतं गायत्रस्योद्गीथमुपनिषदममृतमिन्द्रो ऽगस्त्यायोवाचागस्त्य इषाय श्यावाश्वय इषश्श्यावाश्विर्गौषूक्तये गौषूक्तिर्ज्वालायनाय ज्वालायनश्शा-ट्यायनये शाट्यायनी रामाय क्रातुजातेयाय वैयाघ्रपद्याय रामः क्रातुजातेयो

1034

b[÷eit hov;c b[÷,o v; EtiÃjye mhIy?v it tto hwv ivd;' ck;r b[÷eit 1 tSm;Ã; Ete dev; aittr;Émv;Ny;Ndev;NydÉ¦v;RyuárN{ " te ç¼n¥e-idÏMpSpOxuSs ç¼nTp[qmo ivd;' ck;r b[÷eit 2 tSm;Ã; N{ oittr;Ém-v;Ny;Ndev;Ns ç¼n¥eidÏMpSpxR s ç¼nTp[qmo ivd;' ck;r b[÷eit 3 tSywW a;dexo ydetiÃ´uto Vy´utd;3 it NyÉmWd;3 TyÉ/devtm( 4 aq;?y;Tm' ydeníCztIv c mnonen cwndupSmrTy.I+,' s'kLp" 5 tõ tÃn' n;m tÃnÉmTyup;ÉstVy' s y Etdev' ved;É. hwn' sv;RÉ, .Ut;in s'v;ªz²Nt 6 ¬pinWdM.o b[UhIit ¬ÿ_; t ¬pinWt( b[;÷I' v;v t ¬pinWdmb[Umeit 7 tSyw tpo dm" kmeRit p[itÏ; ved;Ssv;R©;É, sTy-m;ytnm( 8 yo v; Et;mev' ved;phTy p;Pm;nmnNte SvgeR lokJyeye

brahmeti hovAca brahmaNo vA etadvijaye mahIyadhva iti tato haiva vidAM cakAra brahmeti 1 tasmAdvA ete devA atitarAmivAnyAndevAnyadagnirvAyurindra ?H te hyenanne-diSThampaspqfussa hyenatprathamo vidAM cakAra brahmeti 2 tasmAdvA indra ?o'titarAmi-vAnyAndevAnsa hyenannediSThampasparfa sa hyenatprathamo vidAM cakAra brahmeti 3 tasyaiSa Adefo yadetadvidyuto vyadyutadA3 iti nyamiSadA3 ityadhidevatam 4 athAdhyAtmaM yadenadgacchatIva ca mano'nena cainadupasmaratyabhIkSNaM saMkalpaH 5 taddha tadvanaM nAma tadvanamityupAsitavyaM sa ya etadevaM vedAbhi hainaM sarvANi bhUtAni saMvAzchanti 6 upaniSadambho brUhIti uktA ta upaniSat brAhmIM vAva ta upaniSadamabrUmeti 7 tasyai tapo damaH karmeti pratiSThA vedAssarvAzgANi satya-mAyatanam 8 yo vA etAmevaM vedApahatya pApmAnamanante svarge loke'jyeye

brahmeti hovAca brahmaNo vA etadvijaye mahIyadhva iti tato haiva vidAM cakAra brahmeti 1 tasmAdvA ete devA atitarAmivAnyAndevAnyadagnirvAyurindra H! te hyenanne-diSThampaspqfussa hyenatprathamo vidAM cakAra brahmeti 2 tasmAdvA indro 'titarAmi-vAnyAndevAnsa hyenannediSThampasparfa sa hyenatprathamo vidAM cakAra brahmeti 3 tasyaiSa Adefo yadetadvidyuto vyadyutadA3 iti nyamiSadA3 ityadhidevatam 4 athAdhyAtmaM yadenadgacchatIva ca mano'nena cainadupasmaratyabhIkSNaM saMkalpaH 5 taddha tadvanaM nAma tadvanamityupAsitavyaM sa ya etadevaM vedAbhi hainaM sarvANi bhUtAni saMvAzchanti 6 upaniSadambho brUhIti uktA ta upaniSat brAhmIM vAva ta upaniSadamabrUmeti 7 tasyai tapo damaH karmeti pratiSThA vedAssarvAzgANi satya-mAyatanam 8 yo vA etAmevaM vedApahatya pApmAnamanante svarge loke'jyeye

ब्रह्मेति होवाच ब्रह्मणो वा एतद्विजये महीयध्व इति ततो हैव विदां चकार ब्रह्मेति १ तस्माद्वा एते देवा अतितरामिवान्यान्देवान्यदग्निर्वायुरिन्द्र ?ः ते ह्येनन्ने-दिष्ठम्पस्पृशुस्स ह्येनत्प्रथमो विदां चकार ब्रह्मेति २ तस्माद्वा इन्द्र ?ोऽतितरामि-वान्यान्देवान्स ह्येनन्नेदिष्ठम्पस्पर्श स ह्येनत्प्रथमो विदां चकार ब्रह्मेति ३ तस्यैष आदेशो यदेतद्विद्युतो व्यद्युतदा३ इति न्यमिषदा३ इत्यधिदेवतम् ४ अथाध्यात्मं यदेनद्गच्छतीव च मनोऽनेन चैनदुपस्मरत्यभीक्ष्णं संकल्पः ५ तद्ध तद्वनं नाम तद्वनमित्युपासितव्यं स य एतदेवं वेदाभि हैनं सर्वाणि भूतानि संवाङ्छन्ति ६ उपनिषदम्भो ब्रूहीति उक्ता त उपनिषत् ब्राह्मीं वाव त उपनिषदमब्रूमेति ७ तस्यै तपो दमः कर्मेति प्रतिष्ठा वेदास्सर्वाङ्गाणि सत्य-मायतनम् ८ यो वा एतामेवं वेदापहत्य पाप्मानमनन्ते स्वर्गे लोकेऽज्येये

ब्रह्मेति होवाच ब्रह्मणो वा एतद्विजये महीयध्व इति ततो हैव विदां चकार ब्रह्मेति १ तस्माद्वा एते देवा अतितरामिवान्यान्देवान्यदग्निर्वायुरिन्द्र ः! ते ह्येनन्ने-दिष्ठम्पस्पृशुस्स ह्येनत्प्रथमो विदां चकार ब्रह्मेति २ तस्माद्वा इन्द्रो ऽतितरामि-वान्यान्देवान्स ह्येनन्नेदिष्ठम्पस्पर्श स ह्येनत्प्रथमो विदां चकार ब्रह्मेति ३ तस्यैष आदेशो यदेतद्विद्युतो व्यद्युतदा३ इति न्यमिषदा३ इत्यधिदेवतम् ४ अथाध्यात्मं यदेनद्गच्छतीव च मनोऽनेन चैनदुपस्मरत्यभीक्ष्णं संकल्पः ५ तद्ध तद्वनं नाम तद्वनमित्युपासितव्यं स य एतदेवं वेदाभि हैनं सर्वाणि भूतानि संवाङ्छन्ति ६ उपनिषदम्भो ब्रूहीति उक्ता त उपनिषत् ब्राह्मीं वाव त उपनिषदमब्रूमेति ७ तस्यै तपो दमः कर्मेति प्रतिष्ठा वेदास्सर्वाङ्गाणि सत्य-मायतनम् ८ यो वा एतामेवं वेदापहत्य पाप्मानमनन्ते स्वर्गे लोकेऽज्येये

1080

k; s;iv]I aÉ¦rev sivt; pOÉqvI s;iv]I 1 s y];É¦StTpOÉqvI y] v; pOÉqvI tdÉ¦" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 2 kSsivt; k; s;iv]I v¨, Ev sivt; a;pSs;iv]I 3 s y] v¨,Std;po y] v;pStÃ¨," te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 4 kSsivt; k; s;iv]I v;yurev sivt; a;k;xSs;iv]I 5 s y] v;yuStd;k;xo y] v;k;xStÃ;yu" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 6 kSsivt; k; s;iv]I yD Ev sivt; zNd;'És s;iv]I 7 s y] yDStCzNd;'És y] v; zNd;'És t´D" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 8 kSsivt; k; s;iv]I StnÉyurev sivt; iv´uTs;iv]I 9 s y] StnÉyuStiÃ´u´] v; iv´uÿTStnÉyu" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 10 kSsivt; k; s;iv]I a;idTy Ev sivt; ´*Ss;iv]I 11 s y];idTy-St¶ä*yR] v; ´*Std;idTy" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 12 kSsivt; k; s;iv]I cN{ Ev sivt; n=];É, s;iv]I 13 s y] cN{ St¥=];É, y] v; n=];É, t°N{ " te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 14 kSsivt; k; s;-iv]I mn Ev sivt; v;Ks;iv]I 15 s y] mnStÃ;Gy] v; v;ÿ_Nmn" te Ã¹ yonI tdekâMmqunm( 16 kSsivt; k; s;iv]I pu¨W Ev sivt; S]I s;iv]I s y] pu¨WStTS]I y] v; S]I tTpu¨W" te Ã¹ yonI

kA sAvitrI agnireva savitA pqthivI sAvitrI 1 sa yatrAgnistatpqthivI yatra vA pqthivI tadagniH te dve yonI tadekammithunam 2 kassavitA kA sAvitrI varuNa eva savitA ApassAvitrI 3 sa yatra varuNastadApo yatra vApastadvaruNaH te dve yonI tadekammithunam 4 kassavitA kA sAvitrI vAyureva savitA AkAfassAvitrI 5 sa yatra vAyustadAkAfo yatra vAkAfastadvAyuH te dve yonI tadekammithunam 6 kassavitA kA sAvitrI yajxa eva savitA chandAMsi sAvitrI 7 sa yatra yajxastacchandAMsi yatra vA chandAMsi tadyajxaH te dve yonI tadekammithunam 8 kassavitA kA sAvitrI stanayitnureva savitA vidyutsAvitrI 9 sa yatra stanayitnustadvidyudyatra vA vidyuttatstanayitnuH te dve yonI tadekammithunam 10 kassavitA kA sAvitrI Aditya eva savitA dyaussAvitrI 11 sa yatrAditya-staddyauryatra vA dyaustadAdityaH te dve yonI tadekammithunam 12 kassavitA kA sAvitrI candra eva savitA nakSatrANi sAvitrI 13 sa yatra candra stannakSatrANi yatra vA nakSatrANi taccandra ?H te dve yonI tadekammithunam 14 kassavitA kA sA-vitrI mana eva savitA vAksAvitrI 15 sa yatra manastadvAgyatra vA vAktanmanaH te dve yonI tadekammithunam 16 kassavitA kA sAvitrI puruSa eva savitA strI sAvitrI sa yatra puruSastatstrI yatra vA strI tatpuruSaH te dve yonI

kA sAvitrI agnireva savitA pqthivI sAvitrI 1 sa yatrAgnistatpqthivI yatra vA pqthivI tadagniH te dve yonI tadekammithunam 2 kassavitA kA sAvitrI varuNa eva savitA ApassAvitrI 3 sa yatra varuNastadApo yatra vApastadvaruNaH te dve yonI tadekammithunam 4 kassavitA kA sAvitrI vAyureva savitA AkAfassAvitrI 5 sa yatra vAyustadAkAfo yatra vAkAfastadvAyuH te dve yonI tadekammithunam 6 kassavitA kA sAvitrI yajxa eva savitA chandAMsi sAvitrI 7 sa yatra yajxastacchandAMsi yatra vA chandAMsi tadyajxaH te dve yonI tadekammithunam 8 kassavitA kA sAvitrI stanayitnureva savitA vidyutsAvitrI 9 sa yatra stanayitnustadvidyudyatra vA vidyuttatstanayitnuH te dve yonI tadekammithunam 10 kassavitA kA sAvitrI Aditya eva savitA dyaussAvitrI 11 sa yatrAditya-staddyauryatra vA dyaustadAdityaH te dve yonI tadekammithunam 12 kassavitA kA sAvitrI candra eva savitA nakSatrANi sAvitrI 13 sa yatra candra stannakSatrANi yatra vA nakSatrANi taccandra H! te dve yonI tadekammithunam 14 kassavitA kA sA-vitrI mana eva savitA vAksAvitrI 15 sa yatra manastadvAgyatra vA vAktanmanaH te dve yonI tadekammithunam 16 kassavitA kA sAvitrI puruSa eva savitA strI sAvitrI sa yatra puruSastatstrI yatra vA strI tatpuruSaH te dve yonI

का सावित्री अग्निरेव सविता पृथिवी सावित्री १ स यत्राग्निस्तत्पृथिवी यत्र वा पृथिवी तदग्निः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् २ कस्सविता का सावित्री वरुण एव सविता आपस्सावित्री ३ स यत्र वरुणस्तदापो यत्र वापस्तद्वरुणः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ४ कस्सविता का सावित्री वायुरेव सविता आकाशस्सावित्री ५ स यत्र वायुस्तदाकाशो यत्र वाकाशस्तद्वायुः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ६ कस्सविता का सावित्री यज्ञ एव सविता छन्दांसि सावित्री ७ स यत्र यज्ञस्तच्छन्दांसि यत्र वा छन्दांसि तद्यज्ञः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ८ कस्सविता का सावित्री स्तनयित्नुरेव सविता विद्युत्सावित्री ९ स यत्र स्तनयित्नुस्तद्विद्युद्यत्र वा विद्युत्तत्स्तनयित्नुः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १० कस्सविता का सावित्री आदित्य एव सविता द्यौस्सावित्री ११ स यत्रादित्य-स्तद्द्यौर्यत्र वा द्यौस्तदादित्यः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १२ कस्सविता का सावित्री चन्द्र एव सविता नक्षत्राणि सावित्री १३ स यत्र चन्द्र स्तन्नक्षत्राणि यत्र वा नक्षत्राणि तच्चन्द्र ?ः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १४ कस्सविता का सा-वित्री मन एव सविता वाक्सावित्री १५ स यत्र मनस्तद्वाग्यत्र वा वाक्तन्मनः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १६ कस्सविता का सावित्री पुरुष एव सविता स्त्री सावित्री स यत्र पुरुषस्तत्स्त्री यत्र वा स्त्री तत्पुरुषः ते द्वे योनी

का सावित्री अग्निरेव सविता पृथिवी सावित्री १ स यत्राग्निस्तत्पृथिवी यत्र वा पृथिवी तदग्निः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् २ कस्सविता का सावित्री वरुण एव सविता आपस्सावित्री ३ स यत्र वरुणस्तदापो यत्र वापस्तद्वरुणः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ४ कस्सविता का सावित्री वायुरेव सविता आकाशस्सावित्री ५ स यत्र वायुस्तदाकाशो यत्र वाकाशस्तद्वायुः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ६ कस्सविता का सावित्री यज्ञ एव सविता छन्दांसि सावित्री ७ स यत्र यज्ञस्तच्छन्दांसि यत्र वा छन्दांसि तद्यज्ञः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् ८ कस्सविता का सावित्री स्तनयित्नुरेव सविता विद्युत्सावित्री ९ स यत्र स्तनयित्नुस्तद्विद्युद्यत्र वा विद्युत्तत्स्तनयित्नुः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १० कस्सविता का सावित्री आदित्य एव सविता द्यौस्सावित्री ११ स यत्रादित्य-स्तद्द्यौर्यत्र वा द्यौस्तदादित्यः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १२ कस्सविता का सावित्री चन्द्र एव सविता नक्षत्राणि सावित्री १३ स यत्र चन्द्र स्तन्नक्षत्राणि यत्र वा नक्षत्राणि तच्चन्द्र ः! ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १४ कस्सविता का सा-वित्री मन एव सविता वाक्सावित्री १५ स यत्र मनस्तद्वाग्यत्र वा वाक्तन्मनः ते द्वे योनी तदेकम्मिथुनम् १६ कस्सविता का सावित्री पुरुष एव सविता स्त्री सावित्री स यत्र पुरुषस्तत्स्त्री यत्र वा स्त्री तत्पुरुषः ते द्वे योनी

1087

tSy; EW p[qm" p;do .UStTsivtuvRre

tasyA eSa prathamaH pAdo bhUstatsaviturvareNyamiti agnirvai vareNyamApo vai vareNyaM candra mA vai vareNyam 1 tasyA eSa dvitIyaH pAdo bhargamayo bhuvo bhargo devasya dhImahIti agnirvai bhargaH Adityo vai bhargaH candra mA vai bhargaH 2 tasyA eSa tqtIyaH pAdassvardhiyo yo naH pracodayAditi yajxo vai pracodayati strI ca vai puruSafca prajanayataH 3 bhUrbhuvastatsaviturvareNyambhargo devasya dhImahIti agnirvai bhargaH Adityo vai bhargaH candra mA vai bhargaH 4 svardhiyo yo naH pracodayAditi yajxo vai pracodayati strI ca vai puruSafca prajanayataH 5 bhUrbhuvassvastatsaviturvareNyambhargo devasya dhImahi dhiyo yo naH pracodayAditi yo vA etAM sAvitrImevaM vedApa punarmqtyuM tarati sAvi tr?yA eva salokatAM jayati sAvi tr?yA eva salokatAM jayati

tasyA eSa prathamaH pAdo bhUstatsaviturvareNyamiti agnirvai vareNyamApo vai vareNyaM candra mA vai vareNyam 1 tasyA eSa dvitIyaH pAdo bhargamayo bhuvo bhargo devasya dhImahIti agnirvai bhargaH Adityo vai bhargaH candra mA vai bhargaH 2 tasyA eSa tqtIyaH pAdassvardhiyo yo naH pracodayAditi yajxo vai pracodayati strI ca vai puruSafca prajanayataH 3 bhUrbhuvastatsaviturvareNyambhargo devasya dhImahIti agnirvai bhargaH Adityo vai bhargaH candra mA vai bhargaH 4 svardhiyo yo naH pracodayAditi yajxo vai pracodayati strI ca vai puruSafca prajanayataH 5 bhUrbhuvassvastatsaviturvareNyambhargo devasya dhImahi dhiyo yo naH pracodayAditi yo vA etAM sAvitrImevaM vedApa punarmqtyuM tarati sAvitr! yA eva salokatAM jayati sAvitr! yA eva salokatAM jayati

तस्या एष प्रथमः पादो भूस्तत्सवितुर्वरेण्यमिति अग्निर्वै वरेण्यमापो वै वरेण्यं चन्द्र मा वै वरेण्यम् १ तस्या एष द्वितीयः पादो भर्गमयो भुवो भर्गो देवस्य धीमहीति अग्निर्वै भर्गः आदित्यो वै भर्गः चन्द्र मा वै भर्गः २ तस्या एष तृतीयः पादस्स्वर्धियो यो नः प्रचोदयादिति यज्ञो वै प्रचोदयति स्त्री च वै पुरुषश्च प्रजनयतः ३ भूर्भुवस्तत्सवितुर्वरेण्यम्भर्गो देवस्य धीमहीति अग्निर्वै भर्गः आदित्यो वै भर्गः चन्द्र मा वै भर्गः ४ स्वर्धियो यो नः प्रचोदयादिति यज्ञो वै प्रचोदयति स्त्री च वै पुरुषश्च प्रजनयतः ५ भूर्भुवस्स्वस्तत्सवितुर्वरेण्यम्भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयादिति यो वा एतां सावित्रीमेवं वेदाप पुनर्मृत्युं तरति सावि त्र्?या एव सलोकतां जयति सावि त्र्?या एव सलोकतां जयति

तस्या एष प्रथमः पादो भूस्तत्सवितुर्वरेण्यमिति अग्निर्वै वरेण्यमापो वै वरेण्यं चन्द्र मा वै वरेण्यम् १ तस्या एष द्वितीयः पादो भर्गमयो भुवो भर्गो देवस्य धीमहीति अग्निर्वै भर्गः आदित्यो वै भर्गः चन्द्र मा वै भर्गः २ तस्या एष तृतीयः पादस्स्वर्धियो यो नः प्रचोदयादिति यज्ञो वै प्रचोदयति स्त्री च वै पुरुषश्च प्रजनयतः ३ भूर्भुवस्तत्सवितुर्वरेण्यम्भर्गो देवस्य धीमहीति अग्निर्वै भर्गः आदित्यो वै भर्गः चन्द्र मा वै भर्गः ४ स्वर्धियो यो नः प्रचोदयादिति यज्ञो वै प्रचोदयति स्त्री च वै पुरुषश्च प्रजनयतः ५ भूर्भुवस्स्वस्तत्सवितुर्वरेण्यम्भर्गो देवस्य धीमहि धियो यो नः प्रचोदयादिति यो वा एतां सावित्रीमेवं वेदाप पुनर्मृत्युं तरति सावित्र्! या एव सलोकतां जयति सावित्र्! या एव सलोकतां जयति

1096

Source: Hanns Oertel, "The Jaiminiya or Talavakara Upanisad Brahmana:

se?race kh?x?ananasq ?eratelaNa ?Ht\he j?aminiyia ?ora t?ala\ava\aka\ara\a?U pa\anasiada bra\ahama\ana\a

srou!cekh! x!ananasq re!telaNa theH j!aminiyiao ra t!alaavaakaaraaU paanasiada braahamaanaakh!

से?रचे ख्?ञ्?ननसृ ?ेरतेलण ?ःत्हे ज्?मिनियिअ ?ोर त्?लअवअकअरअ?ू पअनसिअद ब्रअहमअनअ

स्रोउ!चेख्! ञ्!अननसृ रे!तेलण थेः ज्!अमिनियिअओ र त्!अलअवअकअरअऊ पअनसिअद ब्रअहमअनअख्!

1098

Text, Translation, and Notes", in:

kh?t??fataNa tra\anasala\ata??inaNa anada netesaHNa ni

tfetaNa traanasalaatanio!Na anada ntoe!saHNa nikh!

ख्?त्??शतण त्रअनसलअत??िनण अनद नेतेसःण नि

त्शेतण त्रअनसलअतनिओ!ण अनद न्तोए!सःण निख्!

1099

Journal of the American Oriental Society

kh?je?rana\ala ?opha tahe qmeracianq ra??inata\ala seca??itaya

jrou!naalo pha tahe qmeracianq ranie!taala scotie!ya

ख्?जे?रनअल ?ोफ तहे ऋमेरचिअनृ र??िनतअल सेच??ितय

ज्रोउ!नअलो फ तहे ऋमेरचिअनृ रनिए!तअल स्चोतिए!य

1100

16 (1896), pp. 79-260.

16? 1896,Na papabha 79-260bha

16 1896,Na papabha 79-260bha

१६? १८९६।ण पपभ ७९-२६०भ

१६ १८९६।ण पपभ ७९-२६०भ

1102

Typescript: Entered by Masato Fujii and proofread by Mieko Kajihara

tyapesacarapita kh?enatereda baya m?asa\ato ph??ja?i ?inada parophare\ada baya m??iko k?ajahiara\a

tyapesacarapitakh! enatereda baya m!asaato phjui!i! anada paroo!phareada baya m!kieo! k!ajahiaraa

त्यपेसचरपित ख्?ेनतेरेद बय म्?सअतो फ्??ज?ि ?िनद परोफरेअद बय म्??िको क्?जहिअरअ

त्यपेसचरपितख्! एनतेरेद बय म्!असअतो फ्जुइ!इ! अनद परोओ!फरेअद बय म्!किएओ! क्!अजहिअरअ

1104

Conversion to Devanagari using Vedapad Software by Ralph Bunker

cenaverasa??ina to jxeva\ana\aga\ara??i saniga v??da\apa\ada sephataiare barya alapaha b??nakera

cnoverasanio! to jxevaanaagaaraiu! saniga vdeapaada sphotaiare barya alapaha bnukera

चेनवेरस??िन तो ज्ञेवअनअगअर??ि सनिग व्??दअपअद सेफतैअरे बर्य अलपह ब्??नकेर

च्नोवेरसनिओ! तो ज्ञेवअनअगअरैउ! सनिग व्देअपअद स्फोतैअरे बर्य अलपह ब्नुकेर

1107

Formatted for Maharishi University of Management Vedic Literature Collection

pherama\atateda phora m?aha\arasiha??i navi?rasatiya ?opha m?ana\agemenata v??daci lti?ra\ature celalecata??ina

phromaatateda phora m!ahaarasihaiU! navie!rasatiyo pha m!anaagemenata vdeci l!tie!raature clolecatanio!

फेरमअततेद फोर म्?हअरसिह??ि नवि?रसतिय ?ोफ म्?नअगेमेनत व्??दचि ल्ति?रअतुरे चेललेचत??िन

फ्रोमअततेद फोर म्!अहअरसिहैऊ! नविए!रसतियो फ म्!अनअगेमेनत व्देचि ल्!तिए!रअतुरे च्लोलेचतनिओ!